Morgunblaðið - 19.01.1999, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 19. JANÚAR 1999 33
MENNTUN
Morgunblaðið/Golli
SIÐASTA þjóðhátíðin. Rympa á ruslahaugnum var
áskorun fyrir börnin sem þau tóku.
möguleika og einnig á auðum seðl-
um og ógildum.
Nemendur kjósa sér líka
þjóðhöfðingja. Vilja þau konung eða
keisara? Forseta eða einræðis-
herra? Þetta gefur kennara færi til
að kenna þeim jafnvel um keisara
Rómaveldis, einræðisherra eins og
Stalín og Hitler, konunga og for-
seta. „Þau hafa alltaf valið sér for-
seta,“ segir Herdís, „þau hafa ekki
áhuga á að tign gangi í erfðir og
hafna því konungsdæminu. En þau
hafa svo mikinn áhuga á þessu efni
að það er ótrúlegt og fínnst gaman
að ræða um til dæmis Neró,
Kalikúla og Napóleon og svo halda
þau áfram þegar heim er komið og
spyrja foreldra sína.“ Herdís skrif-
ar einmitt í bók sinni um vandann
að næra börnin andlega: „Við vand-
ann bætist svo að litlu börnin taka
ekki við hinni andlegu næringu
hversu bætiefnarík sem hún er, ef
þeim líður ekki vel og skemmta sér í
leiðinni." (bls. 22).
Börn sem hyggja
að almannaheill
Börnin velja heppilegt svæði fyrir
höfuðborg. Þau kjósa sér síðan eigin
búsetu, lögheimili og ef til vill sum-
ardvalarstað og þau verða að taka
mið af kortunum til að velja skyn-
samlega. Þannig læra þau að hafa
margt í huga við ákvörðunartöku og
í ljós kemur að þéttbýli myndast
annars staðar en þar sem höfuð-
borgin átti að vera, _en hvers vegna?
spyr Herdís þau. „Út af mengun, út
af bílum,“ svara þau en gera sér
fljótlega grein íyrir að í hinu nýja
þéttbýli þeirra sjálfra verði senni-
lega bílar og mengun. Þetta fylgir
mannfólkinu. Þau gera sér jafn-
framt grein fyrir hvernig borgir
byija, svona byrjaði líka London og
New York.
Þau hyggja líka að almannaheill.
Hvað vill þjóðin eiga saman og hvað
vill hún reka saman og hún leggur
peninga í almannasjóð og einstak-
lingar telja fram til skatts. „Þau eru
oft hagsýn. Einu sinni var stúlka
með mörg gamalmenni á framfæri
sínu og í ljós kom að hún hafði tekið
eftir að það væri frádáttarbært til
skatts," segir Herdís og að börnin
geri einfalda skattskýrslu.
Börnin fá líka einfalda gerð af
ávísanaheftum. Þau fá laun en ef til
vill er 40% skattur í landinu og því
biýnt að lifa sparlega og nota fé í
nauðsynjar fremur en lúxus. „Þau
spyrja stundum eftir að hafa notað
fímm til sex ávísanir og lítið er eftir:
Hvemig er hægt að lifa? Þau fá sína
lexíu,“ segir Herdís. Á eyjunni er
sérstakur gjaldmiðill og jafnvel
tungumál. „Mig langaði til að koma
tungumálakennslu inn í rammann,"
segir Herdís sem leitaði til Baldurs
Ragnarssonar sem léði henni bæk-
ur um alþjóðamálið esperantó og
með námi í því öðlast bömin innsýn
í hvernig tungumál verða til. Áhugi
hvers og eins ræður því hversu
mikla stund hann leggur á esper-
antó en þau hafa samið þjóðsöngva
á málinu.
Hvernig má efla hina ólíku
hæfileika með börnum?
Herdís segir áhugavert að sjá að
þegar kemur að stórframkvæmdum
sem krefjast erlendrar lántöku
skipist krakkarnir iðulega í þrjá
hópa. Einn vill drífa í að taka lán til
að koma upp skólum og fleiri stofn-
unum. Annar hópur færir rök fyrir
því að þjóðin hafí ekki efni á því að
taka nein lán og sá þriðji og jafn-
fram fámennasti mælir með því að
tekið verði lítið lán til að láta á það
reyna hvort þau hafi efni á þessu
eða ekki. „Þetta eru sáttasemjarar
sem þjóðin er lánsöm að eiga,“ segir
Herdís.
Hún segist í kennslu sinni leggja
mikla áherslu á að bömin hafi ævin-
lega nóg fyrir stafni í skólanum.
„Það er aldrei dauður tími, þau hafa
alltaf eitthvað til að stúdera," segir
hún. Stundum eru þau að búa til al-
fræðibók handa þjóðinni, eða að
gera þjóðbúninga, yrkja texta við
þjóðlög eða hvaðeina annað. Allt
tekur sinn tíma og em þau í raun
tvö ár að búa sig undir þjóðhátíð
eyjaskeggja sem flutt er að foreldr-
um og vinum viðstöddum. „Börn
þurfa ekki að fá allt strax, það er
mikill misskilningur," segir Herdís.
