Morgunblaðið - 04.06.1998, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Islensk erfðagreining heldur blaðamannafund vegna bréfs Tölvunefndar
Þarf að skerpa skil milli
IE og þjónustumiðstöðvar
Kári Stefánsson framkvæmdastjóri ís-
lenskrar erfðagreiningar segir að skerpa
þurfí skilin á milli starfsemi fyrirtækisins á
Lynghálsi og Þjónustumiðstöðvar rann-
sóknarverkefna í Nóatúni 17. Ræddar hafa
verið hugmyndir um stofnun sjálfseignar-
stofnunar um reksturinn í Nóatúni.
Morgunblaðið/Golli
KARI Stefánsson, forstjóri Islenskrar erfðagreiningar, á blaðamanna-
fundinum í gær.
FORSVARSMÖNNUM Ís-
lenskrar erfðagreiningar
kemur það verulega á
óvart að Tölvunefnd hafi
gripið til þess ráðs að loka starf-
semi Þjónustumiðstöðvar rann-
sóknarverkefna í Nóatúni 17 síðast-
liðinn föstudag, enda hafi Tölvu-
nefnd ekki áður gert neinar at-
hugasemdir við verklag í Þjónustu-
miðstöðinni. Þetta kom fram á
blaðamannafundi sem haldinn var í
húsakynnum fyrirtæksins í gær.
Þeim finnst viðbrögð Tölvunefndar
býsna hvöss.
Kári Stefánsson forstjóri fyrir-
tækisins sagði að skerpa þyrfti skil
á milli aðstöðunnar í Nóatúni, þar
sem samstarfslæknar íslenskrar
erfðagreiningar eru með aðstöðu,
og húsnæðis fyrirtækisins á Lyng-
hálsi 1 til að skilja enn frekar á milli
starfseminnar og tryggja að engar
persónuupplýsingar fari þar á milli.
Helst eru uppi hugmyndir um að
stofna sjálfseignarfélag um starf-
semina í Nóatúni. Um það sagðist
Kári á fundinum meðal annars hafa
rætt við Þorgeir Örlygsson for-
mann Tölvunefndar á fundi þeirra í
Kaupmannahöfn í íyrradag.
Járntjald á milli
Tölvunefnd gagnrýnir í bréfi til
íslenskrar erfðagreiningar, eftir að
fulltrúar hennar höfðu farið í eftir-
litsferð í fyrirtækið, vinnuferli við
rannsóknirnar sem þar fara fram. í
bréfínu segir að rannsóknir skuli
vera með öllu án persónuauðkenna
og að tenging milli persónu-
greindra gagna hjá samstarfslækn-
unum og ópersónugreindra gagna
hjá íslensla-i erfðagreiningu ætti
ekki að geta átt sér stað nema með
notkun dulmálslykils. í bréfinu seg-
ir síðan orðrétt: í eftirlitsferð fyrir-
tækisins fyrr í dag [í fyrradag]
reyndist hins vegar vera unnið
þvert á framangreinda skilmála.
Kári þvertekur fyrir þetta og
segir að ekki einungis hafí engar
persónuupplýsingar farið til starfs-
manna íslenskrar erfðagreiningar
heldur sé jámtjald á milli og engar
upplýsingar né blóðsýni eða annað
komi í hús íslenskrar erfðagi'ein-
ingar nema dulkóðaðar og á disk-
ettum sem sendill sér um að koma
á milli.
Kári segir engar persónuupplýs-
ingar sem hægt er að rekja til ein-
staklinga geta komist frá þjónustu-
miðstöðinni og samstarfslæknum
íslenskrar erfðagreiningar sem þar
starfa. Öll gögn séu vandlega dul-
málskóðuð af tilsjónarmönnum
Tölvunefndar sem hafa haft að-
stöðu í miðstöðinni til eftirlits alveg
síðan hún var tekin í notkun. „Þetta
vinnuferli er prýðiskerfi og til fyrir-
myndar og um það tókst samkomu-
lag milli okkar og tilsjónaiTnanna
Tölvunefndar í febrúar. Fljótlega
upp úr þessu fónim við ásamt sam-
starfslæknum að velta fyrir okkur
hvort ekki væri skynsamlegt að
setja upp starfsaðstöðu fyrir sam-
starfslækna okkar vegna þess að
þær skyldur sem fylgja því að vinna
á þennan hátt eru töluverðar,"
sagði Kári.
Um byggingu miðstöðvarinnar,
sem kostaði 20 milljónir, gerði
Tölvunefnd ekki athugasemdir
nema þær að mikilvægt væri að
samstarfslæknar gætu ábyrgst
fulla vernd upplýsinganna við þær
vinnuaðstæður, eins og segir í bréfi
Tölvunefndar til íslenskrar erfða-
greiningar.
