Morgunblaðið - 02.04.1998, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 2. APRÍL 1998 39
AÐSENDAR GREINAR
, Skattamál
Islandsbanka
Valur
Valsson
UNDANFARNA
daga hefur verið nokk-
ur umræða í fjölmiðl-
um um skattamál Is-
landsbanka og Lands-
banka og er á henni að
skilja að hér sé um
óeðlilegar ívilnanir að
ræða. Eg tel því rétt að
skýra hvernig á því
stendur að Islands-
banki hefur ekki gi-eitt
tekjuskatt undanfarin
ár.
Pví hafa ráðið fjórir
þættir.
I fyrsta lagi er um
að ræða skattalegt tap
sem varð til við breyt-
ingu Utvegsbanka Islands í hluta-
félag árið 1987. Eftirstöðvar þess
námu 534 millj. kr. í árslok 1990, er
bankarnir sameinuðust í Islands-
banka hf.
í öðru lagi var gerð sú breyting
s
Islandsbanki hefur ekki
þegið neina opinbera
styrki til starfsemi
sinnar, segir Valur
Valsson, hvorki beinar
greiðslur né óbeinar.
á skattalögum á árinu 1994, til
samræmis við lagareglur í Evrópu-
löndum, að leyft var að taka að
fullu tillit til framlags á afskrifta-
reikning útlána við skattalegt upp-
gjör fjármálastofnana, en áður var
þessi frádráttur takmarkaður.
Þessi breyting gerði það að verk-
um að yfirfæranlegt skattalegt tap
jókst um vel á annan milljarð
króna hjá Islandsbanka.
I þriðja lagi varð bankinn fyrir
rekstrarlegu tapi á árunum 1992
og 1993 sem tekið er tillit til við
álagningu skatta nú. I íslenskum
skattalögum eru heimildir til að
taka tillit til rekstrartaps fyrir-
tækja, og þar með tapaðra útlána,
áður en til álagningar tekjuskatts
kemur. Þetta er talið eðlilegt vegna
þess að ella myndu tímabundnir
rekstrarörðugleikar fyrirtækja
leiða til þess að þau ættu sér ekki
viðreisnar von á ný. Reglur ís-
lensku skattalaganna eru einnig að
þessu leyti í samræmi við reglur
sem gilda í helstu nágrannalöndum
okkar.
í fjórða lagi verður
að hafa í huga að ís-
landsbanki er almenn-
ingshlutafélag sem
greiðir hluthöfum sín-
um arð. Þessar arð-
greiðslur koma til frá-
dráttar hagnaði áður
en tekjuskattur er
lagður á, enda greiða
hluthafamir skatta af
þeirri fjárhæð. Síðustu
sjö árin hefur bankinn
á hverju ári greitt arð,
samtals að upphæð
1.718 millj. kr. en á
sama tímbili nam hagn-
aður bankans samtals
1.884 millj. kr. og hefur
bankinn því greitt 91% hagnaðar
síns í arð. Til samanburðar má geta
þess að ríkisbankamir hafa ekki
greitt eiganda sínum neinn arð og
sparisjóðirnir greiða aðeins örlít-
inn hluta hagnaðar sem arð til
stofnfjáreigenda sinna.
Ofangreindar heimildir við
álagningu tekjuskatts gilda um
fyrirtæki og banka almennt. Engar
sérreglur gilda um þessi mál hvað
varðar Islandsbanka eða Lands-
banka.
Að lokum er nauðsynlegt að
leiðrétta atriði sem fram komu í
ræðu Guðmundar Haukssonar
sparisjóðsstjóra á aðalfundi
SPRON og Morgunblaðið birti síð-
astliðinn laugardag. Þar segir
Guðmundur að Islandsbanki og
Landsbanki greiði ekki tekju-
skatta nú vegna þess að ríkissjóð-
ur hafi aðstoðað þessa banka í erf-
iðleikum þeirra með beinum
greiðslum til styrkingar eigin fjár
bankanna. Þannig hafi ríkissjóður
ekki aðeins styrkt þessa banka
með beinum greiðslum heldur hafi
hann einnig gefið þeim skattfríð-
indi umfram það sem venjuleg fyr-
irtæki búi við.
