Morgunblaðið - 07.05.1997, Síða 31

30 MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 7. MAÍ 1997 31
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
SAMKEPPNI
HEIMA OG ER-
LENDIS
DAVÍÐ Oddsson, forsætisráðherra,_ vék í ræðu sinni á aðal-
fundi Vinnuveitendasambands íslands í gær, að þeim
umræðum, sem fram hafa farið við og við undanfarnar vikur
og mánuði um samkeppni í atvinnu- og viðskiptalífi hér. Þessar
umræður hafa skapazt vegna þess, að stærri einingar hafa orð-
ið til í viðskipta- og atvinnulífi en um leið færri og áhyggjur
hafa vaknað um, hvort samkeppni væri nægileg þeirra í milli.
Eða hvort íslenzkir neytendur væru í raun eins konar gíslar
fárra og stórra fyrirtækja, vegna fámennis og einangrunar. Um
þetta sagði forsætisráðherra m.a. í ræðu sinni:
„Annað lykilorð í umræðunni um bætt skipulag hagkerfisins
er samkeppni. Hún er tvímælalaust driffjöður framfara og trygg-
ir bezt aukna framleiðni og þar með hagvöxt. Hér er okkur
íslendingum hins vegar nokkur vandi á höndum, sem við rekum
okkur nú á í meira mæli en áður. Við þurfum öflug fyrirtæki
á sem flestum sviðum til þess að takast á við erlenda keppinauta
á alþjóðamarkaði, sem stöðugt verður opnari. Jafnframt þarf
að gæta þess að tryggja sem mesta samkeppni á okkar litla
heimamarkaði. Það er einmitt tímabært að þetta verði rætt á
fundi ykkar í dag. Hér er um viðkvæmt mál að ræða, sem varð-
ar ekki aðeins þau fyrirtæki, sem í hlut eiga hveiju sinni, held-
ur landsmenn alla. Nauðsynlegt er að skoða hvert mál, sem upp
kann að koma frá öllum sjónarhornum. Við viljum samkeppni
á heimamarkaði en það má ekki verða til þess að við heftum um
of starfsemi þeirra fyrirtækja, sem eiga í harðri samkeppni
erlendis."
Það er fagnaðarefni, að Vinnuveitendasambandið skyldi taka
þetta mál til umræðu á aðalfundi sínum. Stuðningur við einka-
framtak og frjálsa samkeppni hefur verið hefðbundin afstaða
vinnuveitenda alla tlð. Hið sama á við um Sjálfstæðisflokkinn.
Þessi grundvallarsjónarmið mega ekki víkja fyrir stundarhags-
munum einstakra stórra fyrirtækja. Það verður að tryggja sam-
keppni á okkar litla heimamarkaði eins og forsætisráðherra
undirstrikaði í ræðu sinni.
En auðvitað þarf líka að sjá til þess, að íslenzk fyrirtæki séu
samkeppnisfær á alþjóðlegum mörkuðum. Þessi tvö markmið
fara saman. íslenzki markaðurinn er hvort sem er svo lítill, að
alger yfirráð yfir honum duga fyrirtækjum skammt, þegar kom-
ið er út í hina hörðu samkeppni erlendis. En jafnframt er ljóst,
að fyrirtæki, sem hafa vaxið í skjóli einokunar og hálfopinberr-
ar verndar á heimamarkaði sínum kunna einfaldlega ekki að
taka þátt I harðri samkeppni á alþjóða vettvangi. Þess vegna
er slíkt skjól á heimamarkaði þeim til lítil gagns. Af þeim sök-
um fara vel saman þau tvö markmið, sem Davíð Oddsson vék að
í ræðu sinni á aðalfundi VSÍ.
