Morgunblaðið - 07.11.1998, Blaðsíða 14

14 LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Vil taka þátt í
erfí drykkj unni
Vandi loðdýrabænda var ofarlega á baugi á fundi sem Árni John-
sen alþingismaður boðaði til á Hellu í fyrradag. Frummælandi á
fundinum var Davíð Oddsson forsætisráðherra.
Morgunblaðið/Aðalheiður
DAVIÐ Oddsson forsætisráðherra í ræðustól. Honum á vinstri hönd er Árni Johnsen, alþing-ismaður og fund-
arboðandi, og Drífa Hjartardóttir fundarstjóri hægra megin.
A FUNDINUM kom fram í máli
þingmannsins hörð gagnrýni á Lána-
sjóð landbúnaðarins vegna vanda
loðdýrabænda. Sagði hann að við
15-20 fjölskyldum á Suðurlandi
blasti ekkert annað en „að hrökklast
á klakann", eins og það var orðað.
Forsætisráðherra sagði að innan
fárra daga yrðu kynntar aðgerðir til
að taka á þessum málum. Húsfyllir
var á fundinum.
Forsætisráðherra fór almennum
orðum um efnahagsástandið og
stjórnmálaviðhorfíð. Hann sagði að
efnahagslífið í landinu væri í megin-
atriðum gott. Eðlilegt væri að menn
spyrðu hvort ekki væri hætta á því
að það færi úr böndunum eins og
hefði gerst áður við svipaðar aðstæð-
ur. Við svipaðar aðstæður áður fyrr
hefðu þau einkenni sem nú eru uppi
þýtt að efnahagslífið væri að fara úr
böndunum. Þá hafi veruleikinn verið
annar en nú blasir við. Hagkerfið
hafi verið miðstýrt, iandið lokað og
lokað fyrir fjármagnsstreymi. ,AHt
hefur þetta breyst. Valdið er komið
úr höndum svifaseins ríkisvalds yfir í
hendur fólksins sjálfs,“ sagði forsæt-
isráðherra.
Varanlegar fjárfestingar
og viðskiptahalli
Einn af mælikvörðunum á efna-
hagsástandið í landinu væri gjald-
eyrisforði þjóðarinnar. Nægði hann
til vöruinnkaupa til þriggja til fjög-
urra mánaða mætti segja að málin
væru í góðum farvegi. „Nú er sá
munurinn að til viðbótar eigum við
sjálf, þ.e. einstaklingar, félög, fyi’ir-
tæki og lífeyrissjóðirnir ekki síst,
mikinn gjaldeyri erlendis. I raun er
því gjaldeyrisvarasjóðurinn miklu
stæm og öflugri en nokkru sinni áð-
ur,“ sagði forsætisráðherra.
Vissulega væri rétt að viðskipta-
hallinn væri mikill, eða um 24 millj-
arðar kr. á þessu ári. Verulegur
hluti af hallanum byggðist á varan-
legum fjárfestingum sem ættu eftir
að skila arði. Á það væri einnig að
líta að víða hefði verið orðin mikil
endurnýjunarþörf bæði hjá fyrir-
tækjum og einstaklingum og með
þeim hætti mætti m.a. líta á mikla
bflasölu í landinu. Ljósu hliðarnar
væru hins vegar þær að almenning-
ur og ríki væru að greiða niður
skuldir sínar og minni vanskil væru
en áður í bönkum og Húsnæðis-
stofnun. Einnig hefði gjaldþrotum
fækkað verulega.
„Við væntum þess að þegar á
næsta ári dragi úr viðskiptahallanum
og þó hann sé nú þess eðlis að við
þurfum að hafa með honum vakandi
auga er hann ekki þess eðlis að við
teljum hann vera merki um hættuá-
stand,“ sagði forsætisráðherra.
Forsætisráðherra sagði að verð-
bólga hafi verið milli 1-2% sl. sjö ár.
Þjóðin byggi því við allt annan veru-
leika en áður og þessum veruleika
mætti ekki spilla. Kaupmáttur væri
að meðaltali meiri en nokkru sinni
fyrr. Hann hefði aukist um 17-20% á
sl. tveimur árum. Þetta hefði ekki
áður gerst og ekki með sama hætti í
samanburðarlöndunum. Kaupmáttur
væri næstmestur á Islandi af Norð-
urlöndunum.
