Morgunblaðið - 18.01.1997, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 18.01.1997, Blaðsíða 12
12 LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1997 MORGUNBLAÐIÐ FRETTIR Úrskurður Siðanefndar Blaðamannafélags Islands Hér fer á eftir greinargerð og úrskurður Siðanefndar Blaðamanna- félags íslands vegna kæru Sverris Olafsson á hendur ritstjórum Morg- unblaðsins. Kærandi Sverrir Olafsson. Kærðir Matthías Johannessen og Styrmir Gunnarsson ritstjórar Morgunblaðs- ins. Kæruefni Athugasemd ritstjóra við bréf Björns V. Olasonar í Morg- unblaðinu 28. ágúst 1996. Málið var kært með bréfi dag- settu 27. september 1996. Dráttur varð á því að Morgunblaðið brygð- ist við kærunni vegna íjarveru ann- ars ritstjóra blaðsins. Morgunblaðið rakti sína hlið á málinu í greinar- gerð dagsettri 24. október 1996, og tilkynnti jafnframt að lögmaður Árvakurs hf. hefði óskað lögreglu- rannsóknar á þeim þætti málsins hver væri hinn rétti höfundur að greininni „Hafnfirðingar krefjast meirihluta jafnaðarmanna“ sem birtist í blaðinu 21. ágúst 1996^ undirrituð af Birni V. Ólasyni. I þessari fyrri lotu fjaliaði Siðanefnd um málið á fundum sínum 21. októ- ber og 4. nóvember 1996. Siðanefnd ákvað þá, að höfðu samráði við lögmann Blaðamannafé- lagsins, að fresta umfjöllun um mál- ið þar til svar Rannsóknarlögregl- unnar við málaleitan Morgunblaðs- ins lægi fyrir. Þegar Rannsóknarlög- reglan hafði synjað lögmanni Árvak- urs hf. um rannsókn áfrýjaði hann synjuninni til Ríkissaksóknara. Bæði Rannsóknarlögreglan og Morgun- blaðið greindu Siðanefnd frá fram- vindu málsins, og Siðanefnd Sverri Ólafssyni. Ríkissaksóknari synjaði um rannsókn hinn 17. desember 1996, og tilkynnti hann Siðanefnd það með bréfi samdægurs. Siðanefnd tók málið fyrir að nýju á fundi sínum 6. janúar 1997. Hún hefur síðan fjallað _um það 9., 14., 16. og 17. janúar. Á fundi nefndar- innar ha_fa komið Björn V. Ólason, Sverrir Ólafsson (tvisvar), Matthías Johannessen og Styrmir Gunnarsson og loks þeir Magnús Hafsteinsson, Sigurgeir Ólafsson og Erlingur Kristensson sem birt höfðu grein um málið í Morgunblaðinu hinn 1. sept- ember 1996. Málavextir Greinin „Hafnflrðingar krefjast meirihluta jafnaðarmanna" birtist í bréfadálki Morgunblaðsins 21. ágúst 1996 undir nafni Björns V. Ólason- ar. Hún var rituð gegn samstarfi alþýðuflokksmanna við Ellert Borg- ar Þorvaldsson og Jóhann Gunnar Bergþórsson í bæjarstjórn Hafnar- Qarðar og var þar farið hörðum orð- um um þá Ellert Borgar og Jóhann. Viku síðar, hinn 28. ágúst 1996, birtist á sama stað í Morgunblaðinu greinin „Ellert Borgar Þorvaldsson og Jóhann Gunnar Bergþórsson beðnir afsökunar" eftir Björn V. Ólason. Þar biður Björn afsökunar á ýmsum ummælum í fyrri grein- inni. Hann segir líka að hann hafi ekki samið hana, heldur Sverrir Ól- afsson. Hann kveðst þó hafa haft „vitneskju um innihald" hennar, og hafa „lánað“ Sverri nafn sitt. Hann segist einnig hafa óskað þess, eftir að greinin var komin í hendur Morg- unblaðsins, að hún yrði ekki birt, og hafi sá sem hann talaði við „tek- ið...jákvætt undir það“. Afsökunarbeiðni Björns V. Óla- sonar fylgdi svohljóðandi athuga- semd frá ritstjórum Morgunblaðsins: Efni þessa bréfs er sem betur fer einsdæmi í fjölmiðlun okkar og sýn- ir að höfundur þess, og sá sem hann lánaði nafn sitt, Sverrir Ólafsson, hafa notað aðferðir við greinarskrif hér í blaðinu, sem telja má til ný- mæla og eru í raun siðlausar. Blaðið varaði sig hvorki á rangfærslunum í grein Sverris undir nafni Björns né „dulnefninu". Þessi aðferð þeirra