Morgunblaðið - 15.01.1999, Blaðsíða 20

20 FÖSTUDAGUR 15. JANÚAR 1999
VIÐSKIPTI
MORGUNBLAÐIÐ
Nesútgáfan
sameinast
Talna-
könnun hf.
25% samþykktu rannsókn á viðskiptum Hraðfrystistöðvar Þdrshafnar hf. og Skála ehf.
Unnið að samkomulagi
til að forðast rannsókn
STARFSEMI útgáfufélagsins
Nesútgáfunnar hefur verið sam-
einuð Talnakönnun hf. Aætlað er
að sameiginleg velta fyrirtækj-
anna verði um 125 milljónir
króna.
títgáfan hefur annast upplýs-
ingamiðlun til innlendra og er-
lendra ferðamanna og hefur um
árabil gefíð út ritið Á ferð um ís-
land (Around Iceland, Rund um Is-
land) sem einnig kemur út á ensku
og þýsku. Auk þess gefúr Nesút-
gáfan út ritin „Around Reykjavik,"
„Shopping Guide Iceland" (í sam-
vinnu við Global Refund ísland
hf.), Golfliandbókina og ýmis kort.
Nýlega hófst. samvinna Nesút-
gáfunnar við útgefendur ritsins
„Sumar á Suðurlandi“ um útgáfu
þess í framtíðinni.
Hjónin Erna Sörensen og Einar
Matthíasson stofnuðu Nesútgáf-
una árið 1985 og munu áfram
starfa við hið sameinaða fyrir-
tæki. Skrifstofa fyrirtækisins
verður í Borgartúni 23 þar sem
Talnakönnun er nú til húsa.
Talnakönnun er ráðgjafar- og út-
gáfufyrirtæki og gefur m.a. út
Frjálsa verslun og Vísbendingu.
Á meðfylgjandi mynd sést hvar
samningurinn er handsalaður.
Benedikt Jóhannesson, fram-
kvæmdastjóri Talnakönnunar,
tekur við verðlaunaskildi, sem
Nesútgáfan fékk árið 1994 frá
Ferðamálaráði, úr hendi Ernu
Sörensen. Einar Matthíasson og
Árni Sörensen fylgjast með.
Á AÐALFUNDI í Skálum ehf., sem
haldinn var hinn 8. desember sl., var
borin upp rannsóknartillaga frá full-
trúum minnihlutans í hluthafahópi
Skála, útgerðarfélaginu Tanga ann-
arsvegar og Vopnafjarðarbæ hins
vegar. Lagt var til að fram færi
rannsókn sem tæki til allra viðskipta
Hraðfrystistöðvar Þórshafnar hf. og
útgerðarfélagsins Skála ehf., sem er
hlutdeildarfélag HÞ, beinna og
óbeinna, fyrir starfsárin 1995, 1996
og 1997 og fyrstu átta mánuði ársins
1998.
Einnig var lagt til að kannað yrði
hvort fulltrúi/fulltrúar HÞ hf. í
stjórn Skála ehf. og framkvæmda-
stjóri Skála ehf., sem jafnframt er
framkvæmdastjóri HÞ, hafi misnot-
að aðstöðu sína HÞ til hagsbóta. Vís-
að er til athugasemda Einars Krist-
ins Jónssonar, stjórnarmanns í Skál-
um ehf., sem hann gerði við árs-
reikning félagsins fyrir árið 1997 á
stjórnarfundi hinn 23. nóvember
1998.
25% hluthafa í Skálum sam-
þykktu rannsóknartillöguna en það
er nægt atkvæðamagn til að rann-
sókn þurfi að fara fram. Rannsókn
er þó ekki enn hafin og samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins er nú
unnið að gerð samkomulags svo
ekki þurfí að koma til rannsóknar.
Morgunblaðið hafði samband við
Friðrik Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóra Tanga, út af málinu
en hann vildi ekki tjá sig um það að
svo stöddu.
Skálar niðurgreiddu
hráefniskostnað HÞ
Einar Kristinn Jónsson gerir at-
hugasemdh- við ýmsa þætti í fyrir-
vara sem hann gerir við ársreikning
fyrirtækisins.
