Morgunblaðið - 12.03.1997, Síða 25

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 12. MARZ 1997 25
_____________________LISTIR__________
Ef ég málaði kýr vissi ég ekki
hvert ég ætti að reka þær
„Ég get lítið sagt um þessi verk beinlínis enda byggjast
þau frekar á bilinu milli hlutanna en hlutunum sjálfum.“
Þetta segir Krístján Guðmundsson myndlistarmaður í
tilefni einkasýningar sinnar í Ingólfsstræti 8. Hildur
Einarsdóttir ræddi við listamanninn.
KRISTJÁN er einn af stofnendum Gallerí Súm
sem innleiddi meðal annars hugmyndalist á ís-
landi í lok sjöunda áratugarins. Fyrsta sýning
hans var á Mokkakaffi árið 1968 en einkasýn-
ingar hans eru orðnar yfir ijörutíu talsins, bæði
hér heima og erlendis. Á árunum 1970-1979
bjó Kristján í Amsterdam en þá flutti hann til
Hjalteyrar og bjó þar í þrjú ár ásamt fjölskyldu
sinni. Nú er hann búsettur í Reykjavík. Segist
hvergi annars staðar vilja vera en hér. „Ef ég
fer til útlanda fer mér að leiðast eftir viku.“
Svo einfalt er það.
í Ingólfsstræti 8 sýnir Kristján verk úr gal-
vaniseruðum járnrörum í sterkum sjálflýsandi
litum sem hann kallar Græn göng, í bláum tröð-
um, Gular traðir og rauð göng og Auð göng
og rauðar traðir og eitt Litaljóð samsett úr orð-
um og máluðu plasti með takkamynstri sem
mynnir á legó kubba. Hvernig hugsar hann
verkin? Hefðbundin spurning en afar nauðsynleg
ekki síst þegar jafn óhlutbundin verk eiga í
hlut og þau sem Kristján sýnir, þar sem tengsl
efnis, innihalds og tungumálsins eru óræð.
„Það er ekki gott að segja hvað ég hugsa,“
segir hann. „Ég hafði þó persónulega mjög
gaman af því að vinna verk á þessa sýningu
því ég hafði tækifæri ti! að nota liti sem ég
geri ekki venjulega. Litir hafa ekki skipt mig
höfuðmáli því ég hef einkum unnið með strúkt-
úr og hef ekki viljað nota litina sem skraut, ef
þeir skipta ekki máli fyrir verkið."
- Það hefur verið sagt um verkin þín að þau
setji fram krefjandi heimspekilegar spurningar?
„Er ekki eitthvað heimspekilegt á bak við
alla list? í þessum verkum er ég að leika mér
að bilinu milli hlutanna, rörin eru tóm að innan
og bilið á milli þeirra er autt - nema þar sem
liturinn segir annað.“
- Þessi verk eru ekki aðeins hugmyndaleg
heldur mjög dekoratíf, skýtur blaðamaður inn
í. „Það finnst mér iíka,“ segir Kristján.
Litaljóð
Hann fer svo að tala um Litaljóðið og segist
hafa gert svona ljóð á fínnsku og sýnt í Gal-
erie Anhava í Helsinki fyrir tæpu ári. „Það var
svipað og þetta sem ég sýni hér en í staðinn
fyrir orðin „og“ og „eða“ sem ég nota í íslenska
ljóðinu komu ,ja“ og „tai“ sem þýða það sama.
Mér finnst gaman að yrkja á tungumálum sem
ég skil ekki. Svona er ein ljóðlína í finnsku lita-
ljóði: vaaleanpunainen ja keltainen ja harmaa
tai vihreá tai sinien. Þetta finnst Finnum fal-
legt.“
- Er það efnið sem stýrir hugmyndinni eða
hugmyndin efninu?
„Mér finnst gott þegar hugmyndin og efnið
sem notað er ganga algjörlega saman. Ef þú
ert með góða hugmynd og setur hana í vitlaust
efni þá er hugmyndin ekki nógu góð, finnst
mér. Ég hef alltaf unnið óhlutbundin verk, þau
liggja nær mínum karakter. Ef ég málaði kýr
vissi ég ekkert hvert ég ætti að reka þær og
það mundi gera mig nervusan, þess vegna reyni
ég að gera myndir sem ég þarf ekki að reka
neitt.“
Kristján vann áður oft með hugtök eins og
orsök og afleiðing og um það segir hann: „Þá
var ég að vinna með eina athöfn sem var klofin
í tvær myndir. Annar hluti myndarinnar var
orsökin en hinn afleiðingin. Ég skal taka dæmi
um hvað var á seyði. Taktu blað af kalkipappír
og leggðu á hvítan pappír og dragðu línu á
kalkipappírinn, þá færðu línu á hvíta blaðið.
Snúðu síðan kalkipappírnum um níutíu gráður
og dragðu aðra samsíða línu við hina á kalki-
pappírinn, þá er kominn kross á hvíta blaðið.
Ef ég fer aðeins nánar í þetta Búkolludæmi þá
finnst mér gaman að eyða bilinu á milli orsakar
og afleiðingar. Yfirleitt þegar við notum þessi
tvö hugtök þá er eitthvað sem gerist fyrst og
annað seinna. En hér varð orsök og afleiðing
samtímis."