félaga heyrir til fádæma. Blaðið frábiður sér efni af þessu tagi og með þessum aðferðum. Þess skal að lokum geta, að rit- stjórn Morgunblaðsins kannast ekki við ósk Björns þess efnis, að grein Sverris undir hans nafni yrði ekki birt. Tveimur dögum síðar, hinn 30. ágúst 1996, birti Morgunblaðið í bréfadálki sínum „Athugasemd frá Sverri Ólafssyni". Þar segir hann um skrif Björns V. Ólasonar: mér eru greinaskrif þessa manns, sem ég er varla málkunnugur, með öllu óviðkomandi. Hann kvartar yfir því að svo virðist sem ritstjórar Mbl. hafi séð ástæðu til að taka orð Björns V. Ólasonar fullgild, án þess að hafa fyrir því að leita eftir viðhorfí mínu til málsins eða rökum fyrir fullyrð- ingum sínum. Síðar segir: Ég hef efnislega ekkert sérstakt við grein Björns eða innihald hennar að athuga... Ég hlýt hins vegar að krefja ristjóra Mbl. um sannanir fyrir fullyrðingum þeirra í minn garð eða að þeir biðjist ella afsökunar á síðum Morgunblaðsins, á ummælum sínum um mig í tengslum við þetta mál. Loks birtist tveimur dögum eftir þetta, hinn 1. september 1996, „At- hugasemd vegna yfirlýsingar" und- irrituð af þeim Magnúsi Hafsteins- syni, Sigurgeiri Ólafssyni og Erlingi Kristenssyni. Þar segir að Björn V. Ólason hafi hinn 7. ágúst 1996 í viðurvist þeirra þriggja hinn 7. ág- úst „veifað umræddri blaðagrein undir fyrirsögninni „Hafnfirðingar kreQ'ast meirihluta jafnaðar- manna“.“ Jafnframt undirstrika þeir að greinin hljóti að teljast vera á ábyrgð Björns. Loks eru orð Björns borin fyrir því að afsökunarbeiðni hans frá 28. ágúst sé ekki rituð af honum sjálfum, held- ur er undirritun hans fengin með þvingunum og þrýstingi ráðagóðra hagsmunaaðila. Björn V. Ólason ber fyrir Siða- nefnd að þessi ummæli þremenning- anna séu tilhæfulaus. Umfjöllun Um það hver samdi texta greinar- innar „Hafnfirðingar krefjast meiri- hluta jafnaðarmanna_“ stendur full- yrðing Björns V. Ólasonar þvert gegn fullyrðingu Sverris Ólafssonar, bæði í Morgunblaðinu og í fram- burði fyrir Siðanefnd. Það er ekki útilokað að báðir segi rétt frá þegar þeir afneita greininni og að þriðji aðili sé höfundurinn. Yfirlýsing þre- menninganna tekur ekki af nein tví- mæli í þessu efni. Og Rannsóknar- lögreglan synjaði Morgunblaðinu um rannsókn eins og fram er komið. Það er ekki í verkahring Siða- nefndar að skera úr um það hver skrifaði greinina og jafnvel ekki að reyna að mynda sér rökstudda skoð- un á því með því að þaulprófa fram- burð málsaðilja eins og lögreglan hefði væntanlega gert. Þar með tek- ur nefndin enga afstöðu til þeirra atriða í kæru Sverris Ólafssonar sem eiga að sýna að hann eigi enga hlut- deild í greininni. Nefndin tekur ekki heldur afstöðu til þeirra atriða í kærunni sem lúta að stjórnmálabar- áttunni í Hafnarfirði og afstöðu Morgunblaðsins til hennar. Það var Björn V. Ólason sem stað- hæfði fyrstur í Morgunblaðinu að Sverrir Ólafsson hefði samið hina umdeildu grein, en yfir honum hefur Siðanefnd enga lögsögu. Kjarni málsins, eins og hann snýr að Siða- nefnd, er sá sem Sverrir Ólafsson orðar svo í „Athugasemd frá Sverri Ólafssyni“ að ritstjórar Mbl. hafi seð ástæðu til að taka orð Björns V. Ólasonar full- gild, án þess að hafa fyrir því að leita eftir viðhorfi mínu til málsins eða rökum fyrir fullyrðingum sínum. Meginkröfur hans í þessari „At- hugasemd", sem eru ítrekaðar í kæru hans, eru þær að ritstjórarnir færi sönnur á að hann hafi skrifað greinina umdeildu eða biðji hann afsökunar á því að hafa kennt hon- um hana og kallað athæfi þeirra Björns V. Ólasonar siðlaust. Ritstjórar