I fyrsta lagi segir hann skip Skála
ehf., Júpíter og Neptúnus, hafa feng-
ið mun lægra aflaverð hjá HÞ en
markaðsverð. Vantaldar tekjur
Skála ehf. eru um 7 m.kr. sem þýði
það, samkvæmt athugasemdunum,
að Skálar hafí niðurgreitt hráefnis-
kostnað HÞ. Sagt er að fram-
kvæmdastjóri Skála ehf. hafí gefíð
stjórnarmönnum rangar og villandi
upplýsingar um þetta mál.
I athugasemdunum segir jafn-
framt að Skálar ehf. hafi leigt til sín
1.105 tonna síldarkvóta á 11,45
krTkg til að afla hráefnis fyrir HÞ
sem keypti aflann á 13,28 kr./kg að
meðaltali. Beint framlegðartap að
teknu tilliti til aflahlutar og útgerð-
arkostnaðar vegna þessarar ráðstöf-
unar var 9,1 milljón króna. Þannig
voru Skálar látnh’ niðurgreiða hrá-
efni til HÞ, að mati Einars.
Hækkuðu stjórnarþóknun
án samráðs við hluthafa
Sagt er að HÞ hafi hækkað ein-
hliða stjómunarþóknun sína til Skála
ehf. um 100% án samráðs við
nokkurn hluthafa í Skálum ehf. eða
stjórn þess. Þannig er um sjálftekna
þóknun að ræða, segir í athugasemd-
unum, og stjórnunarkostnaður er þvi
oftalinn um 5 milljónir sem HÞ ber
að endurgreiða.
í athugasemdunum er sagt að
rökstuddar vísbendingar séu um að
meðalstaða viðskiptareiknings HÞ
og Skála hf. á árinu 1996 sé 15-25
milljónir króna umfram eðlilega
10-15 ára viðskiptaskuld, en eitt-
hvað lægri árið 1995. Hér er um
sjálftekna lánveitingu til HÞ að
ræða sem ekki hefur verið sam-
þykkt af hluthöfum í Skálum ehf.
eða stjórn þess. Þessi sjálftekna
lánveiting til HÞ er ekki vaxta-
reiknuð í ársreikningunum 1995,
1996 eða 1997, samkvæmt athuga-
semdum Einars.
Óhagkvæmni vegna rangrar
fj árfestingarstefnu
Fimmta og síðasta atriðið sem tínt
er til í fyrirvara Einars Kristins, er
að rekstur félagsins hafi allur færst
til verri vegar frá 1997 þrátt fyrir
hagstæð ytri skilyrði.
Sagt er að veiðiskipið Neptúnus
hafi verið keypt án veiðiheimilda að
frumkvæði HÞ. Rekstrartap þess
fyrir fjármagnskostnað og afskriftir
er um 3,2 milljónir á árinu 1997, auk
46 milljóna afskrifta og fjármagns-
kostnaðar vegna þess. Engin viðbót-
arverðmætasköpun hafi falist í
kaupunum önnur en takmörkuð
veiðiréttindi í norsk-íslenska síldar-
stofninum, segir Einar í athuga-
semdunum.
„Loðnu- og síldarkvóti félagsins
skiptist nú á milli tveggja skipa
sem eitt skip gat auðveldlega ann-
ast áður. Ohagkvæmni vegna
rangrar fjarfestingarstefnu, sem al-
farið er í þágu hráefnisöflunar fyrir
HÞ, mun því halda áfram að
óbreyttu.
HÞ hefur fjármagnað fjárútlát
Skála ehf. á síðari hluta ársins 1997.
Ekki verður fallist á vaxtagreiðslur
til HÞ vegna þess þar sem fjárfest-
ingarákvarðanir þessar eru í þágu
HÞ en ekki annarra hluthafa og eru
Skálum ehf. með öllu óarðbærar,"
segir í athugasemdum Einars Krist-
ins við ársreikning Skála ehf.
