Morgunblaðið - 18.11.1998, Blaðsíða 14

14 MIÐVIKUDAGUR 18. NÓVEMBER 1998
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
I Noreg’i selja menn líka
kvóta sem þeir eiga ekki
Samkvæmt norskum lögum eiga útgerðar-
menn ekki fískveiðikvótann sem skip
þeirra veiða. Þeir eru með kvótann að láni,
en samfélagið á fiskimiðin, rétt eins og 1.
grein laga um stjórn fískveiða hér á landi
kveður á um að fiskimiðin umhverfís Is-
land séu sameign þjóðarinnar. Peter Gulle-
stad fiskistofustjóri Noregs er með aðsetur
í Bergen. Hann lýsti því m.a. fyrir Agnesi
Bragadóttur í höfuðstöðvum Fiskistofu
Noregs í Bergen fyrir skömmu með hvaða
hætti útgerðarmenn í Noregi geta farið í
kringum þetta lagaákvæði.
Morgunblaðið/Agnes Bragadóttir
PETER Gullestad fiskistofustjóri Noregs segir að gagnrýni á kvóta-
brask verði æ háværari á þeim svæðum í Noregi, Vestur- og Norður-
Noregi, þar sem sjávarútvegur er undirstöðuatvinnugrein.
Útflutningsverðmæti norsks
fisks og fiskafurða 1987-’97
milljarðar ísl. kr.
1

250
200
150
100
50
87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97
STJÓRN fiskveiða er hitamál í
Noregi, þótt ekki sé umræð-
an að umfangi og hita jafn-
mikil og hér á landi. Augljóst er af
máli þeirra' sem rætt var við, auk
Gullestads, að þeir sem lifa og
hrærast í sjávarútvegi og greinum
tengdum honum í Noregi telja að
skipting fiskveiðikvótans milli tog-
ara, fiskiskipa, báta og svæða sé
mesta hitamáiið í norskri sjávarút-
vegspólitík.
Jafnframt kom greinilega fram í
máli viðmælenda, bæði frá Fiski-
stofu Noregs, Hafrannsóknastofn-
un Noregs og frá norska sjávarút-
vegsfréttablaðinu Fiskaren, að um-
ræðan um veiðileyfagjald hefur
færst í vöxt.
Norska ríkið á
veiðiheimildirnar
„Veiðiheimildirnar hér í Noregi
eru í eigu norska ríkisins. Þeir sem
eiga og gera út bátana eru bara
með veiðiheimildirnar að láni og ef
þeir ákveða að selja skip, eða
hætta útgerð, þá fylgja veiðiheim-
ildirnar skipunum í raun og veru,
þótt formsins vegna sé kvóta
skipsins skilað til sjávarútvegs-
ráðuneytisins," segir Peter Gul-
lestad.
Gullestad segir að þessi við-
skipti gerist á eftirfarandi hátt: Ef
eigandi báts ákveður að selja bát
sinn, sem er kannski um einnar
milljónar norskra króna virði (um
10 milljónir íslenskar), þá finnur
hann kaupanda að bátnum og þeir
semja um það sín á milli að kaup-
verðið verði t.d. 3 milljónir norskra
króna. Þannig hefur það orðið að
samkomulagi þeirra á milli, að
kvótinn sem fylgir bátnum í raun,
sé tveggja milljóna norskra króna
virði. Kvótanum er svo skiiað til
ráðuneytisins, seljandinn fær and-
virði hans, en kaupandinn hefur
tryggingu fyrir því að báturinn
sem hann kaupir fær þennan sama
kvóta í sinn hlut.
Það liggur fyrir þögult sam-
þykki sjávarútvegsráðuneytisins
fyrir því að þessi háttur sé hafður
á kvótaviðskiptunum, því ella gæti
seljandinn ekki tryggt kaupanda
skipsins að hann fengi jafnframt
þann kvóta sem fylgdi skipinu, þar
sem það er sjávarútvegsráðuneyt-
ið sem úthlutar kvótanum.
Kvótabrask á sér augljóslega
stað, að sögn Gullestad, þar sem
þeir sem ekki eiga kvótann, báts-
eigendurnir, selja hann við góðu
verði. Hann segir að gagnrýni á
þetta fyrirkomulag verði æ hávær-
ari á þeim svæðum í Noregi, Vest-
ur- og Norðui-Noregi, þar sem
sjávarútvegur er undirstöðuat-
vinnugrein. Á hinn bóginn sé um-
ræða sem þessi beinlínis ekki á
dagskrá í höfuðborginni Ósló.
