Morgunblaðið - 02.04.1998, Blaðsíða 6

6 FÍMMTÚDAGÚÍl 2.’ APRÍL 1998
FRÉTTIR ~
Bæklunarlæknar sem starfa á einkareknum skurðstofum fagna samningi við TR
Staðfestir
kostnað við
aðgerðir
Brynjólfur Jónsson bæklunarlæknir, einn for-
svarsmanna Læknastofunnar, Álftamýri, sem
starfrækt hefur verið um hálfs árs skeið, segir
nýjan samning bæklunarlækna við Trygg-
ingastofnun hafa í för með sér að almenningur
njóti nú eftir nokkurra mánaða hlé sjálfsagðra
réttinda í tryggingakerfínu. Um skeið hafí
menn óttast að botninn væri að detta úr því
þjóðfélagi sem kennt hefur verið við velferð.
MARGVÍSLEGAR smærri læknis-
aðgerðir hafa á seinustu misserum
færst í auknum mæli úr skurðstofum
sjúkrahúsanna og inn í einkareknar
læknastofur. Um 50 skurðaðgerðir
hafa verið framkvæmdar á Lækna-
stofunni Alftamýri síðan í febrúar
síðastliðnum, en fyrirtækið er sex
mánaða gömul einkarekin móttöku-
og aðgerðastöð sem tugur lækna
starfar við, þar á meðal bæklunar-
læknar sem sérhæfðir eru á mismun-
andi sviðum, sérhæfður handaskurð-
læknir, heila- og taugaskurðlæknir
o.fl. Einnig er stöðin í samstarfi við
sjúkraþjálfara, stoðtækjafræðing og
fleiri þá sem koma að endurhæfingu
sjúklinga.
Aðgerðir hafa verið gerðar tvisvar
í viku og hafa allt að sjö aðgerðir ver-
ið gerðar í hvert skipti. Brynjólfur
Jónsson, sérfræðingur í bæklunar-
lækningum, einn stofnenda Lækna-
stofunnar, segir aðsóknina með þeim
hætti að hægt væri að framkvæma
aðgerðir á hverjum degi án þess þó
að anna eftirspurn fullkomlega. Pörf-
in fyrir aðgerðir hérlendis er áætluð
vera um 500 hnéspeglanir, 80-100
axlaspeglanir, 300-400 beinaaðgerðir
af ýmsum toga, um 200 sérhæfðar
handaaðgerðir og um 200 tauga- og
sinaaðgerðir, svo eitthvað sé nefnt.
Frá sl. hausti voru þessar aðgerðir
framkvæmdar án þátttöku Trygg-
ingastofnunar ríkisins en á föstudag-
inn var náðu bæklunarlæknar samn-
ingum við stofnunina, eftir margra
mánaða samningaþref. Brynjólfur
segir bæklunarlækna sátta við samn-
inginn og hann hafi gífurlega mikla
þýðingu fyrir sjúklinga og auðveldi
þeim að komast í nauðsynlegar að-
gerðir. Samningar við sérfræðinga
höfðu verið lausir í tvö ár og frá byrj-
un október á liðnu hausti kom stofn-
unin ekki að aðgerðum þorra bækl-
unarlækna utan sjúkrahúsanna.
„Með samningnum eru störf okkar
viðurkennd, auk þess sem ríkið hefur
jafnframt með honum staðfest þann
kostnað sem er augljóslega samfara
aðgerðum á þessu sviði,“ segir hann.
Aðgerðir sem eru hornreka
Læknastofan sérhæfir sig meðal
annars í aðgerðum á fólki með ýmsa
kvilla, m.a. vegna slits, vinnuslysa og
íþróttameiðsla. Speglanir eru stór
hluti aðgerða, t.d. vegna liðþófa-
skemmda í hnjám og sinasjúkdóma í
öxlum. Flestar aðgerðir eru frá einn-
ar til tveggja stunda langar og eru
þess eðlis að sögn Brynjólfs að þær
eru ekki framkvæmdar á Ríkisspítöl-
unum og hafi orðið hornreka á
Sjúkrahúsi Reykjavíkur eftir að þeim
var hætt á Landakotsspítala.
