Morgunblaðið - 16.08.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
LAUGARDAGUR 16. ÁGÚST 1997 3 7
AÐSENDAR GREINAR
Sjónarmið Benjamíns
og* Beckers
TVEIR vinir mínir,
Benjamín Eiriksson, og
Gary Becker, hagfræði-
prófessor í Chicago,
hafa ekki getað sam-
þykkt allar röksemdir
mínar í deilunum um
kvótakerfið íslenska,
ýmist opinberlega eða í
einkaviðræðum. Grein
Benjamíns hér í blaðinu
á föstudaginn gefur mér
kærkomið tækifæri til
að svara. Báðir hafa
þeir Benjamín og Beck-
er haldið því fram, að
fiskveiðiarðurinn sé ein-
okunararður og þess
vegna eðlilegra, að þjóð-
in njóti hans en útgerðarmenn einir.
Þetta er í senn rétt og rangt.
Allur arður af einkaafnotum eða
eignum er vissulega „einokunararð-
ur“, því að notandanum eða eigand-
anum er veitt „einokun" á nýtingu
gæða. En þá er horft fram hjá aðal-
atriðinu, að eðlismunur er á arði
af eignum, sem myndast hafa vegna
náttúrulegs skorts, eins og arði af
landi, vatnsfölium, hverum, olíu-
lindum eða fiskistofnum, og arði
af einkaleyfum, sem eiga sér enga
stoð í neinum náttúrulegum skorti,
tii dæmis arði Áfengis- og tóbaks-
verslunar ríkisins, sem Benjamín
nefnir sérstakiega. Auðvitað á að
vera frjáls samkeppni um sölu á
áfengi; enginn náttúrulegur skortur
krefst þess, að aðgangur sé tak-
markaður inn á þennan markað.
En skortur er á fiski í sjónum; þess
vegna verður að takmarka aðgang
að fiskistofnum.
Þetta leiðir hugann að öðru at-
riði í grein Benjamíns. Auðvitað er
fískveiðiarðurinn sambærilegur við
jarðrentu þá, sem Henry George
vildi gera upptæka á nítjándu öld.
Mér sýnist Benjamín rugla því sam-
an, hvernig stofnað var til eignar-
réttarins (við hægfara þróun í öðru
dæminu, úthlutun miðað við afla-
reynslu í hinu) og hvers eðlis sjálfur
arðurinn af eigninni er.
• HSM Pmssen GmbH
• öruggir vandaðir pappírstaetarar
• Margar stærðir - þýsk tækni
• Vönduð vara - gott verð
Hannes Hólmsteinn
Gissurarson
WM J.ASTVHIDSSONHF.
Skipholti 33,105 Reykjavík, sími 533 3535.
IMT®
STIMPILKLUKKUR
Sala og þjónusta
Otto B. Arnar ehf.
ÁRMÚLA 29 • 108 REYKJAVÍK
SÍMI 588 4699 • FAX 588 4696
Þeir Benjamín og
Becker hafa, held ég,
hvorugur neitt við það
að athuga, að vandi,
sem sprettur af nátt-
úruiegum skorti, sé
almennt leystur með
myndun einkaafnota-
réttar eða eignarrétt-
ar. Þannig var land-
inu skipt upp í jarðir
á sínum tíma, og
þannig er verið að
skipta veiðiréttindum
á íslandsmiðum upp á
milli einstakra út-
gerðarmanna á okkar
dögum. Ágreiningur-
inn er aðeins um það,
hvernig stofnað skal til slíks réttar
í upphafi. Ég hef bent hér á sjónar-
mið Adams Smiths, að það skipti
sáralitlu máli, því að eignir flytjist
jafnan í fijálsum viðskiptum til
þeirra, sem best kunna með þær
að fara, og allir njóti góðs af. En
ég ætla að bæta við tveimur rök-
semdum, sem Gary Becker hefur
raunar tekið undir í bréfum til mín.
Fyrri röksemdin er, að ekki hefði
myndast samkomulag um að taka
upp kvótakerfið, ef rétturinn til að
veiða, sem útgerðarmenn hafa haft
frá örófí alda, hefði verið tekinn
af þeim með lagaboði. Þegar gera
þarf í lýðræðislandi róttækar breyt-
ingar í atvinnugrein, ber að gera
það í samráði við mennina í grein-
Mér sýnist Benjamín
rugla því saman, segir
Hannes Hólsteinn
Gissurarson, hvernig
stofnað var til eignar-
réttarins.
inni, sé þess nokkur kostur. Þess
vegna var einfaldast að afhenda
þeim, sem þegar stunduðu veiðar,
veiðiréttindin og láta þá síðan ráð-
stafa þeim í fijálsum viðskiptum,
þangað til veiðarnar væru orðnar
hagkvæmar.
Síðari röksemdin er, að þeir fjög-
ur þúsund útgerðaraðilar, sem eru
á landinu, séu miklu líklegri til að
ávaxta fiskveiðiarðinn vel en þeir
33 atvinnustjórnmálamenn, sem
mynda tímabundinn meirihluta á
Alþingi, hugsa í kjörtímabilum og
mega ekki sjá svo fjall, að þeir vilji
ekki gera göng í gegnum það. Frá
sjónarmiði hagfræðingsins séð hlýt-
ur málið að lokum að snúast um
þetta, hvað sem líður stjórnmála-
sjónarmiðum.
Höfundur er prófessor í
stjómmálafræði við
félagsvísindadeild Háskóla
íslands.
7W m = 40 w _
ÍIW Jli . MW ( )
ISW Q = 75W W
20W W . I00W ©
Nó kr. 1990
Með OSRAM Dulux EL qetur þú sparað allt að kr. 4.700
Veist þú um betri ávöxtun?
Liftími OSRAM Dulux EL er tífaldur á við almenna qlóperu
Raf orkukostnaður lækkar um 80%
Söluaðilar
Árvirkinn Selfossi
Byggt og búið Reykjavík
ByKO Kopavogi
BYKO Hafnarnrði
BYKO Reykjavík
Geisli Vestm. eyjum
KEA Rafl.deild Akureyri
Ljós & Orka Reykjavík
Lónið Höfn
Magasín Reykjavík
R.u. Rafbúð Keflavík
Radiovinnustofan Akureyri
Rafbúöin Álfask. Hafnarfirði
Rafþj. Sigurdórs Akranesi
Segull Reykiavík
Siemensbúðin Akureyri
Straumur ísafirði
Sveinn Guðmundsson Egilsst.
J.D.NEUHAUS
TALIUR
- loft eða rafmagns
250 kg -100 tonn
SKEIFUNNI 3E-F • SlMI 581 2333 • FAX 568 0215

L A
st g r. af s I
út ág ú st

Persía
Suðurlandsbraut 46 við Faxafen Sími: 568 6999
S t ö k t e p p i
o g m o t t u r