Morgunblaðið - 29.04.1998, Qupperneq 24

24 MIÐVIKUDAGUR 29. APRÍL 1998
LISTIR
MORGUNB LAÐIÐ
Morgunblaðið/Kristinn
YFIRLITSMYND af sýningunni „tími/rými“ í Nýlistasafninu.
Nýló tvítugt
MYNPLIST
Nýlistasafnið
SAMSÝNING FÉLAGA
Til 3. maí. Opið þriðjudaga
til sunnudaga frá kl. 14 til 18.
FYRIR 20 árum hratt hópur lista-
manna af stað merkilegu átaki til
þess að bjarga frá skemmdum
fjölda listaverka sem ekki höfðu
hlotið náð fyrir augum íslenskra
safnstjóra þótt einsýnt þætti að þau
væru alltof merkileg til að enda til-
vist sína á haugunum. Megnið af
þessum listaverkum hafði séð dags-
ins ljós í Gallerí SÚM, en það hóf
göngu sjna á efstaloftinu - núver-
andi SÚM-sal - í bakhúsinu við
Vatnsstíg 3B, í janúarbyrjun árið
1969, þangað sem hið nýstofnaða
Nýlistasafn flutti tíu árum síðar.
Þannig tók Nýlistasafnið ekki að-
eins við lyklunum að bakhúsinu úr
hendi SÚM heldur var þess vænst
að það stoppaði í gatið sem margir
töldu að myndast hefði í íslenskri
listasögu vegna skollaeymanna sem
önnur listasöfn landsins skelltu við
nýjustu liststraumum. Það var mik-
ill hugur í mönnum því nú skyldi al-
deilis sýna hvers íslenskir lista-
menn væru megnugir þegar bjarga
skyldi menningarlegum verðmæt-
um sem illa reknar stofnanir huns-
uðu.
Og það var ekki setið við orðin
tóm. Svo mikill var áhuginn fyrir
hinu nýstofnaða safni að hver sem
vettlingi gat valdið sótti þar um inn-
göngu. Fjölmargir erlendir lista-
menn sáu sóma sinn í að styrkja
framtakið og leggja til verk eða
fjármuni svo ævintýrið mætti verða
sem glæsilegast. Fljótlega nálgaðist
meðlimafjöldinn hundraðið, og nú
eru vel á annað hundrað meðlima í
Nýlistasafninu. Á 20 ára afmælinu
getur safnið því státað af stöðugri
hagsæld; fleiri félagsmönnum en
nokkuru sinni fyrr og sístækkandi
húsnæði.
Þó er eins og þessi glæsilegu
grasrótarsamtök séu ekki alveg í
takti við það sem til var stofnað fyr-
ir tveim áratugum. Sýningin
„tími/rými“, sem hóf göngu sína 19.
apríl, er til marks um vandann sem
steðjar að þessu frábæra framtaki,
nú þegar bamið ætti að vera að
komast í tölu fullorðinna. Það má
ekki túlka það svo að sýningin sé
ekki góðra gjalda verð í smáatrið-
um; öðru nær. Ef bera ætti saman
obbann af því sem er til sýnis í
Nýlistasafninu þessa dagana við
það sem sást á samsýningum FÍM
hér á árunum áður fer ekki milli
mála að Vatnsstígurinn hefur vinn-
inginn hvemig sem á dæmið er litið.
En sem metnaðarfullt framlag lif-
andi samtaka sem eitt sinn ætluðu
að sýna landsmönnum hvers sam-
takamáttur framsækinna lista-
manna væri megnugur þá er
„tími/rými“ varla bam í brók. Sýn-
ingin er ekki annað en tækifæris-
upphengi af jólabasarsortinni þar
sem hver meðlimur reynir að toppa
náungann í krónísku hugmyndap-
uðri sem virkar nánast sem biluð
grammafónsplata. Sama hræðilega
tilfinningin grípur gesti og þá þegar
þeir arka um galleríbásana á dæmi-
gerðri listmessu til að komast að
raun um að það sem þeir héldu að
væri einstakt er óvart til í þúsund
áþekkum tilbrigðum.
