Morgunblaðið - 16.05.1997, Síða 1

72 SÍÐUR B/C
/08TBL.85.ÁRG. FÖSTUDAGUR16. MAÍ1997 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Samkomulag Rússlands við NATO
Rennir stoðum
undir stöðug-
leika og frið
Moskvu. Reuter.
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti
sagði í gær að hið nýja samkomulag
um samstarf Rússlands við Atlants-
hafsbandalagið (NATO), sem náðist
eftir langar og strangar samninga-
viðræður í Moskvu í fyrradag, myndi
renna styrkari stoðum undir stöðug-
leika í heiminum, en varnarmáiaráð-
herrann í rússnesku ríkisstjórninni,
Igor Rodionov, lét hafa eftir sér að
samkomulagið skildi mikilvæga
þætti útundan. Innihald samkomu-
lagsins í smáatriðum verður ekki
gert opinbert fyrr en í dag, en í gær
birti Reuters-fréttastofan útdrátt
úr því.
Það kveður meðal annars á um
stofnun sameiginlegs fastaráðs
Rússlands og NATO, þar sem varn-
ar- og utanríkismálaráðherrar Rúss-
lands og NATO-ríkjanna munu
koma saman tvisvar á ári.
Ekki neitunarvald
Jevgení Prímakov, utanríkisráð-
herra Rússlands, viðurkenndi í gær,
að Rússland myndi ekki öðlast neit-
unarvald varðandi ákvarðanir
NATO í sambandi við áform banda-
lagsins um stækkun til austurs. A
miðvikudagskvöld hafði Jeltsín for-
seti sagt í sjónvarpsræðu að sam-
komulagið fæli í sér að Rússar
gætu hindrað framgang slíkra
ákvarðana.
Halldór Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra sagði í samtali við
Morgunblaðið að hann teldi sam-
komulagið vera „mjög mikilvægt
og sögulegt". Hann mælir fyrir
samkomulaginu á ríkisstjórnar-
fundi í dag, og er gert ráð fyrir
að ríkisstjórnin samþykki málið
fyrir íslands hönd. Óll 16 aðild-
arríki NATO verða að samþykkja
það áður en það verður formlega
innsiglað á fundi leiðtoga NATO-
ríkjanna og Rússiands í París hinn
27. þessa mánaðar.
„Hér hafa náðst samningar milli
Rússlands og NATO sem gera ráð
fyrir náinni samvinnu milli aðila,“
sagði Halldór, og bætti við að ásamt
stækkunarferlinu væri afar mikil-
vægt að ná samkomulagi við Rússa,
„því við verðum að hafa í huga
heildaröryggishagsmuni álfunnar".
Eystrasaltsríkjum í hag
Aðspurður hvaða þýðingu sam-
komulagið hefði fyrir Eystrasalts-
löndin með tilliti til óska þeirra um
að verða aðilar að NATO sagði
Halldór það vera þessum ríkjum í
hag eins og öðrum ríkjum í Evrópu.
Jón Baldvin Hannibalsson, al-
þingismaður og fyrrverandi utanrík-
isráðherra, segir samkomulagið
„vonandi tryggja Eystrasaltsríkjun-
um grið og auðveldi baráttuna fyrir
inngöngu þeirra í NATO síðar
meir“.
■ Fastaráði ætlað/21
Reuter
JIANG Zemin, forseti Kína og leiðtogi kínverska kommúnistaflokksins, leiðir Jacques Chirac Frakk-
landsforseta framhjá heiðursverði hermanna við komu Chiracs til Peking í gær.
Chirac vill efla
tenffslin við Kína
kine. Reuter.
Peking. Reuter.
JACQUES Chirac Frakklandsforseti hóf í gær fyrstu opinberu heimsókn
sína til Kína með yfirlýsingu um að Kína ætti að verða meðal stærstu
viðskiptalanda Frakklands á næstu öld. Á fyrsta degi heimsóknarinnar
í Peking gengu kaupsýslumenn úr 60 manna fylgdarliði forsetans frá
sölusamningum á 30 Airbus-flugvélum til Kína að verðmæti um 107
milljarðar króna.
Jiang Zemin, forseti Kína, brosti
breitt er hann tók á móti hinum
franska starfsbróður sínum, sem
hann lofaði sérstaklega fyrir að
hafa gengið fram fyrir skjöldu í að
gera sem minnst úr viðleitni á Vest-
urlöndum til að fordæma fram-
göngu kínverskra stjórnvalda í
mannréttindamálum.
Auk þess að deila ánægju með
röð stórra viðskiptasamninga fundu
leiðtogarnir tveir samnefnara í af-
stöðu sinni til fleiri mála en er varða
mannréttindi í Kína. Chirac tók
undir gagnrýni Kínverja á drottnun-
arstöðu Bandaríkjanna í heimsmál-
unum.
