Morgunblaðið - 18.01.1997, Qupperneq 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1997 37
AÐSENDAR GREINAR
Landsbyggðarbréf
Gróska
REYKJAVÍKURBRÉF Morgun-
blaðsins frá 5. janúar sl. bar nafn
með rentu. Þar var lagt tii að nýr
skattur yrði lagður á landsbyggðina.
Umrætt Reykjavíkur-
bréf var í raun stuðn-
ingsyfirlýsing við
höfuðborgarsvæðið á
kostnað landsbyggðar.
Þessi skattur heitir
veiðileyfagjald. Inn-
heimta veiðileyfagjalds
færi fram á ströndum
Islands og tekjunum
yrði síðan ráðstafað á
suðvesturhorninu þar
sem umfang og þensla
ríkisins er. Þetta er
ógeðfelld hugmynd,
ekki síst þegar lands-
byggðin á í vök að veij-
ast og fólkið flytur suð-
ur. Við, sem köllum
okkur landsbyggðar-
fólk nútímans, biðjum ekki um öl-
musur að sunnan. Við biðjum ekki
um skattaívilnanir, niðurgreiðslur
eða þvingaðan flutning á stofnunum
ríkisins út á land. En við biðjum
hins vegar um frið til að byggja upp
þá atvinnustarfsemi sem hér er til
staðar og munum aldrei styðja
skattahugmynd eins og veiðileyfa-
gjald. Kvótakerfið er sterkasta von
landsbyggðarinnar til að lifa af.
Markaðskerfi í fiskveiðistjórnun hef-
ur leitt til þess að útgerðir eru skikk-
aðar til hagræðingar, án þess að
skattgreiðendur biæði fyrir eins og
tíðkast um gjörvalla Evrópu. Eig-
endum í útgerð fjölgar stöðugt í
gegnum hlutabréfamarkaði sem seg-
ir okkur að fjárfestar, lífeyrissjóðir
og almenningur hafa öðlast tiltrú á
útgerð. Þannig var staðan ekki fyrir
áratug þegar íslenskur sjávarútveg-
ur var á heljarþröm.
Áhrif skatta
í áðurnefndu Reykjavíkurbréfi er
að finna ýmsar röksemdafærslur
sem virðast einhliða eða óklárar.
Sem dæmi má nefna eftirfarandi
fullyrðingu: „Hins vegar er ekki
hægt að taka undir það með forsæt-
isráðherra, að veiðileyfagjald í al-
mannasjóð mundi verða viðbótar-
gjald fyrir þá, sem nú kaupa eða
leigja kvóta. Þá réðu lögmál mark-
aðarins ekki ferðinni í sjávarútveg-
inum.“ Hvernig á að
skilja þessa röksemda-
færslu? Er verið að
halda því fram að nýir
skattar hækki ekki
vöruverð þar sem
markaðurinn ræður
ferðinni? Myndi hækk-
un virðisaukaskatts úr
25% í 30% ekki hækka
vöruverð í matvöru-
verslunum? Getur ríkið
þá lagt nýja skatta á
alla atvinnustarfsemi í
markaðsumhverfi án
þess að verðlag hækki?
Þessi röksemdafærsla
hlýtur að teljast mjög
athyglisverð nýjung og
ég minnist þess ekki, í
mínu hagfræðinámi, að hafa séð
áhrif skatta í markaðsumhverfi túlk-
uð með jafn afgerandi hætti.
Verðsamkeppni
/
Íslenskur sjavarútvegur er í raun
erlend stóriðja. Lífsafkoma okkar
ræðst á mörkuðum utan íslands og
því gleyma margir sem tjá sig um
fiskveiðistjórnunina. Sterkar eining-
ar í sjávarútvegi eru nauðsynlegar
í harðnandi samkeppni og nýir skatt-
ar hjálpa ekki til. I nýrri skýrslu sem
sjávarútvegsráðherra hefur birt
kemur fram að afurðaverð fyrir
frystan bolfisk, mælt í SDR, er lægra
árið 1996 en það var árið 1991. Á
sjófrystum fiski hefur það lækkað
um 4,6% og á landfrystum fiski um
23,5%. Myndi nýr skattur styrkja
stöðu þeirra íslensku fyrirtækja sem
slást á þessum mörkuðum? Lang-
stærsta fisksölufyrirtæki Noregs,
Norges Rafisklag, seldi rúmlega 380
þúsund tonn af þorski á síðasta ári
og tæplega 30 þúsund tonn af fro-
sinni, pillaðri rækju. Frá árinu á
undan lækkaði verðið á þorskinum
um 2,8% og á rækjunni um 35,5%.
Fiskurinn er að keppa við öll önnur
matvæii og það er ekki bara á ís-
landi sem fólkið fer í vaxandi mæli
Kvótakerfíð, segir
Bjarni Hafþór
Helgason, er að skila
betri vinnubrögðum
í sjávarútvegi.
í Bónus og Nettó. Á veiðileyfagjald
að leysa einhver vandamál fyrir okk-
ur á þessum erlendu mörkuðum?
