Morgunblaðið - 30.08.1998, Qupperneq 39

MORGUNBLAÐIÐ
STJÓRNMÁLAMENN
eftir Maciej
Fyrsti stjórnmálamaöur (þeyt-
ist inn og hrópar): Hann sagði
það! Hugsið ykkur! Hann er bú-
inn að segja það!
Annar sljórnmálamaður: Segja
hvað?
Fyrsti stjórnmálamaður: Hann
sagði hann hefði gert það!
Þriðji stjómmálamaður: Nú,
jæja, það þýðir hann hefur gert
það!
Annar stjórnmálamaður: Alls
ekki. Það þýðir bara hann er bú-
inn að segja það!
Fyrsti stjórnmálamaður: Svo
hvað gemm við þá?
Annar stjórnmálamaður: Við
segjum hann hafi ekki gert það!
Þriðji stjórnmálamaður: En ef
hann sagði það sjálfur?
Annar stjóramáiamaður: Hvað
með það? Hann sagði það en
hann gerði það ekki!
Þriðji stjómmálamaður: Auð-
vitað, það væri verra ef hann
hefði gert það en ekki sagt það.
Fyrsti stjórnmálamaður: Svo
hvað eigum við að segja?
Annar stjómmálamaður: Við
segjum að við gemm allt sem í
okkar valdi stendur til þess að
láta hann segja það!
Fyrsti stjórnmálamaður: Og
eigum við að gera það?
Annar stjórnmálamaður: Til
hvers? Hann er búinn að segja
það!
Fyrsti stjómmálamaður: Og
búinn að gera það!
Annar stjórnmálamaður: Hann
verður að segja að hann hafi ekki
gert það sem hann sagði.
Fyrsti stjórnmálamaður: En ef
Wojtyszko.
hann gerir það ekki, hvað gemm
við þá?
Annar stjórnmálamaður: Um-
fram allt að segja ekki neitt!
Þriðji stjórnmálamaður: Jafn-
vel þó hann segi það?
Annar stjórnmálamaður: Hann
segir það ekki!
Fyrsti stjórnmálamaður: Og ef
hann segir það samt?
Annar stjórnmálamaður: Samt
ekkert segja og ekkert gera!
Þriðji stjórnmálamaður: En ef
þeir segja nú að við gemm ekki
neitt?
Annar stjórnmálamaður: Hvað
með það? Við segjum að við séum
að gera það og séum að gera allt
sem í okkar valdi stendur til að
segja ekki neitt.
Fyrsti og annar stjórnmála-
maður: Þá er það ákveðið!
Fyrsti stjórnmálamaður: Herr-
ar minir, það verður að líta út
fyrir að við séum að gera eitt-
hvað!
Annar og þriðji stjórnmála-
maður: Þá er það ákveðið!
Annar stjórnmálamaður: Og
helst líka að líta út fyrir að við
höfum mikið að segja!
Fyrsti stjórnmálamaður: Og
helst þannig að enginn vogi sér
að segja neitt né gera neitt við
mig!
Fyrsti og þriðji stjórnmála-
maður: Þá er það ákveðið!
Annar stjórnmálamaður: Herr-
ar minir, þið sjáið sjálfir að þetta
er það sem allir eru að bíða eftir!
(Tjaldið fellur ekki, þar sem
allt verkið var leikið bak við
tjöldin.)
KENNSLUSTUNDIN
eftir György Spiro
A: Hæ! Langt síðan við höfum
sést. Er ráðstefna í gangi?
B: Nei, ég á heima hérna.
A: Hvernig þá? Ertu orðinn
einhvers konar diplómat? Þú
þessi smekkmaður?
B: Nei, ég sótti um borgararétt
hérna.
A: Biddu hægur, þú ert ekki
Júgóslavi?
B: Ég hef aldrei verið Jú-
góslavi. Ég hef verið ... bíddu að-
eins ... hálfur Ungverji, hálfur
gyðingur, hálfur Slóvaki ... einn
fjórði Rúmeni ... einn Qórði
Serbi ... að einum fímmta
Tyrki ... og einum sjöunda
sígauni ... einum níunda Armeni.
A: f alvöra? En merkilegt!