Hörð gagnrýni
Evrópuþingsins
Evrópuþingið í Strassborg sam-
þykkti í gær ályktun, þar sem ríkis-
stjórn Chiracs er fordæmd fyrir að
hafa beitt sér gegn samþykkt
ákyktunar mannréttindaráðs Sam-
einuðu þjóðanna um mannréttinda-
ástandið í Kína, sem Danir höfðu
haft forgöngu um að flytja. Hans
van den Broek, sem fer með utan-
ríkismál í framkvæmdastjórn Evr-
ópusambandsins (ESB), studdi
ályktun þingsins.
í ályktuninni, sem þingmenn allra
flokka stóðu að, segir að Evrópu-
þingið harmi að Evrópusambands-
ríkin skyldu ekki hafa getað talað
einni röddu og staðið sameiginlega
að ályktun mannréttindaráðsins.
„Þessi skortur á einingu tekur
allan vind úr seglum okkar þegar
að því kemur að fjalla um mannrétt-
indi,“ sagði van den Broek er hann
ávarpaði þingið, sem ræddi í gær
samskiptin við Kína. í umræðunum
var Jacques Chirac oftsinnis per-
sónulega gagnrýndur.
Úrslitatilraunir til að afstýra blóðbaði í Kinshasa
Kabila
ræðir við
Mandela
Höfðaborg, Kinshasa. Reuter.
LAURENT Kabila, leiðtogi upp-
reisnarmanna í Zaire, fór í gær til
Höfðaborgar til fundar við Nelson
Mandela, forseta Suður-Afríku,
sem gerir nú lokatilraun til að af-
stýra blóðsúthellingum í Kinshasa,
höfuðborg Zaire.
Mandela sendi þotu eftir Kabila,
sem hafði neitað að ræða við Mob-
utu Sese Seko, forseta Zaire, um
borð í suður-afrísku skipi í Kongó
og krafist þess á síðustu stundu að
fundurinn yrði haldinn utan land-
helginnar.
Mandela ræddi einslega við Kab-
ila í Höfðaborg og talsmaður hans
sagði að forsetinn myndi gera allt
sem í hans valdi stæði til að af-
stýra frekari blóðsúthellingum í
Zaire.
Mobutu fór til Kinshasa eftir að
fundinum í Kongó var aflýst. Her-
sveitir Kabila nálgast borgina og
íbúar hennar óttast að blóðsúthell-
ingar séu óhjákvæmilegar.
Reuter
ÁHYGGJUFULLUR á svip hlýðir Nelson Mandela á Laurent
Kabila svara spurningum fréttamanna í Höfðaborg í gærkvöldi.
Tugir skæruliða falla
Habur. Reuter.
TYRKNESKAR hersveitir lögðu í
gær undir sig bæinn Zakho í írak
og héldu áfram sókn sinni gegn
kúrdískum skæruliðum, sem berjast
fyrir sjálfstæðu ríki Kúrda.
Þotur tyrkneska flughersins gerðu
árásir á búðir skæruliða úr Verka-
mannaflokki Kúrdistans (PKK) í
írak og Cobra-þyrlum, sem eru
framleiddar í Bandaríkjunum, var
einnig beitt í árásunum.
Heimildarmenn í tyrkneska hern-
um sögðu að 30 skæruliðar og fjórir
hermenn hefðu fallið í innrásinni í
Irak síðustu tvo daga. 87 skæruliðar
til viðbótar féllu í bardögum í tveim-
ur héruðum innan landamæra Tyrk-
lands eftir að skæruliðamir flúðu
þangað frá stöðvum sínum í Irak. 18
kúrdískir skæruliðar féllu einnig í
Elazig-héraði í Tyrklandi og hermenn
sátu þar um 50 skæruliða til viðbótar.
Fílar fyr-
ir hval
NORÐMENN hafa boðið
nokkrum Afríkuríkjum að
styðja tillögu um að fílar verði
teknir af svokölluðum CITES-
lista yfír dýr í útrýmingar-
hættu, styðji þau tillögu Norð-
manna um að hrefnan hverfi
af listanum, að því er segir í
frétt NTB. CITES-samtökin
hafa eftirlit með sölu á afurð-
um dýra sem talin eru í útrým-
ingarhættu.
Káre Biyn, sem fer með
hvalveiðimál fyrir norsk yfir-
völd, er nýkominn heim úr ferð
til Afríku, þar sem hann ræddi
m.a. við stjómvöld í Suður-Afr-
íku og Zimbabwe. Sagði hann
þau hafa sýnt stefnu Norð-
manna skilning og það sama
sé uppi á teningnum í Noregi
gagnvart fílaveiðum ríkjanna.
Bryn tekur það hins vegar
fram að ekki sé um skipti að
ræða, Norðmenn telji það
fullsannað að afríski fílastofn-
inn þoli veiði, rétt eins og
hrefnan. Raunar sé staðan
víða sú að fílar séu til vand-
ræða vegna fjöldans, en þeir
eyðileggi uppskeru bænda.