Morgunblaðið - 18.01.1997, Blaðsíða 24

sennilega þýðingarmest fyrir einstaklinginn
ÁHRIFA-
MÁTTUR
TONLI5TAR
ein af frumþörfum
24 LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
mannsins
Samhliða þróun í geðlæknisfræðum á
síðustu árum hefur áhugi manna vakn-
að á að kanna hlutverk óhefðbundinna
meðferðarúrræða sem hjálpartækia í
meðferð geðrænna vandamála og er
músíkþerapía ein þeirra,u skrifar Val-
gerður Jónsdóttir, músíkþerapisti, í
tímaritið Geðhjálp árið 1990.
VALGERÐUR Jónsdóttir lauk námi í músíkþerapíu
frá The University of Kansas og The University
of Texas medical Branch. Hún rekur nú Tónstofu
Valgerðar í samvinnu við Tónmenntaskóla
Reykjavíkur og hefur í áratug beitt tónlist í meðferð skjól-
stæðinga sinna.
„Segja má að mótsögn felist í þeirri tilhneigingu að vilja
sanna hlutlægt áhrifamátt tónlistar, þess listforms sem ef til
vill er huglægast allra; að útskýra með orðum miðil sem
sterkastur er í sinni orðlausu mynd,“ segir Valgerður að-
spurð um reynslu sína af músíkþerapíu og áhrifamætti tón-
listar. „Tónlist er ekki bara tjáningarform. Nýta má hana
sem meðferðartæki. Slíkt krefst vísindalegra vinnubragða.
Áhrif tónlistar eru mæld. Eðlisþættir hennar eru kannaðir
skipulega og áþreifanlega. Við getum til dæmis rannsakað
hvaða áhrif hrynjandi eða hljóðtíðni hefur á líkama og sál
og kynnt niðurstöður tilrauna er kanna hvemig tónlist
breytir líðan eða hegðunarmynstri einstaklinga og hópa.
Við þurfum að vera meðvituð um þau áhrif sem hljóðheim-
urinn hefur á okkur; að gera okkur grein fyrir því að tónlist
er öflugt tæki sem má nota markvisst í jákvæðum tilgangi.
Eins þurfum við að vera meðvituð um að tónlist getur haft
neikvæð áhrif sé henni beitt af vanþekkingu. Hvort ein teg-
und tónlistar er „betri“ en önnur ræðst af því til hvers á að
nota hana og hvemig henni er beitt. Því getur til dæmis
þjóðlagatónlist gagnast vel í ákveðnum tilgangi en gert illt
verra í annan tíma. í meðferð er sjálfsprottin tónlist senni-
lega þýðingarmest fyrir einstaklinginn, það er músík, sem
leikin er af fingmm fram og ekki hefur heyrst áður. Þess
háttar spuni ásamt þeirri tónlist sem einstaklingurinn velur
sjálfur endurómar reynslu hans, menntun, hæfileika, þarfir,
líðan og hugarástand. Þar með opnast leið til Ijáskipta,"
segir Valgerður.
Máttur tnnlistar
í áðumefndri grein í tímaritinu Geðhjálp segir Valgerður
meðal annars: „Niðurstöður vísindalegra rannsókna sýna,
að tónlist hefúr áhrif á Iíkams- og hugarstarfsemi. Niður-
stöður rannsókna sýna einnig að tónlist er árangursríkt
meðferðar- og þjálfunartæki. í hveiju felst máttur hennar? Músík-
þerapistar, læknar, lífeðlisfræðingar, heimspekingar og aðrir fræðimenn hafa
velt þessu fýrir sér og komist að mörgum og misjöfnum niðurstöðum; bæði
eðlisfræðilegum, sem byggjast á eðli tónrænna fyrirbæra, og sálfræðilegum,
er taka mið af ólíkum viðbrögðum manna við tónheimi og hljóðheimi. Samt er
spurningunni ef til vill enn ósvarað.
Svo virðist sem flest ef ekki öll samfélög manna frá örófí alda hafi iðkað at-
hafnir innan sinna vébanda er byggðust á öllum þeim þáttum er fínna má í
tónlist samtímans, þ.e. athafnir er byggðust á skipulagðri notkun tóna, hljóð-
falls, hljóðfæra og söngs. Með hliðsjón af þessu má segja að tónlist virðist eðl-
islægur hluti mannlegrar hegðunar, þ.e. að manninum sé meðfætt að tjá sig
tónrænt; að tónlist sé samskiptatæki frábrugðið öðrum.“
Valgerður lýkur grein sinni með þessum orðum: „Eðlisþættir tónlistar, lag-
lína, hljómar, hrynjandi, hljóðfall, styrkleiki, form, blær, stfll og margt fleira,
höfða til og virkja andlega og líkamlega starfsemi hvers manns. Tjáningar-
máttur tónlistar umlykur alla dýpt reynslu og tilfínninga og getur leitt mann-
inn um völundarhús reynsluheimsins, hvort heldur sá heimur er yfirborðs-
kenndur og almennur eða náinn og persónulegur.“
ÁHRIFAVALDAR
AF sígildum tónskáldum virðist tón-
list Mozarts hafa jákvæðust áhrif á
hugafar fólks.
Tregablandinn söngur Whitney
Houston í laginu „I Will Always
Love You“ er ekki talinn
heppilegur til að létta lundina.
Öðru máli gegnir um túlkun
Sheryl Crow á laginu „All I
Wanna Do (Is Have Some
fun)“ sem þykir sérlega vel
til þess fallið að létta
gleðja geðið.

'ibQHR'' '
VALGERÐUR Jónsdóltir: „Í meðferð er sjóifsprotlin tónl

■— -———|—■-j—j—l——-■
-i