Enginn smá frændgarður! En
móðurmál þitt er ...?
B: Grfska.
A: Ha?
B: Sko, það var vinnukona hjá
okkur í gamla daga, dóttir grísks
kommúnista sem flúði úr borg-
arastríðinu þar.
A: Jæja, já. En núna?
B: Ja, ég varð að velja land þar
sem ég gat upp á mitt eindæmi
smfðað mér þjóðerni.
A: En hér eru tvö stríðandi
menningarsvæði ... tvö tungu-
mál ... flæmska og franska.
Hvernig ætlarðu að velja á milli
þeirra?
_ B: Ég ætla ekki að gera það.
Ég verð eini Belginn.
A: Heldurðu virkilega að það
sé hægt?
B: Nei, það held ég ekki.
A: Og hvað þá?
B: Nú, um leið og ég fæ
belgfskan ríkisborgararétt flyt
ég úr landi.
A: Svo þú ætlar að verða milli-
stykki milli austanna og vestan-
na?
B: Eiginlega, já.
A: Maður innan um mörgæsir?
B: Ef þeir hleypa mér til Ant-
artíku þá bið ég kurteislega.
A: Á hvaða máli?
B: Með látbragði. Ég er að
læra að láta vængina vaxa.
(Hann flýgur burt.)
A (hrópar): Aumingja greyið!
Mörgæsir geta ekki flogið!
B (ofan úr loftinu): Ég ætla að
kenna þeim það.
(Hann hverfur.)
er einhver sem er að taka á móti
einhverjum allslausum. Réttir hon-
um flíkur að fara í, mat að borða,
handklæði að þvo sér með, segir
hann megi alveg vera þarna, ef
hann verði bara ekki alltof lengi.
Tíminn sé afstæður. Það er verið að
taka á móti flóttamanni, útlendingi,
fátæklingi, en hann gæti líka verið
kominn í fangelsi - eða útrýmingar-
búðir. Sá sem tekur á móti honum
reynir að vera almennilegur en í
raun og veru talar hann niður til
flóttamannsins. Hún skrifaði þetta
verk í alþjóðlega bók sem er að
koma út um mannréttindamál.
Þarna var þetta eintal leikið af full-
orðnum karlmanni, og hún segir að
sér finnist sniðugt að sjá hversu vel
það gekk upp, því hún hafi nefnilega
skrifað það fyrir smávaxna konu.
Morguninn eftir eru leikhússtjór-
ar úr Þýskalandi yfirheyrðir. Um-
ræðan í þetta sinn snýst um það
hvort Þjóðverjar geti hugsað sér að
eitthvað af þeim verkum sem hér
eru sýnd passi yfirhöfuð á sín stóru
og víðfeðmu svið. Það er minnst á
„Hvur í fjandanum var það sem
byrjaði?" og Þjóðverjunum finnst
að Makedóníumaðurinn sem skrif-
aði þetta hræðilega leikrit ætti að
sjá sóma sinn í þvl að mæta og út-
skýra af hverju hann var yfirleitt
að skrifa það.
Einn kjötbiti í
öllum heiminum
„Jú, þetta er virkilega fagmann-
legt og vel gert, en það er
serbneskt!“ segir kona ein og leik-
hússtjóri í Leipzig. Þarna situr líka
kona frá Sarajevo og segir að allt sé
alveg svakalega erfitt og hún óttist
framtíðina. Hún heldur að farg
kapítalismans sé orsök mannlegrar
vonsku í dag. Leikhússtjórinn frá
Berlín segir: „Það er ekki víst að
allir skilji það, en Þýskaland er
land þar sem katastrófan er full-
komnuð, og í Berlín gengur bara
alls ekkert að enda verkin vel. Þau
verða að enda á einhvers konar
upplifun, reynslu. Hjá okkur geng-
ur best eitthvað breskt eða rúss-
neskt, það er eitthvað líkt með því.
Það hefur enga þýðingu að vera að
sýna leikrit bara til að kynna önnur
lönd.“
Hann fer að segja frá nýlegu
leikriti, „Moskva-Frankfurt", sem
gekk vel bæði í Hamborg og Berlín.