Gott stjórnarsamstarf en sundr-
ung í sljómarandstöðu
Forsætisráðherra sagði að ríkis-
stjómin ætti gott samstarf og traust
og trúnaður ríkti milli manna. Annað
væri uppi á teningnum hjá stjómar-
andstöðunni þar sem sundrung ríkti.
„Við sem erum í venjulegum
flokkum botnum ekkert í þessu
ástandi. Síðast voru fréttir um það
að Kvennalistinn styrkti stórkost-
lega stöðu sína í þessum sambræð-
ingi sem er verið að setja á laggirn-
ar. Kvennalistinn er núna með 0,5%
fylgi í skoðanakönnunum. Eg hef
oft verið við jarðarfarir en ég hef
aldrei lent í því að menn horfa ofan í
gröfina og sjá líkið lyfta upp kistu-
lokinu og segja: „Ég vil taka þátt í
erfidrykkjunni." En þetta er að ger-
ast hjá Kvennalistanum. Það er
kannski ekki nema von að menn
grípi til örþrifaráða. Nýlega kom
nýr þingmaður inn fyrir Þjóðvaka
og það fer vel á því að hann er töfra-
maður."
„Hættulegt fyrir þjóð að glutra
niður landbúnaði sínum“
Forsætisráðherra ræddi einnig
um þær hremmingar sem landbún-
aðurinn hefði gengið í gegnum á
undanförnum árum. Verulega hefði
dregið úr opinberum stuðningi við
landbúnaðinn, hraðar hér en í öðr-
um löndum. „Það væri afskaplega
hættulegt fyrir þjóð sem vill
treysta á sjálfa sig og vera sjálf-
stæð að glutra sínum landbúnaði
niður. Það er hugsun sem er mér
afar framandi,“ sagði forsætisráð-
herra.
Hann sagði að hann myndi mæla
fyrir byggðaáætlun á Alþingi í lok
þessa mánaðai-. Tillagan væri góð en
hún leysti ekki allan vandann en
gæti orðið góð viðspyma. „Við telj-
um það í þágu alls þjóðarhags að
landið sporðreisist ekki því þá tapast
tækifæri og þær fjárfestingar sem
við höfum sett niður um landið þvert
og endilangt."
Hann kom einnig inn á hálendis-
málin og sagði að þjóðin yrði að fara
varlega og sparlega með landið.
Ekki einvörðungu til þess að vernda
það fyrir erlenda ferðamenn, eins og
sumir legðu málið upp, heldur fyrir
afkomendur okkar. „En um leið
þurfum við að nýta landið af var-
færni og ná saman þessum hags-
munum, nýtingunni, fegurðinni og
friðsældinni."
Vandi loðdýrabænda
Árni Johnsen gerði að umræðu-
efni vanda loðdýrabænda. Hann
sagði að það hefði verið ótrúlegt að
fylgjast með afskiptaleysi í garð
þessarar atvinnugreinar. Eitt ár
væri síðan loðdýrabændur funduðu
með þingmönnum Sunnlendinga um
málið. Það hefði síðan velkst um í
kerfinu og ekkert annað gerst en að
loðdýrabændur hefðu sífellt verið
blekktir og hafðir að leiksoppum.
„Lánasjóður landbúnaðarins
hafði samþykkt lán á miðju ári til
bænda sem hafa aldrei verið í van-
skilum, hvorki við stofnlánadeildina
né hinn nýja Lánasjóð landbúnaðar-
ins,“ sagði Árni. Hann sagði að lán-
in hefði átt að nota til þess að
stækka búin að því marki sem hag-
kvæmt teldist með tilliti til fram-
leiðni og fóðurkostnaðar. Lánin
hefðu verið samþykkt á miðjum síð-
asta vetri en enn ekki verið af-
greidd.
„Það verður að segjast alveg
tæpitungulaust að það voru hrika-
leg mistök að framkvæmdastjóri
stofnlánadeildar skyldi hafa fylgt
hinum nýja lánasjóði. Útlit er fyrir
það að á næstu þremur vikum
hrökklist 15-20 fjölskyldur á Suður-
landi á klakann," sagði Árni.