Morgunblaðsins segja í greinargerð sinni til Siðanefndar eftir að hafa kannast við að blaðið hafi á síðari árum varann á um að rétt sé skýrt frá höfundum skrifa sem berast blaðinu: Engu að síður trúðu ritstjórar Morgunblaðsins þeirri fullyrðingu Bjöms V. Ólasonar, að hann hefði lánað nafn sitt með þeim hætti, sem hann sjálfur sagði í bréfí sem birt var hinn 28. ágúst sl. Ein ástæða fyrir því, að sú fullyrðing var tekin trúanleg er sú, að þess eru dæmi úr pólitískri baráttu undanfarna ára- tugi, að slíkt hafí verið gert. Þótt stjórnmálabaráttan hafi breytzt um- talsvert eimir þó enn eftir af gamal- dags vinnubrögðum. Af þessum sök- um var efni þeirrar athugasemdar, sem blaðið gerði við bréf Björns V. Ólasonar á þann veg, sem raun ber vitni. Spyija má, hvers vegna blaðið hafi ekki haft samband við Sverri Ólafsson fyrir birtingu og borið þessa staðhæfíngu undir hann. Svarið er að Morgunblaðið lítur á aðsent efni sem trúnaðarmál á milli blaðsins og höfundarins þar til það hefur birzt. Nú má spyija hvort það hafi ver- ið réttlætanlegt af ritstjórunum að leggja umsvifalaust trú á fullyrðingu Björns og taka undir hana í athuga- semd sinni. Var eitthvað í bréfi hans sjálfu, eða í kringumstæðunum, sem gaf tilefni til að ætla að þegar hann bæði afsökunar á fyrri greininni HOLLENDINGAR sýna áhuga á samstarfi við íslendinga í orkumálum og á að ijárfesta á Islandi, að sögn Finns Ingólfssonar iðnaðarráðherra, sem er nýkominn úr ferð til Hol- lands. Finnur heimsótti í ferð sinni hollensku fyrirtækin þijú sem eru aðilar að ICENET-hópnum, ásamt Reykjavíkurborg og Landsvirkjun, en þar er um að ræða samstarfsverkefni um athugun á hagkvæmni þess að leggja sæstreng frá íslandi til megin- lands Evrópu. Átti hann einnig við- ræður við Hans Wijers, efnahags- málaráðherra Hollands. „Það er alveg ljóst að áhugi Hol- notaði hann tækifæri tii að koma nýjum ósannindum á framfæri? Bréfið virðist ekki gefa neitt tilefni til slíkrar tortryggni. Það virðast kringumstæðurnar - stjórnmáladeil- ur í Hafnarfírði - ekki gera heldur. Þótt stjórnmálabarátta gerist áköf nær hún naumast því marki að sá siður afleggist að fólk segi fremur satt en ósatt. Fyrsta regla blaða- manna sem annarra hlýtur að vera sú að hver sem þeir eiga skipti við sé líklegri til að segja satt en ósátt, nema sérstök ástæða sé til að ætla annað. Niðurstaðan verður því sú að ritstjórar Morgunblaðsins hafi haft rétt til að trúa orðum Björns V. Ólasonar, hvort sem þau mundu reynast sönn eða ósönn við frekari vandlega rannsókn. Áttu ritstjórarnir þá að birta skoð- un sína á sannleiksgildi orða Björns án þess_ að bera hana fyrst undir Sverri Ólafsson? Það virðist vera hæpin krafa. Ef blaðamaður hefur enga ástæðu til að telja heimild tor- tryggilega virðist honum fijálst að birta það sem hann sækir til hennar án þess að bera það undir þá sem málið varðar. Og ef heimildin reyn- ist völt er við hana að sakast en ekki blaðamanninn. I máli Sverris Ólafssonar og Morgunblaðsins kem- ur að vísu annað til, og það er að blaðið segir aðferð Sverris og Björns siðlausa. Á blaðamaður að kanna sérstaklega sannleiksgildi heimildar, sem hann hefur enga sérstaka ástæðu til að rengja, ef hann notar hana til að fella siðferðilegan dóm um nafngreint fólk? Hér er erfiðara að fóta sig. Meðal þess sem málið skiptir er hver ásökunin er og hversu harður dómurinn er. Ef ástæður til lendinganna er ekki bundinn við sæstrengsverkefnið. Þeir sýna því áhuga að fjárfesta á íslandi. Þessi þijú fyrirtæki sem ég heimsótti, Nuon, Epon og NKF, eru