Það er um tvo flóttamenn sem sitja
á sitthvorum væng flugvélar á
flótta sínum, og láta sig hlakka til
að koma til fyrirheitna landsins
Frankfurt, en við komuna þangað
eru þau auðvitað bara send til baka.
„í Berlín léku þetta tvær tyrknesk-
ar leikkonur. Þær voru eiginlega
eins og tveir englar. Og leikritið
þótti mjög fyndið, því væntingar
þeirra til fyrirheitna landsins voru
svo einfeldningslegar og allt öðru-
vísi en það sem í vændum var. Og
það vissu áhorfendur."
Stefanía, leikhússtjórinn í Ham-
borg, kemur of seint en allir vita að
í Hamborg er eitt besta leikhúsið í
Þýskalandi í dag.
„Jæja, þá kemur Stefanía loks-
ins,“ segja Þjóðverjamir, „hún
hlýtur að hafa komið labbandi frá
Hamborg fyrst hún er svona sein.“
Þjóðverjar kunna að setja ofan í við
fólk. Stefanía tekur undir það sem
fyrr var sagt um erfiðleika þess að
setja útlend leikrit upp í Þýska-
landi, og segir að til dæmis sé eigin-
lega ómögulegt að gera frönsk verk
á þýsku út af músíkleysi þýskunn-
ar, en franskan sé aftur á móti ekk-
ert annað en músík. „Fyrir nú utan
það að í Þýskalandi höfum við eig-
inlega vanið okkur á að nota ein-
hvers konar sérstakt tungumál í
leikhúsunum. Ég veit ekki hvort
það er svoleiðis annars staðar.“
Þá er hún spurð beint út hvaða
leikrit hér á hátíðinni eigi séns í
Þýskalandi og hvaða leikrit eigi
engan séns.
„Ég hef lítið séð en langar að sjá
þau öll. Ég veit að gríska verkið
getur gengið hvar sem er, um tvo
minnipokabræður sem hírast í
hreysi við Evrópuþjóðveginn og
syrgja föður sinn. Jú, jú, við gerum
trúlega Disco Pigs frá Bretlandi í
SUNNUDAGUR 30. ÁGÚST 1998 39
Hamborg og líka Kokkana frá
Rússlandi. Kokkarnir eru um það
þegar ekkert er eftir í heiminum
sem bragð er af nema einn frosinn
kjötbiti. Fyrir fjórum árum gekk
vel hjá okkur verk eftir Sarokin um
uppgjafahermenn í Rauða hem-
um.“
Allir vildu leika Ameríkana
Annars eru þýskir leikhússtjórar
hér sammála um það að ógurlega
erfitt sé að þýða yfir á þýsku. Þeir
barma sér yfir að það fækki höf-
undum „á okkar sterka máli“ - það
sýni reyndar líka takmarkanir
málsins. Þetta hlýtur að vera svolít-
ið vandamál, fyrst svona lítið er
skrifað á þýsku og fyrst svona erfitt
er að þýða yfir á þýsku og fyrst all-
ir útlendingar eru svona ægilega
framandi.
Ja, hvað segið þið til dæmis
þarna í Ungverjalandi?
Þá stendur upp María frá Búda-
pest, alltaf með karmellur og snafs
í töskunni, og segir:
„Fyrir Fallið vildu leikararnir
okkar aðallega leika amerískar per-
sónur. Þá langaði svo að vera í föt-
unum þeirra og leika drauminn.
Núna leikum við unga enska höf-
unda, sjaldan þýska; austur-þýskir
höfundar skrifa um efni sem eru
okkur alltof nákunnug."
Er ekki búið að reka neina leik-
hússtjóra hjá ykkur ennþá?
„Nei, þeir hanga enn,“ segir hún.
Þó vissi ég að György Spiro hafði
þegar verið rekinn að minnsta kosti
einu sinni.
Jukka-Pekka er greinilega
áhrifamaður og þýðandi í finnsku
leikhúsi. Hann segir: „Auðvitað er-
um við öll hérna til þess að finna
leikrit handa leikhúsunum okkar.