Herdís hefur óbilandi trú á böm-
um en fyrir síðustu þjóðhátíðina á
síðustu önninni á kennsluferlinum
fór hún að efast. Hún hafði verið að
stytta leikrit sitt, Rympa á rusla-
haugnum, sem sýnt var á sínum
tíma í Þjóðleikhúsinu og ekki tekist
að minnka það nema í 46 blaðsíður.
„Ég var byrjuð að brjóta prinsippið
mitt um að draga aldrei kjarkinn úr
börnunum og sagði við þau: „Þetta
er allt of þungt íyrir ykkur.“ Þau
mótmæltu og 29 barna bekkur og
allir með hlutverk fluttu verkið á
þjóðhátíð og stóðu sig frábærlega.
Herdís segist hafa grátið þegar hún
var komin heim til sín. „Ég held að
börn læri ekki eins mikið af neinu
öðm en að setja upp leikrit og það
væri ég til í að gera með þeim fram í
andlátið. Ég hef ekki trú á
snöggsoðnum skemmtunum," segir
hún.
Dagur bekkjar í landnámi er tví-
skiptur hjá Herdísi. Fyrri hlutann
fara þau yfír hefðbundið efni og síð-
ari hlutinn er helgaður nýju landi,
nýrri þjóð og svo era allar „dauðar
stundir" nýttar í verkefnið stóra.
Hún telur að þessi aðferð ætti að
henta víða og geti almennir kennar-
ar fengið sérkennara sér til aðstoð-
ar til dæmis við tónlist, myndlist,
smíðar og matreiðslu. Hún telur að
aðferðin henti sérlega vel til að efla
hina ólíku hæfileika sem búa með
nemendum, rækta það sem þau
gera best.
Herdís miðlar aðferðinni og fékk
styrk til að vinna vef á Netinu.
Hann hefur hún nú opnað og er
slóðin www.eentmm.is/~landnam.
Fréttamiðlar sjá
sjaldan fegurðina
Herdís segist almennt bera kvíð-
boga fyrir börnum í þessu sam-
félagi. „Mörg börn eiga bara að-
gang að íbúð en ekki heimili. For-
eldrar þeirra era plokkfastir í vinnu
og mér finnst þeir ekki hafa leyfi til
að nota frítíma sinn í sig sjálfa.
Ungir foreldrar þurfa að gefa
bömum sínum tíma og vera kjöl-
festan í lífi þeirra. Börn þurfa bara
aðgang að foreldrum sínum, þau
þrá nærveru þeirra en ekki pró-
gramm með skemmtiatriðum. Það
er hlýjan frá nærverunni sem hef-
ur mest gildi,“ segir hún, „það þarf
ekki svo mikið að gera, aðeins að
vera.“
„Mér finnst það ansi hart ef for-
eldrar telja það til fórnar að vera
heima hjá sér vegna þess að þeim
finnst þeir megi ekki missa af
neinu. Það er ekki bara peninga-
svipan sem knýr foreldra til að
vera á þeytingi og láta börnin til-
heyra milliköflunum í dagskránni.
Það er líka menningarsvipan. Hins
vegar má benda á að menning allra
þjóða hefst og er á heimilinu en
ekki úti í bæ.“
Herdís segir börn þarfnast sam-
kvæmni hjá foreldram og að það
þýði ekki að sletta í þau einu í dag
og öðra á morgun. Það þarf að gæta
að því hvað er borið fram fyrir þau.
Ábyrgðin liggur víða, t.a.m. hjá
fjölmiðlum. Ihuga ber fréttirnar
sem dynja á bömum. Herdís segir
að heimurinn birtist bömum í þeim
líkt og hann sé að farast. Fréttirnar
era um það sem miður fer og óttast
þau til að mynda mjög um ósonlag-
ið. Fréttamiðlar sjá sjaldan feg-
urðina.
Herdís vill fremur kenna börnum
að dást að blómi sem alltaf vex upp
úr moldinni aftur, að trúa á hið góða
og að gera gott. Börn era í hennar
augum björt von um betri heim.
skólar/námskeið
ýmislegt
■ Frá Heimspekiskólanum
Fjölbreytt námskeið fyrir 5—14 ára nem-
endur. Upplýsingar og innrilun í símum
562 8283 og 588 1038.
http://www.islandia.is/-hskoli/
1 tungumál
■ Enskunám í Englandi
Við bjóðum enskunám við einn virtasta
málaskóla Englands. Skólinn sér þér fyrir
fæði og húsnæði hjá enskri fjölskyldu. Um
er að ræða alhliða ensku 18 ára og eldri.
2ja til 11 vikna annir; unglingaskóla, júlí
og ágúst; 13-17 ára, 4ra vikna annir;
viðskipta-ensku, 2ja og 4ra vikna annir.
Upplýsingar gefur Jóna María
Júlíusdóttir á kvöldin í síma
462 3625 og 862 6825.