Fylgdust grannt með
Starfsemi hófst í miðstöðinni í
lok apríl síðastliðins en var lokað á
föstudaginn var. „Vinnan í þessari
aðstöðu var öll undir eftirliti tilsjón-
armanns Tölvunefndar, þeir höfðu
þar starfsaðstöðu, þar dulkóðuðu
þeir sýni og kennileiti á upplýsigum
og svo framvegis og fylgdust mjög
grannt með þeirri starfsemi sem
þar fór fram. Það var járntjald milli
starfseminnar hér uppfrá og í Nóa-
túni og á milli þeirra bárust engar
upplýsingar hingað uppeftir nema
dulkóðaðar og í gegnum samstarfs-
aðila og engar upplýsingar héðan
nema í gegnum samstarfsaðila,"
sagði Kári. Persónutengjanleg
gögn kæmu því aldrei inn í rann-
sóknarstofur íslenskrar erfða-
greiningar á Lynghálsi og sama
starfsfólkið meðhöndlaði _ aldrei
gögnin á báðum stigum. „íslensk
erfðagreining hafði ekkert boðvald
yfir starfsfólki Þjónustumiðstöðv-
arinnar í Nóatúni, en greiddi hins
vegar laun þeirra allra, þar á meðal
laun tilsjónarmannanna,“ segir í
fréttatilkynningunni. Þetta segir
Kári að verði að laga. „Þetta er
ekki gott, við ættum ekki að gera
þetta, en enn þann dag í dag borg-
um við tilsjónarmönnum Tölvu-
nefndar laun samkvæmt tilskipun
frá Tölvunefnd. Á þessu verður tek-
ið á rólegan og yfirvegaðan hátt.“
Hann sagði að það hafi síðan
gerst í lok maímánaðar að menn
hafi farið að gera sér grein fyrir því
að skerpa þyrfti þau skil sem væru
á formlegum tengslum á milli þess-
arar aðstöðu í Nóatúni og fyrirtæk-
isins. Hann sagði mikilvægt að
ganga þannig frá því að það liti ekki
þannig út á yfirborðinu að íslensk
erfðagreining hefði vald yfir þeim
starfsmönnum sem í þjónustumið-
stöðinni ynnu.
Ekki gerst hefði
Þorgeir verið heima
Aðspurður um hvort mál hefðu
þróast öðruvísi hefði Tölvunefnd
verið með í ráðum um frá hverjum
læknar, hjúkrunarfólk og tilsjónar-
menn Tölvunefndar fengju greidd
laun sagði Kári að starfsemin hafi
verið opnuð fyrir opnum tjöldum
með tilsjónarmenn Tölvunefndar
innanborðs. „Ef Tölvunefnd hefði
minnst á það við okkur einu orði að
þeir vildu ekki að við réðum þetta
starfsfólk þá hefðum við sett upp
annað kerfi,“ sagði Kári og vísaði í
bréf íslenskrar erfðagreiningar til
Tölvunefndar frá því í febrúar en
þar segir að allur kostnaður við
rannsóknir í húsinu og kostnaður af
rekstri falli á fyrirtækið. „Þetta er
bara spurning um það að finna
form á þessu sem gerir það að
verkum að mönnum líði vel með að
það sé fullkominn skilnaður þarna á
milli. Það sem skiptir máli er að við
höfum ekki boðvald yfir því starfs-
fólki sem þar vinnur.
Kári átti fund með Þorgeiri Ör-
lygssyni formanni Tölvunefndar í
Kaupmannahöfn, eins og getið er
hér á undan, og fullyrðir hann að
þetta mál hefði aldrei farið á þenn-
an veg hefði Þorgeir ekki farið ut-
an. „Eg er nokkuð viss um það að
ef Þorgeir Örlygsson hefði ekki
verið í starfsleyfi erlendis þá hefði
þetta ekki gerst. Það sem meira er,
er að ég settist niður með Þorgeiri í
gær [í fyrradag] í Kaupmannahöfn
og við ræddum þetta mál og það er
mikill vilji af hálfu nefndarinnar að
leysa þetta mál hið snarasta. Við
vorum sammála að það væri ekki
ágreiningur um efnisatriði. Þetta
verður leyst á friðsamlegan hátt og
ekki búinn til neinn hvellur."
Vegur að trausti
„Svona hvellur vegur ekki bara
að trausti sem fólk hefur til okkur
heldur jafnvel enn meira að því
trausti sem fólk hefur á Tölvu-
nefnd. Það er að segja að opinber
stjómsýslunefnd sem sér sér ekki
fært að leysa vandamál af þessari
gerð öðruvísi en með svona hama-
gangi glatar hægt og hægt trausti."