TÍMI SJÁLFVIRKRA
VERÐHÆKKANA ER
LIÐINN
OLAFUR B. Ólafsson, formaður VSÍ, vék að athyglisverðu
máli í ræðu sinni á aðalfundi VSÍ I gær. Hann minnti á
að tími sjálfvirkra verðhækkana í takt við vísitölu væri löngu
liðinn en nefndi jafnframt dæmi um opinber fyrirtæki, sem
virðast ekki hafa áttað sig á þessari augljósu staðreyiid. Hann
sagði m.a. í ræðu sinni:
„Því miður eru þessi einföldu sannindi ekki öllum ljós og
mér virðist, að opinberir aðilar eigi erfíðast með að yfírgefa
gömul vinnubrögð. Þetta kom berlega fram í verðhækkunum
ýmissa veitufyrirtækja á síðasta ári. Þar bar hæst hækkun á
gjaldskrá Hitaveitu Reykjavíkur um 7,4%. Borgaryfírvöld rök-
studdu þá hækkun rn'éð því að fylgt væri hækkunum á byggihg-
arvísitölu eins og alltaf hefur verið gert. Við bentum á, að
byggingarvísitalan ofmæti almennar verðlagsbreytingar gróf-
lega. Helmingur hækkunarinnar leiddi af skattkerfisbreytingu,
sem engin áhrif hefðu á kostnað hitaveitunnar. Borgaryfirvöld
sinntu þessum ábendingum í engu og fór VSÍ þess á leit við
iðnaðarráðherra, að hann kæmi í veg fyrir, að þessi leikur yrði
endurtekinn. Við höfum því krafizt þess, að heimild orkufyrir-
tækja til að hækka gjaldskrár í takt við vísitölur verði afnum-
in. Því miður hefur málið enn ekki fengið framgang, þrátt fyr-
ir fyrirheit ráðherra. Hækkanir á kauptöxtum iðnaðarmanna
og byggingarverkamanna munu án efa vega þungt í næsta
útreikningi byggingarvísitölunnar og gætu því enn orðið átylla
fyrir tilefnislausar hækkanir á gjaldskrám orkufyrirtækja. Það
væri auðvitað óþolandi að opinber einokunarfyrirtæki mögnuðu
enn upp verðbólgu að tilefnislausu."
Hér víkur formaður VSÍ að stórmáli. Iðnaðarráðherra verður
að grípa hér til tafarlausra aðgerða.
Morgunblaðið/Golli
Á SMÍÐANÁMSKEIÐI fyrir atvinnulausa, f.v. Vagna Vagnsdóttir með útskornar
endur, Jóhanna Ström, Sesselja Hreinsdóttir og Gunnar Friðfinnsson leiðbeinandi.
TÖLUVERT líf var í tuskunum á Þingeyri í gær, miðað við það sem verið hefur,
nokkrar konur höfðu vinnu við pökkun í Fáfni, unnið var við herslu og söltun hjá
Unni ehf. og starfsmenn verktaka unnu við uppskipun úr Sléttanesi.
STJÓRN Byggðastofnunar
veitti í gær forstjóra stofn-
unarinnar umboð til að
semja við stærstu lánar-
drottna Fáfnis hf. á Þingeyri um að
leysa til sín frystihús, fískimjölsverk-
smiðju og fleiri eignir fyrirtækisins.
Tilgangurinn er að halda eignunum
saman og selja þær eða leigja til þess
að fiskvinnsla geti hafist þar af al-
vöru á nýjan leik en nú eru níu mánuð-
ir frá því vinnslan stöðvaðist. Fyrir
liggur að vestfirskur fiskverkandi
hefur áhuga á að leigja eignirnar af
Fáfni hf. en af niðurstöðu stjórnar
Byggðastofnunar má ráða að lánar-
drottnar telji nauðsynlegt að taka
yfír eignirnar áður en til slíks kæmi.
Fyrir stjórn Byggðastofnunar voru
lögð drög að samkomulagi lán-
ardrottna um yfirtöku eigna Fáfnis
hf. Eins og fram hefur komið eru
Fiskveiðasjóður og Landsbankinn
stærstu kröfuhafarnir með hátt í 50
milljónir kr. hvor. Ljóst virðist að
samningar hafa ekki náðst milli
kröfuhafa en á það mun reyna í dag.
Fari svo að samningar náist ekki er
líklegt að fyrirtækið stöðvist endan-
lega innan tiltölulega stutts tíma því
samkvæmt heimildum Morgunblaðs-
ins kom í ljós á fundi stjórnar Byggða-
stofnunar í gær að ekki er vilji fyrir
því að Byggðastofnun fíármagni
skuldaskilasamninga Fáfnis. Ef
kröfuhafarnir ná saman verður stjórn
Fáfnis gert tilboð um kaup á umrædd-
um eignum strax um helgina. Miðað
við þær tölur sem nefndar hafa verið
um veð í eignunum má búast við að
kröfuhafarnir bjóðist til að leysa eign-
irnar til sína á um 120 milljónir kr.
