Morgunblaðið - 12.11.1996, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 12. NÓVEMBER 1996 29
MENNTUN
Einn nemandi stundar rannsóknir á nýsköpunarsviði Fjölbrautaskóla Suðurnesja
Morgunblaðið/Björn Blöndal
ÞORVALDUR Örn Árnason kennari ásamt nemanda sínum, Jóhönnu Helgadóttur.
Rannsóknir van-
ræktar í skólum
ÍSLENDINGAR eiga að veija mun
meiri tíma í kennslu náttúruvísinda
en gert er og virkja nemendur í
auknum mæli til rannsókna. Um
leið ætti að gera ákveðnum hluta
kennara í hveijum framhaldsskóla
kleift að stunda rannsóknir, segir
Þorvaldur Örn Árnason náttúru-
fræðikennari við Fjölbrautaskóla
Suðurnesja .
Hann bendir á að í framhalds-
skólanum sé vaxandi hópur kennara
sem er með rannsóknarmenntun,
þ.e. masters- eða doktorsgráðu.
„Fái þeir ekki tækifæri til þess að
halda áfram við rannsóknir sínar
en grafast þess í stað niður í tóma
kennslu úreldast þeir mjög fljótt
sem vísindamenn. Mér finnst það
hrein sóun á verðmætum fái þeir
ekki að halda kunnáttu sinni við.“
Skólum og kennurum
nauðsynlegt
Þetta mál hefur verið Þorvaldi
Emi hugleikið um nokkurn tíma og
lagði hann ásamt Birni Bergssyni
félagsfræðikennara í MH fram til-
lögu á síðasta þingi Hins íslenska
kennarafélags um að kennarar
gætu fengið það viðurkennt sem
hluta af vinnutíma sínum að stunda
rannsóknir t.d. með kennsluaf-
slætti. Var tillagan samþykkt með
yfirgnæfandi meirihluta. „Það er
hefð fyrir þessu hjá háskólakennur-
um, sem hafa fast að helmingi
tímans í rannsóknaskyldu. Við erum
einungis að tala um að hluti kenn-
araliðsins í framhaldsskólanum
myndi kjósa þessa leið. Ég held að
þegar fram í sækir verði skólunum
lífsnauðsyn að einhveijir stundi þar
rannsóknir."
Þorvaldur Örn segir mikla breyt-
ingu hafa orðið á sl. fimm árum í
upplýsingaöflun og nú sé ekkert
mál að stunda raunverulegar rann-
sóknir í hvaða skóla sem hefur al-
netstengingu og almennilegt bóka-
safn. „Mér fyndist þó engin goðgá
að lagt yrði fé í að byggja upp rann-
sóknaraðstöðu, ef fyrir hendi er
maður með sérþekkingu. Þannig
gæti viðkomandi haldið áfram að
blómstra í sinni grein og notað það
til að draga nemendur sína inn í
raunveruleikann. Þeir hafa allan
tímann á tilfinningunni að vísindin
séu löngu búið spil, þ.e. að búið sé
að uppgötva allt og hlutverk okkar
sé einungis að meta það sem búið
er að uppgötva. Við sem höfum
komið nálægt rannsóknum vitum
að þetta er argasta bull og það úir
og grúir af ósvöruðum spurningum,
sem mörgum hverjum er einfalt að
svara að einhveiju leyti.“
Einn nemandi í nýsköpun
Sjálfur er Þorvaldur Örn með
einn nemanda á nýsköpunarsviði.
Hann segir að nokkrir skólar hafi
reynslu af nýsköpunarkennslu frá
því Hugvísikeppnin (keppni ungs
fólks í tækni og vísindum) var tek-
in upp fyrir þremur árum. Hann
vonast ti! að í framtíðinni verði
hægt að efla kennslu í þessari grein.
