Morgunblaðið - 18.01.1997, Page 38

38 LAUGARDAGUR 18. JANÚAR 1997
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Mannréttindi
fótum troðin
FYRIR rúmu ári féllst
ég á að ganga til liðs
við Samtökin Lífsvog er
beijast fyrir fólk sem
telur sig hafa orðið fyrir
læknamistökum. Sú
reynsla er ég hef öðlast
í baráttu þessari er með
ólíkindum og hefur gefið
mér nýja sýn á kjör fólks
i og starfsemi embættis-
mannakerfísins. Emb-
ættismenn vinna oft ekki
eftir stjómsýslulögum og
virðast oft á tíðum ein-
ungis til staðar til að við-
halda sjálfum sér.
Þessi dómur virðist
óvæginn en er það því
miður ekki. Fólk er leitar til okkar
hjá Samtökunum Lífsvog er búið að
missa heilsuna eða ástvin, missinn
rekur það til rangrar læknismeðferð-
ar, mistaka við aðgerð eða til óhæfni
heilbrigðisstarfsmanns. Oftast byijar
þrautaganga sjúklings og eða að-
standanda með því að þeir leita til
viðkomandi heilbrigðisstafsmanna
e eða stofnunar til að fá skýringu á
hvers vegna meðferð hafí ekki gengið
sem skyldi. Viðbrögðin eru oftast þau
að ekkert hafi farið úrskeiðis „að
þeirra mati“, fólki er
neitað um sjúkraskýrsl-
ur og það niðurlægt í
orðum og gjörðum. Eng-
inn vafí leikur á að fólk
á rétt á upplýsingum
þessum og læknum ber
að afhenda sjúkra-
skýrslur tafarlaust ef
sjúklingur eða nánasti
aðstandandi óskar eftir
því.
Þegar hér er komið
sögu leitar sjúklingur til
Landlæknisembættisins
sem ber skv. stjórn-
sýslulögum að aðstoða.
Útvega skýrslur og
rannsaka meint mis-
takamál ef þess er óskað. Nú erum
við með eitt mál þar sem aðstand-
andi sjúklings leitaði skriflega að-
stoðar Landlæknisembættisins í byij-
un júní 1996, bréfið er ítrekað í ág-
ústbyrjun og aftur ítrekað með okkar
aðstoð í desember, (því þung er
þrautin einn að bera). Ekkert skrif-
legt svar hefur enn borist, eða hefur
verið tilkynnt um töf á svari frá
Landlæknisembættinu. í sex mánuði
hefur embættismönnum ekki unnist
tími til að svara!
Ester
Sveinbjarnardóttir
er fluttur í Bláu húsin við Faxafen
(Suðurlandsbraut 52)
<Þe(jar við fíuttum fannst ýmisCegt á [agernum!
Gler koníaksglös nú kr. 300 75%
Styttur 50%
Litlir kristalsstjakar nú kr. 500 85%
Marmaravasi Í+.6.2W nú kr. 2.500 - 60%
Kristalsdesertskálar 6 stk. JtfrWW nú kr. 3.000 - 55%
Tappatogari og hnetubrjótur itrr&fóO nú kr. 1.700 - 55%
Krómhúðaðir kertastjakar 2 stk. 4w. 1.2W nú kr. 1.000 - 75%
Hördamask dúkar nú kr. 1.500 - 70%
Tígla vasi/bolluskál 4«r+íh5T0 nú kr. 9.990 - 45%
T íglakönnur nú kr. 2.000 - 55%
Tíglakarafla ■krrO.riffl nú kr. 5.800 - 30%
Rósíta líkjörskarafla 4«. 6.3CCT nú kr. 3.200 - 50%
Rósíta rauðvínskarafla 4«.0.09n nú kr. 4-400 - 50%
Renesanse líkjörskarafla ■krHhW nú kr. 3.600 - 50%
Mattarósin rjómakanna irrrtmO nú kr. 990 50%
Og margt, margt fleira af stökum hlutum.
Komið og gerið góð kaup.
Nýjar vörur eftir helgi:
Waterford, glös, vasar, kertastjakar o.fl.
\ 9{ýtt ((ortatÍTJiaBif
við Faxafen - Suðurlandsbraut 52
Sími 553 6622
Hvílíkt virðingarleysi!
