Morgunblaðið - 17.03.1999, Blaðsíða 1

63. TBL. 87. ÁRG.
MIÐVIKUDAGUR 17. MARZ 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
DOW JONES
YFIR 10.000 STIG
Tíu þúsund
stiga mark-
inu náð
New York. Reuters.
DOW JONES-verðbréfavísitala
kauphallarinnar á Wall Street í
New York fór í gær í fyrsta sinn í
sögunni yfír 10.000 stig. Þótti verð-
bréfamiðlurum atburður þessi mik-
ið fagnaðarefni, en sá fögnuður ent-
ist reyndar ekki lengi. 10.000 stiga
„múrinn“ var brotinn skömmu eftir
að viðskipti hófúst en þegar þeim
lauk í gærkvöldi endaði vísitalan í
9.930,74 stigum. Ris hennar í 10.000
stig markar nýtt hámark fádæma
mikillar uppsveiflu sl. 4% ár. A því
tímabili hefur Dow Jones hækkað
um því sem næst 6.000 stig samtals.
En sumir kauphallarsérfræðing-
ar álíta nýjustu uppsveifluna í
hlutabréfaviðskiptum vestra ekki
byggða á traustum grunni. Fjár-
festingarnar hafi að mestu leyti ver-
ið í þekktum stóríyrirtækjum, eink-
um á sviði upplýsingatækni.
Lausnar leitað á stjórnkerfískreppu ESB eftir afsögn framkvæmdastjórnarinnar
Eftirmaður Santers jafn-
vel útnefndur í næstu viku
Brussel. Reuters.
RÁÐAMENN aðildarríkja Evrópusambandsins (ESB) lögðu í gær kapp á að
reyna hið snarasta að fínna lausn á því óvissuástandi í stjórnkerfi sambandsins
sem afsögn allrar framkvæmdastjórnar þess hefur valdið. Það valdatóm sem
fylgir afsögninni er ein alvarlegasta kreppan sem komið hefur upp í stjórn-
kerfí ESB í 42 ára sögu þess, en ríkisstjómir aðildarlandanna eru staðráðnar í
að sæta nú lagi til að gera gagngerar umbætur á stofnanauppbyggingunni,
einkum með endurskipulagningu starfshátta framkvæmdastjórnarinnar.
Reuters
TONY Blair tók á móti Gerhard Schröder Þýzkalandskanzlara í bústað
sinum við Downingstræti 10 í Lundúnum í gær. Efst á dagskrá viðræðna
þeirra voru viðbrögð við stjómkerfískreppunni í ESB.
Forseti hennar, Jacques Santer,
tilkynnti afsögnina eftir langan fúnd
allra meðlimanna 20 á mánudags-
kvöld, eftir að óháð nefnd sérfræð-
inga, sem falið hafði verið að fara ofan
í saumana á ásökunum um misferli og
fjármálaóreiðu innan framkvæmda-
stjómarinnar, sakaði hana um að
hafa misst yfírsýn yfir stjómsýsluna
sem undir stofnunina heyrir og að
hafa leitt hjá sér vísbendingar um að
innan hennar viðgengist misferli og
svindl af ýmsu tagi.
Gerhard Schröder, kanzlari
Þýzkalands - sem þetta misserið
gegnir fonnennsku í ráðherraráði
ESB og er því uppálagt að stýra leit-
inni að lausn vandans - lýsti því yfir
eftir fund með Tony Blair, forsætis-
ráðherra Bretlands, í Lundúnum í
gær að leiðtogar aðildarríkjanna
myndu reyna að tilnefna nýjan for-
seta framkvæmdastjórnarinnar á
aukafundi leiðtoganna í Berlín í
næstu viku. Sagði Schröder hugsan-
legt að halda þyrfti annan aukaleið-
togafund til að gera út um val eftir-
manns Santers.
„Evrópa verður að vera áfram
starfhæf,“ sagði Schröder. „Aðstæð-
ur hafa gerbreytzt og við verðum að
grípa í taumana," bætti Blair við.
Santer ósáttur
Santer hafði fyrr um daginn blásið
til gagnsóknar, þar sem hann á fundi
með fréttamönnum sagði sérfræð-
ingaskýrsluna „yfírgengilega“ og að
í henni væri innra ósamræmi. Sjálfur
sagðist hann hafa fullkomlega hrein-
an skjöld og myndi sitja áfram til
bráðabirgða unz ríkisstjórnarleið-
togarnir hafa skipað eftirmann sinn.
Blair sagði þessi viðbrögð Santers
„fullkomlega ófullnægjandi" og skor-
aði á hann að fara frá eins fljótt og
auðið væri en „pólitískur þungavigt-
armaður" kæmi í hans stað með nýtt
umboð til að gera þær umbætur sem
þörf væri á.
Jacques Chirac Frakklandsforseti
sagði að Evrópusambandið ætti að
draga lærdóm af þessu kreppu-
ástandi sem ekki ætti sér fordæmi
og gera endurbætur á stofnanaupp-
byggingunni sem dygðu til að gera
stofnanirnar skilvirkari, ábyrgari og
í nánari tengslum við almenning.
Greinilegt var í gær að ekki ríkir
einhugur meðal ríkisstjórna aðildar-
ríkjanna um hvaða leið skuli farin til
lausnar vandans. Sú brezka og þýzka
kallaði á róttæk umskipti hið snarasta
en Italir og Spánverjar mæltust til
þess að framkvæmdastjóm Santers
sæti áfram út skipunartímabil sitt
sem lýkur um næstu áramót.
Gengi evrunnar, sameiginlegs
gjaldmiðils ESB, féll fyrst eftir að
fréttist af afsögn framkvæmda-
stjómarinnar en hækkaði iítillega á
ný áður en gjaldeyrisviðskiptum
lauk í gær.
