Morgunblaðið - 04.06.1998, Blaðsíða 42

A2 FIMMTUDAGUR 4. JÚNÍ 1998
A-----------------------
MORGUNBLAÐIÐ
H
AÐSENDAR GREINAR
Um álit umboðsmanns
Alþingis á
sektarafborgunarsamningum
í FRÉTT Mbl. 26.
maí sl., segir að um-
boðsmaður Alþingis
hafí fyrir nokkrum
dögum svarað einstak-
lingi, sem kvartaði
undan úrskurði dóms-
málaráðuneytisins um,
- áð lögreglustjóranum í
Reykjavík hefði verið
rétt að hafna ósk
mannsins um að gera
upp sektarskuld sina
við ríkissjóð með öðr-
um hætti en sam-
kvæmt almennum
hegningarlögum, eins
og þau breyttust með
lögum nr. 57/1997, er
tóku gildi 1. júlí 1997.
Maðurinn taldi sig hafa gert sam-
komulag við lögreglustjóra fyrir
þann tíma og því ætti breytingin
ekki við. Umboðsmaður Alþingis
staðfesti úrskurð dómsmálaráðu-
neytis þess efnis, að lögreglustjór-
aanum í Reykjavík hefði verið rétt að
hafna afborgunarsamningi til 5 ára.
I frétt Mbl. sagði m.a.:
„Mái þetta er sambærilegt við
það, þegar Sigurður Gizurarson
sýslumaður á Akranesi gerði sam-
komulag um greiðslu 50 millj. kr.
sektar, sem Hæstiréttur dæmdi
Pórð P. Pórðarson á Akranesi til að
greiða vegna skattsvika, og hlaut
áminningu dómsmálaráðuneytisins
fyrir, en áminningin byggðist
einmitt á því, að samkomulagið
ijefði ekki verið í samræmi við gild-
andi lög, sem kveða á um innheimtu
sekta innan árs frá endanlegum
dómi.“
þessi samanburður blaðamanns
Mbl. er rangur. Málin eru alls ekki
sambærileg. Samkomulag það, sem
sýslumaðurinn á Akranesi gerði við
Helga V. Jónsson hrl. v/Þórðar Þ.
Þórðarsonar gerðu til eins árs, var
ekki um greiðslu Pórðar á sekt, er
hann hafði verið dæmdur til að
greiða, heldur um greiðslu skyld-
menna Þórðar á sektinni. Ef sam-
komulagið hefði ekki verið gert,
hefðu engin ráð verið til þess að fá
sektina greidda, hvorki með góðu
né illu.
v
Samkomulag sýslu-
mannsins á Akranesi
og Helga V. Jónssonar
hrl. v/Þórðar Þ. Þórð-
arsonar frá 21. jan.
1998 féll því ekki undir
2. mgr. 52. gr. al-
mennra hegningarlaga,
sem er svohljóðandi:
„Lögreglustjórar ann-
ast innheimtu sekta.
Heimilt er þeim að
leyfa, að sekt sé greidd
með afborgunum. Eigi
skal þó veita lengri
greiðslufrest en eitt ár
frá því að sekt kemur
til innheimtu.“ Hvort
samningur um greiðslu
sektar fellur undir
ákvæði þetta, ræðst af því, hvað er
„innheimta sektar" í merkingu
ákvæðisins. Innheimta sektar er
fólgin í kröfugerð á hendur dómþola
um greiðslu, sem má - ef dómþoli
greiðir ekki sjálfviljugur - fram-
fylgja með fjárnámsgerð, sbr. 3.
mgr. 52. gr. laganna, eða með því að
láta dómþola afplána varai-efsingu
með varðhalds- eða fangelsisvist,
Þessi samanburður
blaðamanns, segir
Sigurður Gizurarson,
er rangur.
sbr. 53. gr. laganna. Ekki má fram-
fylgja sektarkröfu með fjárnáms-
gerð, ef það „mundi hafa í fór með
sér tilfinnanlega röskun á högum
sökunauts eða manna, sem hann
framfærir", sbr. nefnda 3. mgr. 52.
gr. Dómþolinn, ÞÞ, var úrskurðaður
gjaldþrota, og er því ekki með fjár-
námsgerð unnt að knýja hann til að
greiða sektina. Ekki eru heldur rök
til þess að vararefsingu sé beitt, af
því að ÞÞ er ófær um að greiða.