Gagnrýnin færist í vöxt
„Þó að ég segi að gagnrýnin hér á
núverandi fyrirkomulag hafi færst í
vöxt, þá er ekki hægt að bera sam-
an þá umræðu sem er hér um þessi
mál, og þá sem er hjá ykkur á Is-
landi, því mér hefur skilist að hún
sé mun meiri og harðari þar en
hér,“ segir Gullestad.
Gullestad segir að þegar útgerð-
armaður ákveði á hinn bóginn að
kaupa skip, til þess að fá yfirráð yfir
kvóta skipsins, sem hann ætli að
leggja, og flytja veiðiheimildimar
yfir á annað eða önnur skip sem
hann á fyrir, þá gildi aðrar reglur.
Honum sé þetta heimilt, en þó með
þeim takmörkunum, að hann fái
ekki að nýta viðbótarveiðiheimild-
imar lengur en 13 ár og verði að því
búnu að skila þeim aftur til norska
ríkisins.
Þegar lagasetning í þessa veru
var í undirbúningi, þá vom höfund-
ar frumvarpsins á Stórþinginu með
þær hugmyndir að nýtingartíminn
yrði ekld lengri en 10 ár, en útgerð-
armenn gerðu aftur á móti kröfu
um að hann yrði 15 ár og niðurstað-
an varð að menn mættust næstum á
miðri leið og nýting er heimil í 13 ár
nú.
Gullestad segir að sömuleiðis séu
takmarkanir settar í lögunum um
hve lengi útgerðarmaður getur ráð-
ið yfir veiðiheimild, án þess að fiska.
Ef hann fiskar ekki a.m.k. 10% af
kvóta sínum í tvö ár, séu veiðiheim-
ildimar innkallaðar, en eins og gef-
ur að skilja, þá gerist slíkt varla.
Gullestad bendir á að norska fisk-
veiðistjómunarkerfið sé afar flókið
og um margt ólíkt því íslenska.
„Hér em til dæmis strangar reglur
um framsal kvóta eftir útgerðar-
flokkum. Hér er bannað að flytja
kvóta sem úthlutaður er strand-
veiðiflotanum á milli fylkja. Hér er
einnig bannað að flytja kvóta á milli
skipaflokka," segir Gullestad.
Gott samstarf við
Fiskistofu í Reykjavík
Hann kveðst fylgjast vel með um-
ræðunni um sjávarútvegsmál á Is-
landi, enda eigi Fiskistofa Noregs
náið samstarf við Fiskistofuna í
Reykjavík. „Hér hefur það vissu-
lega komið til tals, hvort ekki sé rétt
að útgerðarmenn greiði veiðileyfa-
gjald fyrir afnotin af sameiginlegum
fiskimiðum þjóðarinnar. Umræðan
er þó hvorki eins mikil né áköf og
mér skilst að hún sé á Islandi. Hér
hafa ekki verið gerðar neinar skoð-
anakannanir, til þess að leiða í ljós
hver vilji almennings er í þessum
efnum, en sjálfur er ég ekki í
nokkmm vafa um að veiðileyfagjald
verður tekið upp í norskum sjávar-
útvegi innan fáira ára,“ segir Peter
Gullstad.
I norska fiskiskipaflotanum em
13.645 skip, en skipafloti Norð-
manna hefur dregist verulega sam-
an á undanfómum ámm og hag-
kvæmni í rekstri aukist að sama
skapi. Mest hefur fækkunin orðið í
flokki báta 10 metra eða styttri.
Norsk skip sem stunda þorsk-
veiðar em liðlega 3.000. Á þessu
fiskveiðiári var þorskkvótinn 313
þúsund tonn og var honum skipt
þannig á milli togara og annarra
fiskiskipa, að togurum var úthlutað
rúmum 100 þúsund tonnum, strand-
veiðiskip fengu um 186 þúsund tonn
og í hlut minnstu smábátanna komu
um 25 þúsund tonn.
