Morgunblaðið - 08.12.1998, Qupperneq 57

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Hagvöxtur ál- og orkuframkvæmda ÞjóðhaKsreikningar Mj.kr Hagvöxtur Líklegra dæmi Mi.kr Hagvöxtur
1. Laun 11,5 4,0
2. Vextir og hagnaður 8,5 5,0
3. Afskriftir (afborganir) 6,0 6,0
4. Landsframlciðsla (1+2+3) 26,0 4,5% 15,0 2,6%
5. - Vextir og hagnaður -7,5 -5,0
6. Þjóðarframleiðsla (4-5) 18,5 3,2% 9,0 1,7%
3. - Afskriftir (afborganir) -6,0 -6,0
7. Þióðartekiui' (6-3), hreinar 12,5 2,2% 3,0 0,7%
Málefnaleg
umræða
LANDSVIRKJUN
hefui' að undanfömu kall-
að eftir málefnalegri um-
ræðu um stóriðjumál hér
á landi. Vonandi standa
þeir heilir í þeim vilja og
láta af hendi nauðsynleg-
ar upplýsingar svo um-
ræðan verði skýr. I þess-
ari grein verður vikið að
tvennu sem þarfast frek-
ari skoðunar við. I íýrsta
lagi ummælum iðnaðar-
ráðherra í nýlegri blaða-
grein um hagvaxtaráhrif
stóriðju og hins vegar
fullyrðingum Lands-
virkjunar um þjóðhags-
legan ávinning að stór-
iðjustefnunni.
Hver er hagvöxturinn?
Iðnaðarráðherra staðhæfir í
Morgunblaðsgrein 25. nóvember að
með byggingu 360 þúsund tonna ál-
vers á Reyðarfírði og 30 þúsund
tonna stækkun Norðuráls aukist
landsframleiðslan varanlega um
41/2% og þjóðarframleiðslan um ríf-
*
Eg held að aldrei fáist
sátt um þessi mál, segir
Jóhann Rúnar Björg-
vinsson, nema óháðir
aðilar verði fengnir til
að skoða og meta þessi
þjóðhagslegu áhrif.
lega 3%. En hvað þýða þessar stað-
hæfingar í fjárhæðum og störfum?
Landsframleiðslan sem nú er 580
milljarðar króna myndi aukast um
26 milljarða króna eins og lesa má
úr meðfylgjandi töflu og þjóðar-
framleiðslan um 18-19 milljarða
króna. Mismunurinn eða 7% millj-
arður króna fer til greiðslu vaxta og
hagnaðar til erlendra aðila. Ef fjár-
festingin er 180 milljarðar króna á
framkvæmdatímanum eins og fram
kemur í umræddri grein eru árleg-
ar afskriftir 6 milljarðar króna mið-
að við 30 ára afskriftatímabil.
Ljóst er að til þess að dæmið
gangi upp þyrftu árlegar launa-
greiðslur vegna stóriðjustefnunnar
að vera 11-12 milljarðar króna, en
það svarar til u.þ.b. 4 þúsund starfa
ef gert er ráð fyrir að meðallaun séu
3 milljónir króna. I gi'eininni segir
hins vegar að ný framleiðslustörf
við iðjuverin verði 530. Hér vantar
auðsjáanlega eitthvað inn í myndina
sem skýra þyrfti betur. Miðað við
að störfin væru þrettán hundruð á
ári að jafnaði allt rekstrartímabilið
og arðsemin viðunandi væri líklegra
að landsframleiðslan ykist varan-
Jóhann Rúnar
Björgvinsson
lega um rúmlega 2Vs%.
Vöxtur hreinna þjóð-
artekna yrði hins veg-
ar ríflega V2V0 en það
er það sem við íslend-
ingar berum úr býtum
þegar upp er staðið ef
og ég endurtek ef arð-
semisáformin ganga
eftir.
Þjóðhagslegur
ávinningur?