Heildarskuldir Fáfnis eru enn meiri
eða yfir 200 milljónir kr. og á bak við
þær verðminni eignir og því er vand-
séð hvernig sá vandi verður leystur.
Sigurður Kristjánsson, kaupfélags-
Stjóri Kaupfélags Dýrfirðinga og
framkvæmdastjóri Fáfnis hf., segir
áð viðbrögð stjórnar Fáfnis fari eftir
efni tilboðs Byggðastofnunar, þau
verði jákvæð ef fyrirtækið komist
sómasamlega frá málinu.- Ljóst má
vera af þessum orðum að hann von-
ast-til að hægt verði að bjarga hluta-
félaginu.
Ef þetta gengur allt eftir verður
reynt að selja eignimar strax en- að
öðrum kosti verða þær leigðar. Fram
hefur komið hjá Guðmundi Malm-
quist, forstjóra Byggðastofnunar, að
margir hafa sýnt áhuga á að leigja
eignirnar eða kaupa en enginn hafi
haft bolmagn til að borga á annað
hundrað milljónir fyrir þær. Ljóst
virðist að lánárdrottnamír verða að
slá af kröfum sínum til að hægt verði
að. selja frystihúsið. Byggðastofnun
víll' hraða þessu sem mest, en það
tekur:áreiðanlega einhveija daga eða
vikiir til viðbþtar.
Sífelld bið eftir fundum
í gær var 71 íbúi Þingeyrar skráð-
ur atvinnulaus, samkvæmt upplýsing-
um Bergþóru Annasdóttur á skrif-
stofu ísafíarðarbæjar á Þingeyri, og
sjö til viðbótar voru að ljúka tíma-
bundnum störfum við fiskpökkun hjá
Fáfni. í dag eru því 78 atvinnulausir
en í allan vetur hafa 68-78 íbúar stað-
arins verið atvinnulausir.
Umræða um atvinnumálin hófst á
nýjan leik í byijun mánaðarins eftir
að Guðrún Edda Gunnarsdóttir sókn-
arprestur og Björn Önundarson hér-
aðslæknir skrifuðu Davíð Oddssyni
forsætisráðherra bréf þar sem þau
vöktu athygli á ástandinu. Þar kom
Þungbær bið
á Þingeyri
Ljóst er að enn þurfa Þingeyringar að bíða eftir
að vinnsla hefjist í frystihúsinu og þeir fái vinnu
á nýjan leik. Margir eru famir að hugsa sér til
hreyfíngs og fara ef hjól atvinnulífsins verða
ekki farin að snúast vel fyrir skólasetningu í
haust. Unnið er að samningum lánardrottna um
yfírtöku frystihúss Fáfnis og fleiri eigna en eftir
er að semja innbyrðis og við stjóm Fáfnis. Síðan
er fyrirhugað að reyna að koma vinnslu í gang
VERKALÝÐSFORINGINN á
Þingeyri, Valdís Bára Kristj-
ánsdóttir, hafði í gær vinnu
við uppskipun úr Sléttanesi,
en vinna hefur verið stopul.
með sölu eignanna eða leigu. Áhugamenn hafa
þegar gefíð sig fram. Helgi Bjarnason kynnti
sér atvinnumálin á Þingeyri.
m.a. fram að á næstu vikum myndu
30 einstaklingar flytjast á brott úr
byggðarlaginu, þar sem þeir gætu
ekki dregið fram lífið við núverandi
aðstæður. Þegar fólksflótti væri
brostinn á, líkt og óstöðvandi flóð-
bylgja félli fram, væri ekkert sem
stöðvað gæti fólksflóttann.
í bréfi embættismannanna kom
einnig fram að ástandið í vetur hefði
einkennst af sífelldri bið eftir næsta
fundi. Það voru einmitt áhrifin sem
blaðamenn urðu fyrir á Þingeyri í
gær. Allir voru að bíða eftir niðurstöð-
um stjórnar Byggðastofnunar og áttu
sumir von á að nú myndu málin leys-
ast og vinna gæti farið að hefiast..