Það er sérkennilegt að sjá
sparisjóðsstjórann fara með svo
rangt mál í ræðu sinni. Hann
hefði átt að vita betur. Islands-
banki hefur ekki þegið neina opin-
bera styrki til starfsemi sinnar,
hvorki beinar greiðslur né óbein-
ar. Islandsbanki býr heldur ekki
við nein forréttindi í skattamál-
um. Um hann gilda sömu skatta-
lög og Sparisjóð Reykjavíkur og
nágrennis og er enginn munur
þar á.
Höfundur er bunkastjóri.
Öryggi, friður og frelsi -
tímaskekkja?
í endurminningum
Margaret Thatcher,
fyrrverandi forsætis-
ráðherra Bretlands,
„The Downing Street
Years“, er m.a. fjallað
um Reykjavíkurfund
Gorbachevs og Reag-
ans í október 1986.
Thatcher telur að
neitun Reagans í
Reykjavík um að versla
með SDI eða geimvarn-
aráætlunina í stað
heims án kjarnorku-
vopna hafi haft úrslita-
áhrif á hrun kommún-
ismans í Evrópu og fall
Berlínarmúrsins 1989.
Niels P.
Sigurðsson
Vígbúnaðarkapphlaupið var orðið
efnahag Sovétríkjanna ofviða.
Fulltrúar Sovétríkjanna á
Reykjavíkurfundinum 1986 sáu
þetta einnig fyrir og staðfestu hátt-
settir sovéskir fulltrúar þennan
skilning á ráðstefnu í febrúar 1993,
sem háskólinn í Princeton, New
Jersey hélt um endalok kalda
stríðsins.
í skýrslu um Princeton-fundinn,
sem kom út 1994, kemur m.a. fram,
að Anatoly S. Chernyaev, sem var
persónulegur ráðgjafi Gorbachevs í
utanríkismálum 1986-1991, gerði í
Princeton grein fyrir hugmyndum
forsetans um að hægt yrði að ljúka
kalda stríðinu með algerri afvopn-
un á sviði kjarnorkuvopna, en
leggja ætti til hliðar önnur ágrein-
ingsefni austurs og vesturs eins og
mannréttindi o.s.frv.
Ritaði Gorbachev síðan Reagan
bréf vorið 1986 og stakk upp á
fundi í september-október til að
ræða afvopnunarmálin. Reagan
svaraði jákvætt 25. júlí 1986.
Gorbachev bauð Reykjavík eða
London sem fundarstað, en
Reykjavík varð fyrir valinu.
Thatcher segh-, að Rússum hafi
eftir Reykjavíkurfundinn verið Ijóst,
Fermin^ ^argjafir
Fyrir dömur og kerra M
Okkar
Fráhært verð
w
DEMAN AHÚSIÐ
NVJU KRINGLUNNI ( SÍMI 588 9944
FUNDUR SJÓÐFÉLAGA
Fimmtudaginn 2. apríl 1998, kl. 20:00 í húsnæði Islandsbanka við Kirkjusand, 5. hæð.
Lífeyrissjóður
Tæknifræðingafélags
ísiands
1. Hefðbundin aðalfundarstörf.
2. Arsreikningur 1997.
3. Tillaga um sameiningu við Lífeyrissjóð arkitekta.
4. Önnur mál.
Sjódfélagar eru hvattir til að mceta á aðalfundinnJ
Kirkjusandi, 155 Reykjavík • Sími: 588-9170 • Myndsendir: 560-8910.
Rekstraraðili: Verðbréfamarkaður Islandsbanka hf. • Aðili að Verðbréfaþingi Islands
að þeir hefðu þegar tap-
að vígbúnaðarkapp-
hlaupinu, enda áttu
Sovétríkin hvorki
möguleika né vonir um
að geta keppt við
Bandaríkin um yfir-
burði í hemaðartækni,
aðallega vegna þess að
efnahagur Sovétríkj-
anna væri í mjög lélegu
ástandi og tækniþróun
bágborin í samanburði
við Vesturlönd.
Kalda stríðið hafði
þjappað Evrópusam-
bandsrílqunum saman.
