Morgunblaðið - 12.08.1998, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 12. ÁGÚST 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Eg er svo
glöð
Mótettukór Hallgrímskirkju fór í tón-
leikaferð um Skandinavíu og Eistland.
Guðmundur Hallgrímsson slóst í för
með kórnum, sem hélt sex tónleika;
á fímm stöðum á Norðurlöndum og
endaði í Tallinn í Eistlandi.
FYRSTI viðkomustaður-
inn var Björgvin í Noregi
þar sem sungið skyldi á
„víðfrægri" listahátíð, en
eins og flestum er kunnugt vildi
íslenskur framkvæmdastjóri há-
tíðarinnar ekki láta syngja hefð-
bundið Björgvinjarlag við setn-
ingu hátíðarinnar.
Borgin tók á móti kómum í
blíðskaparveðri og kom mörgum
okkar á óvart fyrir fegurð og
skemmtilega stemmningu í bæj-
arlífinu, sem einkenndist af ýms-
um uppákomum vegna listahátíð-
arinnar. Það ríkti ætíð mikil eftir-
vænting í kómum eftir að kynn-
ast nýjum kirkjum sem sungið
skyldi í, hvemig hljómburðurinn
væri o.s.frv. Dómkirkjan í Björg-
vin er að hluta til afar fom bygg-
ing en með síðari tíma viðbygg-
ingu. Hljómburður var góður og
kórinn fljótur að aðlagast kirkj-
unni. Hörður Áskelsson kantor og
kona hans, Inga Rós Ingólfsdótt-
ir, sellóleikari og undirleikari,
vom komin á undan kómum til
Björgvinjar því Hörður hélt þar
orgeltónleika, sem hlutu verð-
skuldað lof gagnrýnenda.
Fyrstu tónleikar kórsins í ferð-
inni voru framundan og talsverð
spenna ríkti hjá öllum aðstand-
endum. Þarna kom kórinn í
fyrsta sinn fram í nýjum kórbún-
ingi, konumar í ljósleitum síðum
kjólum og karlarnir í nútímaleg-
um dökkum jakkafötum. Á göng-
unni til kirkjunnar vöktu konurn-
ar athygli þar sem þær svifu um
göturnar eins og englar væra á
ferð.
Ljóst var að í Björgvin var kór-
inn að keppa um athygli áheyr-
enda við hina frægu Consertge-
bouw-sinfóníuhljómsveit og
heimsfrægan víóluleikara. Miðað
við fréttir af frekar dræmri að-
sókn að tónleikum þessara aðila
mátti kórinn vel við una. Á þess-
um fyrstu tónleikum í ferðinni var
m.a. flutt verk Jóns Nordal „Óttu-
söngvar á vori“, en í því verki
kemur fyrir Sólhjartarljóð eftir
Matthías Johannessen skáld
ásamt klassískum textum úr lat-
neskri messu. Tónskáldið Jón
Nordal og kona hans Sólveig
Jónsdóttir vora viðstödd flutning-
inn og setti sú nærvera greinilega
svip á flutninginn.
Verkið og annar flutningur
kórsins fengu mjög lofsamlega
dóma í Bergens Tidende og var
greinilegt, að kórinn hafði komið
á óvart með frábæram söng og
sérstöku en kröfuhörðu verkefna-
vali. Gagnrýnendur sögðu m.a.
um Óttusöngva á vori að verkið
væri í senn fagurt og „sitrene“ og
mikið lof var borið á einsöng
þeirra Þóra Einarsdóttur og Da-
vids Clegg. En homsteinninn í
öllum flutningnum væri óumdeil-
anlega stjórnandinn, Hörður
Áskelsson, sem gerði allan flutn-
inginn hrífandi og upphafinn svo
unun var á að hlýða.
Eftir tónleikana gekk kórinn út
úr kirkjunni syngjandi „Hver á
sér fegra fóðurland" en óneitan-
lega var Björgvin í veðurblíðunni
komin í nokkuð harða samkeppni
við okkar ástkæra og fagra land.
