Morgunblaðið - 11.02.1997, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
ÞRIÐJUDAGUR11. FEBRÚAR 1997 15
Hólaskóli leiðir
alþjóðlega rann-
sókn í bleikjueldi
Morgunblaðið/Áslaug Jónsdóttir
JÓN Bjarnason, skólastjóri Hólaskóla, og Sveinbjörn Björnsson,
rektor Háskóla íslands.
Hofsósi - Forsvarsmenn rannsókna
í bleikjueldi við Hólaskóla kynntu
nýlega nýtt og viðamikið rannsókn-
arverkefni í bleikjueldi sem unnið í
samstarfi fjögurra Evrópulanda.
Helstu markmið verkefnisins eru
að kanna erfðafræðilega stjórnun á
vexti, kynþroska og holdlit bleikj-
unnar, og áhrif eldisumhverfisins á
þessa sömu þætti. Verkefnið hlaut
styrk af fjórðu rammaáætlun Evr-
ópusambandsins, í flokki rannsókna
er Varða fiskveiðar og fiskeldi. Heild-
arstyrkurinn er rúmlega 70 milljónir
króna og af þeirri upphæð renna
tæplega 26 milljónir til íslenska
hluta verkefnisins. Að þeim hluta
standa Hólaskóli og Líffræðistofnun
Háskóla íslands, sem lögðu fram
umsókn um styrk undir einu nafni.
Vinna við verkefnið hófst form-
lega í desember og næstu þijú árin
verða aðstandendur verkefnisins í
nánu samstarfí við erlendar rann-
sóknarstofnanir. Mikil undirbún-
ingsvinna hefur þegar farið fram,
en verkefni byggir einnig á rann-
sóknum sem gerðar hafa verið á
bleikjueldi hérlendis undanfarin ár.
Helsta miðstöð rannsókna af því
tagi hefur verið að Hólum í Hjalta-
dal.
Auk Hólaskóla og Háskóla íslands
á fiskeldisstöðin Hólalax hf. hlut að
verkefninu og starfsmönnum Haf-
rannsóknastofnunar, Rannsóknar-
stofnunar landbúnaðarins og Stofn-
físks hf. hefur einnig verið falið að
vinna ákveðna verkþætti. Erlendu
þátttakendumir eru Háskólinn í
Glasgow, Skotlandi, Háskólinn í
Galway, írlandi og Landbúnaðarhá-
skólinn í Umeá, Svíþjóð.
Aðsetur verkefnisstjóra er á ís-
landi, en það er dr. Skúli Skúlason^
Hólaskóla, sem leiðir verkefnið. I
forsvari fyrir Líffræðistofnun Há-
skólans er dr. Sigurður S. Snorra-
son, en fjöldi rannsóknarmanna
kemur að verkefninu með ýmsum
hætti.
Samstarf Háskóla
og Hólaskóla
Viðstaddur kynningu verkefnisins
að Hólum var rektor Háskóla ís-
lands, Sveinbjörn Björnsson. Hann
lýsti yfír ánægju sinni með samstarf
skólanna og taidi verkefnið gott
dæmi um það hvernig Háskólinn
gæti eflt aðrar menntastofnanir.
Hann taldi einnig góða möguleika á
því að fínna fleiri þætti þar sem
Hólaskóli og Háskólinn gætu unnið
saman, til dæmis innan fræðigreina
tengdum ferðaþjónustu.
Jón Bjarnason, skólastjóri Hóla-
skóla, tók í sama streng og undir-
strikaði kosti þess að njóta góðs af
þekkingu og virðingarstöðu Háskóla
Islands. Undanfarin ár hafa skólarn-
ir haft samstarf um kennslu og rann-
sóknir í fiskeldi og líffræði fersk-
vatnsfiska, en með þessu nýja verk-
efni tengja skólarnir enn frekar sam-
an sérhæfða fagþekkingu sinna
manna.
Rektor Háskóla tók fram að hvor-
ugur skólinn myndi hafa náð úthlut-
un þessa styrks einn og sér og á
vissan hátt væru sjóðstjórnir að leiða
menn saman til samstarfs. Samstarf
þessara stofnana skipti - sköpum í
sívaxandi samkeppni um styrki frá
Evrópubandalaginu til vísindalegra
rannsókna. Fjárhagslega vegur
styrkurinn dijúgt og að auki er hann
mikilvæg vipurkenning á frum-
kvöðlastarfi íslendinga í rannsókn-
um á bleikjueldi. Að mati rektors
og skólastjóra skipti stærð stofnan-
anna eða staðsetning ekki máli, held-
ur það að réttu mennirnir sameini
krafta sína.
Rannsóknir á bleikju
Stjórnandi verkefnisins, dr. Skúli
Skúlason, deildarstjóri fískeldis-
deildar Hólaskóla, lagði áherslu á
mikilvægi þess að vinna með erlend-
um rannsóknarmönnum, sem væri
allri íslenskri vísindastarfsemi nauð-
synlegt. íslendingar hafa staðið
framarlega í rannsóknum á bleikju,
ásamt Svíum sem einnig taka þátt
í verkefninu.