Hann kveðst líta svo á að sjúkra-
húsin hafi ýtt umræddum aðgerðum
til hliðar. Þar ráði mestu þegar hlut-
verki Landakotsspítala var breytt
með skömmum fyrirvara.
„Þegar við vorum á Landakoti
heyrðum við einungis hrós fyrir
dugnað og afköst og vorum þvi væg-
ast sagt undrandi þegar ákveðið var
að leggja starfsemina þar niður fyrir-
varalaust, án þess að við værum svo
mikið sem spurðir álits. Við gerðum
þúsund aðgerðir þar og þær komast
ekki annað, því alls staðar er verið að
draga saman seglin. I orði kveðnu er
ekki búið að loka fyrir þessar aðgerð-
ir á sjúkrahúsunum, en í raun og
veru eru biðlistarnir svo hrikalega
langir í t.d. liðskiptaaðgerðir, aðgerð-
ir vegna hrygg- og bakmeiðsla,
bamaskurðlækningar og sérhæfðar
handskurðlækningar, að ekki sé talað
um slys og aðgerðir þeirra vegna
sem hafa forgang, að sjúklingur sem
Hötóverk Gunnars Gunnarssonar
Fjallkirkjan
Sagnabálkurinn um Ugga Greipsson er
eitt af meistaraverkum íslenskra
nútímabókmennta.
Þetta er ný útgáfa í sígildri þýðingu
Halldórs Laxness, prýdd myndum eftir
Gunnar Gunnarsson yngri.
Fermingartilboð
4.480 ki
Mál
og menning
Laugavegi 18 • Sfmi S15 2500 • Sfðumúla 7 • Sími 510 2500
Morgunblaðið/Þorkell
STARFSMENN skurðstofu Læknastofunnar daginn sem ljósmyndari
Morgunblaðsins heimsótti fyrirtækið, f.v. Sighvatur Snæbjörnsson
svæfingalæknir, Brynjólfur Jónsson bæklunarlæknir, Ágúst Kárason
bæklunarlæknir, Ragnhildur Jóhannsdóttir hjúkrunarfræðingur og
Fríða Rut Baldursdóttir hjúkrunarfræðingur.
ÁGÚST Kárason bæklunarlæknir framkvæmir liðspeglun á öxl á
skurðstofu Læknastofunnar. Hátæknibúnaður er notaður við aðgerðir
sem þar eru framkvæmdar.
MYND úr holsjá sem sýnir
þrýstingsléttandi aðgerð á öxl,
er losað er um sinar og
krummahornið nær fjarlægt,
þ.e. bein sem er ofan á axlar-
liðnum er þynnt með til þess
gerðum fræsar'a.
MYND úr liolsjá sem sýnir lausa
liðvör í axlarlið, eftir að sjúk-
lingur hefur farið úr axlarlið
með þeim afleiðingum að hann
er nánast stöðugt laus í liðnum
með tilheyrandi sársauka og
óþægindum.
vildi láta laga meiðsli í hné eða öxl
þyrfti að bíða langtímum saman og
komast jafnvel ekki að fyrr en seint
og um síðir.
Það eru aðeins örfáir sérfræðingar
hérlendis sem geta framkvæmt slík-
ar aðgerðir og í augum sjúklinga er
næsta auðvelt val á milli þess að vera
óvinnufær mánuðum saman meðan
beðið er eftir aðgerð á sjúkrahúsi eða
fara í aðgerð á einkastofu," segir
Brynjólfur.