FÓLK
Doktor
í tónvís-
indum
•BJARKI Sveinbjömsson lauk
doktorsprófí í tónvísindum frá há-
skólanum i Álaborg, Danmörku, í
apnl 1998. Rannsóknamtgerð hans
ber yfirskriftina Tónlistin á íslandi á
20. öld með sérstakri áherslu á upp-
haf og þróun elektrónískrar tónlist-
ar á áranum 1960-90. Leiðbeinandi
hans var prófess-
or dr. Phil Finn
Egeland Hansen.
Ritgerðin er í
höfuðdráttum
tvíþætt. í fyrri
hlutanum eru
raktir helstu
þættir í upp-
byggingu tónlist-
arlífsins í
Reykjavík frá ár-
unum 1920-60 og má þar nefna
stofnun Hljómsveitar Reykjavíkur,
Tónlistai’skólans í Reykjavík, Tón-
listarfélagsins, Félags íslenskra
hljómlistarmanna, Kammermús-
íkklúbbsins, Tónskáldafélagsins,
STEFS, tónlistarmál á Alþingishá-
tíðinni o.fl. Einnig er fjallað um
þátt Ríkisútvarpsins í tónlistarmál-
um, stofnun Sinfóníuhljómsveitar
Islands, fjallað um óperuflutning
þjóðleikhússins á fyi’stu árum þess,
svo og stofnun Islenskrar tónverka-
miðstöðvar svo eitthvað sé nefnt.
Þá em rakin ýmis þau mál er upp
komu í samskiptum manna í þessari
sögulegu þróun tónlistarlífsins.
I síðari hluta ritgerðarinnar er
fjallað um stofnun Musica Nova og
tónleikahald þess, fyrstu tilraunir
til að nota tækni í tengslum við tón-
list - þ.e. hljóðritavél Isólfs Páls-
sonar á Stokkseyri og fyrstu el-
ektrónísku tónverkin sem samin
vora á Islandi. Einnig eru nefnd
nánast öll íslensk elektrónísk verk
sem samin hafa verið fram til ársins
1990 og rakinn ferill tónskáldanna.
Þá er ítarleg umfjöllun um einstök
verk, hljóðlindir, efnistök, hug-
myndir, form og úrvinnslu þeirra.
Einnig er gerð tilraun til að skil-
greina hugtakavanda er tengist
greiningu elektrónískrar tónlistar.
Með ritgerðinni fylgir nákvæm
skrá yfir allar blaðagreinar sem
notaðar hafa verið sem heimildir,
skrá yfir bréf, skjöl, gerðabækur
hljóðritanir o.fl. sem stuðst var við
við rannsóknirnar. Eintök af rit-
gerðinni má sjá hjá Landsbókasafni
Islands - Háskólabókasafni, en
einnig er unnið að því að birta hana
í heild sinni á alnetinu.
Bjarki Sveinbjömsson er fæddui’ á
Stokkseyri árið 1953. Hann útskrif-
aðist sem tónmenntakennari frá
Tónlistarskólanum í Reykjavík árið
1976 og starfaði við tónlistarkennslu
í tónlistarskólum og grannskólum í
mörg ár. Hann stundaði nám í orgel-
leik og fræðigreinum í Bandaríkjun-
um á ámnum 1979-80. Hann hóf
nám í tónvísindum við háskólann í
Álaborg árið 1989, lauk BA-prófi árið
1992, Cand.Phil-prófi árið 1994 og
Ph.D.-gráðu árið 1998. Hann hefur
skrifað greinar um íslenska tónlist
og tónlistannál í blöð og tímarit svo
og haldið fyrirlestra um íslenska tón-
list á Islandi, Noregi og í Danmörku.
Foreldrar hans era Sveinbjörn
Guðmundsson fyrrverandi útibús-
stjóri Kaupfélags Árnesinga á
Stokkseyri og Ingibjörg Sigur-
grímsdóttir. Hann er kvæntur Sig-
rdnu Kristinsdóttur og eiga þau
tvö börn, en fyrir átti Bjarki eina
dóttur. Hann starfar nú sem dag-
skrárgerðarmaður á tónlistardeild
Rásar 1 hjá Ríkisútvarpinu. Einnig
er hann verkefnastjóri í verkefninu
íslenskur tónlistararfur sem styrkt
er af Vísindasjóði. Markmið þess er
að birta á alnetinu stafrænar mynd-
ir af nótum þeim sem finnast í ís-
lenskum handritum varðveittum í
handritadeild Landsbókasafns Is-
lands - Háskólabókasafns.