Morgunblaðið - 26.01.1999, Blaðsíða 2

2 ÞRIÐJUDAGUR 26. JANÚAR 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Forseti íslands hvetur til vakningar gegn reykingum
Sjúkdómavaldur fær frið
til að vinna skemmdarverk
Vísar til baráttunnar gegn berklum fyrr á öldinni
SAMS konar vakning þarf að
verða gagnvart reykingum og
gegn berklum fyrr á öldinni og
hjartasjúkdómum á síðari árum.
Þetta sagði Ólafur Ragnar Gríms-
son, forseti Islands, í ávarpi á ráð-
stefnu Tannlæknafélags íslands,
Tóbak og tannheilsa, síðastliðinn
fóstudag. Hann lýsti undrun á
þeim friði sem hinn mikli sjúk-
dómavaldur, tóbakið, fengi til að
vinna skemmdarverk sín í samfé-
lagipu.
„íslendingar sýndu fyrr á öldinni
hvaða árangri var hægt að ná í bar-
áttunni gegn berklum, sem áður
fyrr orsökuðu dauða þúsunda
landsmanna. Samvinna lækna og
áhugafólks hefur einnig á síðari ár-
um skilað verulegum árangri í
gh'munni við hjartasjúkdóma. Þar
hefur fræðsla og stöðug umfjöllun
með lækna og heilbrigðisstéttir í
fararbroddi breytt lífsstíl fjölda
fólks, aukið h'fslíkur og reyndar að
auki dregið verulega úr kostnaði
heilbrigðiskerfísins," sagði forseti
Islands. „Sams konar vakning þarf
að verða gagnvart reykingum,
helsta sjúkdómavaldi samtímans,
sem árlega leggur að
velli hundruð Islend-
inga og milljónir
manna um allan heim.“
Forsetinn sagði að
forsenda framfara
hefði verið sú að mað-
urinn væri skynsemis-
vera, sem tæki mið af
rannsóknum og lærði
af reynslunni. Mann-
kynið fagnaði oft á ári
framförum í rannsókn-
um og tækni sem
stuðluðu að betri
heilsu, lækningu sjúk-
dóma og lífsbjörg fyrir
fjölda fólks.
„Hvernig stendur þá á því að í
þessum gróðursæla ræktunargarði
skynsemi, vísinda og rökhyggju
skuli reykingar, afleiðingar tóbaks-
notkunar á unga og aldraða, áhrif
þeirra á börn í móðurkviði, á aukna
eiturlyfjaneyslu unglinga og út-
breiðslu krabbameins og hjarta-
sjúkdóma vera nánast vemduð fyr-
ir herskárri gagnrýni og fordæm-
ingu? Hvernig stendur á því að
þessi útbreidda dauðaorsök og
mikli sjúkdómavaldur
fær slíkan frið til að
iðka sín skemmdar-
verk?“ spurði Ólafur
Ragnar.
Fórnardauði
reykinganna
Hann varpaði fram
þeirri spurningu hver
viðbrögð samfélagsins
yrðu ef tvær farþega-
þotur, fullskipaðar
fólki, færast á tæpu
ári á leiðinni Reykja-
vík-Kaupmannahöfn
og svaraði því til að
viðbrögðin yrðu stór-
fréttir í öllum fjölmiðlum heims,
rannsóknir sérfræðinga og jafnvel
málaferli. Hann sagðist leika sér
með svona hryllingssögur í upphafi
virðulegi-ar ráðstefnu í þeirri við-
leitni að vekja til umhugsunar um
„fórnardauða reykinganna í okkar
litla samfélagi. Mikinn fjölda
dauðsfallanna hérlendis - rúmlega
3.000 manns á áratug og síðan
áfram ár af ári, áratug eftir áratug
- má rekja beint til reykinga og
eru þá ótaldir ýmsir sjúkdómar og
veikindi sem með ýmsum hætti
eiga rætur í reykingum“.
Helgar skyldur
lækna
Hann rakti að þau hjónin, hann
og Guðrún Katrín, hefðu oft rætt
um að vonandi yrði hliðstæð vakn-
ing á íslandi og í Bandaríkjunum í
tóbaksvörnum. Að frumkvæði Guð-
rúnar Katrínar hefðu Bessastaðir
verið gerðir reyklausir og hefði
reynslan sýnt að sú framkvæmd
hefði gengið með ágætum. Hann
sagði jafnframt að þau hjón hefðu
verið sannfærð um að læknar gætu
gegnt lykilhlutverki í baráttu gegn
reykingum og slíkt forvarnarstarf
væri í samræmi við helgar skyldur
lækna, að forða heilbrigðum frá
sjúkdómum og hvetja til öflugrar
atlögu gegn banvænum faraldri.