Þá afhjúpar sýningin þetta und-
arlega stefnuleysi sem eltir íslenska
myndlist á röndum, hvort sem sam-
tökin heita FÍM, SÍM, SÚM eða
Nýlistasafnið. Allir verða alltaf að
vera með þótt þeir hafi ekkert nýtt
né sérstakt til málanna að leggja.
Hræðslan við að viðkomandi sé að
missa af einhverju - strætó eða
heimsfrægð - rekur bestu menn til
þátttöku, langt undir getu.
Leiðinlegast af öllu er hvað þetta
allt er hræðilega fyrirsjáanlegt. All-
ir hafa bersýnilega kíkt yfir öxlina á
náunganum til að fyrirbyggja að
þar fyndist eitthvað sem gæti komið
þeim eða okkur áhorfendum á
óvart. í því sambandi er Fjölnis-
mennskan söm við sig: Allir bera
saman bækur sínar til að enginn sé
á skjön við heildina. Það er hópur-
inn sem gefur hverjum einstaklingi
grænt ljós. Þannig er frónsk félags-
intelligensía í hnotskum. Allir láta
sér vaxa grön á sama tíma af
hræðslu við að vera einum of öðru-
vísi.
Eins og nærri má geta fylgir eng-
in sýningarskrá afmælisuppheng-
inu. Reyndar minnist ég þess ekki
að hafa séð veglega útgáfu frá
Nýlistasafninu. Að því leytinu er
það einstakt meðal vestrænna sam-
tímalistasafna. Sú séríslenska hefð
að fylgja engri list eftir, hvorki í
ræðu né riti, en sveipa hana þess í
stað tilgerðarlegri dulúð, ruglar
margan landann í ríminu. Af upp-
lýsingaskortinum dregur almenn-
ingur þá villandi ályktun að þar fari
afar róttækur félagsskapur sem iðki
mjög sértæka og framsækna neðan-
jarðarlist.
En bregði landinn sér inn á virðu-
legar stofnanir á borð við MoMA í
New York; Modema Museet í
Stokkhólmi; ICA í Lundúnum; ARC
í París, eða aðra ámóta staði í hin-
um vestræna heimi kemst hann
fljótlega að raun um það að munur-
inn á Nýló og áðurnefndum stofn-
unum er ekki listin sjálf heldur
mannhafið, skipulagið og upplýs-
ingastreymið. Erlendis er nefnilega
allt gert til að koma almenningi á
sporið um þróun listar líðandi
stundar í staðinn fyrir að villa um
fyrir honum og fylla hann óþarfa
tortryggni og efasemdum um eigin
dómgreind.
Hvort unglingurinn Nýló ber
gæfu til að leggja af heimóttarskap-
inn, spretta úr grasi og verða að al-
mennilega opnu upplýsingasetri
verður tíminn að leiða í ljós. Það er
alltaf eitthvað átakanlegt við gras-
rót sem ekki þorir að spretta eðli-
lega. Við fylgdumst með því í haust
hvemig Samtökin um kvennalista
brenndu sig á bókstafstrú hrein-
stefnunnar án þess að hafa nokkurn
tíma komist í raunverulega áhrifa-
stöðu. Vonandi ber Nýlistasafnið
gæfu til að söðla um áður en lögmál
tregðunnar gerir það að úreltu
þingi áður en það fékk að blómstra.
Halldór Björn Runólfsson
Lífshlaup í metratali
Björg Ingadóttir sýndi nýlega í Kaup-
mannahöfn verk, sprottið af uppruna henn-
ar, eins og Sigrún Davíðsdóttir heyrði af.