Sumir a.m.k. urðu fyrir vonbrigðum
þegar mál fóru að skýrast síðdegis í
gær, sáu fram á bið eftir fleiri fund-
um.
Sé til fram í ágúst
„Ef þetta gerist ekki í dag, gerist
það aldrei,“ sagði Valdís Bára Krist-
jánsdóttir, formaður verkalýðsfélags-
ihs Brynju. „Ég þori ekki að hugsa
þá hugsun til enda hvað þá tekur
við,“ sagði hún einnig.
Valdís sagði að einhveijir hafi þeg-
ar flutt í burtu, kannski ekki beinlín-
is vegna atvinnuástandsins, og hún
sagðist vita að margir væru farnir
að hugsa sér til hreyfings og sjálf
væri hún í þeim hópi. Valdís er ein-
stæð móðir og hefur verið án vinnu
frá því í nóvember fyrir utan ígripa-
vinnu við uppskipun. Barn hennar á
að byija í grunnskólanum í haust. „Ég
ætla að sjá til fram í ágúst en mér
líst ekki á að vera hér áfram ef þá
verður ekki komin vinna,“ sagði hún
og sagðist vita að margir myndu flytja
í burtu áður en skólar byrjuðu ef
ástandið yrði óbreytt.
Hún sagði að það væri erfiðara að
ganga um atvinnulaus en hún hafði
ímyndað sér áður. „Þetta er vægast
sagt ömurlegt, vonleysi og eirðar-
leysi. Ég hefði ekki trúað því að
óreyndu að þetta væri svona," sagði
hún.
Valdís er fædd og uppalin á Þing-
eyri og hefur unnið í fiski frá þrettán
ára aldri. „Og hér vil ég vera. Ef það
kemur vinna þá fer ég ekki neitt,“
sagði hún.
Bergþóra Annasdóttir á skrifstofu
ísafiarðarbæjar sagðist vita um eina
fíögurrá manna fíölskyldu sem hefði
flutt á brott en hún sagðist vera
hrædd um staðinn ef skriðan færi af
stað. Hún taldi að fleiri hefðu farið
ef menn gætu gengið í vinnu annars
staðar. Eins og ástandið er nú er
heldur ekkí hægt að selja íbúðarhús
á Þingeyri. „Ef ekki verður allt kom-
ið á fullt fyrir haustið er ég hrædd
um að illa fari, margir flytji á brott,“
sagði hún.
Verð ekki hér atvinnulaus
annan vetur
Vegna þess mikla atvinnuleysis
sem verið hefur á Þingeyri í vetur
hafa verið haldin námskeið til afþrey-
ingar og uppbyggingar og opið hús.
Þannig var tölvunámskeið í fyrradag
og í gær voru smíðar í smíðastofu
grunnskólans. „Ég er bara hér til að
telja puttana sem þær skera af,“ sagði
leiðbeinandinn, Gunnar Friðfinnsson
fyrrverandi handavinnukennari, þeg-
ar Morgunblaðsmenn litu við á smíða-
námskeiðinu. Gunnar segir að kon-
urnar, já það eru eingöngu konur sem
sækja smíðatímana, hafi verið dug-
legar að koma og afkastað miklu.
Öll hús væru að verða full af hillum
og ýmiskonar föndri. Yfirleitt hafa
mætt 10 til 15 konur í hvern tíma en
í gær voru einungis þijár.
Sesselja Hreinsdóttir sem var að
líma saman hillu sagðist hafa verið
atvinnulaus síðan um verslunar-
mannahelgi eins og meginhluti starfs-
manna Fáfnis, fyrir utan ígripavinnu
í ESSO-sjoppunni. Hún sagðist ekki
bytja aftur í fiskinum þó reksturinn
kæmist aftur af stað. Hún væri búin
að fá vinnu í sjoppunni í sumar og
síðan myndi hún flytja í haust. Maður-
inn hennar, Sigmar Sigþórsson, hefur
verið á bátum frá ísafirði og víðar
og nú frá Hafnarfirði frá því hann
missti vinnuna á Þingeyri. Sesselja
segir að hann ætli í skóla í haust, til
að klára Vélskólann, og hún flytur
suður í Hafnarfiörð. „Ætli maður
kaupi ekki íbúð þar, það hafa margir
flutt þangað," sagði hún.
