Morgunblaðið - 28.02.1999, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 28. FEBRÚAR 1999 21
vefviðmót til að safna upplýsingum
frá ýmsum deildum og vinna úr
þeim. Þannig höfum við búið til
innra net sjúkrahússins.“
30-40% vinnutfmans í
meðhöndlun gagna
Baldur segir, að miðað við
áherslu yfírvalda á sparnað og hag-
ræðingu hafi lítið verið hugað að
upplýsingatækni. „A Sjúkrahúsi
Reykjavíkur er gríðarlegt pappírs-
magn og rannsóknir hafa sýnt að
30-40% af vinnutíma starfsfólks í
heilbrigðisþjónustu er varið í
skýrslugerð og meðhöndlun gagna.
Ef hægt er að draga úr þessum
tíma geta háar fjárhæðir sparast.
Það eru öfugmæli að tala um há-
tæknisjúkrahús, þar sem 70% af
rekstrarkostnaði fer í laun. Við eig-
um enn mjög langt í land að beita
tækninni eins og kostur er. Eg get
nefnt dæmi um þetta: Ef nálgast
þarf upplýsingar, sem koma fram á
skjám tækja sem sjúklingar á gjör-
gæsludeild eru tengdir
við, þá þarf að fara á
gjörgæsludeildina með
blað og blýant og skrifa
þær niður, því það er
ekki hægt að nálgast
upplýsingarnar í tölvu. Tölvukerfi
fyrir gjörgæslu kostar vissulega
stórfé, en deildin er líka afar dýr í
rekstri, vegna fjölda starfsmanna á
hvem sjúkling. Ef tölvukerfi á
gjörgæsludeild hjálpar til við
rekstur deildarinnar er það íjár-
festing sem er fljót að borga sig.
Annað dýrt keríi, stafrænt kerfi
fyrir röntgenmyndir, myndi einnig
borga sig upp á skömmum tíma.
Erlendar rannsóknir sýna að allt
að 8% röntgenmynda misfarast af
því að þær lenda í vitlausum bunk-
um eða skila sér ekki eftir lán á
milli stofnana. Þá þarf oft að end-
urtaka rannsóknir, með tOheyrandi
kostnaði. Ef myndirnar eru í tölvu-
tæku formi týnast þær ekki, auk
þess sem hægt er að bera þær und-
ir sérfræðinga í öðrum löndum,
hvar sem er í heiminum. Fjárfest-
ing í svona kerfi er mikil, en sýnt
hefur verið fram á að hún skili sér
á fjórum til sex árum.“
Ingvar segir að óþolinmæði ráði
nokkru um þetta viðhorf, þar sem
menn viiji helst geta sýnt fram á
spamað samdægurs, í stað þess að
kaupa dýrar tölvur sem borga sig
þó upp á einhverjum mánuðum eða
árum.
Tæknin er meðalið,
ekki tilgangurinn
Niels segir kostinn við sjúkra-
skrárkerfið vera, að það hafi verið
búið til í samræmi við þarftr.
„Menn fara allt of oft af stað og
kaupa kerfi sem eiga að leysa allan
vanda íyi-irfram, kerfí sem kosta
tugi milljóna. Við vissum hvað
þurfti og bjuggum til kerfi, en
gættum þess að hafa það sveigjan-
legt, svo við getum bætt það og
aukið. Við viljum ekki kerfi, sem er
úrelt loksins þegar það kemst í
gagnið. Upplýsingamar skipta
öllu, ekki kerfin sjálf. Þau eru ekki
tilgangurinn, heldui- meðalið.“
Nú era öll gögn um sjúklinga
vistuð í tölvu undir kennitölu
þeirra og læknar geta skoðað feril
sjúklingsins. Aður þurfti að leita í
gömlum skrám, sem ef til vill var
að finna á tveimur eða þremur
stöðum í húsinu. Það er því mikið
hagræði að þessu fyrir lækna og
ekki eingöngu þá sem
era í húsi Sjúkrahúss
Reykjavíkur í Fossvogi,
heldur í öllum stofnun-
um Sjúkrahússins,
Landakoti, Grensás-
deild og víðar. „En þetta hefur
vissulega tekið tíma,“ segú- Niels.
„Núna fyrst getum við farið að
nota kerfið eins og til var ætlast.
Síðar munum við svo huga að því
hvernig við getum nýtt tölfræðileg-
ar upplýsingar úr kerfinu."
Baldur tekur undir að við upp-
byggingu kerfisins hafi verið horft
til þarfa sjúkrahússins og starfs-
fólks þess, en ekki tæknilegra
lausna. „Aðrir hafa þróað alls kon-
ar tæknilegar lausnir, sem við not-
færam okkur. Ef ég ætla að ráðast
í fólksflutninga, þá kaupi ég rútu,
en ef ég vil flytja möl þá kaupi ég
vörabíl. Eg byrja ekki á því að
smíða rútu eða vörabíl og tek svo
seinna ákvörðun um hvernig farar-
tækið nýtist mér.“
Ingvar segir að ef sérfræðingar í
tölvumálum hefðu einir komið að
lausninni hefði hún orðið önnm-.
„Við hlustuðum á starfsmennina og
bjuggum tU kerfið sem þeir þurftu."