Greinilegt er hér að embættis-
mannakerfið er ónýtt, virkar einfald-
lega ekki. Látlaust renna þó skatt-
peningar okkar í þessa botnlausu hít
sem vinnur við það eitt að viðhalda
sjálfri sér, mætti halda!
Fólk bíður með óþreyju og væntir
svara, ekki er boðin sálfræðiaðstoð
eða félagsleg, jafnvel er ekki vin-
gjarnlegu viðmóti til að dreifa frá
þessum opinberum starfsmönnum.
Þó er öllum augljóst að ástandið er
Embættismannakerfið
er ónýtt, segir Ester
Sveinbjarnardóttir,
virkar einfaldlega ekki
æði bágborið og jafnvel að saklaus
böm líði fyrir.
Tökum annað dæmi: Sjúklingur
missir heilsuna vegna þess að grund-
vallaratriðum við aðgerð er ekki sinnt
og hann getur ekki lengur séð sér
og sínum farborða. Sjúklingur fær
sjúkraskýrslu í hendur eftir mikið
strit og streð. Landlæknisembættið
fær málið til umsagnar og rannsókn-
ar. Embættið leitar eftir áliti viðkom-
andi heilbrigðisstarfsmanna er fram-
kvæmdu aðgerðina. Niðurstaða kem-
ur svo „Læknisfræðilega óútskýrt".
Aftur á mót fáum við hjá Samtökun-
um Lífsvog þá niðurstöðu skv. áreið-
anlegum heimildum (ekki er leitað
til geranda); að sé ákveðnum grund-
vallaraðgerðum- við slíka aðgerð ekki
sinnt fái viðkomandi sjúklingur ná-
kvæmlega þau einkenni er sjúklingur
þjáist af og leitt hefur til örorku hans.
Á þessu tímabili frá misheppnaðri
aðgerð, hefur sjúklingur ekki fengið
greiddar aðrar bætur en örorkubætur
frá Tryggingastofnun sem ekki
nægja til framfærslu heimilis hans.
Sjúklingurinn missir allar eigur sín-
ar, fjölskyldan flosnar upp og börnin
geta ekki lengur verið með sjúklingi
sökum fjárhagsörðugleika. Barna-
vernd telur bestu lausnina að tvístra
fjölskyldunni í stað þess að styðja
hana til að vera saman. Telur ekki
ástæðu til að veita hlutaeigendum
sálfræðiaðstoð. Hér hefur ónýtt kefi
lagt líf heillar fjölskyldu í rúst og
við horfum á þennan tröllaukna risa
fella hvern skjólstæðing okkar á
fætur öðrum. F'ólk er svipt öllu er
gefur lífínu gildi og þrátt fyrir allt
telur þursinn að hann vinni fyrir fólk-
ið. Við róum lífróður til að upplýsa
samfélagið um ástandið því við þetta
getur engin þjóð búið til lengdar.
Það gleður okkur ósegjanlega mik-
ið að nú hafi fólkinu okkar borist
hjálp frá móður Theresu, en hún er
þekkt fyrir að hjálpa þeim snauðustu
og minnka sárustu neyðina. Við vit-
um að systranna bíður mikið og verð-
ugt verkefni og hér er komin hjálp
sem löngu er tímabær í íslensku
markaðshyggjuþjóðfélagi er dansar
eftir lögmálum er engin takmörk
þekkir í viðleitni sinni til að auðgast
sem mest á annarra kostnað.
Meðan félagsmönnum fjölgar jafnt
og þétt eykst vitneskja okkar um rétt-
indabrot og skráðum heimildum um
þau fjölgar. Við viljum hvetja fólk til
þess að leggja okkur lið í baráttunni
þvi við slíkt fær enginn búið.
Trú okkar er sú að réttlætið muni
að lokum sigra og farvegur málsmeð-
ferðar læknamistakamála breytast
til hins betra. Réttarkerfið á eftir
að taka réttlátlega á þessum málum
og við munum eignast lögmenn og
dómara er þora að taka á þessum
málum þó ekki bóli á því nú sem
stendur.