„Það er alltaf verið að tala um að
hér sé allt að fara í gang en svo ger-
ist aldrei neitt. Ég veit að það ætla
margir að skoða málin í haust. Fólk
vill búa hér áfram en getur það ekki
nema hafa vinnu. Ég vil ekki vera
hér annan vetur án vinnu. Maður
getur að vísu haft nóg að gera fyrir
sjálfan sig, ef maður vill, en það lifir
enginn á því,“ sagði Sesselja.
Vagna Vagnsdóttir virtist fær í
útskurðinum, allavega voru fallegar
fígúrur á smíðaborðinu og hún var
auk þess að reyna sig við tígulkassa
sem hún mundi eftir að pabbi hennar
hafði smíðað. Vagna hefur verið at-
vinnulaus í rúmt ár. „Ástandið er
ömurlegt og ég hef enga von séð.
Stjórnendur Fáfnis hafa ekki viljað
sleppa hendinni af þessu fyrr en allt
væri farið fíandans til. Það ber öllum
saman um að þetta hefur ekki verið
nógu vel rekið. Auðvitað hefur kvóta-
kerfið líka haft slæm áhrif. Ég held
að við ættum bara að fara öll á sjó
og taka þann afla sem við þurfum,"
sagði Vagna.
Jóhanna Ström sagðist hafa verið
að vinna hjá Kaupfélagi Dýrfirðinga
en væri öryrki. Hún sagðist þó sjálf-
sagt vera byijuð að vinna aftur, ef
eitthvað væri í boði. Hún sagði ómet-
anlegt að hafa aðstöðu til afþreying-
ar, eins og smíðastofuna og smíða-
tímarnir hefðu yfirleitt verið vel sóttir.
Vildu leigja frystihúsið
„Við höfum ævinlega lagt áherslu
á að fá fíármagn til Fáfnis til að vinna
okkur út úr erfiðleikunum. Þessi fyrir-
tæki hafa haft atvinnureksturinn hér
með höndum í áratugi,“ sagði Sigurð-
ur Kristjánsson, kaupfélagsstjóri og
framkvæmdastjóri Fáfnis hf. Hann
sagði mikilvægast að atvinnulífið
héldi áfram. Fáfnir hefði þróað nýja
vinnsluaðferð í frystihúsi sínu og hún
væri af og til í gangi. „Við erum al-
veg sáttir við að afhenda öðrum
rekstraraðilum frystihúsið en það má
ekki gerast með lágkúrulegum hætti
fyrir Fáfni. Það hefur bara ekki kom-
ið fram neinn aðili sem hefur viljað
ganga til samvinnu við okkur, ekki
fyrr en núna,“ sagði Sigurður.
Sigurður vitnaði þar til vestfirsks
fiskverkanda sem gert hefur Fáfni
tilboð um að leigja frystihúsið með
kaupréttarskilmálum og hefía þar
vinnslu. Sigurður sagðist ekki hafa
umboð viðsemjandans til að staðfesta
hver hann væri en samkvæmt heim-
ildum Morgunblaðsins er þar um að
ræða Bolfisk hf. í Bolungarvík sem
hefur sérhæft sig í tvífrystingu Rússa-
þorsks og gengið vel að selja. Mun
fyrirtækið ætla að hefía vinnslu á
Rússaþorski á Þingeyri og með því
móti getur komist drift í hús Fáfnis á
ný, án þess að keyptur sé kvóti á stað-
inn í stað þess sem farið hefur í burtu.
Sigurður sagði að stjórn Fáfnis
hefði viljað fara þessa leið og lagt
fyrir fund stjómar Byggðastofnunar
í gær. Með því móti hefði verið hægt
að hefía vinnslu eftir eina til tvær
vikur. Þar var hins vegar samþykkt
að halda áfram samningum við lán-
ardrottna um yfirtöku eigna Fáfnis.
Sigurður sagði að stjórn Fáfnis hefði
ekkert erindi fengið frá Byggðastofn-
un eða öðrum lánardrottnum sínum
um þetta mál. Það yrði skoðað með
velvild, ef það bærist. „Við erum já-
kvæðir fyrir þeim leiðum sem ganga
upp, svo fremi sem Fáfnir fari ekki
illa út úr þeim,“ sagði kaupfélags-
stjórinn. Hann Iýsti þeirri persónulegu
skoðun sinni að Byggðastofnun væri
of sein með málið. Hún hefði getað
stutt Fáfni betur til þess að halda
uppi vinnu á staðnum.