■ Þýskunámskeið Germaniu
eru hafin. Boðiö er upp á byrjend-
ahóp, framhaldshópa og tal-
hópa. Upplýsingar í síma 551
0705 kl. 16.30-17.45 en leggja má
skilaboð inn á símsvara kl. 12—21.
Námskeiðin eru öllum opin.
myndmennt
■ Myndlistanámskeið
fyrir böm, unglinga og fullorðna
— byijendur og lengra komna.
Teikning, málun (vantslitir, akríl, olía, sil-
kimálun), myndvefnaður, teiknimyndasö-
gur, og fjöltækninámskeið lyrir böm og
unglinga.
Upplýsingar og innritun í síma 562 2457
og 552 6570.
Myndlistaskóli Margrétar
■ MYIMD-MÁL myndlistarskóli
Málun, teiknun. Undirstöðuatriði og
tækni. Byijendur og framhaldsfólk.
Upplýsingar og innritun kl. 14—21 alla
daga. Sfmar 561 1525 og 898 3536.
Rúna Gísladóttir, listmálari.
Aðsendar greinar á Netinu
vfj) mbl.is
_ALLTAT= e/TTH\SAÐ AÍÝTT
ÍillSISÍ
A
LINA
k-bíllinn frá Mercedes-Benz er einn háþróaðasti fólksbíll í heimi. Hann er ekki aðeins búinn
^ótal tækninýjungum, grunnhönnun hans er í sjálfu sér bæði frumleg og byltingarkennd. Gólfið
y bílnum er tvöfalt þannig að ef til árekstrar kemur ganga bæði vélin og skiptingin undir
farþegagólfið án þess að valda farþegum skaða. Það er því ekki að ósekju að bíllinn hefur
|verið kallaður einn öruggasti smábfll í heimi í blöðum og tímaritum. Kynntu þér kosti
|bflsins sem aðrir framleiðendur taka mið af í þróun bifreiða framtíðarinnar. A140,
|R4/1397 cyl/cc, 60 kw, 82 hö., verð: 1.695.000 kr. A160, R4/1598 cyl/cc, 75 kw,
^102 hö., verð: 1.795.000 kr. Hægt er að velja um þijár útfærslur: Classic, Elegance,
Avantgarde. Staðalbúnaður í „Classic“-útfærslu: ABS-hemlunarkerfi, ESP-
.stöðugleikakerfi með spólvörn, öryggispúði fyrir bflstjóra og
farþega og í framhurðum, litað gler, samlæsing, rafdrifnir hitaðir
nítispeglar, hæðarstillanlegt ökumannssæti, stillanleg hæð
"aðalljósa, höfuðpúðar aftur í, mælir fyrir útihita, loftnet og 6
látalarar, rafdrifnar rúður að framan, dagljós, útispegill, grill, hurðarhandföng
og hurðarlistar í svörtum lit. „Classic“-áletrun í spegilþríhymingi, val á lakki,
áklæði og inniklæðningu í ýmsum útfærslum, verksmiðjuryðvöm, skráning
|o.m.fl. Aukalega í „Avantgarde“-útfærslu: Utispeglar í sama lit og bíllinn,
|silfurlitað grill, álfelgur, einlit afturljós, litað gler með skyggðri framrúðu,
Úuggakarmar í „Avantgarde“-útfærslu, leðurklætt stýri og gírstöng,
^fílabeinslitaðir mælar, fjarstýrð samlæsing, lok yfir farangursrými,
íæðarstillFpv -j^r^^rleJ'^etpjTirisjtegilbsíhyrTRigi, val á
Sakki, ákliMn ila.íJLdLcAiiJLílýlnsiíÁAdrliJdJ:atlifc/\j/kalcga í
|„Elegance“-útfærslu: Útispeglar og grill í sama lit og bfllinn, „Elegance“-
íáletrun í spegilþríhymingi, álfelgur, tvflit afturljós, krómaðir útstigslistar
fí hurðarfölsum, krómlistar á hurðjjrijróíjum, leðurklætt stýri og gírstöng,
rafdrifnar rúður að aftan, fjamý|b saöilæsing, geymsluhólf undir
isætum, lok yfír farangursrýMii^i^aJten á ffamsætum, hæðarstilling
stýri, val á lakki, áklæði og^ninild|SÍðningu í ýmsum útfærslum.
/albúnaður: Metallic-lakk, leðurálclæði, innbyggt bamasæti í aftursæti t
|ir taui eða leðri, leðjVkiTæ^álfvirk kúpling,
-gíra sjálfskiptiiJ^ii-fe^ilsfVUM-MiftÍH^/tíliðujjálfskiptingu),
ráttarkrókur, þjófavamarkisfi|M®||Jp*!|#|Sægra framsæti, rafdrifnar
Irúður að aftan, álfelgur, rafhituð framsæti, fjarstýrð samlæsing o.m.fl.
|Ræsir hf. Skúlagötu 59, sími 540-5400, http://www.raesir.is