Það er einlæg von okkar og ttú
að þingmenn kynni sér vel málsmeð-
ferð læknamistaka og knýi fram
rannsókn mála í gegnum Alþingi.
Þekking á ástandinu eins og það er
í raun mun leiða til réttlætis og skapa
jafnræði milli manna óháð þjóðfé-
lagsstöðu þeirra.
Höfundur er
iðnrekstrarfræðingvr og er einn
af starfandi sjalfboðaliðum í
stjórn Samtakanna Lífsvogar.
ISLENSKT MAL
SR. BRYNJÓLFUR Gíslason í
Stafholti sendir mér vinsamlegt
bréf með tölusettum spurningum
sem mér er ánægja að reyna að
svara:
1) „Er alveg hætt að tala um
margt fólk, fjölda fólks eða
manníjölda? I fjölmiðlum heitir
þetta mikið af fólki... (Merkir
mikið af fólki og margt fólk al-
veg það sama?).“
Umsjónarmaður: Nei, ekki er
þessu nú alveg hætt. Ég vísa til
þáttar 811, þar sem Lárus Zoph-
oníasson gerði svipaðar athuga-
semdir og sr. Brynjólfur. Við
skulum vinna sameiginlega gegn
því að talað sé um „mikið af fólki“
í stað þess sem B.G. tók til í
bréfinu. Það getur einmitt mis-
skilist, sbr. seinni lið spurningar
hans. Mig minnir að Helgi Hálf-
danarson hafi andmælt því, þegar
talað var um „mikinn hluta“
manna. Það gæti t.d. verið bolur-
inn, en ekki útlimirnir.
2) „Nýlega heyrði ég framá-
mann í ferðamálum taka til orða
eitthvað á þessa leið: Fólk vill
geta farið erlendis til þess að
versla sér föt. Er þetta e.t.v. þró-
un sem ekki þýðir að hamla
gegn?“
Umsjónarmaður: Nei. Þetta
má lagfæra, og við gefumst ekki
upp. Orðasambandið að fara er-
lendis í merkingunni að fara
utan, fara til útlanda er ekki
til fyrirmyndar. Hins vegar er
það eldra í málinu en ýmsir virð-
ast halda. Hitt er sýnu verra,
þegar sögnin að versla er gerð
að áhrifssögn og látin ryðja burt
sögninni að kaupa. Slíkt mál er
rangt og álappalegt.
3) „í viðskiptablaði Mbl. 14.
nóv. sl. er þessi fyrirsögn: Sala
undir helmingi hlutabréfa er óá-
hugaverð. Er þetta ekki nýyrði,
lítt áhugavert?"
Umsjónarmaður: Jú, líklega.
„Óáhugaverður" er fjarska
bönguleg samsetning. Góð er sú
regla að forðast fleiri forskeyti
en eitt á sama orðinu. Flestu má
þó venjast, sbr. óáheyrilegur.
4) „Eru þeir, sem búa á
Blönduósi, ekki Blöndæsingar og
þeir, sem búa á Akranesi, ekki
Akranesingar?"
Umsjónarmaður: Nei. Opin-
bert heiti íbúa Blönduóss er
Blönduóssingar, segir mér bæj-
Umsjónarmaður Gísli Jónsson
884. þáttur
arritari staðarins. Eins og kom
fram í 877. þætti í svari til Rún-
ars Kristjánssonar, er mönnum
fijálst að mynda samsetningar
hvort heldur er af eignarfalli (í
báðum tölum) eða stofni. Þess
vegna eru líka til samsetningar
af Blönduós með einu s-i.
Kvenkynsorðið æsingar (et.
æsing) er hemill á i-hljóðvarpið
ó>æ, þegar heiti Blönduósbúa
er myndað.
Með sama formála um stofn
og eignarfall eru Akurnesingar
og Akranesingar jafngildar
samsetningar málfræðilega.
Smekkur minn velur þó hiklaust
stofnsamsetninguna Akurnes-
ingar, og bæjarritari Akurnes-
inga styður það eindregið og seg-
ir það venjuna. En við sjáum jafn-
gild dæmi um mismunandi sam-
setningu af akur í orðum eins
og Akranes, Akurnes
(A.-Skaft.), akuryrkja, Akra-
fjall og Akratunga.
