Morgunblaðið - 08.12.1998, Qupperneq 36

36 ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
SKINANDI
TOIVl IST
Hallgrfmskirkja
KÓRTÓNLEIKAR
Karlakór Reykjavíkur ásamt ein-
söngvumm og hljdðfæraleikurum
flutti íslensk og útlend jólalög.
Laugardag kl. 17.
ÞAÐ er gleðilegt hvað það er orð-
inn stór þáttur í jólaundirbúningi
fólks að sækja tónleika. Á tiltölu-
lega fáum árum hefur svipmót jóla-
föstunnar breyst svo um munar
hvað þetta varðar. Og svo virðist
sem fólk fái ekki nóg, þótt framboð
tónleika sé mikið. Það er jafnvel
auglýst að uppselt sé á aðventutón-
leika. Klukkutíma fyrir tónleika
Karlakórs Reykjavíkur í Hallgríms-
kirkju á laugardag var fólk farið að
bíða eftir að komast í salinn til að ná
í gott sæti, og hálftíma fyrir tónleik-
ana var kirkjan þéttsetin eftirvænt-
ingarfullum tónleikagestum.
Hátíðleiki þessara tónleika var
innsiglaður strax í upphafsverki
þeirra, Sónatínu fyrir tvo trompeta
og orgel eftir Jóhann Pezel. Ásgeir
H. Steingrímsson og Eiríkur Óm
Pálsson léku á trompeta og Hörður
Áskelsson á orgelið. Verkið er lítið
og snoturt og var leikið með reisn
og músíkölskum glæsibrag.
Karlakórinn hóf söng með þrem-
ur lögum án undirleiks, þjóðlaginu
Með gleðiraust og helgum hljóm,
ítalska madrigalanum Alta trinita
beata, og Heilig, heilig, heilig, úr
Þýskri messu eftir Schubert. Það
var strax ljóst að langt er síðan
hljómur kórsins hefur verið svo fal-
legur og jafn sem nú. Það var hrein
unun að hlusta á þessi lög í flutningi
kórsins. Stjómanda kórsins, Frið-
riki S. Kristinssyni hefur tekist að
stilla þetta stóra hljóðfæri þannig
að jafnvægi milli radda er orðið
mjög fallegt, innraddirnar skýrar,
tenórinn hreinn og bjartur og mjúk
fylling í bassanum. Þama var líka
margt fallega músíkalskt, og ljóst
að mikil vinna hefur verið lögð í að
móta lögin hvað varðar dýnamík og
blæ. Karlakór er stórt og fallegt
hljóðfæri og blæbrigði þess ótelj-
andi. Það er gaman að heyra hvað
mikið hefur verið lagt upp úr því að
nýta þetta litróf blæbrigða til að
auðga tónlistina.
Signý Sæmundsdóttir söng tvö
lög með kómum, Ave Maríu eftir
Schubert og Frið á jörðu eftir Árna
Thorsteinsson. Signý lagði allan
sinn músíkalska innileik í flutning-
inn og tókst ákaflega vel. Þetta var
virkilega fallegt. Tvö norræn jólalög
vom á efnisskránni, sænska lagið
Jól, jól, skínandi skær og lettneska
þjóðlagið Á aðventu. Kórinn söng
bæði lögin listilega, en lettneska
lagið geldur þess hve áherslur í
texta passa ólánlega illa við lagið.
Björk Jónsdóttir söng tvö lög með
kórnum Bæn Leónóra úr Valdi ör-
laganna eftir Verdi og Ave María
eftir Kaldalóns. Söngur Bjarkar var
daufur og hún fjarri sínu besta.
Slæmt er þegar sólistar þurfa að
hafa nótur íyrir framan sig í stutt-
um einsöngsatriðum, en það verður
pínlegt, þegar samanburðurinn
blasir við: heill karlakór sem syngur
heilan konsert algjörlega blaðlaust!
Eftir hlé léku trompetleikaramir
og Hörður Áskelsson Kansónu eftir
Frescobaldi, og gerðu það af sömu
kúnst og fyrr. Þá söng kórinn Fögur
er foldin í útsetningu fyrir kór, tvo
trompeta og orgel. Þetta er ákaflega
glæsileg útsetning og flutningur
kórs og hljóðfæraleikara afar hátíð-
KÓR
legur, þar sem kórparturinn er
lengstum einradda. Lofsöngur Beet-
hovens var sunginn með of miklum
þjósti, of hratt og of gróft. Þama
vantaði meiri yfirvegun, hendingar
fengu ekki að lifa til enda og vantaði
meiri uppbyggingu í lagið. Það
skorti hins vegar ekki rismikla upp>-
byggingu í Þakkarbæn eftir Valer-
ius, sem var vel sungin. Óskar Pét-
ursson söng næst tvö lög, Allsherjar
drottinn eftir César Franck og Ó,
helga nótt eftir Adams og skilaði
hvoratveggju prýðilega, þótt nót-
umar fyrh’ framan hann trufluðu.