„Ég sé fyrir mér að kennari gæti
verið með 10 nemendur í hóp þar
sem allir væru að vinna að einhveij-
um svipuðum málum. Nemendurnir
gætu unnið 2-3 saman að verkefni
eða verkefnum væri skipt í tvennt
eða þrennt, þar sem hver ynni sjálf-
stætt. Hins vegar verða þessir hóp-
ar alltaf að vera á undanþágum
vegna þess að hver skóli má ekki
vera með færri en 12 nemendur í
námshóp. Sífellt er verið að skera
niður í þessum efnum og á næsta
ári skilst mér að þurfi að þjappa
nemendum í enn stærri hópa,“ seg-
ir hann.
Jóhanna Helgadóttir, nemandi
Þorvaldar Arnar, er að rannsaka
gróðureyðingu eða vandamál við
uppgræðslu og er það hluti af rann-
sókn sem Þorvaldur Örn hefur
sjálfur sett af stað. „Á Reykjanesi
eru mikil rofsár bæði smá og stór.
Rannsóknin snýst um hvaða áhrif
það hefur, ef fólk þekur reitina
með heyi af grasflötum, hrossa-
skít, mold sem búin er til í safn-
haug eða ef moldin er bara þjöppuð
niður. Samanburðurinn mun
standa yfir í nokkur ár. Jóhanna
kemur inn í þetta með því að lesa
sér til um fyrirbrigðið og gera
ákveðna rannsókn, sem er að ég
held að hluta til frumrannsókn.
Hún felst í að skoða áhrif frosts-
ins, þ.e. hvernig frostið lyftir yfir-
borðinu og tætir trúlega í sundur
plöntur sem reynt hafa að nema
land yfir sumarið og viðheldur
þannig gróðurleysinu."
Ávinningur fyrir nemendur
Þorvaldur Örn segist telja verk-
efni sem þetta ekki síður ávinning
fyrir nemendurna, því þeir fái tæki-
færi til að spreyta sig og þreifa sig
áfram sem vísindamenn. Hann seg-
ir að menn þurfí ekki endilega að
byija á því um þrítugt. „Ég held
að þetta sé rosalega vanræktur
þáttur í menntun okkar. Flestöll
menntun í vísindum gengur út á
það að moka tilbúnum staðreyndum
í fólk og alltof lítið er um að menn
fái raunverulega æfíngu í að hugsa
sjálfir og framkvæma.“ Þá segir
Þorvaldur Örn mjög skemmtilegt
að fylgjast með vinnu Jóhönnu og
sjá hana uppgötva hvað það er að
stunda rannsókn. Þessi vinna muni
örugglega koma henni til góða í
háskólanámi. Hún taki á málum á
allt annan hátt en væri henni stýrt
sem aðstoðarmanni, því Þorvaldur
segist gæta þess að stýra henni
ekki alltof mikið en gætir þess þó
að hún detti ekki ofan í einhveija
pytti. „Ég reyni að benda henni á
hluti sem eru nauðsynlegir til þess
að hún komist sem fyrst á flug,“
segir hann.
Vinn mjög sjálfstætt
JÓHANNA Helgadóttir heitir
nemandinn sem fékk tækifæri til
að vinna að rannsóknum í vetur
hjá Þorvaldi Erni Árnasyni í Fjöl-
brautaskóla Suðurnesja. Hún er
ánægð með námið og segir að
hér sé um miklu meiri einstakl-
ingsvinnu að ræða en hún hefur
átt að venjast. „Ég þarf til dæm-
is að skipuleggja tíma minn því
enginn segir mér hvað ég á að
gera fyrir hvern tíma. Ég hitti
Þorvaíd bara einu sinni í viku,
sem mér finnst raunar of lítið.
Mér finnst þetta mjög skemmti-
Iegt því að fyrst les ég um það
sem ég er að fást við og síðan
sé ég það í raunveruleikanum,"
segir hún.
