Morgunblaðið - 08.12.1998, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Snýriitogar
nuc^mynclir fynr ýohn
3 hnúfa rakuél m. hieðsiu
verð
9.490.- kr. stgr.
PHILIPS
'3 hnífa rakuél m. hieðsiu
hárnákvæmir reflex action hnífar,
sýnir hversu mikið er eftir af hleðslu.
verð
15.900.- kr. stgr.
7
teecicj J
ijiur Itr
/f
Ef þú verslar fyrir 7.000 krónur eða meira í verslun okkar
í Sætúni 8 fer nafn þitt í happapott og þú getur unnið
100.000 krónur
Heimilistæki hf
SÆTÚNI 8 SfMI 569 15 OO
http.//www.ht.is
umboðsmenn um land allt
THE Storyteller, 1986, eftir Jeff Wall. Upplýst cibachrome-ljósmynd, 229 x 437 cm. í eigu Nútímalistasafns-
ins í Frankfurt.
Nýir miðlar í Vancouver
MYNPLIST
G a 11 e r í
LJÓSMYNDLIST
EITT hið versta við listalifið í
Reykjavík er andi lágkúrunnar sem
þar vill stundum gusta, með tilheyr-
andi hrellingum fyrir listunnendur.
Eg nefni Reykjavík vegna þess eins
að ég hef ekki næga reynslu af öðr-
um íslenskum plássum og veit því
ekki hvaða andi ríkir þar. Ekki er
mér þó örgrannt um að ástandið sé
hvarvetna keimlíkt. Lágkúra er þýð-
ing á latneska heitinu abjectio,
þeirri kennd sem fær mann til að
finnast sér úthýst; að maður eigi
undir högg að sækja; að náunginn
sitji á svikráðum við mann og því sé
tími til að gjalda Iíkum líkt; auga
fyrir auga og tönn fyrir tönn.
Abjectío er auðvitað alþjóðlegt
vandamál, en grefur einkum um sig
meðal þeiri-a sem fínnst þeir mis-
skildir, mismunað, og óttast mest að
þeir muni aldrei fá notið sín nema
þeir komist þaðan burt sem þeir
telja sér haldið niðri. Því afskekktar
sem menn búa, þeim mun hættara
er þeim við ásóknum þessarar
óheillakenndar, en eins og bestu
menn vita þá er það hin versta mis-
sýn að ætla að grasið sé grænna hin-
um megin.
Til að afsanna kenninguna um
óheppilega staðsetningu má nefna
fjölmargar borgir, en ég vel Vancou-
ver á vesturströnd Kanada vegna
þess hve hún er allra borga „verst í
sveit sett“. Að New York einni und-
anskilinni - en þangað er eilítið
lengra frá Reykjavík - eru nær allar
borgir heims, sem einhverju máli
skipta á sviði menningar og lista,
mun nær okkur Islendingum í tíma
og rúmi. Þá er Vancouver aðeins
þriðja stærsta borg Kanada, þótt
íbúataia hennar sé vissulega hátt á
aðra milljón.
Staðsetningin breytir því þó ekki
að Vaneouver státar af kraftmiklu
myndlistarlífi og hefur fyrir löngu
áunnið sér alþjóðlegan sess fyrir
framsækna listamenn á sviði ljós-
mynd- og myndbandalistar. Nægir
að nefna þá Ian Wallace, Jeff Wall,
Rodney Graham, Ken Lum og Stan
Douglas. Hvarvetna má rekast á
nöfn þeirra hjá virtustu listhúsum
og varla er haldin sú stórsýning í
heiminum að hún skarti ekki einum
eða fleirum úr þeirra hópi. Ekki eru
tök á að kynna alla þessa listamenn
og því verða lesendur að láta sér
nægja örlítinn fróðleik um tvo
þeirra; þá Jeff Wall (f. 1946) núna og
síðar Stan Douglas (f. 1960).
Jeff Wall er meðal þekktustu
listamanna samtímans. Frægð sína
á hann að þakka ljósmyndlistinni, en
svo kallast sú tegund listar þar sem
ljósmyndatækninni er beitt sem list-
miðli án þess að inntakið hverfíst um
tökuna sem slíka. Jeff Wall sviðset-
ur nefnilega myndefni sitt líkt og
listmálarar gerðu forðum daga.
Hann er því ekki fréttaljósmyndarí,
heldur ljósmyndari sem segii’ sögur
með því að bregða upp tilbúnu
minni. En þar sem hægt er að rugl-
ast á flestum myndum Wall og
venjulegum frétta- eða tækifæris-
ljósmyndum verður að telja hann
nútímalegan raunsæislistamann;
sannan arftaka Gustave Courbet
(1819-1877) og Edouard Manet
(1832-1883).
í stórvirki sínu Sagnaþulurinn,
frá 1986, staðsetur Jeff Wall þulinn
neðst í vinstra horni hinnar risa-
stóru ljósmyndar. Þar situr sagna-
meistarinn ásamt tveimur áheyi'-
endum, í stellingum sem fengnar
eru að láni úr Morgunverði Manets.
Ögn ofar og aftar er par, sömuleiðis
fengið úr impressjónísku málverki.
