Morgunblaðið - 30.11.1996, Qupperneq 15

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 30. NÓVEMBER 1996 15
LANDIÐ
Lanterna, íslensk-slóvenskur veitingastaður í Eyjum
Stórir skammt-
ar svo allir
fari saddir út
Þau Marino Medos og Stefanía Jónasdóttir
kynntust í Portoroz; hann frá Júgóslavíu,
hún frá Sauðárkróki. Eftir einn dag í Vest-
mannaeyjum ákváðu þau að setjast þar að.
Hann vann m.a. í frystihúsi, sem trillukarl
og leigubílstjóri áður en þau hófu rekstur
veitingahúss. Grímur Gíslason ræddi við
Stefaníu á veitingastaðnum Lanterna.
Morgunblaðið/Sigurgeir Jónasson
EIGENDUR og starfsfólk veitingastaðarins Lanternu i Eyjum. Fyrir framan, frá vinstri: Stefanía
Jónasdóttir, Marino Medos og Lára Jónsdóttir. Fyrir aftan, frá vinstri: Ivica Duspara, Sævar Guð-
jónsson og Einar Haukur Eiríksson.
VEITINGASTAÐURINN Lanterna
í Vestmannaeyjum fagnaði árs af-
mæli fyrir skömmu. Staðurinn er
sérstakur að því leyti að hann er
íslenskur með slóvensku ívafi. Stað-
urinn er í eigu hjónanna Marino
Medos, sem er Slóveni, og Stefaníu
Jónasdóttur.
Lanterna er hlýlegur staður sem
tekur um 60 manns í sæti á þremur
hæðum í gömlu húsi við Bárustíg. Á
veggjum hanga bæði gamlar og
nýjar myndir frá sjávarsíðunni í
Eyjum af bátum og skipstjórum og
ýmsir munir tengdir sjónum prýða
staðinn. Luktir, gömul fiskleitar-
tæki, netabútar og hvalbein eru
meðal hluta sem þar má sjá. Alit sem
skreytir veggi Lanternu tengist sjáv-
arsíðunni.
Hafði aldrei komið nálægt sjó
Stefanía er fædd og uppalin á
Sauðárkróki. Hún vann sem farar-
stjóri hjá íslenskri ferðaskrifstofu í
hópferðum til Portoroz í Júgóslavíu
og þar kynntist hún eiginmanninum,
Marino. Stefanía segir að þau Mar-
ino hafi flutt til íslands og ekki ver-
ið ákveðin hvar þau ætluðu að setj-
ast að. Þau hafi farið í ferð til Vest-
mannaeyja sem ferðamenn og þegar
þau hafi verið búin að vera einn dag
í Eyjum hafi Marino sagt að á þess-
um stað vildi hann setjast að og búa.
Það hafi því orðið úr að þau fluttu
til Eyja þar sem þau leigðu sér íbúð
og fengu bæði vinnu í fiski í Vinnslu-
stöðinni, en Marino, sem starfaði sem
þjónn í Júgóslavíu, hafði aldrei unnið
í fiski áður en hann hóf störf í
Vinnslustöðinni. „Marino hafði aldrei
komið nálægt sjó, nema þá bara til
að synda í honum, áður en hann hóf
sjómennsku í Eyjum, en honum lík-
aði hún strax ákaflega vel og var
sjómennskan honum einhvernveginn
í blóð borin,“ segir Stefanía.
Marino stundaði síðan sjó á ýms-
um bátum bæði stórum og smáum
þar til hann festi kaup á trillu og
fór að gera út sjálfur. Stefanía seg-
ir að það líf hafi honum líkað vel
og hann hafi verið ótrúlega fljótur
að komast inn í samfélag trillukarl-
anna og verið í góðu sambandi við
trillukarla um allt land. Marino varð
tvisvar fyrir slysi á sjónum og eftir
seinna slysið, þar sem hann fótbrotn-
aði illa, varð hann að hætta.
Hann fór á meiraprófsnámskeið og
keypti leigubíl og hóf akstur í Eyjum
og síðar fór Stefanía einnig í meira-
prófið til að geta keyrt á móti manni
sínum.
Þau ákváðu síðan að selja trilluna
og fóru þá að velta fyrir sér hvort
þau gætu ekki fjárfest í einhverju í
stað trillunnar. Niðurstaðan varð að
kaupa veitingastaðinn Bjössabar
sem þá var til sölu, breyta staðnum
og hefja þar rekstur veitingastaðar
með öðru sniði en áður hafði verið
rekinn þar.
Lanterna tengd sjónum
Stefanía segir að þau hafi mikið
spáð í hvernig þau vildu hafa veit-
ingastaðinn og einnig nafnið á hon-
um. Þau hafi strax verið ákveðin í
að innrétta hann þannig að hann
tengdist sjónum sem mest. Hún seg-
ir að fyrst hafi hugmynd þeirra ver-
ið að láta staðinn heita Luktina en
það nafn hafi ekki verið á lausu og
því hafi Lanterna orðið fyrir valinu,
en lanterna er alþjóðlegt orð yfir
lukt til sjós og til dæmis eru rauðu
og grænu ljósin á brúarþaki skipa
kölluð lanternur.
„Víða í heiminum tengist lanterna
rómantík enda víða sungið um hana
í ástarsöngvum," segir Stefanía.
Stórir skammtar
og allir saddir
Stefanía segir að þegar þau hafi
sett saman matseðil fyrir staðinn
hafi þau fyrst og fremst velt því
upp hvað þeim þætti gott, en bæði
hafi þau alla tíð verið mikið mat-
fólk. Þau hafi ákveðið að hafa mat-
seðilinn sem fjölbreyttastan, enda
séu um 80 réttir á honum. Þar sem
Marino er slóvenskur fékk matseð-
illinn óneitanlega slóvenskt yfir-
bragð. Hún segir að þau hafi ákveð-
ið að hafa skammtana stóra í stíl
Suður-Evrópubúa, enda vilji þau að
gestirnir fari ve! saddir frá staðnum
eftir máltíð.