Þama fyrir utan kirkjuna var það
sem kórinn söng hið þekkta
Björgvinjarlag og vakti söngurinn
m.a. athygli gulu pressunnar, sem
birti frásögn af atburðinum undir
hálfsíðumynd af hluta kórsins.
Ósló
Næsti viðkomustaður var Ósló.
Vegna einkaleyfis listahátíðarinn-
ar í Björgvin gat kórinn ekki flutt
Óttusöngva á vori, en söng þess í
stað mótettu eftir J.S. Bach
„Singet den Herrn ein neues
Lied“. Tónleikamir tókust vel og
hinir mörgu landar sem sóttu þá
vora greinilega snortnir. Eftir
tónleikana ræddi ég stuttlega við
einn keppanda úr liði Noregs í
Kontrapunkti og lýsti hann hrifn-
ingu sinni yfir söng kórsins. Eftir
stuttan stans í Ósló var stefnan
sett á Stokkhólm og Uppsali.
Stokkhólmur
í Stokkhólmi var sungið í afar
fallegri krosskirkju, Engel-
brechts-kirkju. Úrhellisrigning og
rok var um daginn, en hvort sem
mt
*
,í
Morgunblaðið/Guðmundur Hallgrímsson
MÓTETTUKÓRINN syngur á syllum fyrir utan Musteriskirkjuna í Helsinki.
það var veðrinu að kenna eða ein-
hverju öðru þá var aðsóknin að
tónleikunum afar dræm og fannst
mér það hafa áhrif bæði á stjóm-
anda og kór. Boð sendiherrahjón-
anna í Stokkhólmi létti mönnum
skapið og kórfélagar sýndu þar á
sér óvæntar hliðar, þegar söng-
hópar tóku sig út úr og sungu öllu
veraldlegri lög en kórinn er van-
ur. Vakti þetta hrifningu við-
staddra.
Uppsalir
Þegar til Uppsala kom hafði
stytt upp og sólin skein og yljaðí
landanum eftir hrollinn í Stokk-
hólmi. í Uppsölum þurfti kórinn
að keppa við mikla útihátíð sem
fram fór rétt við kirkjuna þannig
að á tónleikunum mátti greina
óminn frá hátöluram úti fyrir.
Þrátt fyrir þetta komu hátt í tvö
hundrað gestir og öfugt við
Stokkhólm mættu þó nokkrir
landar. Sungið var í hinni stóra og
fögra dómkirkju Uppsala, þeirri
stærstu á Norðurlöndum. Þarna
kom sér vel hve Hörður og kórinn
hafa náð miklu valdi á að fást við
langan eftirhljóm svo að hann
styðji við orðin en ekki öfugt.
Jafnvel mótetta Bachs kom vel út
í kirkjunni.
Eftir tónleikana ræddi ég við
nokkra tónleikagesti, sem líktu
kórnum m.a.við það besta í
sænskri kórahefð og er þá ekki til
lítils jafnað þar sem nafn Erics
Ericsons kórstjómanda er víð-
frægt og eins konar „kórskóli" á
heimsvísu.
Helsinki
í Helsinki skyldi sungið í kirkj-
unni á Musteristorginu en hún er
höggvin inn í klöpp í miðju íbúða-
hverfi. Þessi kirkja er áreiðanlega
þekktasta kirkja og bygging
Finna nú á dögum og dæmi um
einstakan og frumlegan arki-
tektúr þessarar þjóðar.
Undirbúningur heimamanna
fyrir tónleikana var sá besti sem
við kynntumst í þessari ferð. Tón-
leikamir vora vel sóttir og mót-
tökur afar góðar. Hörður saknaði
eftirhljóms í kirkjunni og reyndi
ýmsar uppstillingar á kómum
sem vöktu athygli og náði kórinn
með því enn betur til áheyrenda.
I dómum um kórinn sem birt-
ust í Huvudstadsbladet undraðist
gagnrýnandinn að til væri svo frá-
bær áhugamannakór á Islandi.
