Morgunblaðið - 10.12.1998, Síða 66

66 FIMMTUDAGUR 10. DESEMBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
jjgl^: Ekki bara
LACOSTE bolir!
fierm !
GARÐURINN |
-klæðirþigvel
í
DeLonghi
BORDOFNAR FYRIR SÆLKERA
9
Þeir eru notadrjúgir Dé Longhi
boröofnarnir. Þú getur steikt,
grillaö, bakaö, ristaö og eldaö
pizzu og margt fleira.
Val um eftirtaldar 7 geröir:
kr. 4.700,-
4,8 Itr. 750W. Ristar brauö,
hitar samlokur o.fl.
kr. 9.400,-
7,1 Itr. 1300W. Grill 650W,
pizzasteinn
W 815 kr. 8.400,
12,5 Itr. 1000W. Grill 1000W,
W-91Lux kr. 10.800,-
12,5 Itr. 1000W. Grill 1000W,
tímarofi 120 mín.
X 19SB kr. 14.200,
12,5 Itr. 1000W. Grill 1000W,
eldunarhella 1000W.
95 FL kr. 14.800,
12,5 Itr. 1000W. GrilllOOOW,
blásturselement 1050W.
EO 280 kr. 22.400,
Tilvalin jólagjöf til sœlkera
___ _ FYRSTA ÁFLOKKS
iFOnix
HATUNI6A REYKJAVIK SIMI 552 4420
HINN 28. nóvem-
ber sl. mætti ég til
fundar í Háskólabíói
ásamt þúsundum ann-
arra til að taka undir
þær raddir sem krefj-
ast þess að hálendi
okkar Islendinga verði
varið fyrir stóriðju-
draumum nokkurra ís-
lenskra stjórnmála-
manna. Reyndar er
það svo að þeir standa
ekki einir í smíði þess-
ara drauma, heldur er
kynt undir þá með
ráðum og dáð af er-
lendum stóriðjufurst-
um sem vilja sölsa
undir sig þær orkulindir sem ís-
lenskt hálendi hefur yfir að ráða til
að geta framleitt sitt ál á sem „hag-
kvæmastan" hátt, þ.e. fyrir sig og
sína. Þetta hefur svo m.a. í för með
sér að um leið skerðast þær orku-
lindir sem þjóðin sjálf mun þurfa á
að halda í náinni framtíð. Svo er
Landsvirkjun notuð til að reikna út
hvað öll dýrðin mun gefa þjóðinni í
aðra hönd, og jafnvel heimsbyggð-
inni allri þar sem mun minni loft-
mengun hlýst af því að starfrækja
stóriðjuver á íslandi með orku frá
vatnsaflsvirkjunum en með kolum
og olíu í útlöndum. Þetta reikn-
ingsdæmi er svo sett fram af
mönnum eins og Finni Ingólfssyni
og Halldóri Asgrímssyni sem hafa
lagt kalt mat á að þetta sé eins og
áður sagði okkur öllum
fyrir bestu, enda meira
upp úr þessu að hafa
en að sækja gull í
greipar þeirra ferða-
manna, innlendra sem
erlendra, sem hafa af
því nokkra unun að
ráfa um í óspilltri nátt-
úrunni. Enda líkt og
Finnur Ingólfsson gaf
í skyn, þá er um jafn-
mikla mengun að ræða
af völdum þessa fólks
og af álverum og virkj-
unum!
En sem sagt, á
þessum fundi var fólk
sem hefur ekki yfír
þessari framsóknarvisku og undar-
legu rökhyggju að ráða, heldur fólk
sem getur ekki með neinu móti lát-
ið sér það líka að mega ekki hugsa
Lausnin í atvinnu- og
byggðamálum felst
ekki í því, segir Stein-
---------------------------
grímur Olafsson, að
drekkja náttúruperlum.
örh'tið með hjartanu, og jafnvel
taka ákvarðanir út frá þeirri visku
sem þar býr. Visku sem framsókn-
arforystan býr ekki yfir.
Líkt og sá sem þetta skrifar hafa
flestir þeir sem þarna voru, ásamt
fjöldanum öllum af þeim sem ekki
voru þarna, upplifað dálítið sem
heitir náttúrufegurð og hvemig
einstakir þættir hennar spila sam-
an einstakt verk og hafa jafnhliða
því gert sér hugmyndir um hvernig
eigi að viðhalda þeim auðæfum sem
búa í þeirri auðlind. Nægir þar að
telja til ár og fossa sem brjóta af
sér klakabönd snemma á vori eða
þúsundir bjargfugla sem kyrja
sinn morgunsöng. Ekki síst má
nefna hreindýr, gæsir, jurtir og
annað sem tilheyrir lífríki Eyja-
bakka og lifír saman í sátt við um-
hverfí sitt, en á nú að skemma.