Jóhanna notaði september-
mánuð til að lesa sér til, í októ-
ber fékk hún lánaða myndavél í
skólanum og tók myndir af reit-
unum fyrir veturinn. „Nú þegar
byrjar að frysta fór ég aftur og
tók myndir og síðan á ég eftir
að taka ísnálamyndir. Þar sem
frostið skiptir mestu máli um það
sem ég er að fást við hef ég reynt
að fara annan hvern dag núna
að undanförnu. Þetta þarf alltaf
að gerast utan skólatima, því að
ekki nægir að vera aðeins í
nokkrar mínútur, klukkutimi er
nærri lagi,“ segir hún en kveðst
ekki sjá eftir þeim tíma, því nám-
ið sé mjög skemmtilegt.
Jóhanna lýkur stúdentsprófi
nú um jól og fær þessa rannsókn-
arvinnu viðurkennda sem hluta
af sínu námi. Hún mun þó nota
tímann eftir áramót til að ganga
að fullu frá skýrslu um verkefn-
ið. Síðan reiknar hún með að
senda hugmyndir sínar í Hugvísi,
sem fram fer næsta vor.
Kennarar verða að geta
sinnt fleiru en kennslu
ELNA KATRÍN Jónsdóttir, for-
maður Hins islenska kennarafé-
lags, segir að í komandi kjara-
samningum muni væntanlega
verða mikill þungi í viðræðum við
samninganefnd ríkisins um vinnu-
tíma kennara vegna ýmissa áhrifa
framhaldsskólalaganna, s.s.
kennsludagafjölgunar, sam-
ræmdra prófa, endurskoðunar á
námsskrám og öðru. Einnig sé sí-
fellt áleitnara hvernig kennarar
eigi að fara að því að stunda ýmis
störf í þágu skólanna. Viðræður
um þessi mál munu hefjast við
viðsemjendur í þessari viku.
Elna segir að nákvæmlega sú
tillaga sem samþykkt var á fundi
HIK sé ekki á blaði í kröfugerð-
inni nú. „Þetta hefur hins vegar
margoft verið rætt. í síðustu
kjarasamningum kom t.d. fram
að útvíkka þyrfti þessa skilgrein-
ingu, þannig að í raun væri heiin-
ilt að lækka kennsluskyldu hjá
kennurum vegna fleiri starfs-
þátta. Ég geri fastlega ráð fyrir
því að við munum taka upp vinnu-
tímaskilgreiningu og kennslu-
skyldupartinn af vinnutímanum
út frá fleiri sjónarmiðum en bara
lækkun vegna hefðbund'nna
ástæðna eins og eru í kjarasamn-
ingum.“
með íbúum Garðabæjar
Ingimundur Sigurpálsson, bæjarstjóri, boðar til funda með Garðbæingum.
Tilgangur fundanna er að veita bæjarbúum upplýsingar um fjölbreytta
starfsemi Garðabæjar, gera grein fyrir helstu framkvæmdum og kynnast skoðunum
bæjarbúa og hugmyndum þeirra um framfararmál bæjarfélagsins.
Fundirnir verða sem hér segir:
Fimmtudaginn 14. nóvember
Kl. 20:30 í Félagsheimili Umf.
Stjömunnar v/Asgarð:
íbúar á Amamesi, Gmndum,
Fitjum, Ásum, v/Álftanesveg
og í Garðahverfi.
Mánudaginn 18. nóvember
H. 20:30 í Safiiaðarheimihnu
Kirkjuhvoli v/Kirkjulund:
íbúar á Flötum, í Lundum,
Búðum, Byggðum, Móum,
Túnum og Mýmm.
Miðvikudaginn 20. nóvember
Kl. 20:30 í Safitaðarheimihnu
Kirkjuhvoli v/Kirkjulund:
íbúar í Hnoðraholti,
Bæjargili og Hæðum.
Á fundunum mun bæjarstjóri hafa framsögu um rekstur og framkvæmdir Garðabæjar.
Að lokinni framsögu verða almennar umræður og fyrirspumir
með þátttöku fundarmanna og embættismanna bæjarins.
Garðbæingar eru hvattir til að fjölmenna á fundina.
GARÐABÆR
Bæjarstjóri