í rannsóknunum er lögð áhersla
á sérstöðu bleikjunnar og beitt er
nýjum vísindalegum hugmyndum og
tækni, t.d. í erfðafræði. Verkefnið
er sundurliðað í aðskilin undirverk-
efni. í fyrsta lagi eru rannsóknir á
erfðafræðilegum skyldleika villtra
bleikjustofna og þróun aðferða þar
að lútandi. í þessum hluta verða
rannsakaðir bæði villtir stofnar og
eldisstofnar á íslandi, Skotlandi, ír-
landi og Svíþjóð. Á grundvelli þessa
verður með áreiðanlegum hætti
hægt að þekkja sundur villta bleikju-
stofna og ennfremur aðgreina eldis-
bleikju frá villtri bleikju.
í öðru lagi snýst verkefnið um
rannsóknir á mikilvægum eldiseigin-
leikum, eins og vexti og kynþroska,
hvernig þeir erfast og að hve miklu
leyti þeir mótast af eldisumhverfinu.
Tilraunir verða gerðar til að athuga
áhrif mismunandi umhverfis á
þroskaferli bleikju af ólíkum stofn-
um og metið hvernig hámarka má
eldisárangur með stjórnun umhverf-
isins.
Nákvæm rannsókn verður gerð á
sambandi þroskaferils fóstra og
ungra seiða við mikilvæga eldiseig-
inleika, svo sem vöxt og kynþroska,
síðar á ævinni. Þekking á þessu sam-
bandi gæti gert val í kynbótum ein-
faldara og markvissara. Niðurstöður
rannsókna og kynbóta verða dregnar
saman og notaðar til að gera tillögur
að árangursríkari þróun bleikjueldis.
Áhersla verður lögð á kynbætingu
stofna og leiðir til þess að eldið geti
farið fram í sátt við náttúruna.
Kostir bleikjueldis
Að mati dr. Skúla Skúlasonar eru
kostir bleikjueldis ótvíræðir. Bleikjan
er harðgerð og mörg afbrigði hennar
henta afar vel til eldis. Bleikjan býr
yfír hreysti og aðlögunarhæfni sem
á fáar hliðstæður meðal eldisfiska.
Um árþúsundir hefur bleikjan aðlag-
ast norðlægum aðstæðum, svo sem
köldu vatni, mismunandi vatnasvæð-
um og óstöðugu umhverfi. Bleikjan
myndar fjölmarga aðskilda stofna í
öllum þeim vötnum og ám sem hún
fínnst í. Þessir stofnar er gjarnan
ólíkir í útliti, vexti og lifnaðarhátt-
um.
Við uppbyggingu bleikjueldis er
mikilvægt að standa vel að vali
villtra stofna, en allur þessi breyti-
leiki, bæði einstaklinga og stofna,
er mikilvæg forsenda árangursríkra
kynbóta. Vist- og þróunarfræði
bleikjunnar er mjög sérstök og því
mikilvægt að kynbætt eldisbleikja
sleppi ekki úr stöðvum og blandist
villtum stofnum.
íslendingar hafa verið leiðandi í
uppbyggingu bleikjueldis, sem er
vaxandi atvinnugrein. Þar hefur
Hólalax hf. náð góðum árangri og
afurðum fyrirtækisins verið vel tekið
á Evrópumarkaði. Á vissum svæðum
í Evrópu gæti bleikjueldi náð að
dafna í framtíðinni og skapa mikil-
væga atvinnu, en bleikjan þykir hin
besta vara á mörkuðum beggja
vegna Atlanshafs. Tenging verkefn-
isins við landbúnaðinn og atvinnu-
möguleika er meðal annars forsend-
ur þess að styrkur fékkst frá Evr-
ópubandalaginu.
Verð frá
2.0 lítra rúmmáli 33
16 ventlum o
Tölvustýrðri fjölinnsprautun *•».
140 hestöflum
Loftpuði “
Rafknúnar rúður <£
Rafknúnir hliðarspeglar (Jj
Samlæsing í hurðum <£
Vökva- og veltistýri
Tveir styrktarbitar I hurðum
Útvarp/kassettutæki i'tj
með 6 hátölurum r
Rafknúiö loftnet j_j;
Litaö gler j—
Statff fyrir drykkjarmál
Hólf milli framsæta .
Stafræn klukka
Snúningshraðamælir —[
o.m.fl.
mér draum
um að eignast stóran bíl með
virðulegu yfirbragði, eðalvagn sem tekur
öðrum bílum fram í útliti og
aksturseiginleikum.
Xtra pakkar
■ veldu þér einn
AiTeiqur
Vetrardek^ mottur,
hliöarlistar, bónpakki.
Vindskeið
vetrardekk, mottur,
hliðarlistar, bónpakki
GSM simi
vetrardekk, mottur,
hliöarlistar, bónpakki.
hliöarlistar, bónpakki.
Meðalverömæti pakkanna er um 80.000 kr.
en þeir fást fyrir aöeins 25.000 kr. á
PAKKADÖGUM viö kaup á Hyundai bifreiö.
1.778.000,
6sna v)S/ nimug s snouv