„Vonandi verður framtak Tann-
læknafélagsins til þess að önnur
samtök lækna og heilbrigðisstétta
láti meira að sér kveða á þessu
sviði,“ sagði forseti Islands í ávarpi
sínu á ráðstefnu Tannlæknafélags-
ins.
Ólafur Ragnar
Grímsson
Norðurál
Mengun inn-
an eðlilegra
marka
ÓLAFUR Pétursson, forstöðumað-
ur mengunarvarna Hollustuvernd-
ar, segir að álverið Norðurál við
Grundartanga hafi farið 20% fram
yfir flúormengunarmörk í lofti þeg-
ar gangsetning hófst í júní 1998.
Það sé hins vegar ekki óeðlilegt og í
samræmi við það sem búist hafði
verið við.
I starfsleyfi fyrirtækisins sé mið-
að við að mengunarstaðlar taki gildi
einu ári eftir að starfsemi hefjist og
býst Ólafur við því að flúormagn í
lofti verði komið undir leyfileg mörk
í apríl á þessu ári.
--------------
Banaslys á
Tálknafirði
BANASLYS varð á Tálknafirði á
laugardagskvöld. Maður var að
gera við bifreið er slysið varð og er
talið að hún hafi
fallið ofan á hann.
Þyrla Land-
helgisgæslunnar
var kölluð til en
beiðnin afturköll-
uð eftir að ljóst
varð að maðurinn
var látinn.
Hann hét Stef-
án Jóhannes Sigurðsson, fæddur ár-
ið 1945. Hann lætur eftir sig eigin-
konu og fimm börn.
Bygging 100 þúsund tonna
verksmiðju í athugun
Niðurstöður
forathugunar
jákvæðar
IÐNAÐAR- og viðskiptaráðuneyti
hefur látið fara fram forathugun á
hagkvæmni þess að reisa 100 þúsund
tonna verksmiðju hér á landi, sem
nota myndi 120 þúsund tonn af sykri
eða sterkju. Verksmiðjan á að fram-
leiða polyol sem er lífrænt grunnefni
sem hingað til hefur verið unnið úr
olíu. Efnið er notað í plastiðnaði og I
íramleiðslu á matvælum, lyfjum og
snyrtivörum.
Niðurstöður athugunarinnar eru
jákvæðar sem meðal annars byggist
á aðgangi að jarðgufu og kælivatni
auk hagkvæmra sjóflutninga á hrá-
efnum og fullunnum vörum.
Finnur Ingólfsson, iðnaðar- og
viðskiptaráðherra, er staddur í Suð-
ur-Afríku ásamt föruneyti, en til-
gangur ferðar hans er að festa í sessi
samvinnu landanna á sviði nýsköp-
unar í iðnaði. Einkum er um að ræða
verkefni þar sem sérstaða Islands;
að geta boðið ódýra gufuorku, gerir
landið að samkeppnishæfum kosti
fyrir fjárfesta. Fjórar verkefnahug-
myndir hafa einkum verið til athug-
unar.
Bandaríska fyrirtækið Polyol
Chemicals, sem hefur þróað fram-
leiðslu á lífræna grunnefninu polyol,
hefur byggt tilraunaverksmiðju í
Suður-Afríku í samvinnu við heima-
menn, sem ráðgera að taka ákvörðun
um að byggja polyol-verksmiðju í lok
þessa árs. „Áhugi Suður-Afríku-
manna á framleiðslu á polyol byggist
á ódýrum sykri sem þeir hafa mikið
af. Ahugi iðnaðarráðuneytisins bein-
ist fyrst og fremst að aðgangi að til-
raunarekstrinum í Suður-Afríku og
þeirri tæknilegu og rekstrarlegu
þekkingu sem af honum mun leiða.
Sú þekking getur haft verulega þýð-
ingu fyrir endanlega ákvörðun um
byggingu slíkrai- verksmiðju hér á
landi,“ segir í tilkynningunni. Heims-
markaður fyrir polyol er um 15 millj-
ónir tonna á ári og vex árlega um 360
þúsund tonn.
Morgunblaðið/Brynjar Gauti
Kátir piltar að leik
ÞAÐ ríkti mikil kátína hjá þessum piltum, sem voru sem aldnir hafa nýtt sér vel snjóinn sem þekur
að Ieika sér í Selásbrekkunni um helgina. Ungir grundir nú um stundir.
■
* tL
Heimili
Sjö ár í frystikistunni
hjá Bogdan / B2
•••••£•••••••••••••••••
Tvö Isiandsmet hjá
Jóni Arnari / B6
Fylgstu
með
nýjustu
fréttum
www.mbl.is