„IDENTITET", Sam-
semd, var yfirskriftin á
sýningu Bjargar Inga-
dóttir nýlega í Galleri
North andspænis Vorr-
ar frúar kirkju í Kaup-
mannahöfn. Sýningin í
öðrum af tveimur söl-
um gallerísins saman-
stóð af um hálfsmetra
hárri og 14 m langri
myndræmu, sett sam-
an af fjölskyldumynd-
um í tímaröð. Hér er
Björg, sem hingað til
hefur unnið með papp-
ír, óneitanlega komin
mjög á önnur mið en
áður og það var einmitt
ætlunin. Eftir að hafa unnið með
pappír undanfarin ár segist Björg
hafa verið orðin þreytt á þeirri
vinnu, fannst hún orðin stöðnuð og
vildi vinda sér í eitthvað allt annað.
Eftir langa umhugsun komst hún
að þeirri niðurstöðu að það væri
spennandi að gera verk, sem væri
persónulegt. Upphaflega hug-
myndin segir hún að hafi verið
flókin í framkvæmd, en svo varð
henni ljóst að þetta
sáraeinfalda form, ein
ræma ljósmynda, hent-
aði best, þegar ætlunin
væri að veita áhorfand-
anum innsýn í líf sitt.
Og það vantaði ekki
efniviðinn, því Björg á
stóra fjölskyldu og
gnægð mynda af henni
til. Sjálf segist hún
hafa fengið mikið út úr
því að grafa upp gaml-
ar myndir, skoða þær
og velta samhengi
þeirra fyrir sér. Á
myndunum bregður
einnig fyrir vinum, sem
hafa haft þýðingu fyrir
Björgu og stöðum, sem haft hafa
áhrif á hana. Björg hefur verið
víða, búið í Hollandi, Frakklandi og
nú síðast í Danmörku og segir að í
lífí sínu gæti áhrifa allra þessara
staða, líkt og fram kemur á mynd-
unum.
Þó sýningin sé sett upp í Höfn
segir Björg að sig langi til að fara
með hana til íslands og fá tækifæri
til að setja hana upp þar. Þá er
Björg
Ingadóttir
henni efst í huga ánægjan yfir að
geta sýnt vinum og vandamönnum
sýninguna, en einnig almennt að fá
tækifæri til að sýna á Islandi, þar
sem hún hefur ekki sýnt áður. Hún
segir það einnig hafa aðra þýðingu
fyrir sig að sýna á íslandi, að fara
heim með sýningu, þar sem hún
búi þar ekki og samhengið því ann-
að. Margar myndanna hefur hún
fengið sendar frá Islandi einmitt af
því hún býr úti.
íslenskt og
erlent sjónarhorn
Hið íslenska sjónarhorn á slíka
sýningu er vísast í fyrstu fólkið og
viðfangsefni þess, en við nánari at-
hugun býður verk Bjargar upp á
fleiri athugunarefni. Myndirnar
gefa skemmtilega innsýn inn í þró-
un fjölskylduljósmynda, hverju er
tekið mynd af og hvemig, auk
tæknilegra atriða.
Síðar á árinu sýnir Björg í Land-
skrona og Váxsjö í Svíþjóð og mun
einnig sýna ásamt Steinunni Helgu
Sigurðardóttur í Galleri 21 í
Málmey, sem í ár verður með sýn-
ingar frá öllum Norðurlöndunum.
Þær Steinunn Helga hafa ekki sýnt
saman áður, en oft rætt um það.
Verk þeirra eru hugmyndalega
skyld, því báðar vinna með minn-
ingar á einhvem hátt. Minningar,
sem sprottnar em af íslensku ætt-
emi þeirra.
Frönsk
ljóð 98
SAMKEPPNI í flutningi ljóða á
frönsku fór fram laugardagsmorgun-
inn 18. apríl í Norðurkjallara MH.
Alls tóku þátt 17 nemendur frá 8
framhaldsskólum, MH, MR, FB,
MS, Kvennó, ME, FB Akranesi og
FB Keflavík.
Buðu nemendumir til ljóðaveislu
þar sem flutt voru ljóð eftir höfunda
eins og Rimbaud, Verlaine, Apoll-
inaire, Prévert, Cendrars, Béalu og
Tardieu.
Ekki var eingöngu treyst á
mannsröddina, sjávartromma söng
sitt lag við ljóð Verlaine „Eut
fortes".