Vararefsing - þ.e. frelsissvipting í
stað sektargreiðslu - er sálrænt
þvingunartæki til að knýja gjald-
færan dómþola, sem ekki hefur
greitt, til að efna þá skyldu sína.
Ekki má innheimta dæmda sekt
hjá skyldmenni dómþola, sbr. 4.
mgr. 52. hr. almennra hegningar-
laga. Ekki er þó bannað, að skyld-
menni dómþola greiði sekt fyiár
hann. Samkomulagið frá 21. jan.
1998 hefur að markmiði, að skyld-
menni ÞÞ greiði eftirstöðvar
dæmdrar 50 millj. kr. sektar fyrir
hann. Efnd á samkomulaginu verð-
ur - svo sem nefnd ákvæði al-
mennra hegningarlaga eru til
marks um - ekki knúin fram með
lagalegum þvingunarúrræðum.
Efnd á því verður annars vegar
ekki knúin fram með fjárnámsgerð
hjá dómþola eða vararefsingu/frels-
issviptingu hans og hins vegar ekki
knúin fram með fjárnámgerð hjá
skyldmennum hans.
Samkomulagið frá 21. jan. 1998
snýst ekki um innheimtu sektar í
merkingu 2. mgr. 52. gr. laganna.
það hefur eingöngu siðferðilegt
gildi og er því heiðursmannasam-
komulag. það hefur að markmiði að
bjarga 30-40 millj. kr. eftirstöðvum
50 millj. kr. sektar í ríkissjóðs, sem
ella hefðu ekki verið nein ráð til að
fá greiddar, hvorki með góðu né
illu.
Samkomulagið frá 21. jan. 1998
er í fullu gildi, eins og stjómvaldsá-
kvörðun sýslumannsins á Akranesi,
sem liggur til grundvallar því.
Dómsmálaráðherra hefur ekki vald
til að ógilda það. Áminning sú, sem
hann veitti mér 2. marz sl., miðar að
því að hnekkja samkomulaginu með
óleyfilegu úrræði, þ.e. með því að
refsa þeim einstaklingi, sem í stöðu
lögreglustjóra stóð að hinu fullgilda
samkomulagi. Áminningin er mis-
beiting valds - valdníðsla - þ.e.
ólögleg árás á sjálfstæði og embætt-
ishelgi þess manns, sem gegnir
stöðu sýslumanns á Akranesi. Hún
miðar að því að svipta forsetaskip-
aðan embættismann þvf sjálfstæði
og öryggi, sem honum er svo nauð-
synlegt til að geta rækt starf sitt af
óhlutdrægni og einurð og tekið
ákvarðanir sínar löglega á grund-
velli allra þar að lútandi réttarheim-
ilda. Áminningin felur í sér rangar
sakargiftir, sem varða við 148. gr.
almennra hegningalaga nr. 19/1940.
Höfundur er sýslumaður.
HVERS vegna láta
gróðurvinir ekkert í
sér heyra þrátt fyrir
að þjóðin sé búin að fá
vísindalegar sannanir
fyrir því að helmingur
gróðurþekju landsins
er horfinn, að gróður-
moldin er fokin, svo
eftir eru sandauðnir
og grjótklungur?
Eg hefði haldið að
okkur yrði ansi hverft
við og að ráðamenn og
náttúruverndarsam-
tök myndu þegar í
stað bregðast við
vandanum. Það er
brýn nauðsyn að gera
heildarátlun um stöðvun þessarar
ógæfu, svo landið verði byggilegt
fyrir afkomendur okkar. En ekk-
ert gerist.
Island er verst farna landið í
Evrópu gróðurfarslega séð vegna
búsetu. Og ráðamenn þegja van-
sæmdina í hel til að þurfa ekki að
takast á við vandann. Ef til vill er
þögnin til marks um það að um-
rætt vandamál gefur engar tekjur
í ríkissjóð. Kannski styggir vand-
inn þá kjósendur sem málið við-
kemur?
Heildaráætlanir og
stórátak þarf til, segir
Herdís Þorvaldsdóttir,
að snúa vörn í sókn í
gróðurvernd og
uppgræðslu lands.