Þegar fólk sem hefur reynt þetta
eða annað sem tilheyrir náttúranni
leggur mat á stóriðju- og virkj-
annastefnu núverandi valdhafa á
Islandi, þá getur það með engu
móti fallist á málamiðlanir milli
stóriðju og virkjana Finns Ingólfs-
sonar annars vegar og náttúru
landsins hins vegar. I reynd virðist
áðurnefnd forysta Framsóknar-
flokksins halda að málamiðlanir
felist í því að þröngva hlutum upp á
fólk, og segja því um leið að þakka
fyrir að ekki skuli meira að gert í
bili.
Lausnir þjóðarinnar í atvinnu- og
byggðamálum felast ekld í því að
drekkja sem flestum af náttúruperl-
um landsins í vatni til að hægt sé að
virkja ár og vötn til raforkufram-
leiðslu fyrir mengandi stóriðju.
Þessar náttúruperlur eru verðmæt-
ari en svo að slíkt megi líðast.
Lausnimar hljóta frekar að miða að
því að byggja enn betur en orðið er
upp þá atvinnugrein sem ferðaþjón-
ustan er, en ekki að hamla þeim
vexti með virkjanaframkvæmdum
sem engan veginn er hægt að sam-
rýma þeirri atvinnugrein. Ég veit
ekki til þess að fólk komi til íslands
um langan veg til að skoða uppi-
stöðulón, álver eða aðrar stóriðju-
framkvæmdir, hluti sem það á í
flestum tilfellum nóg af heima íyrir,
heldur til að sjá og heyra hreina
náttúru. Enn er það svo að hægt er
að bjarga víðfeðmustu öræfum Evr-
ópu frá eyðileggingu skammsýnna
stjómmálamanna með enn skamm-
sýnni gróðahyggjumenn sér til
stuðnings. Eyðileggingu og gróða-
sjónarmiðum sem ekki er hægt að
bæta úr ef þessir menn fá að ráða.
Nú líður senn að kosningum til
Alþingis Islendinga. Sú barátta
sem fyrir dyrum stendur að heyja
til varnar íslenskri náttúra og þeim
auði sem hún býr yfir mun að sjálf-
sögðu setja mark sitt á kosninga;
baráttuna sem framundan er. í
þeirri kosningabaráttu ættu menn,
sem vilja ekki sjá landið troðið í
svaðið af skammtímagræðgi, ekki
að hengja sig á klafa hægri og
vinstri, hvað þá að fylgja þessum á
miðjunni, heldur Kta til þess flokks
eða stjórnmálahreyfíngar sem m.a.
hefur skýrustu og trúverðugustu
steftiuna í umhverfisvemdarmál-
um. Sem kjósandi krefst ég þess að
þeir flokkar sem nú þegar hafa
ákveðið að bjóða sig fram eða þær
hreyfingar sem ætla sér það komi
umþúðalaust fram með stefnumið
sín í umhvei'físmálum, en ekki ein-
hver innantóm loforð eða útþvæld
slagorð sem leikur einn er að túlka
á alla vegu eftir kosningar.
Höfundur er iðnrekstrarfræðingur.
Umhverfísvernd eða
stóriðjudraumar
Steingrímur
Ólafsson
Af manntölum
og fiskveiði-
stjórn
Á HVERJU ári eru kristnir
menn minntir á manntöl. I jóla-
guðspjallinu greinir frá því er
Águstus keisari lét skrásetja alla
heimsbyggðina. Áhugi keisarans
var ekki að vita hve íbúar jarðar-
innar væru margir; miklu heldur
vildi hann vita hverjir væru skatt-
þegnar hans. I dag vitum við um
tiltölulega fáa íbúa í þessu mann-
tali Ágústusar keisara. Hitt vitum
við þó að keisarinn fékk sinn skatt
og J)að var fyrir mestu.
Islendingar hafa þá sérstöðu
meðal þjóða að eiga elsta varð-
veitta þjóðarmanntal í veröldinni.
Það var samið árið 1703 og á sama
tíma tóku þeir Arai Magnússon og
Páll Vídalín saman jarðabók. Öll
sú vinna sem lögð var í manntalið
og jarðabókina grundvallaðist á
skattheimtu rétt eins og hjá
Ágústusi keisara forðum.
í Bandaríkjunum hafa verið
B arnamyndir
Við brosum
þú líka
BAHJA^FJÖLSKYIDU
LJOSMYNDIR
Ármúla 38 • sími 588-7644
Gunnar Leifur Jónasson
samin manntöl með reglulegu
millibili. Sum þeirra hafa getið af
sér meiriháttar uppgötvanir. I
kjölfar manntalsins 1890 lét þá-
verandi hagstofustjóri Bandaríkj-
anna, Hermann Holloryth, skrá
Þessi stutta saga segir
mér aðeins það, segir
Yilhjálmur Bjarnason,
að Islendingar eru eftir
allt saman á sama stigi
og þær þjóðir sem þeir
hafa hingað til talið
frumstæðar.