Kveð ég svo minn gamla nem-
anda, sr. Brynjólf, með þökkum.
★
Sagði Kristófer Carlsen á Murtu
sem kom ailur skjálfandi úr sturtu:
„Það er djöfulli kalt,
alveg katastrófalt,
og konurpar allar á burtu.“
(Gautur af Meli.)
Alda virðist engin hafa verið
1910 eða fyrr, en strax 1911 var
tekið að skíra meyjar þessu nafni.
Hin fyrsta, sem ég veit um, er
Alda Jenný Jónsdóttir, fædd á
Akureyri sumarið 1911, nú í
Reykjavík.
Alda Möller leikkona, sem
fædd var 1912, mun hafa tekið
sér nafnið, en verið skírð Alvilda.
Mig skortir heimildir um út-
breiðslu nafnsins framan af, en
árin 1921-1950 hlutu nafnið
Alda meyjar að tölu 201, þar af
einnefni 68. Nú eru í þjóðskrá
vel á fimmta hundrað.
Bára var talsvert fyrr á ferð-
inni en Alda. í manntalinu 1910
eru skráðar sjö, fimm fæddar á
Akureyri, ein í Reykjavík og ein
í Þingeyjarsýslu. Er hin síðast
talda elst: Bára Arngrímsdóttir,
fædd í ágúst 1901, og var faðir
hennar bóndi í Torfunesi í Kinn.
Næstelst var sjómannsdóttirin
Bára Siguijónsdóttir, fædd á
Akureyri 1903.
Bára hefur orðið nokkru vin-
sælla nafn en Alda, og eru nú á
sjöunda hundrað konur með
þessu nafni í þjóðskrá.
Bylgja er fátíðara og yngra.
Engin var 1910 og aðeins ein
1921-1930. Heimildir skortir
mig um árin þar á milli. Nú eru
í þjóðskrá eitthvað á 2. hundrað.
Dröfn kom upp rétt fyrir
1910. I því manntali er ein, skip-
stjóradóttir á Siglufirði, Dröfn
Ólafsdóttir, fædd síðla árs 1909.
Nafnið hefur aldrei komist í há-
tísku, en árin 1921-1950 fengu
það 37 meyjar. Nú bera þetta
heiti vel á 4. hundrað kvenna,
miklu fleiri sem síðara nafn en
fyrra eða eitt. Það fellur líka
prýðilega inn í tísku síðustu ára-
tuga að hafa fyrra nafnið tvö
atkvæði, en hið síðara eitt.
Ekki veit ég hvað fyrir foreldr-
um vakir sem skíra dætur sínar
nafninu Dúfa. (Ég sleppi hinni
gerðinni, Dúa). Dúfa er eins og
allir vita fuglsnafn, en líka heiti
einnar af Ægisdætrum, og vita
það kannski færri.
Engin íslensk kona hét Dúfa
1910, en sex hlutu nafnið 1921-
1950. Það er ennþá mjög fátítt
og erfitt að greina það frá nafn-
inu Dúa sem mannanafnanefnd
leyfði 1992 og telur sérstakt
nafn.
Um Hrönn var áður skrifað.
Varla þarf að taka það fram, að
þetta yfirlit hér er ófullkomið og
gloppótt, og eru allar upplýsingar
um þessi nöfn (og önnur) hið
besta þegnar.
★
Fór ég í heiði, fékk ég eina tínu.
Fór ég á engi, sló ég miðlungs-brýnu.
Öt reri ég, og einn ég fékk í hlut.
Upp dreg ég bát í naust með léttan skut.
Stilltu þig, son minn; stillið grátinn, dætur,
strengharpa min þó laskist. Góðar nætur!
Norræna lifir, einn þó undan beri
útskagamann sem langan baming reri.
Oldumar vaka, yrkja ljóð á skeri.
(Guðmundur Friðjónsson 1869-1944.)
Auk þess fær Happdrætti H.í.
stig fyrir orðið gjöfull í stað
dönskuslettunnar „gefandi", og
Kristinn Hrafnsson fréttamaður
fyrir framburð sinn á nafninu
Carl Bildt. Oft er það svo hart
leikið hér á landi, að mig grunar
að Svíar myndu ekki átta sig á
hver maðurinn væri.