Kári sagði að nú yrði sest niður
og fundin bráðabirgðalausn. „Hana
finnum við vonandi á næstu dögum
og setjum síðan saman framtíðar-
form á þessi tengsl fyrir 20. júní
eins og Tölvunefnd fer fram á.“
Kári harmar þann „hvell“ sem
orðinn er og segir að allt hefði átt
að geta leyst á friðsamlegan hátt ef
Tölvunefnd hefði leitað _fyr.st eftir
umræðum um málið við ÍE.
Ósanngjörn athugasemd
Um þá klausu í athugasemdum
Tölvunefndar að athugun nefndar-
innar hefði leitt í ljós að sá starfs-
maður sem þar er í forsvari hefði
aldrei séð skilmála Tölvunefndar og
þekkti ekki efni þeirra segir Kári
að sá aðili sem hér um ræðir, yfir-
hjúkrunarfræðingur yfir þessari
starfsemi, hafi lagt mikið á sig við
að kynna sér vinnuferlið, sem
Tölvunefnd og ÍE komu sér saman
um í febrúar, og hefði til dæmis
haldið tveggja vikna námskeið um
ferlið og um verndun persónuupp-
lýsinga. „Þessi klausa finnst mér
ósanngjörn og bréfið allt heldur
hvasst miðað við aðstæður og að
mörgu leyti úr samræmi við efnis-
leg atriði þessa máls. Það er mikið
úr samræmi við þau samskipti sem
verið hafa á milli Tölvunefndar og
íslenskrar erfðagreiningar hingað
til.“
Könnun Þjóðhagsstofnunar á atvinnuástandinu
Minni eftirspurn eftir
starfsfólki en í fyrra
MINNI eftirspurn var eftir starfs-
fólki í aprílmánuði síðastliðnum en á
sama tíma í fyrra, samkvæmt könn-
un Þjóðhagsstofnunar meðal at-
vinnurekenda. í könnuninni kom í
ljós að atvinnurekendur töldu æski-
legt að fjölga starfsfólki um 147
manns á landinu öllu, sem er um
0,2% af áætluðum mannafla. í sam-
bærilegri könnun í fyrra vildu at-
vinnurekendur fjölga um 310
manns.
Aukin eftirspurn eftir vinnuafli
kemur nánast öll fram á höfuðborg-
arsvæðinu en á landsbyggðinni
mældist nánast enginn vilji til að
fjölga starfsfólki þegar á heildina er
litið, skv. könnuninni. Mest eftir-
spum var eftir vinnuafli í þjónustu-
starfsemi, málmiðnaði og fiskiðnaði,
en vilji til fækkunar starfsfólks kom
helst fram í veitingarekstri í
Reykjavík.
Óskir um fjölgun í fískiðnaði
og málmsmiði
Á landsbyggðinni bar mest á ósk-
um um fjölgun í fiskiðnaði og í
málmsmíði en vilji til fækkunar kom
einkum fram hjá sjúkrahúsum og í
annarri þjónustu- og samgöngu-
starfsemi, s.s. í veitinga- og hótel-
rekstri. Á landinu öllu virtist helst
vilji til að fækka starfsfólki í fata- og
trjávöruiðnaði, sem og hjá peninga-
stofnunum. Hins vegar er mikil eft-
irspurn eftir fólki með tæknimennt-
un%
Á höfuðborgarsvæðinu er æskileg
fjölgun starfsfólks mest í þjónustu
við atvinnurekstur, í tæknigreinum
og í sérhæfðum iðnaði eða alls 229
manns, sem eru 4% af mannafla í
viðkomandi greinum, skv. könnun
Þjóðhagsstofnunai'.
Tryggingastofnun rfkisjns
30 til 50 milljónir
í endurgreiðslur
ÁÆTLAÐ er að Tryggingastofn-
un greiði 30-50 milljónir til sjúk-
linga sem leituðu til sérfræðinga
sem sagt höfðu upp samningum
við stofnunina.
Tryggingastofnun endur-
greiddi fyrstu reikningana í
fyrradag en lögin sem heimiluðu
endurgreiðslur tóku gildi 19. maí.
Stofnuninni hafa borist á þriðja
þúsund reikningar. Reikningar
eru enn að berast en þeir eru frá
tímabilinu 1. september 1997 til
3. apríl 1998.
Kristján Guðjónsson, deildar-
stjóri sjúkratryggingadeildar,
segir að skoða þurfi hvern reikn-
ing fyrir sig og fólk fái ekki greitt
á staðnum. Hlutur sjúklinga sé
mjög misjafn og fai'i t.d. eftir því
hvort þeir séu elli- eða örorkulíf-
eyrisþegar og sumir hafi afslátt-
arkort eða séu að fá þau samfara
þessum greiðslum. Það taki því
tíma að fara í gegnum hvern
reikning lið fyrir lið en Kristján
segir að sú vinna hafi hafist um
leið og lögin voru samþykkt.