Kjarkur og umhyggja um vel-
ferð framtíðar okkar í þessu landi
er enginn í þessu máli. Eina úr-
ræði yfii’valda er að halda áfram
að fleygja milljörðum í handahófs-
kenndar og ógrundvallaðar fram-
kvæmdir í landgræðslu sem hing-
að til hafa ekki skilað tiltluðum ár-
angri. Reynslan staðfestir að
stöðugt sígur á ógæfuhliðina.
Kæru landsmenn, enn og aftur
vil ég vekja ykkur til viðbragða.
Börnin okkar eiga eftir að lifa í
þessu landi. Þau taka við því blæð-
andi í sárum og örfoka. Verkefni
þeirra framundan eru gífurleg.
Tökum höndum saman og sýnum
börnum okkar lágmarks tillits-
semi í þá átt að stöðva hraðfara
eyðileggingu landsins. Næg verð-
ur skuld okkar við landið samt
þegar við kveðjum.
Á meðan við bíðum eftir aðgerð-
um yfirvalda til að bregðast við
þessum mikla vanda er ómetan-
legt að einstaklingar og félaga-
samtök taki sig saman og rækti
upp landspildur. En erfiðið er til-
gangslaust ef svæðið er ekki frið-
að því fénaðurinn
sækir strax í nýgræð-
inginn. Þess höfum
við oftar en ekki orðið
vör, t.a.m. við veg-
kanta þar sem Vega-
gerð ríkisins hefur
sáð í sárin. Þó hafa
landsmenn lagt til
milljarða í girðingar
meðfram vegum til að
sauðfé valdi ekki slys-
um á þjóðvegum.
Til mikillar fyrir-
myndar eru áhuga-
mannasamtökin
Gróður fyrir fólk í
Landnámi Ingólfs.
Þrátt fyrir að aðeins
sé rúmt ár frá því að samtökin
voru stofnuð eru þau þegar farin
að lyfta grettistaki í uppgræðslu
örfoka lands í kringum þéttbýlið.
Meginaðgerð þeirra er að nýta
þau miklu verðmæti sem til falla á
suðvesturhorninu, húsdýraáburð
og mómold og nýta þau til upp-
græðslu. Hingað til hafa þessi líf-
rænu efni verið urðuð eða jafnvel
veitt beint í sjó fram. Átak Gróð-
urs fyrir fólk er til mikillar fyrir-
myndar. Þökk sé þeim fyrir verð-
uga baráttu. Hið sama er að segja
um samtökin Húsgull á Húsavík.
Husgull er ekki einungis að
græða upp allt bæjarlandið og
Húsavíkurfjall heldur einnig
Hólasand í samvinnu við Land-
græðslu ríkisins. Hér ríkir einnig
stórhugur þrátt fyrir tregðu
skammsýnna manna gagnvart
málefninu. Sjálfsagt eru miklu
fleiri að vinna landinu gagn á
heimasvæðum, einstaklingar jafnt
sem hópar.
Skógræktarfélögin um land allt
hafa jafnframt unnið ómetanlegt
starf við að rækta sína reiti innan
rándýrra girðinga. Og vegna þess
að skógræktarfólk þarf að girða
sína iðju af verður afraksturinn
oft einn ferkantaður blettur sem
samræmist illa umhverfinu.
Áhugafólk um skógrækt á þó
engra annarra kosta völ vegna
lausagöngu búfjár.
Með minnkandi búskap hafa
fengist stærri svæði til ræktunar.
Þó eru þetta oftar en ekki örlitlir
blettir í landinu. Heildaráætlanir
og stórátak þarf til að snúa vörn í
sókn. Kæru gróðurvinir, sofnum
ekki á verðinum. Látum í okkur
heyra og þrýstum á um aðgerðir.
Það er okkar eina von. Leggjumst
öll á eitt og kjósum þann flokkinn
í næstu þingkosningum sem beitir
sér fyrir heildaráætlun um rækt-
un lands og stöðvun rányrkju á
landinu.
Höfundur er leikari.
Sigurður
Gizurarson
ÞAU eru vfða sárin á gróðurkraganum umhverfis hálendið.
Hvar eru
gróðurvinirnir?
Herdfs
Þorvaldsdóttir
c
c
i
■:
C
i
:
i
$
í
a
í
i
i
i
c
c
c