Eins og komið hefur fram í Morg-
unblaðinu felldi minnihluti hluthafa í
Skálum ehf., Tangi, Vopnafjarðar-
hreppur og Lárus Grímsson, sem
samanlagt fara með 26% hlut í Skál-
um, samruna félagsins við HÞ á hlut-
hafafundi HÞ, þar sem meirihlutinn
féllst ekki á ósk þeirra um innlausn á
hlutafé sínu.
HÞ var skráð á Verðbréfaþing Is-
lands sl. mánudag. Samkvæmt Jó-
hanni A. Jónssyni, framkvæmda-
stjóra þess, verður fundað um mál-
efni Hraðfrystistöðvar Þórshafnar
og Skála hinn 22. janúar nk.
Morgunblaðið/Geir Ólafsson
- Tilkynning um skráningu bankavíxla
á Verðbréfaþingi íslands -
Sparisjóður Reykjavíkur og nágrennis
*spron
m SPAMSJáaUK REYKIAVfKUR OC UÁOBEkINIi
krónur 18.000.000.000
krónur átján milljarðar 00/100
Útgáfudagur: Fyrirhugað er að gefa út 18 flokka af bankavíxlum
sem hver um sig verður að hámarki kr. 1.000.000.000 og með
gjalddaga á um það bil 30 daga fresti (í kringum 20. hvers mánaðar).
Sölutímabil: Sölutlmabil hvers flokks takmarkast af gjalddaga hvers
flokks.
Einingar víxla: Krónur 5.000.000, krónur 10.000.000 og krónur
50.000.000.
Fjöldi flokka: 18 flokkar.
Fjárhæð flokks: 0-1.000.000.000 kr.
Skráning: Verðbréfaþing Islands hefur samþykkt að skrá bankavíxla
SPRON við útgáfu hvers flokks, enda uppfylli þeir þá skilyrði
skráningar. Tilkynnt verður til Verðbréfaþings Islands um útgáfu
hvers flokks og hann skráður í kjölfar þess.
Úpplýsingar og gögn: Skráningarlýsing og önnur gögn um SPRON,
sem vitnað er til í skráningarlýsingu þessari, liggja frammi hjá
Viðskiptastofu SPRON, Skólavörðustíg 11, Reykjavík.
Umsjón með útgáfu: Viðskiptastofa SPRON, Skólavörðustíg 11,
101 Reykjavík.
Efnahagserfíðleikar í Brasilíu og órói á fjármálamörkuðum
Hafa vart bein áhrif
á íslensk hlutabréf
SÉRFRÆÐINGAR á verðbréfa-
markaði, sem Morgunblaðið ræddi
við í gær, telja ólíklegt að efna-
hagserfiðleikarnir í Brasilíu, og
lækkandi hlutabréfaverð í Evrópu
og Bandaríkjunum í kjölfarið, hafi
mikil áhrif á verð íslenskra hluta-
bréfa.
Sigurður Atli Jónsson, forstöðu-
maður eignastýringar hjá Lands-
bréfum, segir mjög ólíklegt að
verðfall á brasilíska hlutabréfa-
markaðnum hafi áhrif á verð ís-
lenskra hlutabréfa. Hann segir að
efnahagslegar aðstæður í Brasilíu
séu mjög ólíkar þeim sem ríkjandi
eru hérlendis.
Hefur tapað trúverðugleika
„Gengi brasiliska realsins hefur
verið fest gagnvart Bandaríkja-
dollar en á þriðjudag var gengi
realsins nánast sett á flot. Pen-
ingamálastefna brasilíska seðla-
bankans hafði tapað trúverðug-
leika og skammtímavextir voru
orðnir mjög háir. Við þessar að-
stæður þýðir lítið að hækka vexti
til að styrkja gengi því slíkar að-
gerðir hafa tapað trúverðugleika
markaðsaðila og gera einungis illt
verra. Þessar efnahagslegu að-
stæður eru sem betur fer ekki fyr-
ir hendi hér á landi. Fjármagns-
flótti í kjölfar vandræða með geng-
ið hefur lækkað verð hlutabréfa í
Brasilíu og ekki sér fyrir endann á
þeirri lækkun. Það hvort og
hvenær þessar lækkanir hafa áhrif
á hlutabréfamarkaði annars staðar
í heiminum held ég að fari mest
eftir því hvernig bandaríski hluta-
bréfamarkaðurinn bregst við.