Kvótakerfið
er fyrirmynd
Það er mjög mikiivægt að menn
horfi á þróunina í íslenskum sjávar-
útvegi í víðu samhengi. Einingarnar
stækka og þeim fækkar, en um leið
fjölgar eigendum fyrirtækjanna. Af-
koman er betri nú en hún var fyrir
nokkrum árum þó afurðaverðið hafi
lækkað. Það segir allt sem segja
þarf; kvótakerfið er að skila betri
vinnubrögðum í sjávarútvegi. Auk
þess bendir allt til þess að fiskvernd-
arþáttur kerfisins sé að skila
árangri. Ralph Townsend, hagfræði-
prófessor frá háskólanum í Maine,
dvaldi hér á landi frá því í júlí á
síðasta ári við rannsóknir á kvóta-
kerfinu. Hann segir í nýlegu viðtali
við Morgunblaðið að fiskiþagfræð-
ingar um allan heim álíti ísland og
Nýja-Sjáland vera einu löndin með
rétta fiskveiðistjórnun og önnur ríki,
sem eru að breyta stjórnunarháttum
í útgerð, hafi kvótakerfið hér sem
fyrirmynd. Þá bendir hann á að út-
hlutun á kvótanum sé fullkomlega
réttlætanleg; það sé eðlilegt að afla-
réttinum sé í upphafi úthlutað til
þeirra sem hafa á honum sögulegan
rétt og m.a. litið á það sem bætur
fyrir það að skipin urðu nánast verð-
laus þegar kerfið var tekið upp.
Skip sem voru skuldsett langt upp
í mastur. Og það er vert að menn
spyiji sig: Hveijir settu nöfnin sín
undir skuldabréf vegna þessara
skipa og hveijir gerðu það ekki?
Höfundur er framkvæmdastjóri
Útvegsmannafélags Norðurlands.
HINN 18. janúar
verður samfylking
jafnaðarmanna,
Gróska, formlega
stofnsett. Augnamiðið
með stofnun Grósku
er að skapa lifandi og
öflugan vettvang fyrir
einstaklinga til að
vinna að eflingu jafn-
aðarhyggju á íslandi
sem einn hugur, ein
hönd. Það er einkum
tvennt sem hefur verið
Þrándur í götu öflugs
jafnaðarmannaafls í
íslenskum stjórnmál-
um. í fyrsta lagi hafa
jafnaðarmenn skipst í
andstæðar fylkingar með tilliti til
afstöðunnar til Norður- Atlands-
hafsbandalagsins og Evrópusam-
Sýna þarf viljann í
verki, segir Magnea
Marinósdóttir, um
stofnun Grósku.
bandsins. í öðru lagi hafa forystu-
menn jafnaðarmanna sem og fylg-
ismenn ekki geta fundið aðra lausn
á eijum sínum en klofning. Innan
raða undirbúningshóps samfylk-
ingarinnar Grósku hefur fátt eitt
verið skrifað í stein enda er það
hlutverk þeirra sem ganga
til liðs við Grósku 18. jan-
úar en tvennt ríkir þó
alger einhugur um. í
fyrsta lagi munu skiptar
skoðanir um NATO og
EBS ekki standa í vegin-
um fyrir einhug í orði sem
æði jafnaðarmanna í- innan-
landsmálum. í öðru lagi mun lausn
á eijum einstakra manna auðkenn-
ast af virðingu fyrir einingu jafn-
aðarmanna.
Það var fyrst á 18. öld sem
hugmyndir um frjálsræði og jafn-
ræði komu til sögunnar sem and-
mæli gegn mismunun, gegn ein-
ræði konunugs og
kirkju, og sem lög-
mæting fyrir lýðræði.
Allt fram til 18. aldar
hafði félagslegt ójafn-
ræði verið talið nátt-
úrulegt eða Guðs vilji
og eðli málsins sam-
kvæmt þar með hand-
an mannlegrar íhlut-
unar. Hins vegar urðu
hugmyndir um skil
milli veraldar manna
og guða, hugmyndir
um frjálsan vilja
mannsins og sköpun-
armátt, til þess að
augu manna opnuðust
fyrir því að hægt væri
að afmá ójafnræði eða a.m.k. halda
því í skefjum. Það var mögulegt
sökum getu mannskepnunnar til
að vera skapari eigin örlaga, eigin
lífsskilyrða. Það er mergurinn
málsins. Það er hægt að skapa
skilyrði fyrir valddreifingu í stað
samþjöppunar valds, fjölkeppni í
stað fákeppni, jafnræði í stað
ójafnræðis. Þungamiðja hugmynda
jafnaðarhyggju er að einstakling-
um séu sköpuð jöfn skilyrði í því
augnamiði að vera eigin skapa-
nornir. Ekki mismuna mönnum
eftir einu né neinu. Hver og einn
spinnur sinn eigin örlagavef; hlut-
skipi manna er því margt og mis-
jafnt. Það þýðir hins vegar ekki
að einungis sumir eigi að
geta öðlast virðingarvert,
mannsæmandi líf. Það á
að vera hlutskipti allra
óháð öllu. Það er hlutverk
jafnaðarmanna við völd
að vinna að almannahag
af einurð og heilindum í
anda göfuglyndis og mannúð-
ar, fijálslyndis og jafnræðis; lýð-
ræðis. Til að það megi verða þurfa
jafnaðarmenn að sýna viljann í
verki 18. janúar, allir sem einn.
Höfundur er áhugamanneskja um
samfylkingu jafnaðarmanna.
Bjarni Hafþór
Helgason
Magnea
Marinósdóttir
Stök teppi & mottur
Persía
aaaaaaaaaaaaaa
Suðurlandsbraut 46 við Faxafen Sími: 568 6999