Mikill munur á kostnaði
Hann segir alkunn fjárhagsleg
sjónarmið ráða þessari forgangsröð-
un í heilbrigðiskerfinu, en fyrir vikið
lendi fjöldi sjúklinga aftarlega á mer-
inni. Lokanir deilda séu tíðari og
standi lengur yfir en áður og fyrir
vikið þurfi að fresta eða hætta við að-
gerðir. Seinast í október og nóvem-
ber hafi hann þurft að hætta við
fimmtán liðskiptaaðgerðir á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur vegna aðhaldsað-
gerða sem leiddu til skorts á rými. í
raun séu menn aðeins að ýta vandan-
um á undan sér og hann vaxi á með-
an.
„Þjónustustigið á sjúkrahúsunum
er einnig svo hátt að það er varla
ástæða til að nota takmarkað fé
sjúkrahúsanna í smærri aðgerðir,
auk þess sem stjórnkerfi sjúkrahús-
anna virðist ekki bjóða upp á að þær
séu gerðar á hagkvæmasta hátt.
Speglunaraðgerð eða liðþófaaðgerð
sem við gerum hjá Læknastofunni
kostar sennilega allt að 100% meira
hjá sjúkrahúsunum vegna þess
hversu hátt þjónustustigið er, þ.e.
leið sjúklingsins gegnum það kerfi er
löng og flókin. Sem dæmi þá er
hægðarleikur að gera sjö til átta að-
gerðir á einum degi á einkaaðgerða-
stofu eins og við rekum, en algjörlega
útilokað á skurðstofu hjá stóru
sjúkrahúsi. Ég kæmi aldrei að nema í
mesta lagi fimm aðgerðum vegna
þess hvað það er erfitt að skipuleggja
aðgerð þegar svo margir koma að
henni, ásamt því að við höfum rýmri
vinnutíma í báða enda dagsins og
störfum ósjaldan á almennum frídög-
um,“ segir hann.
Aðspurður segir Brynjólfur það
ekki feimnismál að í raun ætti hann
að hafa fjárhagslega meiri hag af því
að framkvæma þessar aðgerðir á
einkastofu en sjúkrahúsunum, en svo
hafi ekki verið til skamms tíma. Mál-
ið snúist þar að auki ekki um fjár-
hagslegan ávinning heldur um að
sinna þörfum ákveðinna sjúklinga-
hópa. „Það sem skiptir máli er að fólk
komist til heilsu og ef við gerum ekki
þær aðgerðir sem þarf til þess, gerir
það enginn annar,“ segir hann.
Tíu læknar og fer fjölgandi
Um þessar mundir starfa um tíu
læknar undir þaki Læknastofunnar
MORGÚNBLAÐIÐ
og von er á að þeim fjölgi að sögn
Brynjólfs. Stöðin var stofnuð í októ-
ber síðastliðnum en skurðstofan hins
vegar tekin í notkun í febrúar síðast-
liðnum. Eigendur eru fimm talsins,
en í forsvari fyrir rekstrinum hafa
verið auk Biynjólfs þeir Ágúst Kára-
son, Sighvatur Snæbjörnsson og
Stefán Carlsson. Frá og með sein-
ustu helgi varð einnig tímabundin
breyting á rekstri stöðvarinnar í kjöl-
far eldsvoða hjá Handlæknastöðinni í
Glæsibæ, en læknar hennar hafa
fengið inni hjá Læknastofunni um
tveggja mánaða skeið. Af þeim sök-
um hefur framkvæmdum verið hrað-
að við seinni skurðstofu fyrirtækisins
og er stefnt að því að taka hana í
notkun fyrir páska.
Brynjólfur segir að fulltrúi sér-
fræðinga á sviði bæklunarlækninga
hafi verið búinn að sitja fjölda funda
hjá Tryggingastofnun þegar samn-
ingar loks tókust seinasta fóstudag.