Blandaður kvartett söng með kóm-
um í enska laginu í árdagsbirtu
efsta dags, og kom þá til liðs við ein-
söngvarana þrjá, kórfélagi, Hjálmar
Pétursson. Hann var sá eini þeirra
sem söng þetta snotra lag utanað.
Einhverjum kann að þykja þetta
smásmugulegar athugasemdir, en
söngur er jafnt list orðs sem tóna,
frásögn, stemmning, eða hugvekja í
tónum; og sú list verður að geta skil-
að sér milliliðalaust frá söngvara til
hlustanda. Allt annað er bara eins
og að horfa á málverk gegnum
grisju. Kórinn er greinilega búinn
að leggja mikla vinnu í undirbúning
þessara tónleika og hlýtur að eiga
skilið að atvinnufólkið standi sig jafn
vel. Þótt það sé ekki algilt að stórir
kórar syngi blaðlaust, þá á sú stað-
reynd að Karlakór Reykjavíkur
gerði það nú, þátt í því hve söngur
þeirra á tónleikunum var hrífandi.
Leikur Harðar Áskelssonar á orgel-
ið var góður; raddir smekklega vald-
ar og hljómuðu vel með kórsöngn-
um.
Karlakór Reykjavíkur hefur náð
góðum árangri í uppbyggingu fal-
legs kórhljóms. Það er auðheyrt að
mikið hefur verið unnið og sú vinna
skilar sér í afar hljómfögi'um söng.
Það þarf að halda áfram á sömu
braut, og halda áfram að vinna með
músíkalska þætti söngsins. Þá verð-
ur kórinn áfram svo góður sem raun
ber vitni. Þessi uppbygging á
innviðum kórsöngsins hefur haldist
í hendur við uppbyggingu húss
kórsins í Skógarhlíð, sem gefið var
nafnið Ýmir fyrir skömmu, en í þá
uppbyggingu hafa kórfélagar sjálfir
einnig lagt gríðarlega vinnu. Með
svo fallegum söng sem á laugardag-
inn, verðskuldar kórinn þetta hús
margfalt, - verst ef það er þegar
orðið of lítið fyrir allan þann fjölda
sem vill heyi'a í þeim.
Bergþóra Jónsdóttir
Strákur hitt-
ir stelpu
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Sungið fyrir fjöldann
FJÖLMENNI hlýddi á söng Kristjáns Jóhannssonar dóttur. Tilefni komu Kristjáns var ný geislaplata
í Kringlunni á laugardag, þar sem hann söng með hans, Helg eru jól, sem hann svo áritaði í Kringl-
Skólakór Kársness undir stjórn Þónmnar Björns- unni og síðar á Akureyri.
SJOJVVARP
Sunnudagsleikliúsið
FYRSTA ATRIÐI
Höfundur: Karl Ágúst Úlfsson.
Leikstjóri: Hilmar Jónsson. Leik-
mynd: Snorri Freyr Hilmarsson.
Tónlist: Margrét Örnólfsdóttir.
Leikendur: Björn Ingi Hilmarsson
og Halldóra Geirharðsdóttir.
HVERNIG á að skrifa leikrit?
Um hvað á það að vera? Um hvaða
fólk? Hvað heitir það? Hvað gerir
það? Hvaðan kemur það? Hvert er
það að fara? Hvað vill það og hvar
er það? Persónurnar tvær í leikriti
Karls Ágústs Ulfssonar eru hand-
ritshöfundarnir Freyja og Baldur.
Þau ætla að skrifa leikrit og hnjóta
um allar þessar grundvallarspurn-
ingar sem svara verður beint eða
óbeint þegar einni eða fleiri per-
sónum er stefnt saman í leikhæfan
texta. Flest af því sem þeim dettur
í hug er ekki nógu gott eða er hent
útaf borðinu fyrir þá sök að vera
klisja; það hefur verið sagt eða
gert ótal sinnum áður, allir þekkja
það. „Klisja,“ segja þau miskunn-
arlaust hvort við annað, drepa hug-
myndirnar jafnharðan og undir
hvílir óttinn við að þau verði
ófrumleg fundin.
Þau komast þó aðeins af stað,
fyrsta atriðið fer í gang, strákur
hittir stelpu, en hvaða strákur og
hvaða stelpa? Hvar hittast þau?
Hjá tannlækni, í kirkjugarði, í
strætó. Hvað eru þau að gera þar?