Tengsl Brasilíu við Bandaríkin eru
mikil þótt útflutningur Banda-
ríkjamanna til Brasilíu sé ef til vill
ekki mikill hlutfallslega. Ef banda-
ríski markaðurinn lækkar mikið í
kjölfarið, þannig að gengi dollars
fari að lækka, er líklegt að hluta-
bréfaverð á helstu mörkuðum
lækki einnig.“
Islenski markaðurinn
með sérstöðu
Sigurður Atli telur íslenska
hlutabréfámarkaðinn ekki vera
kominn í hóp helstu og nátengd-
ustu hlutabréfamarkaða heimsins.
„Efnahagsleg tengsl okkar við
Brasilíu eru afskaplega léttvæg.
Ég held að verð íslenskra hluta-
bréfa ráðist ennþá fyrst og fremst
af aðstæðum sem eru sértækar
fyrir ísland og íslensk fyrirtæki og
á því ekki von á miklum áhrifum
Brasilíuvandræðanna hér á landi.
Þau kunna þó að verða einhvei' ef
um umtalsverðar lækkanir verður
að ræða í Bandaríkjunum og Evr-
ópu nú á næstu dögum.“
Sálfræðin spilar inn
í verð hlutabréfa
Albert Jónsson, forstöðumaður
verðbréfamiðlunar Fjárvangs, tel-
ur að erlendir hlutabréfamarkaðir
hafi lítil bein áhrif á íslenska hluta-
bréfamarkaðinn, heldur frekar
óbein, sem felist aðallega í þáttum
af sálfræðilegum toga. „Ótti vegna
lækkunar á erlendum mörkuðum
gæti þannig leitt til þess að fjár-
festar leiti í öruggari verðbréf, svo
sem ríkisskuldabréf. Að undan-
förnu hafa hlutabréfamarkaðir
verið drifnir áfram af mikilli
græðgi og það eru ekki endilega
rök sem styðja þær hækkanir.
Skoðun mín er sú að erlendir
hlutabréfamarkaðir séu í auknum
mæli drifnir áfram af ákveðnum
sálfræðilegum þáttum fjárfesta,
sem getur verið erfitt að sál-
greina,“ segir Albert.
Rósant Már Toi’fason hjá Við-
skiptastofu íslandsbanka bendir á
að Úrvalsvísitala Aðallista VÞÍ hafi
lækkað um 0,6% í gær og hafi þá
lækkað um 1,8% á þremur dögum.
„Menn velta fyrir sér hvort að
þessar lækkanir megi rekja til óróa
í efnahagslífi í Brasilíu og áhrifa
hans á hlutabréfamarkaði i Banda-
ríkjunum og Evrópu. Lítil bein
tengsl ena þama á milli. Áhrifin
ættu fyrst og fremst að koma fram
í þeim fyrirtækjum sem hafa ein-
hverja viðskiptahagsmuni í Suður
Ameríku. Við gerðum athugun á
fylgni Úrvalsvísitölunnar við er-
lenda markaði á síðasta ári og nið-
urstaðan var sú að fylgnin við
markaði í Evrópu og Bandaríkjun-
um var mjög lítil, og áberandi
minni heldur en fylgni hlutabréfa-
vísitalna á hinum Norðurlöndum
við sömu markaði,“ sagði Rósant.
Hann segir að þetta gæti þó verið
að breytast. „Það er alls ekki óal-
gengt að eftir jafn mikla hækkun
og varð á mánudaginn að markað-
urinn detti aðeins til baka.
Hlutabréfamarkaðurinn stjórn-
ast að miklu leyti af því hvort að
menn eru bjartsýnir eða svartsýn-
ir. Sú bjartsýni sem var ríkjandi á
mánudaginn, gæti hafa dalað eitt-
hvað við slæmar fréttir af erlend-
um mörkuðum og smitað þannig
inn á innlenda markaðinn, en eftir
stendur að þær væntingar sem
fólust í hækkunum hlutabréfa á
mánudaginn eru að mínu mati fúíl
bjartsýnar," sagði Rósant.