allar upplýsingar úr manntalinu á
gataspjöld og vinna nýjar upplýs-
ingar í skýrsluvélum sem urðu síð-
ar undanfari tölvuvæðingar sem
við þekkjum í dag. Greinarhöfund-
ur hefur í námi sínu þurft að skoða
Mikið úrtfal af
fallejum
rúmfatnaíi
Skólavördustíg 21, Reykjavík, sími 551 4050
flokkun bandarísku
þjóðarinnar í mann-
tölum frá 1890 og síð-
ar. Það sem helst vek-
ur eftirtekt við þá
könnun er skipting
þjóðarinnar eftir upp-
runa. Minnihluti þjóð-
arinnar er flokkaður
niður í allt að 20
flokka en meirihlut-
inn, hin hvíta valda-
stétt sem játar trú
mótmælendakirkna,
um 90% af þjóðinni,
er í einum stórum
flokki. Öll þessi flokk-
un verður fáranleg
þegar hún er skoðuð eftirá en hún
segir ákveðna sögu.
Hver skyldi ástæðan vera? Auð-
vitað er það hagsmunagæsla.
Landnemamir sem náðu völdum
voru ekki Spánverjar eða landar
Columbusar, Italir. Það voru eng-
ilsaxneskir mótmælendur. Það er
fróðlegt að skoða upplýsingar um
Bandaríkjaforseta. Rómvesk kat-
ólskir eru fjölmennasta kirkju-
deildin í Bandaríkjunum en úr
þeirri kirkjudeild hefur aðeins
einn Bandaríkjaforsti komið, það
er John F. Kennedy, en hann var
af írskum uppruna. Með öðram
orðum, John F. Kennedy tilheyrði
minnihlutahópi!
Það kom einnig fram í tíma sem
greinarhöfundur sótti að víðar en í
Bandaríkjunum eru gerð manntöl í
hagsmunaskyni. Skólasystir grein-
arhöfundar er frá Nígeríu. Hún
lýsti manntölum og flokkun í sínu
landi, sem virðist við fyrstu sýn
vera samkynja þjóð. Þegar skóla-
systirin hafði gert grein fyi'ir
flokkun nígerísku þjóðarinnar
spurði greinarhöfundur hana:
Hvers vegna þessa flokkun? Svar
hennar var einfalt, þjóðin skiptist í
ættflokka og þjóðarauðnum er síð-
an skipt niður á ættflokkana.
Þegar þetta svar var fengið,
fékk greinarhöfundur hugljómun.
Hjartalag íslendinga og þeirra í
Nígeríu er þá svipað eftir allt sam-
an, rétt eins hjartalag þeirra í
Grímsnesinu og í Súdan!
Það var nefnilega gert merkilegt
manntal á Islandi árið
1984. Aðstæður höfðu
breyst ft-á 1703 þegar
Árni og Páll tóku sam-
an jarðabókina en hún
hefur að nokkru leyti
verið grundvöllur að
eignarhaldi á landi allt
til þessa dags. Nú eru
hagsmunimir aðrir.
Manntalið, sem gert
var á Islandi 1984, var
ekki eiginlegt þjóðar-
manntal. Það var að-
eins kannað hverjir
ættu sjófæra fleytu og
þeir sem áttu sjófæra
fleytu fengu í sinn hlut
þann þjóðarauð, sem er í fiskimið-
unum umhverfis landið! Lögin um
stjórn fiskveiða segja að vísu annað
en kvótasölur segja það sem skipt-
ir máli.
Tilviljun ein réð því hverjir fengu
eitthvað í sinn hlut. Þeir, sem áttu
fleytur, áttu fleytumar vegna þess
að þjóðin hafði með reglulegu milli-
bili fellt gengi gjaldmiðilsins til að
þynna út skuldir þein-a sem þær
áttu. Upphaflega var aðeins ætlun-
in að friða fiskistofnana en úr þessu
varð óskapnaður sem enginn
treystir sér til að eiga við því hags-
munagæslumennimir vernda feng-
inn hlut með oddi og egg.
Fyrr eða síðar hlýtur langlund-
argeð þjóðarinnar að þrjóta og
tekið verður upp eðlilegt veiði-
gjald, afgjald fyrir afnot af námu-
réttindum. Utgerðarmenn hafa
greitt slíkt gjald í formi vaxta og
afborgana af offjárfestingu, trygg-
ingagjalda, olíueyðslu og síðast en
ekki síst í formi félagsgjalda að
LIU, en félagsgjaldið grundvallast
á verðmæti afla. Utgerðarmenn
hafa aldrei kveinkað sér undan
þessum gjöldum sem hafa gert út-
lendinga ríka.
Þessi stutta saga segir mér að-
eins það að íslendingar eru eftir
allt saman á sama stigi og þær
þjóðir sem þeir hafa hingað til talið
frumstæðar.
Höfundur er rekstrarhagfræðingur.
Greinin var skrifuð í maf 1997 og
hefur hlotið nýtt gildi með dómi
Hæstaréttar.
Vilhjálmur
Bjarnason