Þenslan milli stórveld-
anna Bandaríkjanna og
Sovétrílcjanna átti sinn þátt í sam-
stöðu Vestur-E vrópuríkj a og var
driffjöðrin í samstarfi Natoríkjanna
Rétt er að breyta aðal-
áherslu Nato frá því að
verja landsvæði aðild-
arríkja og borgir, segir
Niels P. Sigurðsson,
yfir í að verja og
vernda sameiginlega
hagsmuni
um allan heim.
um að vemda friðinn og koma í veg
fyrir hugsanlega árás Varsjárbanda-
lagsins í Evrópu á sínum tíma.
Nægilegur styrkur til varna var
annað meginmarkmið Nato. Hitt
meginmarkmið Natoríkja sam-
kvæmt Harmel-skýrslunni frá 1967
er að leita leiða til að tryggja stöð-
ugleika í samskiptum þjóða í þeim
tilgangi að unnt reynist að leysa
ágreiningsmál.
Bandaríki Norður-Ameríku hafa
frá upphafi lagt stærsta skerfinn til
starfsemi Nato, bæði á sviði varn-
armála og stjórnmála. Hins vegar
er fjölgun aðildarríkja og stækkun
Nato í austurátt ekki höfuðatriðið í
framtíðarhorfum um gengi Nato
heldur er spurningin um tilgang
bandalagsins í framtíðinni það at-
riði sem skiptir meginmáli. Nauð-
synlegt er að varnarstefnan sé í
samræmi við raunveruleika dagsins
á hyerjum tíma.
Öryggi aðildarríkja stafar
hvorki nú né um aldamótin 2000
hætta af hernaðarárásum gegn
landsvæðum og borgum heldur
ógnunum gegn sameiginlegum
hagsmunum Nato-ríkja um víða
veröld. Rétt er að breyta aðal-
áherslu Nato frá því að verja land-
svæði aðildarríkja og borgir yfir í
að verja og vernda sameiginlega
hagsmuni um heim allan. Þessar
ógnir eru m.a. útbreiðsla gereyð-
ingarvopna, hryðjuverk, hópmorð
til útrýmingar þjóðarbrotum og
styrjaldir utan bandalagssvæðis-
ins, sem geta valdið gífurlegu tjóni
og vandræðum á ýmsum sviðum.
Til þess að geta ráðið við slíka
ógnun þurfa aðildarríki Nato að
hafa ráð og möguleika til að mynda
samtök sem taka að sér verkefni
utan Natosvæðisins. Þessi verkefni
eru ekki ný af nálinni, þvi slík sam-
tök sammæltra þjóða stóðu að frið-
arsveitum í Bosníu sem voru undir
stjórn og eftirliti Nato. Önnur sam-
tök stóðu að herliðinu í Persaflóa-
bardaga, en þau treystu á þjónustu
Nato og athafnir bandalagsins og
æfingar.
Við Islendingar höfum notið ör-
yggis, friðar og frelsis með aðild-
inni að Nato. Auk þess gerðum við
varnarsamning við Bandaríkin
1951. Við höfum með því lagt okkar
af mörkum í um 50 ár til þess að
friður haldist.
Hættan er sú að Rússar álíti að
stækkun Nato í austurátt sé aðal-
lega gerð til þess að einangra Rúss-
land og geti vakið upp frá dauðum
gamla kaldastríðsdrauga. Vonandi
verður farið varlega í stækkun
Nato í austurátt og væntanleg aðild
Póllands, Tékklands og Ungverja-
lands látin nægja, a.m.k. til ársins
2025.
Höfundur er fyrrverandi
sendiherra.
BARNASTOLARNIR
VINSÆLU
Þeir eru sterkir og fjaöra sjálfstætt undir barninu, meö
fjögurra punkta öryggisbelti og vandaðri fótavörn.
Bandarískar og evrópskar öryggisviðurkenningar.
Hraðlcsunarbúnaður, sem passar á flest hjól.
Bögglaberi óþarfur. Fyrir börn 0-25 kg.
Verð frá kr. 5.464 stgr.
Opið laugard. kl.10-16
órninnF*
Skeifunni 11, sími 588 9890