Blaðamaður spyr í anda efnishyggjunnar
hvort ekki sé erfitt að lifa af list sem þessari?
„Það er erfitt að lifa af allri list hvort sem
það er myndlist eða önnur list, og ekki síst í
jafn fámennu jeppa- og mini-dellu þjóðfélagi
og okkar. Einhvern veginn hef ég þó getað lif-
að af myndlist í tæp þijátíu ár þótt það sé reynd-
ar frekar útlendingum en íslendingum að
þakka.“
Ljósmyndari/Einar Falur
KRISTJÁN Guðmundsson: „List er alvar-
legasti leikur sem ég þekki.“
Bókverk
- Hvernig líður þér þegar þú hefur lokið við
að setja upp sýningu eins og þessa hér?
„Það er sama hvort það eru þessi verk sem
við erum að tala um eða einhver önnur sem ég
hef verið að gera í gegnum tíðina. Fyrir mér
er þetta allt eitthvað svipað, en ég vil helst
ekki kokka eitthvað fyrir aðra sem ég hef ekki
list á að éta sjálfur. Ánnars er listin fyrir mér
einhvers konar Yes Ultra Plus fyrir vitundina
í það heila tekið.“
Þegar ég spyr Kristján hvort hann vinni á
hveijum degi eða taki listsköpunina i skorpum,
segir hann að honum líði ágætlega þó hann
geri ekki mynd mánuðum saman, það pirri hann
ekkert. „Að vera myndlistarmaður er ekki eins
og að vera hljóðfæraleikari eða ballettdansari
sem þurfa að æfa á hveijum degi til að halda
leikninni. Myndlist er opnasta og frumstæðasta
form listsköpunar.“
Á sýningu Kristjáns í Ingólfsstræti 8 liggja
frammi sýningarskrár, myndverkabækur eða
bókverk eða hvað á að kalla þetta bóklistaform.
Eitt bókverkið heitir „Sundays Next Century".
Bókin inniheldur dagsetningar á öllum sunnudög-
um frá árinu 2000 til 2100, sem eru rúmlega
fimm þúsund og tvö hundruð talsins, og er hún
gefin út af virtu listasafni í Þýskalandi. „Þannig
leik ég mér að því að horfa til framtíðar. Skemmt-
un og leikur eru stórt atriði í myndlist - og líka
alvaran. List er alvarlegasti leikur sem ég þekki.“
Nektí
nafni list-
arinnar
Tókýó. The Daily Telegraph.
JAPÖNSKUM framúrstefnu-
listamanni hefur tekist að fá
hundruð landa sinna til að
berhátta sig fyrir listina. Hann
setti upp sýningu í Tókýó sem
var þannig úr garði gerð að
menn verða að fara úr hverri
spjör, vilji þeir beija listaverk-
in augum. Fá þeir þá að horfa
inn í þar til gerða myndavél,
sem sýnir verk Kasuhikos
Hachiyas undir heitinu
„Hverfandi líkami“. Tveir
geta skoðað sýninguna í einu.
Fara þeir inn í búningsklefa
þar sem þeir berhátta og halda
að því búnu inn í myrkraher-
bergi, þar sem þeir geta skoð-
að myndir af listamanninum
á adamsklæðum, svo og
nektarmyndir af þeim sýning-
argestum sem lagt hafa í að
skoða sýninguna. Þegar þeir
halda áfram inn eftir her-
berginu sjá þeir hver annan,
þ.e. skuggamynd, þar sem
þunnt nælonefni er á milli.
Menn geta snert hinn sýning-
argestinn í gegnum efnið en
ekki skoðað hann nákvæm-
lega.
Hachiya segir að fólk sé
vant því að skoða nektar-
myndir alklætt. Sér hafi þótt
tilhugsunin um að sýningar-
gestir væru sjálfir naktir er
þeir skoðuðu sýninguna,
skemmtileg. Ekki hefðu þó
allir hugrekki til að berhátta
sig. Þeir sem hafa látið slag
standa, segjast hins vegar
stórhrifnir. Þetta sé alveg ný
reynsla og í raun furðu lítið
mál að fara úr hverri spjör.
Nekt er Japönum síður en
svo framandi. I almennings-
böðum eru menn allsnaktir og
erótík og klám er að finna í
alls kyns bókmenntum, teikni-
myndasögum og á myndbönd-
um. Þá er ekki langt síðan
aflétt var banni við því að
kynhár sæjust á myndum.
Ekki er þó talið að nektarsýn-
ingar á borð við sýningu Hac-
hiya muni hrinda af stað tísku-
bylgju.
Rúmhetrí en keppinautarnir?
MA2DA 323 Sedan er stærri og með lengra farþegarými en 323 Sedan kostar frá kr.
helstu samkeppnisbílar. Komdu, mátaðu og finndu muninn! Aðrar gerðir kosta frá kr. 1.249.ooo
Umboðsmenn: Akranes: Bílás sf. • ísafjörður: Bílatangi ehf. • Akureyri: BSA hf. • Egilsstaðir: Bílasalan Fell • Selfoss: Betri bílasalan • Vestmannaeyjar: Bifreiðaverkstæði Muggs