Hann sagði að eina vonin til þess
að gera athugun á málinu væri að
setja fram þá ósk að forsætisráð-
herra tæki málið upp og léti vinna
það hratt.
Forsætisráðherra minnti á að af-
skrifa hefði þurft tvo milljarða kr.
vegna loðdýraræktar á sínum tíma.
„Þetta er nú fjárhæð sem ekki er
hægt að komast hjá því að nefna.
En landbúnaðarráðherra, Guð-
mundur Bjarnason, hefur rætt um
þessi mál að undanförnu og haft af
þeim áhyggjur. Hann hefur haft til-
lögur í þeim efnum og ég geri ráð
fyi'ir því að á næstu dögum muni
hann skýra frá tillögum til úrbóta
sem felast í niðurgreiðslum á fóður-
kostnaðinum sérstaklega til þess að
hjálpa loðdýrabændum í gegnum þá
erfiðleika sem nú eru. En það getur
ekki verið varanleg aðgerð og menn
hljóta að þurfa að nota það svigrúm
sem gefst til þess að byggja sig upp.
Það er ekki hægt að reka loðdýra-
rækt með þeim hætti að fyrirtæki
standi einvörðungu í stykkinu þegar
verðið er með hæsta móti,“ sagði
forsætisráðherra.
Gag’nrýndu hraða af-
greiðslu lððaumsóknar
Skorað á Alþingi
að jafna atkvæðis
rétt landsmanna
SJÁLFSTÆÐISMENN í borgar-
stjórn gagnrýndu á borgarstjórnar-
fundi á fimmtudagskvöld hraða af-
greiðslu í hafnarstjóm á lóðaumsókn
á Klettasvæðinu á fundi hafnar-
stjórnar 23. september síðastliðinn.
Guðlaugur Þór Þórðarson tók málið
upp og vitnaði í bókun sjálfstæðis-
manna á fundi hafnarstjórnar 28.
október þar sem segir að ákveðið
hafí verið í hafnarstjórn í mars að
bíða með úthlutanir þar til skipu-
lagsmál Sundahafnar skýrðust, m.a.
umferðartenging Klettasvæðisins og
lega Sundabrautar.
Um er að ræða úthlutun á lóð sem
keypt vai- af Olíuverslun Islands við
Héðinsgötu í Laugarnesi sem Heklu
hf. hefur verið úthlutað. I bókun
sjálfstæðismanna segir meðal ann-
ars: „Það vekur furðu að meh'ihluti
hafnarstjórnar skuli sjá ástæðu til
þess að ganga gegn fyrra samkomu-
lagi og taka eina umsókn út úr sem
ekki snertir nema að hluta til hafn-
sækna starfsemi, þar sem jafnframt
er um að ræða það svæði hafnarinn-
ar sem hvað dýrmætast er gagnvart
þjónustu við hafnarbakka.“ Guð-
laugur tók fram að fulltrúar Sjálf-
stæðisflokksins væru ekki andvígir
úthlutun til Heklu hf., þeir væru
sammála tillögu hafnarstjóra sem
hefði verið svohljóðandi: „Hafnar-
stjórn samþykkir að veita Heklu hf.
vilyrði um lóð við Héðinsgötu (lóð
Olís) og taka upp viðræður við fyrir-
tækið um kaup þess á eignum á lóð-
inni.“
Hefur fengið ýtarlega umfjöllun
Á fyrri hafnarstjórnarfundinum
höfðu fulltrúar Reykjavíkurlistans
bókað að afstaða sjálfstæðismanna
til umsóknar Heklu hf. vekti furðu.
Umsóknin hefði verið til meðferðar
hjá hafnarstjórn í hálft ár og því
öfugmæli að tala um sérstaka
hraðaafgreiðslu. Hafnarstjórn
hefði samþykkt skipulag svæðisins
og minnt er á að starfsemin sem
Hekla hf. hygðist flytja á hafnar-
svæðið væri til dæmis móttaka og
geymsla véla og varahluta sem
væri í samræmi við aðra starfsemi
á hafnarsvæðinu. Ekki hefði komið
fram andstaða einstakra hafnar-
stjórnarmanna við umsókn Heklu
og ætti því ekkert að vera að van-
búnaði að afgreiða umsóknina já-
kvætt eins og meirihluti hafnar-
stjórnar hefði gert.