Hann vildi helst hafa fengið ennþá
kröfuharðari verk en flutt vora, ef
til vill hefur hann viljað fullvissa
sig um að kómum væri ekkert
ómögulegt.
Fyrir tónleikana kom til min
stór og rauðbirkinn ungur Finni
og bað mig á íslensku um að-
göngumiða. Ég spurði hann
hvemig hann hefði lært íslensku
og sagðist hann vera að læra fom-
íslensku við háskólann. Hann hef-
ur hins vegar aldrei komið til Is-
lands en dreymir um að koma í
heimsókn. Eftir tónleikana gaf
hann mér póstkort af kirkjunni og
á bakhlið þess var m.a. skrifað
„Ég er svo glöð“, - Finnar eiga
víst erfitt með að læra kyngrein-
ingu orða á öðram tungumálum.
Ég fann að hann var djúpt snort-
inn af söng kórsins og innilega
glaður.
í lok tónleikanna gengu kórfé-
lagar syngjandi út úr kirkjunni og
röðuðu sér upp á klettasyllur við
anddyri hennar. Minntu þeir mig
á stóra bjargfugla þarna á syllun-
um þar sem þeir sungu íslensk
ættjarðarlög við fógnuð og aðdá-
un tónleikagesta.
Tallinn
Síðasti áfangastaður kórsins
var Tallinn, höfuðborg Eistlands.
Siglt var þangað með ferju frá
Helsinki og var létt yfir kórfélög-
um og mikið sungið. Um borð
vora einnig Svíar, Finnar, Lappar
og Eistlendingar og var þá rifjuð
upp sagan af Karlakór Reykjavík-
ur þegar hann söng með Löppun-
um og Eistunum!
Að skoða Tallinn, það er að
segja gamla bæjarhlutann, er
hreint ógleymanleg lífsreynsla. Ef
íbúar borgarinnar halda rétt á
spöðunum mun Tallinn að mínu
mati verða ein mesta perla Norð-
ursins. Tónleikai’ kórsins vora í
tengslum við opinbera heimsókn
forseta Islands, herra Olafs Ragn-
ars Grímssonar, og frú Guðrúnar
Katrínar Þorbergsdóttur. Miklar
öryggisráðstafanir vora við kirkj-
una og öryggisverðir lýstu m.a.
með vasaljósum undir kirkju-
bekki.
Tónleikamir einkenndust mjög
af tignum gestum er þá sóttu, m.a.
komu forsetar íslands og Eist-
lands ásamt fjölmennu fylgdai'liði.
Eftir tónleikana buðu forsetahjón-
in kórnum til veislu í nágrenni
kirkjunnar og skemmtu menn sér
vel við söng og ræðuhöld og það
leyndi sér ekki að komið var að
kveðjustund eftir einstaklega vel-
heppnaða söngför. I ferðinni lék
Douglas A. Brotchie á orgel með
kómum og einnig lék hann einleik
á einum tónleikunum.
í þessu boði var skálað sérstak-
lega fyrir Kristjáni Jóhannssyni,
en hann gaf kómum tónleika í
Hallgrímskirkju um síðustu jól.
Þeir tónleikar lögðu fjárhagslegan
grann að þessari söngför kórsins.
Ferð sem þessi er stórvirki en
hún gekk upp í alla staði. Ég efast
um að nokkurt íslenskt landslið
hafi skorað fleiri stig á erlendri
grand en Mótettukór Hallgi-íms-
kirkju gerði undir stjómi Harðar
Áskelssonar í þessari ferð.
ítalskir barokkmeistarar
TÓJVLIST
Skálholtskirkja
SUMARTÓNLEIKAR
Verk eftir A. Scarlatti, Albinoni,
Vivaldi og Locatelli. Bachsveitin
í Skálholti (Jaap Schröder, Rut
Ingólfsdóttir, Lilja Hjaltaddttir,
Svava Bernharðsdóttir, fiðlur;
Sarah Buckley, víóla; Sigurður
Halldórsson, selló; Gunnlaugur
Stefánsson, bassi; Guðrún Óskars-
dóttir, semball) undir forystu
Jaaps Schröders. Skálholtskirkju,
laugardaginn 8. ágúst kl. 17.