núna að kanna möguleika á ýmsum sam- starfsverkefnum við sveitarstjórnir á Austurlandi," sagði Finnur. Nánara samstarf í viðræðum við Hans Wijers var farið yfir samskipti landanna á sviði orkumála og mál er varða fram- kvæmd tilskipunar ESB um sameig- inlegan raforkumarkað Evrópu. Lagði Finnur áherslu á sérstöðu ís- efasemda um gildi trúverðugrar heimildar vakna síðar ber blaða- manni hiklaust að skýra frá þeim. Dómur Morgunblaðsins er all- þungur áfellisdómur, og þess vegna er athugasemd ritstjóranna of af- dráttarlaus þótt dómurinn sé felldur í góðri trú. Þar hefði átt að hafa fyrirvara á borð við „ef rétt er frá sagt“. Annar kostur hefði verið að bíða með athugasemdina þar til Sverri hefði verið gefinn kostur á að bregðast við frásögn Björns. Enn. einn kostur hefði verið að gera þá'. athugasemd við grein Sverris Ólafs-. sonar að blaðið treysti sér ekki leng- ur til að fullyrða fortakslaust um höfund hinnar umdeildu greinar. Þetta segir Matthías Johannessen- raunar í viðtali við Alþýðublaðið 30. ágúst 1996, sama dag og „Athuga- semd frá Sverri Ólafssyni" birtist íí Morgunblaðinu: Við Sverrir höfum átt ágæt sam- töl og við hér á Morgunblaðinu vilj- um að hann njóti fulls réttlætis hér á blaðinu. Við birtum hans athuga- semd. Við erum ekki dómarar í svona málum. Einhver slík ummæli hefðu átt að birtast í Morgunblaðinu. Hafí yfirsjónir ritstjóranna varðað við siðareglur eru einar málsbætur þeirra yfírlýsing Matthíasar Johann- essen í Alþýðublaðinu. Við þær bæt- ist að Sverrir Ólafsson, og þeir Magn- ús Hafsteinsson, Sigurgeir Ólafsson og Erlingur Kristensson, fengu grein- ar sínar, þar sem þeir röktu sína hlið á málinu, birtar í Morgunblaðinu án tafar og höfðu þeir síðustu orð í málinu í blaðinu. Þess ber að geta' að ritstjórar Morgunblaðsins hafa lagt fyrir Siðanefnd bréf frá Sverri Ólafssyni til Matthíasar Johannessen, dagsett 28. ágúst 1996, sem fylgdi handriti hans að „Athugasemd frá Sverri Ólafssyni". Þar þakkar Sverrir fyrir símtal og segir að von sé á, til viðbótar við grein sína, yfírlýsingu þremenninganna. Þar segir síðan: „Ég treysti orðum þínum um að bæði plöggin muni fá forgangs af- gi-eiðslu í blaðið, svo að komast megi hjá frekari leiðindum." Meðal annars vegna þessara máls- bóta hrökkva yfirsjónir ritstjóra Morgunblaðsins ekki til að þeir séu brotlegir við 3. grein siðareglna sem segir: Blaðamaður vandar upplýsinga- öflun sína, úrvinnslu og framsetn- ingu svo sem kostur er og sýnir fyllstu tillitssemi í vandasömum málum. Hann forðast allt sem valdið getur saklausu fólki, eða fólki sem á um sárt að binda, óþarfa sársauka eða vanvirðu. Úrskurður Matthías Johannessen og Styrmir Gunnarsson teljast ekki hafa brotið siðareglur Blaðamannafélags ís- lands. Reykjavík 17. janúar 1997, Þorsteinn Gylfason, Sigurveig Jónsdóttir, Mörður Arnason, Hrólfur Ölvisson, Róbert Haraldsson. Iensks raforkumarkaðar í viðræðun- um. Einnig var rætt um tengingu íslenska raforkukerfisins við orku- markaði í Evrópu og sölu á raforku um sæstreng til hollenskra orkufyr- irtækja. Var ákveðið að taka upp nánara samstarf milli stjórnvalda landanna til að auka á samskipti þjóðanna í atvinnuuppbyggingu. Fyrsti sameiginlegi fundur ís- lenskra stjórnvalda, ICENET hóps- ins, og þýskra og breskra orkufyrir- tækja, sem hafa einnig átt aðild að athugun á Iagningu sæstrengs, verð- ur væntanlega haldinn í Reykjavík í mars. Iðnaðarráðherra ræddi við ráðherra og fyrirtæki í Hollandi Áhugi á samstarfi og fjárfestingu
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.