Torveldar EES-samstarf
Kjell Magne Bondevik, forsætis-
ráðherra Noregs, lét svo ummælt í
gær að Norðmenn hefðu áhyggjur af
því að hin skyndilega afsögn fram-
kvæmdastjórnarinnar gæti hægt á
viðræðum um ýmis hagsmunamál
Noregs í samsMptunum við ESB og
torveldað samstarfíð innan EES.
Norskir ESB-andstæðingar gripu
tækifærið til að lýsa því yfir að þeir
hefðu haft rétt fyrir sér með því að
hafna ESB-aðild landsins í þjóðarat-
kvæðagreiðslunni 1994.
■ Sjá umíjöllun á miðopnu
Samningaviðræðurnar í Frakklandi um Kosovo-deiluna þokast lítt áfram
Tengslahópur hafn-
ar tillögum Serba
Washington, París. Reuters.
JAMES Rubin, talsmaður bandaríska utanríMs-
ráðuneytisins, sagði í gærkvöld að staðan í samn-
ingaviðræðum vegna Kosovo-deilunnar, sem nú
fai-a fram í Frakklandi, gæfi ekM ástæðu til bjart-
sýni. Þvermóðska Serba ylli því að þolinmæði
manna væri næstum á þrotum. Hörð átök voru í
Kosovo í gær og efldu Serbar enn vígbúnað með
flutningi a.m.k. átta skriðdreka af gerðinni M-84
inn í héraðið, að því er eftirlitsmenn Oryggis- og
samvinnustofnunar Evrópu greindu frá. Sögðu
fulltrúar bandaríska varnarmálaráðuneytisins að
herflutningar Serba undanfarna daga bentu til að
þeir „gerðu sig klára í stríð“.
Ummæli Rubins koma í kjölfar þess að Tengsla-
hópurinn hafnaði breytingartillögum sem samn-
inganefnd Serba gerði við fyrirliggjandi sam-
komulag vegna Kosovo-deilunnar, á öðrum degi
annarrar lotu samningaviðræðna í París í gær.
Serbar lögðu fram langan lista breytingartillagna
við textann um sjálfstjórn Kosovo-héraðs og höfn-
uðu enn og aftur veru gæsluliðs frá Atlantshafs-
bandalaginu í Kosovo. Sem kunnugt er samþykkti
samninganefnd Kosovo-Albana fyrirliggjandi sam-
komulag fyrir sitt leyti við upphaf viðræðnanna á
mánudag.
Samningamenn Tengslahópsins, frá Bandaríkj-
unum og Evrópusambandinu, líta svo á að samn-
ingurinn sé frágenginn og aðeins sé hægt að gera
á honum minniháttar breytingar. Aðildarlönd
Tengslahópsins beita Serba miMum þrýstingi og
segja nóg komið af samningaþófi. „Stund sannleik-
ans er ekki langt undan,“ sagði Hubert Vedrine,
utanríkisráðherra FrakMands, og talskona hans,
Anne Gazeau-Sercret, sagði Serba verða að stíga
skref í átt til sátta: „Ef ekM, þá brýst út stríð.“
Milutinuvic svarar
fullum hálsi
Milan Milutinovic, forseti Serbíu, svaraði fullum
hálsi yfirlýsingum Tengslahópsins í gær: „Það er
ekkert samkomulag til fyrr en báðir aðilar hafa
samþykkt það.“ Hann bætti svo við að „lagfæring-
ar“ á hinum pólitíska kafla samningsins væru
nauðsynleg forsenda þess að Serbar gætu léð máls
á því með hvaða hætti samkomulaginu skuli fram-
fylgt-
Reuters
„ÞAÐ er ekkert samkomulag til fyrr en báðir
aðilar hafa samþykkt það,“ sagði Milan Milut-
inuvic, forseti Serbíu, sem hér nýtur aðstoðar
lögreglu til að komast á fundarstaðinn í París.
Að sögn stjórnarerindreka í París mun Tengsla-
hópurinn gefa sér tíma fram á föstudag til þess að
knýja fram samþykM stjórnvalda í Belgrad við
samkomulaginu.
Atök undanfarinna daga eru þau mestu í langan
tíma og hafa um 9.000 manns þurft að flýja heimili
sín frá því í byrjun vikunnar, að því er Flótta-
mannastofnun Sameinuðu þjóðanna greindi frá í
gær.
Bandaríkin
og N-Kórea
semja
NORÐUR-kóresk stjórnvöld hafa
fallizt á að heimila eftirlitsheimsókn-
ir Bandaríkjamanna að neðanjarðar-
tilraunastöð, sem grunur leikur á um
að hýsi tilraunir í sambandi við
meinta kjarnorkuhervæðingaráætl-
un Norður-Kóreu. Frá þessu greindi
James Rubin, talsmaður bandaríska
utanríkisráðuneytisins, í gærkvöld,
en með þessu samkomulagi er stórri
hindrun í samskiptum Norður-
Kóreu og Bandaríkjanna rutt úr
vegi. N-Kóreumenn hafa neitað því
að umræddar byggingar tengist
kjai'norkutækni á nokkurn hátt.
Árið 1994 höfðu ríkin tvö undirrit-
að samning um að N-Kóreumenn
féllu frá því að halda áfram kjam-
orkuhervæðingaráætlun sinni gegn
því að fá m.a. sem svarar 420 millj-
ai’ða króna virði af bandarískri tækni
til friðsamlegrar kjarnorkufram-
leiðslu, en Bandarílg'amenn hafa
ekki viljað aflétta viðsMptabanni af
hinu einangraða kommúnistaríM
nema þai-lend stjórnvöld sanni að
þau séu ekki að reyna að kjarnorku-
vígbúast.