Morgunblaðið - 08.12.1998, Síða 28

28 ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Upplýst um radar-
stöðvar í Færeyjum
Kaupmannahöfn. Morgfunblaðið.
Reuters
„Nýr Taívania
BANDARIKIN ráku í kalda stríð-
inu fjarskiptastöðvar í Færeyjum í
skjóli þess að um radarstöðvar á
vegum NATO væri að ræða. Þar
með braut danska stjórnin vísvit-
andi gegn þeirri yfirlýsingu Hans
Hedtofts frá árinu 1953 þess efnis
að enginn erlendur her yrði á
danskri grund á friðartímum.
Að sögn Jyllands-Posten eru þrír
færeyskir sagnfræðingar að vinna
að skýrslu um efnið og verður hún
kynnt á næsta ári. Færeyingar, sem
kjósa sjálfstæði eyjanna, álíta málið
enn eitt dæmi um svik Dana við
Færeyinga, meðan Högni Hoydal,
varalögmaður eyjanna, segir að eft-
ir bankamálið séu Færeyingar
orðnir svo vanir að Danir fari á bak
við þá að málið muni tæplega verða
stórmál í eyjunum, auk þess sem
aðstæður í öryggis- og vamarmál-
um geri leynimakkið skiljanlegt.
Blaðamenn „Jyllands-Posten
hafa fundið skjöl í bandarískum
skjalasöfnum, sem sýna að í upphafi
sjöunda áratugarins sömdu Banda-
ríkjamenn og Danir um það bak við
tjöldin að Bandaríkjamenn fengju
að setja upp fjarskiptastöðvar í
Færeyjum um leið og reist var rad-
arstöð Nato við Þórshöfn. Stöðvarn-
ar voru þó eingöngu starfræktar af
Bandaríkjamönnum og voru liður í
varnarkerfí þeirra. Annarri stöðinni
var ætlað að vara við sovéskum eld-
flaugaárásum, hinni að vísa banda-
rískum kjamorkukafbátum rétta
leið.
Skjölin sýna að í bandaríska
sendiráðinu í Kaupmannahöfn
höfðu menn áhyggjur af að upp
kæmist um raunverulegt hlutverk
stöðvanna og því yrðu menn að vera
tilbúnir að útskýra gildi þeirra og
mikilvægi. Skjölin gefa vísbending-
ar um að danska stjórnin hafi í
þessu máli haft sömu afstöðu og
varðandi bandarísk umsvif á Græn-
landi. Best hefði verið að vita sem
minnst, sem í raun gaf bandarísku
stjórninni frjálsar hendur og þá
bæði á Grænlandi og í Færeyjum.
Þótt málið komi Færeyingum og
færeysku landstjórninni nú í opna
skjöldu er óvíst að færeyskir ráða-
menn á tímum kalda stríðsins hafí
verið óvitandi um bandarísku um-
svifm á eyjunum. I þessu litla sam-
félagi duldist engum að Bandaríkja-
menn voru við störf í stöðvunum og
þótt þeir væru kallaðir tæknimenn
var uppi orðrómur um að þetta
væru hermenn. Bæði danskir og
færeyskir ráðamenn höfðu góðar og
gildar ástæður til að þegja um
stöðvarnar, þar sem þær kæmu
einnig færeyskum og dönskum
varnarhagsmunum til góða.
Talsmenn sjálfstæðra Færeyja
hafa hent málið á lofti sem enn eitt
dæmi um hvernig danska stjórnin
hafi farið á bak við eyjaskeggja.
Hpgni Hoydal varalögmaður segir í
samtali við Jyllands-Posten að vís-
ast komi fréttirnar nú einhverjum á
óvart, en að mörgum Færeyingum
hafi verið ljóst hvernig í pottinn var
búið. Hann bendir ennfremur á að á
sviði varnar- og öryggismála sé það
algengt að ekki sé sagður allur
sannleikurinn, einmitt í öryggis-
skyni. „Og á þessu sviði höfum við
alltaf verið vanir því að danska
stjórnin geri nákvæmlega það sem
henni hentaði." Einnig er hann á því
að eftir bankamálið, sem Færeying-
ar álíta margir að sýni sviksemi
Dana, komi Færeyingum fátt á
óvart.
KOSNINGAR voru á Taívan á
laugardag og bar stjórnarílokk-
urinn, gamli Koumintang-flokk-
urinn, sigur úr býtum. Vann
hann einnig í borgarstjórakosn-
ingum í höfuðborginni, Taípei,
og endurheimti hana úr höndum
stjórnarandstöðunnar. Ma Ying-
jeou, væntanlegur borgarstjóri,
er hér í hópi stuðningsmanna
sinna en í kosningabaráttunni
kvaðst hann vera „nýr Taívani“,
sem myndi sætta afkomendur
„innfæddra" Taívana og afkom-
endur kínversku þjóðernissinn-
anna, sem flýðu til Taívans eftir
ósigurinn fyrir kommúnistum
1949.
