Morgunblaðið - 17.03.1999, Blaðsíða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 17. MARZ 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Virðing
Alþingis
SJÓVÁ og VÍS tóku
sig til fyrir nokkrum
árum og höfðu um það
forgöngu að ganga
þvert á þágildandi
vinnureglur um rétt
tjónþola til að fá fullar
bætur við líkamstjón
vegna skaðabótaskylds
slyss og tóku upp áður
óþekkt vinnubrögð sem
voru ósæmandi með
öllu og bitna harðast á
launamönnum. Þetta
leiddi til þess að stétt-
arfélögin þurftu fyrir
hönd félagsmanna
sinna að höfða mál í
nær hverju einasta
skaðabótamáli. Þeir sem ekki nutu
aðstoðar stéttarfélaganna urðu að
láta það yfír sig ganga að búa við
verulega skert réttindi.
Fyrir Alþingi voru lögð drög þar
sem höggvið er á þessar deilur og
bótaréttur bættur verulega. Það olli
deilum að í þessum nýju reglum er
þeim mismunað sem hafa sýnt þá
fyrirhyggju að vera í stéttarfélagi
sem á sjúkrasjóð (þ.e. stéttarfélög
innan ASÍ) og lífeyrissjóð, því draga
eigi þær bætur sem komi þaðan frá
bótum tryggingarfélaga. Til varnar
frumvarpsdrögunum bentu alþing-
ismenn á að þetta skipti ekki máli
sakir þess að reglur sjúkrasjóða
bæti félagsmönnum einungis það
tap sem þeir verða fyrir að upp-
gerðum öllum öðrum bótum.
Starfsmenn stéttarfélaga á al-
mennum markaði hafa bent á að
engum sé betur ljóst en þeim hvem-
ig reglur sjúkrasjóðanna séu og
þeir skilji ekki hvers
vegna þessi ákvæði
þurfi að vera í lögun-
um. Þeir hafa bent á að
málið snúist í raun um
veru launamanna í
stéttarfélögunum inn-
an ASÍ. Stéttarfélögin
innan ASI virðast fara
í taugarnar á núver-
andi stjórnvöldum og
þau hafa gert hverja
atlöguna af annarri
gegn þeim, á meðan
hverri launahækkun-
inni af annarri er rúll-
að í gegn fyrir félags-
menn annarra stéttar-
félaga, auk þess sem
réttindi þeirra eni mun lýmri, þar
má benda fæðingarorlof, lífeyiás-
Sjúkrasjóðir
Með þessu er verið
að gefa í skyn, segir
Guðmundur Gunnars-
son, að vera í stéttarfé-
----------------7-----
lagi innan ASI sé
til óþurftar.
réttindi o.fl. Málið snýst um að með
þessu er verið að gefa í skyn að vera
í stéttarfélagi innan ASI sé til
óþurftar.
Einnig er verið að gefa trygging-
arfélögunum og stjómvöldum for-
dæmi, sem þau hafi lengi sóst eftir.
Guðmundur
Gunnarsson
T.d. má benda á að tryggingarfélög-
in ganga svo langt að þau hika ekki
við að láta rétthafa bóta undirrita
uppgjör þai- sem um sé að ræða
endanlegt uppgjör og senda þá svo
með rukkun til stéttarfélaganna
með tilkynningu um að tryggingar-
félögin hafi tekið þá ákvörðun að
stéttarfélögin eigi að gi-eiða þann
innheimtukostnað sem varð til við
að þvinga tryggingarfélögin til þess
að greiða skaðabætur!! Sama má
segja um starfsfólk Tryggingastofn-
unar sem oft á tíðum vísar hiklaust
á sjúkrasjóði verkalýðsfélaganna í
tilfellum sem almenna trygginga-
kerfið á að greiða kostnaðinn.