,Að mati okkar sem að stöðinni
standa er best að vera án afskipta
ríksins, sökum þess hversu þungt allt
er þar í vöfum og erfitt viðfangs,"
segir Brynjólfur.
títreikningum ekki mótmælt
Samkvæmt samningi Trygginga-
stofnunar og sérfræðinga í bæklunar-
lækningum er fyrirkomulag aðgerða
með þeim hætti að sjúklingur greiðir
um 40% af verði aðgerðar, auk af-
slátta fyrir vissa hópa.
„Þegar farið er ofan í saumana á
aðgerðakostnaði kemur ýmislegt í
ljós. Við getum tekið dæmi af hnéað-
gerð sem sjúklingur greiddi fyrir
þremur árum ef til vill á milli 15 og 20
þúsund krónur fyrir og Trygginga-
stofnun um 20 til 25 þúsund krónur,
eða samtals um 40 þúsund krónur. Á
seinasta ári var útilokað að gera um-
rædda aðgerð fyrir þetta verð og
urðu greiðslur fyrir þær að hækka til
samræmis við raunverulegan kostn-
að, sem er um 70 þúsund krónur. Með
samningunum náðist fram viðurkenn-
ing á raunkostnaði og við munum
gera ráð fyrir að framkvæma aðgerð-
ir í samræmi við hann næsta árið.
Verkefni eru næg, þar sem margir
bíða þess að komast í aðgerð og stór
hluti þeirra veigraði sér við að greiða
allan kostnað sjálfur, áður en TR
samdi við bæklunarlækna. Því teljum
við rekstrargi’undvöll stöðvarinnar
vera fyrir hendi. Eins og í flestum
öðrum rekstri er gert ráð fyrir 4-5%
ágóða af veltu og við höfum haft slík
sjónarmið að leiðarljósi, en taka verð-
ur tilliti til þess að við þurfum að fjár-
festa í útbúnaði sem er dýr og af-
skriftir miklar. Þessi búnaður er þó
nauðsynlegur til að fylgjast með
tækniþróun í heiminum á þessu sviði.
Við erum að gera hátækniaðgerðir
fyrir lágt verð miðað við það sem ger-
ist erlendis og hægt væri að bjóða á
sjúkrahúsunum,“ segir Brynjólfur.
Hann segir að stjórn Bæklunar-
læknafélagsins hafi látið gera út-
reikninga á kostnaði við slíkar að-
gerðir sem Tryggingastofnun hafi
ekki mótmælt að lokum.
„Við erum að bjóða aðgerðir fyrir
verð sem er líklega aðeins um 50% til
60% af þeim kostnaði sem er á
sjúkrahúsunum við sömu aðgerðfr,“
segir hann.
Brynjólfur kveðst þeirrar skoðunar
að í raun og veru hafi botninn verið á
leiðinni úr velferðaþjóðfélaginu og
svo hafi verið í marga mánuði án þess
að til nokkurra aðgerða hafi verið
gripið. Því séu sinnaskipti Trygginga-
stofunar ánægjuleg og komi í raun á
óvart á þessum tímapunkti.
Nýtt kerfí í kyrrþey?
„Lengi vel var það líkast því helst
að innleiða ætti nýtt kerfi án þess að
um það færi fram nokkur umræða.
Þegar maður hugsaði það frá sjónar-
hóli ríkisvaldsins voru forsendurnar
skiljanlegar því ekki væri hægt að
taka slíka ákvörðun opinberlega
vegna almennra óvinsælda. Stundum
fannst okkur að verið væri að þegja
málið í hel, í þeirri von að enginn
veitti því athygli að þessi hluti kerfis-
ins væri aðskilinn frá heildinni. Hins
vegar hefur einhver skyndileg stefnu-
breyting orðið til hagsbóta fyrii- sjúk-
linga,“ segir Brynjólfur.
„Samnningur TR og bæklunar-
lækna er í raun og veru ekki síst mik-
ilvægur fyrir þær sakir, að almenn-
ingur í landinu nýtur að nýju sjálf-
sagðra réttinda sinna. Réttinda sem
menn verða að hafa að leiðarljósi í því
tryggingakerfi sem hér ríkir.“