Allir þátttakendur hlutu bóka-
verðlaun frá franska sendiráðinu
sem stóð að keppninni ásamt Félagi
frönskukennara.
í dómnefnd voru Catherine Eyj-
ólfsson þýðandi, Guðrún Kristins-
dóttir leikari, Sigurður Pálsson rit-
höfundur og formaður dómnefndar
og Sigrún Ólafsdóttir MR.
MOSFELLSKÓRINN fagnar 10 ára
aftnæli á þessu ári og af því tilefni
verða árlegir tónleikar haldnir í Is-
lensku óperunni, fimmtudaginn 30.
aprfl kl. 20.30.
í tilefni afmælisins er dagskrá
tónleikanna þverskurður af efnis-
skrá sfðustu 10 ára. Einsöngvarar
sem hafa sungið með kórnum á
liðnum árum koma eimiig fram á
þessum tónleikum.
FRANSKI menningarfuiltrúinn
Victor Chemer afhendir Sig-
rúnu Ólafsdóttur í MR 1. verð-
laun í samkeppninni. Hún flutti
tvö Ijóð eftir Paul Verlaine: Le
ciel est par-dessus le toit og
Chanson d’automne. Að launum
hlaut hún hálfsmánaðar sumar-
ferð sem franska sendiráðið
býður henni í, til Parísar og
Korsfku.
Efnisskrá er fjölbreytt og hressi-
leg og spannar ýmsar tónlistarteg-
undir, t.d. hefðbundin íslensk lög,
diskósyrpu, gospel, popp, swing og
fleira. Stjórnandi kórsins frá upp-
hafi er Páll Helgason. Einsöngvar-
ar em Ann Andreasen, Bjarni Ara-
son og Þorvaldur Halldórsson. Tón-
leikarnir hefjast kl. 20.30 og miðar
eru seldir við innganginn og kosta
1.200 kr.
„Söngur
með kvöld-
kaffínu“
VÖRÐUKÓRINN býður upp
á „söng með kvöldkaffinu" í
félagsheimilinu Árnesi, Gnúp-
verjahreppi, föstudagskvöldið
1. maí kl. 21.
I Vörðukómum eru um 45
félagar og er kórinn á förum
til Færeyja nú í byrjun maí.
Kórinn mun halda tónleika í
Þórshöfn oog Fuglafirði og
taka þátt í hinni árlegu Kór-
stevnu sem nú fer fram í
Fuglafirði.
Á efnisskrá kórsins eru ís-
lensk og erlend lög við lög og
þjóðlög. Sérstök áhersla er
lögð á flutning laga við texta
nóbelsskáldsins Halldórs Lax-
ness, píanóleikari er Jörg
Sondermann og einnig syngur
Ásta Bjamadóttir sópran
nokkur lög. Stjórnandi er
Margrét Bóasdóttir.
Rússar
hætta við
„Söngva
Satans“
Moskvu. Reuters.
RÚSSNESKUR bókaútgef-
andi hefur hætt við að gefa út
bók Salmans Rushdies,
„Söngvar Satans“ í Rússlandi.
Ástæðan er sú að útgefandinn
vill ekki móðga múslima og
ekki hætta á að einhveijir
þeirra drepi hann. Höfðu út-
gefandanum borist hótanir
um „mjög alvarlegar afleið-
ingar“ yrði bókin gefin út í
maí eins og til stóð.
Klerkastjómin í íran lýsti
Rushie réttdræpan vegna
bókarinnar fyrir níu ámm og
hefur hann farið huldu höfði
síðan. Dauðadómurinn nær
einnig til allra þeirra er stuðla
að útgáfu bókarinnar. Hvetur
Limbus-útgáfan í Sankti Pét-
ursborg rússnesk stjómvöld
til að gera sitt til að dauða-
dómurinn verði afturkallaður.
MOSFELLSKÓRINN verður með afmælistónleika í íslensku óperunni
á fimmtudaginn.
Afmælistónleikar Mosfells-
kórsins í Islensku óperunni