Nokkrar umræður urðu um málið
í borgarstjórn þrátt fyrir að forseti
borgarstjórnar minnti á þá reglu að
ekki skyldi ræða mál í borgarstjóm
sem þegar hefðu verið afgreidd þar
eins og ætti við um umrætt mál. í
fundargerð sem væri á dagskrá væri
aðeins bókun vegna málsins og það
myndi lengja fundi borgarstjórnar
verulega ef ræða mætti áfram um
máj sem hefðu hlotið afgreiðslu.
Árni Þór Sigurðsson, formaður
hafnarstjómar, sagði það hafa vakið
athygli að sjálfstæðismenn skyldu
ekki hafa tekið málið til umræðu á
síðasta borgarstjórnarfundi þegai-
það var til meðferðar. Árni Þór sagði
ekki hafa verið um hraða afgreiðslu
á umræddu máli að ræða þar sem
það hefði verið á dagskrá hafnar-
stjórnar strax í mars þótt Guðlaugur
hefði ekki vitað um það þar sem
hann hefði komið nýr inn í hafnar-
stjóm síðastliðið vor. Árni Þór sagði
umsóknina hafa fengið ýtarlega um-
fjöllun í hafnarstjórn og sagði ekki
ástæðu til þess á fundinum að fara út
í efnisatriði enda málið afgreitt.
ÁSKORUN borgarstjórnar Reykja-
víkur til Alþingis þess efnis að
stjórnarskrá Islands verði breytt á
þann veg að atkvæðisréttur lands-
manna verði jafnaður var samþykkt
á fundi borgai'stjórnar á fimmtu-
dagskvöld. Tillaga þessa efnis var
borin upp af sjálfstæðismönnum og
mælti Kjartan Magnússon fyrir
henni.
Við umræðu um tillöguna lagði
borgarstjóri til að fulltrúar meiri-
hluta og minnihluta ættu fund með
kjördæmanefndinni vegna þeirrar
hugmyndar nefndarinnar að Reykja-
vík verði skipt í tvö kjördæmi. Full-
trúar beggja flokka í borgarstjórn
lýstu sig samþykka áskoruninni og
var hún samþykkt samhljóða.
I áskoruninni segir meðal annai's:
„Um er að ræða eitt brýnasta rétt-
indamál meirihluta landsmanna og
borgarstjórn telur óviðunandi að því
verði enn slegið á frest. Fyrirliggj-
andi tillögur nefndar um breytingu á
kjördæmaskipan kveða á um að
verulega verði dregið úi' misvægi at-
kvæða eftir búsetu. Borgarstjórn
telur afar brýnt að breytingar nái
fram að ganga á yfirstandandi þingi
þannig að kosið verði eftir nýjum
lögum ekki síðar en árið 2003.
Kjartan Magnússon sagði fyrir-
komulag kosninga til Alþingis ekki
vera á verksviði borgarstjórnar en
að sjálfstæðismenn teldu brýnt að
bm-garstjórn tjái hug sinn í málinu.
„Ái-atugum saman hefur atkvæðis-
réttur milli þegna þessa lands verið
svo ójafn að erfitt eða jafnvel ómögu-
legt hefur verið að finna hliðstæð
dæmi í öðrum löndum, a.m.k. á Vest-
urlöndum. Það hlýtur að vera krafa
borgarstjórnar að þessari mismunun
verði aflétt svo fljótt sem auðið er
svo Reykvíkingar séu ekki eins og
annai's flokks þegnar í eigin landi.“
Borgarfulltrúinn kvaðst vona að
þingmenn bæri gæfu til að afgreiða
málið á yfirstandandi þingi og benti
á að lítið mætti útaf bregða til að
málið dagaði ekki uppi þar sem þing-
hald yi'ði óvenju stutt vegna kosn-
inga í vor.