Bara eitthvað! Karl Ágúst leggur
sjálfur upp með klisju í þessum
leikþætti, leikrit um fólk að skrifa
leikrit, klisja um klisju, en leggur
jafnframt til hið sígilda svar, að ef
vel er gert, ef vel er unnið, skiptir
minna máli hversu klisjukennt efn-
ið er.
Karl Ágúst svarar fyrir sína
parta ágætlega þeim spurningum
sem vefjast íyrir Baldri og Freyju.
Leikþáttur hans er um strák og
stelpu að skrifa leikrit. Strák og
stelpu í kvikmyndabransanum sem
hafa áður verið par, en era hætt
saman; hann segist ekki geta skrif-
að án hennar, hún hélt að hann
væri að gera henni greiða þegar
hann bað hana að semja með sér.
Þau langar bæði að skrifa eitthvað
skemmtilegt og framlegt en líklega
langar þau þó mest til að byrja
saman aftur, því þau era enn hrifin
hvort af öðra. Með þessu lyftir höf-
undurinn leikþættinum af stigi
klisjunnar og gerir hann að bita-
stæðum texta; hann leggur persón-
unum til tilfinningalegar forsendur,
gefur þeim tilfinningaleg markmið,
samtal þeirra gæðist dramatískri
spennu, einstök orð og setningar fá
aðra og dýpri merkingu og undir-
texti byrjar að krauma. Takmarkið
sem lagt var til í upphafi, að skrifa
leikrit, verður að aukaatriði; aðalat-
riðið er hvort Baldur og Freyja nái
saman aftur. Takist þeim það ligg-
ur líka í loftinu að þeim muni takast
að skrifa leikritið sitt. Þau hafa
sætaskipti og Freyja sest við tölv-
una. Hún er komin heim. Þannig
næst hið raunveralega markmið
leikþáttarins og svörin við öllum
spurningunum sem spurt var í upp-
hafi taka mið af því. Björn Ingi og
Halldóra léku Baldur og Freyju af
góðum skilningi og náðu ágætlega
að skila þeirri sögu sem liggur að
baki samskiptum þeirra; þau era
allan timann að skoða hvort annað,
reyna á þanþolið, gefa eftir og taka
á, sitt á hvað og húmorinn liggur í
því hversu grafalvarlega þau taka
sig.
Karl Ágúst Ulfsson skrifar sam-
töl af miklu öryggi og leggur per-
sónunum afskaplega eðlilegt og
þjált mál í munn. Stundum varð
textinn allt að því of hversdagsleg-
ur, sumar setningarnar óþarflega
smáar og „ókei“ var hreinlega of-
notað, hvort sem það var í öllum til-
vikum lagt til af höfundi eða var
innskot leikaranna.
Leikstjórnin fylgdi verkinu vel
eftir; smátt og smátt opnaðist sag-
an á bakvið, smáatriðum í svip-
brigðum var vel fylgt eftir og
myndstjórnin var ágætlega með á
nótunum. Leikþátturinn fékk svo á
sig örlítið „leikhúslegan" blæ, með
nokkuð svo uppstilltri leikmyndinni
í sjónvarpstúdíóinu og draum-
kenndum atriðum þar sem Freyja
og Baldur „duttu inn“ í hugmyndir
sínar, með búningaskiptum og
áhrifatónlist. Á stöku stað var tón-
listin ofnotuð til áherslu þegar
þunginn í leiknum hefði fyllilega
nægt; Björn Ingi og Halldóra höfðu
yfrið sannfærandi tök á þessu ást-
fangna pari sem reyndi að ná sam-
an með því að skrifa leikrit um
strák og stelpu sem ná saman.
Hávar Sigurjónsson
TÓrVIJST
Langholtskirkja
AÐVENTUTÓNLEIKAR
Söngsveitin Fflharmonía, Sigrún
Hjálmtýsdóttir og Kammersveit und-
ir forustu Rutar Ingólfsdóttur íluttu
kirkjulega tónlist frá ýmsum timum,
undir stjórn Bernharðs Wilkinsonar.
Sunnudagur 6. desember.
ÁRLEGIR jólatónleikar Söng-
sveitarinnar Fílharmoníu njóta mik-
illa vinsælda og undir stjórn Bern-
harðs Wilkinsonar hefur kórinn
staðið fyrir mjög vönduðum jólatón-
leikum og sannast það, að kórstjór-
inn hefur úrslitaáhrif um hversu vel
er sungið og undir stjórn Bernharðs
var söngurinn að þessu sinni sérlega
fagurlega mótaður.