„Staðurinn er þannig gerður að
það er ekki mögulegt að koma alltaf
réttu megin við fólk með diskana
þegar verið er að þjóna til borðs
þannig að við verðum að bijóta
ýmsar þjónustureglur, en það gerir
staðinn bara frjálslegri og hresst
starfsfólk vegur þungt í því að gera
staðinn aðlaðandi," segir Stefanía.
Stefanía staðfestir að þau hafi
verið beðin að opna útibú í sama
stíl á Akureyri en segir þau ekki
vera með slíkt á pijónunum. Að
minnsta kosti ekki að sinni.
„Þetta hefur verið ævintýri líkast.
Ánægðir viðskiptavinir hafa verið
okkar besta auglýsing þannig að
staðurinn virðist hafa kynnt sig
sjálfur," segir Stefanía.
Búmenn sem bjarga sér
Morgunblaðið/Jón Gunnlaugsson.
Slysagildra
lagfærð
Akranesi -Unnið er að lagfær-
ingum við þjóðveginn fyrir Hval-
fjörð, rétt við bæinn Þyril, en þar
hefur verið blindhorn sem skapað
hefur mikla hættu og í sumum
tilfellum hafa orðið þar alvarleg
slys.
Á þessari leið er umferðarhraði
að jafnaði mikill, svo ekki sé
minnst á umferðarþungann. Ekki
er langt um liðið síðan alvarlegt
umferðarslys varð á þessum slóð-
um. Þarna er beygja á veginum
og nokkuð blint og erfitt að átta
sig á umferð sem á móti kemur.
Nú er unnið að því að fjar-
lægja hornið og breikka veginn
og auka þannig umferðaröryggið
á þessum stað. Það er Jónas Guð-
mundsson verktaki frá Bjarteyj-
arsandi sem annast framkvæmdir
og er reiknað með að verkinu ljúki
fljótlega.
Gaulverjabær - Á bænum
Vestri-Meðalholtum í Gaul-
verjabæjarhreppi hafa tækni
og þægindi nútímans ekki ver-
ið látin sigla hjá. Þar búa bræð-
urnir Helgi og Jón Ivarssynir
félagsbúi með kýr, hesta og
fleira. Þó báðir séu komnir
yfir sjötugt eru þeir sívakandi
fyrir tækninýjungum og öllu
sem tengist búskapnum.
Meðalholtsbræður eru mikl-
ir búmenn og ávallt sjálfum sér
nógir um flesta hluti enda oft
hugsað meira um vit en strit á
þeim bænum.
Helgi er líklega einn af þeim
er teljast dverghagir bæði á
járn og tré. „Það hefur margt
verið baukað og mismerki-
legt,“ sagði Helgi af sunn-
lenskri hógværð í spjalli ný-
lega. Fyrir daga rafmagns
fannst honum lýjandi til lengd-
ar að handdæla vatni úr brunni
inn í fjósið.
„Við útbjuggum því vind-
myllu sem var tengd handdæl-
unni og dældi hún vatni í tunnu
sem var höfð uppí ijáfri fjóss-
ins. Þetta gekk nokkuð vel og
jafnvel svo að tunnan varð
stundum barmafull og flæddi
úr henni þegar komið var í
fjósið,“ sagði Helgi og kímdi.
Hins vegar kvað hann þetta
lítið hafa gagnast í logni. Það
þurfti öfluga standborvél á
járn og tré og þá var hún bara
smíðuð. „Það er nú ekki falleg
smíð en hún hefur gert sitt
gagn og verið mikið notuð,“
sagði Helgi.
Þeir bræður heyja allt í rúll-
ur. Rúllurnar geta vegið 500
kíló og stundum meira. Til að
létta gjöfina í fjósinu handa
nautgripunum útbjó Helgi spil
til að draga til rúllur í hlöð-
unni og á fóðurgangi. Þar var
litlu til kostað. Grindin smíðuð
úr vinkiljárni. Mótorinn úr
heydreyfikerfi og vírinn á spil-
inu úr flórsköfu í fjósinu. I
útihúsunum má sjá sterklegar
lamir og lokur á hurðum, hvort
tveggja ættað úr smiðju Helga.
Nýjasta smíðin hjá Helga er
bandsög til að saga timbur, kjöt
og fleira. Sagarblaðið snýst á
tveim bílfelgum. Áður sagðist
hann hafa minnkað felgurnar
í rennibekk svo stærðin hentaði
betur. Þó Helgi sé með hálf-
gerða tækjadellu fyrir því nýj-
asta er hinu gamla sómi sýnd-
ur. Deutz-dráttarvél af ár-
gerðinni 1955,11 hestafla og
eins strokks, er vel gangfær
inni í skemmu. Hún er enn með
sláttugreiðuna og er enn notuð
á sumrin til að slá kringum
útihúsin og bæinn.
Þeir Helgi og Jón eru ekk-
ert einsdæmi. En líklega eru
þeir andstæðan við einbúana
sem stundum er spjallað við í
fjölmiðlum, sáttir ennþá við
gamla tímann í verklagi og
hugsanagangi. Meðalholts-
bræður virðast jafnvígir á
hvort tveggja.
Morgunblaóið/ V aldimar
HELGI er dverghagur bæði á járn og tré. Nýjasta smíði Helga
er bandsög til að saga timbur, kjöt og fleira.