SEINNI tónleikar laugardags-
ins s.l. í Skálholti hófust kl. 17. Hin
formfagra og heilsteypta litla Sin-
fonia Olimpia Allessandros
Scarlattis var undirrituðum, og ef-
laust flestum öðram hlustendum,
nýmæli, þótt liðnar séu kringum
þrjár aldir frá tilurð, og Concerto a
cinque Op. 9 nr. 7 eftir Tommaso
Albinoni sömuleiðis, þótt ekki væri
að sjá annað af tónleikaskrá en að
hér færu alkunnir húsgangar eftir
umfjöllunarleysi hennar að dæma.
Þrátt íyrir fáeina rytmíska smá-
hnökra í Scarlatti var leikur
Bachsveitarinnar eftirminnilegur,
sérstaklega í hinum fagra Andante
miðþætti Albinonis með gangandi
pizzicato bassa í svífandi þrískipt-
um takti.
í Sellókonsert Antonios Vivaldis
blöstu við stílræn einkenni höfund-
ar, rytmískur þróttur, dálæti á
sekvenzum og þrautreyndur rit-
háttur kunnáttumanns um strok-
færaleik með miklu víravirki í ein-
leikspartinum, sem lá óvenjuhátt í
hraða lokaþættinum, enda knéfiðl-
an þar stundum í sárara lagi, þó að
flest væri snöfurlega leikið af Sig-
urði Halldórssyni og vel mótað.
Annars var sá þáttur m.a.
skemmtilegur fyrir 1V4 takts lotu-
skiptingu sem minnti á hvað hryn-
ræn íjölbreytni Vivaldis virðist oft
geta vegið upp stundum óhóflega
sekvenzubeitingu hans.
Italski fiðlusnillingurinn Pietro
Locatelli (1695-1764) settist
snemma að í Amsterdam (þar sem
og vora prentuð mörg verk Vivald-
is), og kann það að skýra tilvist
Sinfóníu Funebre á dagskránni,
hafi hinn hollenzki leiðari
Bachsveitarinnar annars ráðið ein-
hverju um verkefnavalið. Trega-
fullar endurreisnarlegar súspen-
sjón-keðjur við punkteraða hrynj-
andi upphafsþáttar í fjórskiptum
takti sem minnt gat á hljómsveit-
arsatzinn í „Surely He hath borne
our griefs“ kórnum í Messíasi,
ásamt titilnafngiftinni og þáttar-
heitum eins og Lamento, Grave og
La Consolazione bentu til sorglegs
tilefnis þessa sjaldheyrða verks,
sem fróðlegt hefði verið að fá eitt-
hvað að vita um. Stíllinn gat minnt
örlítið á Vivaldi að frádregnum
framleika, þó að La Consolatione
kæmi afar fallega út í „subito pi-
ano“-hendingamótun Schröders,
sem var eins og sniðin fyrir heyrð
Skálholtskirkju. Á debethlið mætti
setja svolítið grófan kontrabassa í
fúgeraða Alla breve ma moderato-
þættinum og smávegis óhreinindi í
fiðlum í Non Presto.
Jaap Schröder og Rut Ingólfs-
dóttir vora í einleikshlutverki í síð-
asta atriðinu, tvöfalda fiðlu-
konserti Vivaldis í D-dúr, fjörugu
og rytmískt liðugu verki, og tókst
sá samleikur með ágætum, þrátt
fyrir nokkurn óróa í hæga mið-
þættinum. Fínalinn var hins vegar
leikinn með sópandi glæsibrag og
öllum þeim hrynræna gusti sem
rauði Feneyjaklerkurinn gat boðið
upp á. Segja má að með þessum
tónleikum hafi hátíðarsumarið í
Skálholti endað á fullum dampi
með forvitnilegum viðfangsefnum
fluttum af þeirri alúð og snerpu
sem stofnunin er löngu landskunn
fyrir.
Ríkarður Ö. Pálsson