Um leið undirstrikar Ijósmyndin nú-
tímann með tröllauknum hraðbraut-
arkantinum hægra megin. Áhorf-
andinn er ekki staddur á Signubökk-
um á öldinni sem leið, heldur á okk-
ar dögum vestur í Bresku-Kól-
umbíu.
Þetta rúmlega fjögurra metra
langa risaverk er lýst upp af flúr-
ljósum aftan frá líkt og stór aug-
lýsing í ljósakassa. Slík umgjörð
er eftirlætisumbúnaður Wali. Með
því undirstrikar hann enn frekar
nútímalega ásýnd verka sinna;
andrúmsloft sem mundi glatast ef
verkið væri málað. Með mögnuð-
um ljósmyndum sínum sannar Jeff
Wall að það er lítils að sakna frá
raunsæislist 19. aldar. Undur-
skörp ljósmyndatækni nútímans
heldur sér fullkomlega þótt stærð
myndarinnar sé ríflega tíu fer-
metrar.
Halldór Björn Runólfsson
Máradans
TÓÍVUST
Geislaplötnr
PÉTURJÓNASSON
Francisco Tárrega (1852-1909); 19
smálög (dansar, forspil, æfingar o.fl.)
Fcrnando Sor (1778-1839); Fantasia
op. 21 - „Les Adieux“. José Luis
González (1932-1998); Æfing.
Einleikari; Pétur Jónasson. Utgáfa:
Japis JAP 9864-2. Lengd: 54T5.
Verð: kr. 2.099.
ÞESSI diskur Péturs Jónassonar
er annar gítardiskurinn sem er til
umfjöllunar í dálkum þessum nú
fyrir þessi jól. Þann fyrri, disk Ein-
ars Kristjáns Einarssonar, hlustaði
ég á mér til mikillar ánægju og það
sama á við um margt sem á þessum
nýja diski Péturs Jónassonar er.
Skemmtilegt er að geta borið
saman spilamennsku þessara
tveggja hljóðfæraleikara - svo ólíkir
eru þeir. Reyndar er aðeins eitt lag
sem báðir diskarnir eiga sameigin-
legt, en það er Caprícho árabe eftir
Tárrega. Þetta fallega lag er einn af
hápunktunum á plötu Einars - spil-
að tilfínningaþrungið, rómantískt
og ákveðið. Pétur fer talsvert blíð-
ari höndum um lagið. Kannski má
tala um meiri fágun, léttari áslátt og
tón og eins er túlkunin ekki eins
rómantísk og hjá Einari. Þótt þetta
sé eina lagið sem báðir diskarnir
eiga sameiginlegt er það um margt
dæmigert fyrir heildaryfírbragð
diskanna tveggja.
Tónninn hjá Pétri Jónassyni er
mjög þýður, hreinn og hvergi svo
mikið sem vottar fyrir misfellum.
Tækni hljóðfæraleikarans er svo
gersamlega hafín yfir alla gagnrýni
að það liggur við að manni þyki nóg
um. Eg veit að það hljómar þver-
sagnakennt að halda því fram að
hlutimir geti orðið of fullkomnir.
En það liggur við að ég vildi óska
þess að Pétur tæki fleiri „sénsa“ líkt
og Einar Kristján gerir á sinni
plötu - hugsanlega mætti segja að
spilamennska Péturs Jónassonar
væri einum of gætileg og ekki nógu
„hættuleg“.
Þegar á heildina er litið er disk-
urinn svolítið einlitur og viðburða-
lítill. Ég er þess reyndar fullviss að
þetta er ekki leik Péturs að kenna -
mér er nær að halda að þarna sé or-
sakanna að leita í lagavalinu. Mörg
laganna 19 eftir Tárrega eru reglu-
lega falleg, t.d. María, Rosita, Marí-
eta, Alborada - „Cajita de Música"
(takið eftir því hversu glæsilega
Pétur spilar þessar ofurfínlegu
skreytingar - nr.5, 0’56 - 1’27),
Estudio de velocidad og Caprícho
árabe, en mörg hinna em satt að
segja mjög keimlík og ekki sérlega
áhugaverð og hefðu sum mátt missa
sig í þessu safni. Fantasía Sors
fínnst mér líka hreint út sagt ótrú-
lega þunnur þrettándi og þar breyt-
ir snilldarlegur gítarleikur Péturs
engu um, því miður.
Eg held að Pétur hefði gert betur
í því að velja það bitastæðasta af
lögum Tárregas og spila svo að auki
verk fleiri tónskálda, t.d. er mikið til
af áhugaverðri gítartónlist frá Suð-
ur- og Mið-Ameríku. En auðvitað
þarf enginn að fræða Pétur um það.
Það á við um þennan disk eins og
svo marga aðra að menn ættu að
láta það vera að spila hann allan í
einu. Það væri ábyggilega til bóta
að grípa nokkra vel valda mola úr
þessu safni þegar við á og njóta
þeirra þeim mun betur. Varla hefur
Tárrega ætlast til þess að maður
hlustaði á 19 lög eftir hann í einni
lotu?
Eins og áður var sagt þá er leikur
Péturs Jónassonar sérstaklega fal-
legur og músíkalskur - hann er
óumdeilanlega í röð fremstu gítar-
leikara.
Valdemar Pálsson