Reuters
Annan hitti Gaddafí
Viðræðurnar
sagðar afar
gagnlegar
Abu Dhabi, London. Reuters,
The Daily Telegraph.
KOFI Annan, framkvæmdastjóri
Sameinuðu þjóðanna, er „hæfilega
bjartsýnn“ á að Líbýustjóm fram-
selji tvo Líbýumenn til Hollands,
sem grunaðir eru um að hafa staðið á
bak við sprengjutilræði í bandarískri
þotu yfir skoska bænum Lockerbie
árið 1988, eftir viðræður hans við
Muammar Gaddafí, leiðtoga Líbýu,
um helgina. Hafði Esmat Abdel-
Meguid, framkvæmdastjóri Samtaka
arabaþjóða, þetta eftir Annan í gær,
en þeir ræddu saman í Abu Dhabi í
Sameinuðu arabísku furstadæmun-
um. 270 biðu bana í tilræðinu.
Annan kvaðst á laugardag, að af-
loknum fundinum með Gaddafi í búð-
um einræðisherrans í eyðimörkinni,
hafa náð „umtalsverðum árangri" í
viðleitni sinni til að fá Gaddafi til að
láta mennina af hendi. „Viðræðurnar
voru gagnlegar og Líbýustjórn hefur
staðfest að henni var alvara þegar
hún sagðist reiðubúin að leita lausn-
ar á Lockerbie-deilunni. Líbýumenn
hafa einnig samþykkt að réttarhöld
fari fram í hlutlausu landi og segjast
trúa því að hægt sé að finna svör við
öllum öðrum atriðum sem eftir leifir
af í þessu máli,“ sagði Annan.
Er ekki talið útilokað að Líbýu-
mennirair tveir,verði framseldir til
Haag í Hollandi, þar sem málsaðilar
hafa sæst á að verði réttað í málinu,
fyrir 21. desember næstkomandi en
þá eru tíu ár liðin frá hannleiknum.
Sagði fulltrúi lýbíska utanríkisráðu-
neytisins að samkomulag um framsal
mannanna væri „innan seilingar“.
Repúblikanar að herðast
í andstöðunni við Clinton
Lögfræðingar Hvíta hússins verja
forsetann fyrir dómsmálanefnd
í dag og á morgun
Washington. Reuters.
LÖGFRÆÐINGAR Hvíta hússins
munu fá 30 klukkustundir á tveim-
ur dögum til að færa fram vörn sína
í málinu gegn Bill Clinton, forseta
Bandaríkjanna. Var það samþykkt í
dómsmálanefnd fulltrúadeildarinn-
ar, sem jafnframt lagði áherslu á,
að hún myndi ekki hvika frá því að
hefja umræður um hugsanlega
málshöfðun á hendur Clinton í
þessari viku.
Lögfræðingar Clintons höfðu
farið fram á að fá fjóra daga fyrir
málsvörnina en á það var ekki fall-
ist. Fá þeir 15 klukkustundir í dag
og jafn langan tíma á morgun og
umræður í dómsmálanefndinni um
mál forsetans verða á fimmtudag
og föstudag. Búist er við, að nefnd-
in leggi til, að höfðað verði mál á
hendur forsetanum fyrir að
minnsta kosti eitt atriði varðandi
Lewinsky-málið og myndi þá full-
trúadeildin taka afstöðu til þess í
næstu viku. Ef deildin samþykkir
málshöfðun verður efnt til réttar-
halda í öldungadeildinni en þar þarf
aukinn meirihluta, tvo þriðju at-
kvæða, til að koma Clinton úr emb-
ætti.
Repúblikinn Bob Livingston,
væntanlegur forseti fulltrúadeild-
arinnar, sagði um helgina, að hann
vonaðist til, að fulltrúadeildin gæti
afgreitt málið íyrir áramót en vildi
hins vegar ekkert um það segja
hver afstaða hans sjálfs væri til
málshöfunar gegn Clinton.
Ur fjórum dögum í tvo
Thomas Mooney, eins konar
framkvæmdastjóri dómsmála-
nefndarinnar og helsti ráðgjafi,
segir í bréfi til lögfræðinga Clint-
ons, að þeir geti fengið sinn tíma til
að færa fram vörnina en nefndar-
mönnum leyfist hins vegar að bera
upp spurningar við þau vitni, sem
þeir kalli til. Segir hann einnig, að
ýmsar tiltekjur lögfræðinganna að
undanfömu hafi ekki verið til ann-
ars en að tefja fyrir og beina at-
hyglinni frá staðreyndum málsins.
Jim Kennedy, talsmaður Hvíta
hússins, sagði á sunnudag, að
Kenneth Starr, sem rannsakaði
Clinton-málin, hefði unnið að því í
fjögur ár, kostað til þess 2,8 millj-
örðum ísl. kr. og síðan hefði dóms-
málanefndin skoðað málið í fjóra
mánuði. Ósk Hvíta hússins um
fjóra daga vegna málsvarnarinnar
hefði hins vegar verið skorin niður
um helming.