Ljóst er að töluverðar skuldir verða
eftir hjá Fáfni þó lánastofnanirnar
yfirtaki fasteignirnar og Kaupfélag
Dýrfírðinga stendur og fellur með því
hvemig gengið verður frá þeim mál-
um þvi fíárhagur fyrirtækjanna er
samtvinnaður. Það var á Sigurði að
heyra að hugsanlega yrði hægt að
leysa þau mál með skuldaskilasamn-
ingum, svonefndum „fijálsum nauða-
samningum", enda hefðu þegar verið
lögð drög að slíkum samningum fyrir
fyrirtækin í heild en ekki hefði verið
gengið í að framkvæma þá.
„Þú verður að spyija Byggðastofn-
un um það,“ sagði Sigurður þegar
hann var spurður að því hvenær
vinnsla gæti hafist í frystihúsi Fáfnis
miðað við að lánardrottnar næðu
samningum innbyrðis og síðan við
Fáfni hf.
Georg Ólafsson í umræðum um samkeppnismál á aðalfundi VSÍ
Morgunblaðið/Þorkell
FRÁ aðalfundi VSÍ þar sem sjónarmið í samkeppnismálum voru meðal annars til umræðu.
Yilja stjórnvöld ekki
samkeppni í
innanlandsfluginu?
Sjónarmið í samkeppnismálum voru reifuð á
aðalfundi VSI og fylgdist Jóhannes Tómas-
son með umræðunum. Samkeppnislög
þurfa að vera sveigjanleg og meta þarf aðstæð-
ur við framkvæmd þeirra, sagði Georg Olafs-
son. Allt sem truflar lögmál um framboð og
eftirspum er andstætt samkeppnislögum,
sagði Ami Vilhjálmsson.
SVO virðist sem sum ráðuneyti
líti á það sem hlutverk sitt
að gæta þess að fyrirtæki
sem að einhverju leyti hafa
verið undir vemdarvæng ríkisvaldsins
njóti áfram verndar þrátt fyrir að
frelsi hafi komist á. Hér er á ferðinni
tvöfalt siðgæði," sagði Georg Ólafs-
son forstjóri Samkeppnisstofnunar á
aðalfundi Vinnuveitendasambands ís-
lands í gær.
Á aðalfundinum viðruðu þrír ræðu-
menn sjónarmið í samkeppnismálum.
John Steele fyrrum framkvæmda-
stjóri samgöngudeildar Evrópusam-
bandsins ræddi vítt og breitt um sam-
keppni, samruna, kæmmál og sektir
og nefndi dæmi um sammna og samr-
unatilraunir. Árni Vilhjálmsson hrl.
og Georg Ólafsson forstjóri Sam-
keppnisstofnunar ræddu spurning-
una: Á sama stefna í samkeppnismál-
um við um litla markaði og stóra?
Georg Ólafsson sagði samkeppn-
islögum ætlað að vinna gegn fá-
keppni og auðvelda nýjum fyrirtækj-
um aðgang að markaði. Sagði hann
þau ekki eins rígbundin og í sam-
keppnislögum ESB sem mörg ESB-
löndin hefðu tekið upp en þar væri í
meginatriðum fyrirfram byggt á
banni. Lögin hér veittu sveigjanleika
og að tekið hefði verið tillit til mark-
aðsaðstæðna við samningu þeirra en
þrátt fyrir sveigjanleika ætti stefna í
samkeppnismálum á litlum markaði
að vera háð sömu lögmálum og á
stórum markaði.
Víða fákeppni
Þá sagði Georg Ólafsson aðstæður
á einstökum mörkuðum mikilvægast-
ar við mat á hvort grípa þyrfti til
aðgerða og að þar vægi þungt hversu
auðvelt væri fyrir nýjan keppinaut
að hasla sér völí. Nefndi hann nokkur
dæmi um fákeppnismarkað, t.d. olíu-
markaðinn sem nyti m.a. verndar
gegn nýjum keppinautum vegna gif-
urlegra fíárfestinga. Sagði hann fuli-
víst að frekari samþjöppun á þeim
markaði myndi koma til skoðunar hjá
samkeppnisyfirvöldum. Þá sagði hann
tryggingamarkaðinn hafa opnast og
nýja keppinauta komið til sögunnar
og því ekki sama ástæða til íhlutunar
þar. Einnig sagði hann sjóflutninga-
markaðinn fijálsan í orði en sá bög-
gull fylgdi skammrifi að aðgangur
nýrra keppinauta að hafnaraðstöðu
væri takmarkaður. Myndi frekari
samþjöppun á þeim markaði koma til
skoðunar.