Hvað er þetta eiginlega? Ég held
að þetta með þýskuna sé ekki bara
ykkar vandamál, leikhúsmálið er
allsstaðar svolítið gerilsneytt. Þið
segið að sýningarnar okkar í Finn-
landi séu gamaldags! Ég ætla bara
að láta ykkur vita það að þær eru
ekkert gamaldags! þær eru fyrir
finnska áhorfendur. Við leikum alla
höfunda, alls staðar að, það eru
engin landamæri í því. Þessi landa-
mæri sem þið eruð að tala um eru
landamæri til að fara yfir.“
Hanna Hurtzig, aðalskipuleggj-
andi hátíðarinnar, segir: „Ég sagði
aldrei að allt væri vont hjá ykkur í
Finnlandi." Hún fórnar höndum og
bætir við: „Þarna sjáiði hvað það er
hættulegt að tala!“
Stefanía frá Hamborg er spurð
um viðtökur Moskvubúa við nýlegri
þýskri sýningu á þremur systrum
eftir Tjekov. Leikstjórinn er
Christoph Marthaler, einn frumleg-
asti leikstjórinn í dag og systurnar
voru allar leiknar af gömlum kerl-
ingum.
„Jú, það var auðvitað sjokk.“
Hvernig vinnur Marthaler?
„Þessi leikrit eru búin til á æfing-
um. Og árangurinn er umdeildur.
Til dæmis „Stunde Null“, sem er
evrópskur pólitíkusaskóli; þá
spurðu Frakkarnir stöðugt: Verðiði
ekki óvinsæl af að gera þetta, og
enskurinn sagði stöðugt: þetta eru
ekki réttar lýsingar hjá ykkur, það
á að gera þetta svona og svona.“
Allir íslendingar í sirkus!
„Hei, ég er frá Póllandi," segir
kerling. „Eftir Fallið hefur áhugi
okkar á Rússlandi, Rúmeníu og
þeim löndum minnkað. Núna vilja
menn bara London og New York,
kannski Irland. Jú, fyrst þið þrá-
spyrjið: Þjóðverjar koma til greina.
Hver er ástæðan? Líklega vorum
við orðin fullsödd á öllu sem var,
núna vilja áhorfendur fyrst og
fremst fá að vita hvaðan verkin
eru.“
Þá stendur upp Ibsen ás ísland:
„Það getur verið mjög brothætt
að færa verk milli landa. Það er
stutt síðan útlendingar fóru að líta
við íslenskum leikritum. Útlending-
ar hafa alltaf viljað hafa okkur Is-
lendinga eftir sínu höfði, helst „auf
die Sagas“, segir hann.
„From the Circus," segir ráðvillt-
ur túlkurinn í heyrnartólunum @g
afsannar um leið kenninguna um að
Islendingasögurnar séu það eina ís-
lenska sem allir útlendingar þekki.
En Árni heldur áfram og veit
ekki að ræða hans er orðin óskiljan-
leg: „Litlu löndin eru tilbúnari að
taka við öðrum þjóðum, einfaldlega
af þörf. Þau verða.“
Leikhússtjórinn í Berlín er orð-
inn fúll. „Er ekki ungum áhorfend-
um alls staðar andskotans sama um
hina stóru miklu leikstjóra og hin
stóru miklu svið? Þessi umræða
héma er leiðinleg og er að verða
eins konar þýskt fjölskylduvanda-
mál.“
„Nei,“ svarar ein af þýsku kon-
unum honum, „auðvitað skipta leik-
stjórar máli. í tíu ár áttum við bara
Pinu Bausch og hana eina! Nú eig-
um við líka Marthaler. Þetta er fólk
sem lifir bara á sviðinu. Utan sviðs
eru þau utanveltu, en þau verða
aldrei kópíeruð.“
Höfundur er leikari.
Nú er líf
f töppimum!
r Sunddeild
Armanns
Hin sívinsælu sundnámskeið
eru að hefjast
• Ungbarnasund • Fyrir vatnshrædda
• Framhald ungbarnasunds • Vatnsleikfimi
• Börn 2-3 ára (með foreldrum) • Fullorðinskennsla
• Börn 4-6 ára (með foreldrum)
Innritun í símum 581 3995 (Sif) og 557 6618 (Stella).
Innritunardagur Sunddeildar er í Árseli sunnudaginn 6. sept. 1998 kl. 16.00-18.00.