Staða Clintons
verri en talið var?
Sumir repúblikana saka Hvíta
húsið um að reyna að draga málið
fram yfir áramót eða þar til nýtt
þing tekur til starfa en þá minnkar
meirihluti repúblikana í fulltrúa-
deildinni um fimm þingsæti vegna
niðurstöðu kosninganna í nóvem-
ber. Henry Hyde, formaður dóms-
málanefndarinnar, segist þó vera
staðráðinn í að ljúka málinu fyrir
áramót.
Búist er við, að mjótt verði á
mununum í atkvæðagreiðslu full-
trúadeildarinnar en margir telja
samt, að staða Clintons sé verri en
almennt var álitið í siðasta mánuði.
Svörin, sem hann gaf við 81 spurn-
ingu dómsmálanefndarinnar, þykja
einkennast af undanbrögðum og
hroka og hefur það orðið til að
stappa stálinu í repúblikana, líka
þá, sem ekki voru hlynntir máls-
sókn á hendur forsetanum.
Hefur ekkert lært John
Conyers, oddviti demókrata í
dómsmálanefndinni, sagði aftur á
móti í viðtali við NJBC-sjónvarps-
stöðina, að í höndum repúblikana
væri þessi málarekstur allur orð-
inn hinn „geðveikislegasti" og
augljóst, að þeir hefðu ekkert lært
af niðurstöðum kosninganna 3.
nóvember.
„Ég hef verið að reyna að fá
hina fáu vini mína í Repúblikana-
flokknum til að skilja, að þeir væru
grafa sjálfum sér gröf. Þeir geta
ekki máð út 3. nóvember. Hann
rann upp eins og aðrir dagar.
Spyrjið bara Newt Gingrich,"
sagði Conyers.
Fjármál ESB til
endurskoðunar
ÞÝZKA ríkisstjórnin vill á leiðtoga-
fundi Evrópusambandsins (ESB),
sem fram fer í Vín um næstu helgi,
beita öllum þeim þrýstingi sem hún
getur til að aðhaldssemi verði gætt
við endurskoðun íjái'mála sam-
bandsins, sem nú er í gangi á
grundvelli hinnar svokölluðu „dag-
ski’ár 2000“ („Agenda 2000“), sem
framkvæmdastjórn ESB lagði fram
í fyrra, en hún inniheldur tillögur að
uppstokkun fjármögnunar landbún-
aðarkerfisins og byggða- og þróun-
arsjóða ESB, auk breytts fjárlag-
aramma sambandsins fyrir tímabil-
ið 2000-2006.
Þýzka stjórnin vill að þak verði
sett á útgjöld úr sameiginlegum
sjóðum sambandsins eftir að til
fjölgunar aðildarríkja kemur, sem
gert er ráð fyrir að gerist á þessu
tímabili. Auk þess þrýstir hún á um
að fá greiðslur Þjóðverja til ESB
lækkaðar, en eins og fer 22 milljörð-
um marka (900 milljarða króna) ár-
lega meii’a af skattfé Þjóðverja í
sjóði ESB en þeir fá greitt úr þeim.
Bretar verjast
Giinther Verheugen, aðstoð-
arutanríkisráðherra Þýzkalands,
sagðist á fundi utanríkisráðherra
ESB í Brussel á sunnudag bjart-
sýnn á að samkomulag næðist á
leiðtogafundinum um nokkur
grundvallaratriði fjárlagaramma
sambandsins fyrir árin 2000-2006.
Einkum vegna þessa þrýstings
Þjóðverja um lækkaðar greiðslur til
ESB hefur aukizt þrýstingur í þá
veru að Bretar fái ekki lengur að
njóta þeirra sjálfvirku endur-
greiðslna sem Margaret Thateher,
þáverandi forsætisráðherra Bret-
lands, samdi um árið 1985. Hollend-
ingar og ítalir eru líka mjög áfram
um að samið verði upp á nýtt um
þetta fyiirkomulag.
Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, varðist þessum þrýst-
ingi. „Það krefðist samhljóða sam-
þykkis að breyta þessu. Sú breyting
verður ekki. Við þurfum á endur-
greiðslunum að halda og við erum
sammála því sem framkvæmda-
stjórnin hefur sagt, að þær eigi rétt
á sér,“ sagði hann.
Krstic
segist
saklaus
RADISLAV Krstic, hershöfð-
ingi í her Bosníu-Serba og
bandamaður Radovans Kara-
dzic, fyrrverandi leiðtoga
Bosníu-Serba, sem tekinn var
höndum í síðustu viku, bar
fyrir stríðsglæpadómstól Sa-
meinuðu þjóðanna í Haag í
gær að hann væri saklaus af
þeim ákærum sem á hann eru
bornar, en hann er sakaður
um að vera meðábyrgur fyrir
þjóðarmorði. Hann stjórnaði
aðgerðum er hermenn Bosníu-
Serba sölluðu niður þúsundir
múslímskra íbúa bæjarins
Srebrenica árið 1995.