Mestur tími samkeppnisyfirvalda
hefur að undanfömu farið í flugmark-
aðinn og ferðaþjónustu og
gerði hann m.a. málefni
Flugleiða og samruna inn-
anlandsflugs félagsins við
Flugfélag Norðurlands að
umtalsefni. Sagði hann
Flugleiðir hafa yfirburðastöðu en ekk-
ert legði bann við því að fyrirtæki
væru stór. Það væri hins vegar hegð-
un slíkra fyrirtækja á markaðnum
sem gæti brotið í bága við reglur.
Samkeppnisyfirvöld settu samrunan-
um skilyrði eins og fram hefur komið
í fréttum og sagði Georg það að
ýmsu leyti erfiðara en í nágranna-
löndunum vegna smæðar og einangr-
unar íslenska markaðarins. Alþjóðleg
samkeppni væri vart inni í myndinni
sem takmarkað gæti nýja keppinauta
og væri það einn þátturinn sem sam-
keppnisyfirvöld gætu ekki litið fram-
hjá við mat á aðstæðum. Skilyrðunum
hefði verið áfrýjað sem væri eðlilegt.
„Það sem kemur hins vegar á óvart ~
er að það ráðuneyti sem fer með flug-
mál bregst við með þeim hætti að
helst má álykta að það sé ekki vilji
stjórnvalda að samkeppni komist á í
innaniandsfluginu," sagði forstjóri
Samkeppnisstofnunar.
Sagði hann að teldu stjórnvöld hag
landsmanna betur borgið með því að
takmarka samkeppni í einhvetjum
greinum bæri að hlíta þeirri afstöðu.
„En þá á að segja það fullum fetum
að þrátt fyrir að í orði sé stefnt að
því að opna fyrir samkeppni í tiltek-
inni grein, sé ekki meiningin að hrófla
við gömlu einokunarfyrirtækjunum.
Það á jafnframt að segja, í þessu til-
viki við íslandsflug, þið skuluð ekki
ómaka ykkur og hætta stórum fiátV
munum til þess að fara í samkeppni,
þar sem áfram mun verða staðinn
vörður um okkar „Flag Carrier“,“
sagði Georg Ólafsson ennfremur.
Lögunum ekki ætlað að kalla
fram samkeppni
Ámi Vilhjálmsson sagði tilgang
samkeppnislaganna að tryggja að
lögmál um framboð og eftirspurn
nytu sín og allt sem truflaði það
væri andstætt lögunum. Þannig væri
það andstætt lögunum að fá fyrir-
tæki sem störfuðu á sama markaði
skiptu honum á milli sín og að mark-
aðsráðandi fyrirtæki mætti ekki mis-
nota aðstöðu sína. Sagði hann að
lögunum væri hins vegar ekki ætlað
að kalla fram samkeppni, kalla á ný
fyrirtæki og segja þeim að keppa við
þann sem fyrir væri.
Ámi sagði samkeppnis-
yfirvöldum vera fengið
mikið vald og þeim bæri
að fara með það vald í
hófi. Taldi hann það ekki
byggjast á skýrri lagaheimild að
amast við stjórnarsetu manna sem
hefðu hag af rekstri tiltekins fyrir-
tækis. Þegar skipaður væri maður í
stjórn hlyti hann að vera háður fyrir-
tækinu og viðgangi þess, annaKf-
þjónaði skipanin engum tilgangi. 1
lokin varpaði hann því fram hvort
ekki væri ástæða hjá samkeppnisyfír-
völdum til að skoða samþjöppun i
sjávarútveginum og sagði að aðalatr-
iðið væri að fyrirtækjum væri ljóst
hvaða reglur giltu um samkeppni og
hvernig haga skyldi framkvæmd
þeirra. <
Samkeppnis-
stofnun
valdamikii