Landsvirkjun full-
yrðir samkvæmt mati
Páls Harðarsonar að
þjóðhagslegur ávinn-
ingur af stóriðjustefn-
unni sé 92 milljarðar
króna. Sigurður Jó-
hannesson hagfræðingur heldur því
hins vegar fram í grein í Vísbend-
ingu frá því í ágúst að við aðrar for-
sendur snúist ávinningurinn í 35 til
40 milljarða króna kostnað fyrir
þjóðarbúið.
Eg held að aldrei fáist sátt um
þessi mál nema óháðir aðilar verði
fengnir til að skoða og meta þessi
þjóðhagslegu áhrif. Og að þeir fái
sjálfir að meta kostnaðinn við upp-
byggingu og rekstur virkjana án
þess að vera mataðir af kostnaðar-
upplýsingum af Landsvirkjun eins og
raunin hefur verið á hingað til. Iðnað-
an-áðherra treystir ekki upplýsing-
um frá ríkisbönkunum. Hvers vegna
ætti hann frekar treysta upplýsing-
um frá ríkiseinokunarfyrii'tækinu
Landsvirkjun sem kaupir sér álit hér
og þar í áróðri sínum íýrir stóriðju?
Það sætir í rauninni furðu að rík-
isstjórnir landsins skuli ekki hafa
látið vinna ítarlegar greinargerðir
um ávinning af stóriðjustefnunni al-
gerlega óháð Landsvirkjun þegar
haft er í huga þá milljarðatugi sem
hér eru lagðir undir. Hvaða einka-
aðili myndi leggja undir jafnmikið
fjármagn án ítarlegrar athugunar á
arðsemi og öðrum þáttum? Hér eru
á ferðinni vinnubrögð sem víðast
hvar eru á undanhaldi í þróaðri
samfélögum þar sem áherslan er æ
meira á beina fjárhagslega ábyrgð
aðila.
Höfundur cr hagfræðingur.
||» mmmmmmim m m «t«r~
GANGAIGARÐ
Jólasveinn í heimsókn
á hverjum degi frá
12. desember!
ÍPFJÖLSKYLDU-OC
HUSDÝRAGARÐURINN

ÞRIÐJUDAGUR 8. DESEMBER 1998
BEYKJAVlK: Heimskringlan. Kringlunni. VESIURLAND: Hljómsýn, Akranesi. Kaupfálag Borglirðlnga. Borgarnesi. Blómsiurvellir. Hellissandi. Guöni Hallgrimsson. Gmndarfirði.VESIIIRfllR: Rafbúð Jónasar Þórs, Patreksfii. Póllinn. Isafirði.
NOROURLAND: Kl Steingrímsfjarðar. Hðlmavík. KFV-Húnvelninga, Hvammstanga. Kf Húnvetninga. Blnnduósi. Skaglirðingabúð. Sauðórkróki. KEA. Dalvik. Ljósgiafinn. Akureyri. Kl Þingeyinga. Húsavík. Urð. Raufarhðfn.AUSTURLAND: Kf Héraösbúa,
Egilsstöðum.Verslunin Vík. Neskaugsstað. Kauntún. Vopnafitði. K! Vo(mlitðinga.Vopnafirði. Kf Hétaðsbúa. Seyðisfitði.Tumbræðut. Seyðisfitði.KF Eáskrúðsfjaröar. Fáskrúðslirði. KASK. Djúpavogi. KASK. Höfn Homafiröi. SUDURLAND: Ralmagnsverkstæði
KR, Hvolsvelli. Mosfell, Hellu. Heimstækni. Selfossi. KÁ, Sellossi. Rás. Þorláksböln. Brimnes. Vestmannaeyjum. REYKJANES: Rafborg. Grindavík. Raflagnavinnust. Sig. Ingvarssonar, Garði. Rafmætti. Hafnarfirði. Iðnborg, Kópavogi.
qéé kaup!
AKAI
EEROASTÆÐA