Rafrænt heilbrigðisnet
Baldur, Ingvar og Niels telja
enga ástæðu til að láta hér staðar
numið. „Það væri áhugavert að
skoða heilbrigðiskerfið í heild og
byggja upp heilbrigðisnet, þar sem
samskipti væru í rafrænu formi, í
stað þeirra dýra og óhagkvæmu
samskipta sem nú tíðkast," segir
Baldur. Hann vísar til þess að í 180
þúsund manna léni í Svíþjóð hafi
verið metið hagræðið af þvi að
koma upp tölvukerfi fyrir rann-
sóknarbeiðnir og svör. „Svíarnir
töldu sig geta sparað 160 milljónir
króna á ári með þessu
kerfi, sem þýðir að hér á
landi gætum við sparað
um 240 milljónir ár-
lega.“
Ingvar segir áhuga-
vert að nota heilbrigðiskerfi Is-
lands til að þróa ýmsar lausnir.
„Það er einfalt að byrja þetta starf
í smærri kerfum, en þarfimar hjá
sjúkrahúsum um allan heim era
hinar sömu. Ef okkur tekst vel til
hér getum við selt slíkar lausnir."
Hjartalínurit sem fylgiskjal
Ingvar nefnir ýmsa möguleika til
að nýta tölvukerfí SR. „Við eram að
velta fyrir okkur að skanna hjarta-
línurit og láta þau fylgja sem mynd
með sjúkraskrá viðkomandi sjúk-
lings. Auðvitað væri best að hafa
hjartalínuritið í rafrænu formi, en
við getum alveg notast við hitt í
nokkur ár, á meðan við þróum kerf-
ið betur. En eftir því sem upplýs-
ingar í sjúkraskrá verða nákvæm-
ari verður læknismeðferðin það
líka. I sumum tilvikum væri hægt
að komast hjá innlögn og kostnað-
arsömum rannsóknum.“
Varðveisla sjúkraskráa í tölvu til
lengri tíma er vandamál. Niels
bendir á, að hann geti farið í Þjóð-
arbókhlöðuna og skoðað handrit
aldir aftur í tímann, en tölvan hans
geti ekki lengur lesið 15 ára tölvu-
gögn. „Formlega séð era sjúkra-
skrár enn pappírsgögn, sem við
þurfum að prenta út og geyma. En
við þurfum að geta geymt þær í
tölvutæku formi í áratugi, ef vel á
að vera.“
Ingvar segir að finna þurfi
geymslu- og samskiptastaðla sem
haldist óbreyttir um langa hríð, svo
ekki þurfi að prenta öll gögn út og
geyma þau þannig eða á örfilmum.
Baldur segir ýmis stórfyrirtæki
geyma gögn samkvæmt alþjóðleg-
um stöðlum á borð við SGML, til
dæmis geymi flugvélaframleiðand-
inn Boeing öll hönnunargögn sín
með þeim hætti.
Tölvan skammtar lyfin
Nú er verið að þróa tölvukerfi, í
samvinnu Ríkisspítalanna, Sjúkra-
húss Reykjavíkur og Fjórðungs-
sjúkrahússins á Akureyri, sem ger-
ir lyfjagjöf á sjúkrahúsunum ein-
faldari og öraggari. Hugbúnaðar-
fyrirtækið Tölvumyndir hefur
hannað kerfi, sem byggir á því að
læknar gefa skipanir um lyfja-
skammt fyrir hvem
sjúkling í tölvu, skipan-
imar berast lyfjabúri
sjúkrahússins þar sem
pökkunarvél sér um að
útbúa skammt hvers
sjúklings og skammtamir era
sendir á deildirnar í strikamerkt-
um umbúðum, svo hægt sé að lesa
af þeim við lyfjagjöf og fylgjast
þannig með að lyf séu gefín á rétt-
um tíma. Hjúkranarfræðingar
þurfa þá ekki lengur að raða pillum
úr lyfjaglösum í bikara, sem getur
nánast verið fullt starf fyrir hjúkr-
unarfræðing á stómi deild.
Sjúkrahúsin era þegar farin að
prófa þetta kerfi, en rekstur þess
fer formlega af stað nú í vor og það
verður eitt af þeim kerfum sém
tengist sjúkraskránni.
Kerfin tengd
saman á innra
neti spítalans
Fjárfesting í
kerfi skilar
sér fljótt
($) BLÓÐBAINKINN
^ - geföu með hjartanu!
I&\? +!| 6rnno/av'ífcvr J
Blóðbankinn verður með blóðsöfnun og
skráningu nýrra blóðgjafa í Rauða Kross húsinu,
Hafnargötu 13, Grindavík, þriðjudaginn
2. mars kl. 9-18. Blóðgjöf er lífgjöf.
í fjarskiptasafni landssímans, sem er ný-
opnað, er að finna minjar og fróðleik um sögu
fjarskipta á íslandi frá upphafi. Safnið er til
húsa í gömlu Loftskeytastöðinni á Melunum,
við Suðurgötu skammt frá Háskólabíói.
Safinið verður opið á þriðjudögum, fimmtudögum og surmudögum
frákl. 13:00 til 17:00.
Tekið verður á móti hópum á öðrum tímum eftir samkomulagi og
er aðgangur ókeypis.
Umsjónarmaður safnsins er Jón Ármann Jakobsson.
Sími Fjarskiptasafnsins er 550 6410, fax 550 6416 og netfang:
safn@simi.is
LANDS SÍMINN
www.simi.is