Tónleikamir hófust á þremur
enskum kórlögum, tveimur þeim
fyrstu frá 16. og 17. öld, eftir Farr-
ant, kórstjóra Elísabetar I. og
Gibbons, er var í þjónustu Karls I.
Enska jólalagið Lúra sér, lúra, sem
Þorsteinn Valdimarsson orðklæddi
svo fagurlega, var ásamt fyirnefnd-
um lögum mjög vel sungið, hljómur
kórsins var í góðu jafnvægi, þrátt
fyrir fámenna kariasveit. Aðfanga-
dagur jóla, 1912, eftir Sigvalda
Kaldalóns og Stefán frá Hvítadal,
stóð einhvern veginn á skakk við
önnur viðfangsefni, sérstaklega
vegna ritháttar lagsins, sem er nærri
þeim ættjarðarlögum, er á þeim tíma
(1912) vora í tísku hér á landi.
In dulci jubile í raddsetningu J.S.
Bach var mjög vel flutt en næsta
lag, Jesú, þú ert vort jólaljós, er
samstofna lagi Kaldalóns og þó
sama megi segja um Forunderligt at
Anægju-
legir
aðventu-
tónleikar
sige eftir Carl Nielsen, býr þetta
einfalda lag yfir sérkennilegum þýð-
leika, sem kórinn skilaði vel. Ensk
hljómskipan er á köflum mjög sér
og það mátti heyra í útsetningu
Vaughan-Williams á enska jólalag-
inu On Christmas night. Elgar átti
tvö næstu lög, Ave veram corpus og
Ave María og kom þá til leiks
kammersveit undir forustu Rutar
Ingólfsdóttur. Hljómskipan Elgars
er oft langt frá því að vera ensk, eins
t. d. í Ave veram, sem er há-evrópsk
og einstaklega fögur tónsmíð, er var
mjög vel flutt. Fyrri hluta tónleik-
anna lauk með fjöldasöng, á laginu
Frá Ljósanna hásal.
Eftir hlé var hljómsveitin með og
þá voru flutt meginverk tónleik-
anna. Fyrsta verkið var þáttur úr
kantötu nr. 140, Vakna, Sions verðir
kalla, snilldar kóralforspilsútfærsla
eftir meistara J.S. Bach og var fal-
legur samleikur strengjanna sérlega
hreinn, á móti sálminum, sem er
sunginn einraddaður. Lengsta verk
tónleikanna var Hear my prayer,
eftir Mendelssohn og var Sigrún
Hjálmtýsdóttir einsöngvari í þessu
fallega verki, sem var mjög vel flutt,
ekki síst af hálfu Sigrúnar. Vöggu-
ljóðið úr Æsku Krists eftir Berlioz
var mjög fallega flutt af kórnum og
sama má segja um enska jólasálm-
inn, The truht sent from above, í út-
setningu Vaughan-Williams.
Sigrún Hjálmtýsdóttir söng með
kórnum perluna Nóttin var sú ágæt
ein. Pie Jesu, eftii' Lloyd-Webber,
er byggt á ágætri tónhugmynd en í
það vantar alla úrvinnslu hugmynd-
anna og verður því harla lítið í sér.
Sigrún söng þetta litla lag fallega og
með henni lék stjórnandinn listavel
á flautuna sína. Ave Maria eftir
Luigi Luzzi er ekki merkileg tón-
smíð en var vel flutt, einkum af Sig-
rúnu. Síðasta kórverkið Let all the
world in every corner sing, eftir
Vaughan-Williams, var nútímalegast
af viðfangsefnunum á þessum tón-
leikum og þar mátti heyra t.d. nokk-
uð af þrástefum en það var samt
töluverð reisn yfir verkinu, sem kór
og hljómsveit skiluðu ágætlega. Síð-
asta viðfangsefni tónleikanna var
svo Nóttin helga, eftir A.C. Adam, í
umritun Guðmundar Gilssonar og
söng Signín einsöng í þessu mjög
svo mikið sungna jólalagi. Efnis-
skráin var svo fullgerð með fjölda-
söng í lagi Mendelssohns, Friður,
friður Frelsarans.
Þetta voru hefðbundnir jólatón-
leikar, rneð þeim undantekningu er
varðar verkin eftir J.S. Bach, þáttinn
úr kantötu nr. 140 og Heyr bæn
mína, eftir Mendelssohn. Söngsveit-
in Fílharmonía söng mjög vel undir
stjórn Bernharðs Wilkinsonar. Sig-
rún Hjálmtýsdóttur var og mjög
góð, sérlega í verki Mendelssohns og
kammersveitin var sömuleiðið góð,
svo að tónleikarnir í heild vora hinir
ánægjulegustu aðventutónleikar.
Jón Ásgeirsson