Fyrir nokkru kvaddi Svavar
Gestsson Alþingi. I kveðjuræðu
sinni þá kom hann réttilega inn á
að Alþingi nyti ekki nægilegrar
virðingar í þjóðfélaginu. Hann taldi
að ein af helstu ástæðum þess
væru vinnubrögð sumra þing-
manna. í þinglok urðum við vitni
að þess háttar vinnubrögðum, þeg-
ar formaður allsherjarnefndar af-
greiddi skaðabótafrumvarpið úr
nefnd. Hún sagði að mótmæli stétt-
arfélaganna væru byggð á mis-
skilningi og vísaði til reglna sjúkra-
sjóðanna að ekki komi bætur frá
þeim eigi viðkomandi rétt á bótum
annars staðar frá. Kom það málinu
eitthvað við, snerist deilan um það?
Nei, aldeilis ekki, en með þessari
hrokafullu yfirlýsingu er formaður-
inn að segja að starfsmenn stéttar-
félaganna þekki ekki reglur
sjúkrasjóðanna. Hún er á yfirlætis-
fullan hátt að koma sér undan því
að að svara þeirri gagmýni sem
sett hefur verið fram. Hún er í
raun að segja okkur að hún hafi
ekki vilja til þess að taka þátt í
málefnalegri umræðu um málið.
Hún er í þeim flokki þingmanna
sem Svavar réttilega átaldi og
dregur niður virðingu almennings
fyrir Alþingi.
Höfundur er formaður
Rafiðnaðarsambands íslands.
Nýtt viðhorf varðandi kjör
aldraðra, öryrkja og barna
í STAÐ þess að
styrkja þessa þegna
þjóðfélagsins verði
þeim greiddur réttlátur
arður af þjóðarbúinu,
sem ætti að svara með-
allaunum vinnandi
fólks, eða á að giska
120 þúsund kr. á mán-
uði. Allir eiga að fá
þennan arð að jöfnu, án
skattlagningar. Þeir
sem eru vinnandi fá
hann ekki útborgaðan,
því líta má svo á að þeir
séu með hlut búsins á
leigu og skili því sínum
arði sem leigugjaldi.
Lífeyrissjóði á að
leggja niður og skipta því sem í
þeim er á milli þeirra, sem hafa lagt
þá fram. Ellistyrkir verða þá óþarf-
ir, því hver borgar þá þjónustu sem
hann fær, eins og annað fólk. Börn
til 16 ára aldurs fá sinn arð, en
borga aftur á móti sinn uppeldis-
kostnað, nám og framfærslu. Hægt
er að tryggja að forldrar misnoti
ekki arð barna sinna, með því að
greiða hann með ávísunum á þarfir
þeirra, ekki ætti þá að vera hægt að
nota þær til annars en þær eru stíl-
aðar til.
Fyrstu árin er fjárþörf minni,
þess vegna þarf að vera hægt að
safna arðmiðum til þess tíma að
kostnaður við nám og aðrar þarfir
verður meiri. Einnig þarf að koma á
hvetjandi kerfi, með því móti að
þeir unglingar sem koma sér vel
áfram með sínum arði fái bónus eða
aukabætur fyrir góðan árangur,
sem þeir eins og aðrir afburðamenn
mundu greiða af réttlátan auðlinda-
skatt.
Skólar bama verða ekki lengur
reknir með almannfé heldur með
einkaframtaki. Til að greiða út
þennan arð þarf mjög háa upphæð,
en þar á móti sparast
miklir fjármunir þegar
lagðir verða niður allir
styrkir til aldraðra og
öryrkja og börn fara
sjálf að greiða sinn
skólakostnað.
Sérstakt átak þarf
til að aðstoða ung-
menni í leit að hæfi-
leikum sínum og beina
þeim á þær brautir svo
þeir geti best notið sín
í lífinu, varðandi nám
og starfsval.
Grunntekjustofn til
arðgreiðslunnar gæti
verið auðlindaskattur
sem tekinn yrði af
ýmsum auðæfum náttúrunnar, sem
menn hagnýta sér án þess að hafa
til þeirra kostnað. Má þar til nefna
Lífeyrisgreiðslur
Grunntekjustofn arð-
greiðslunnar, segir
Kristleifur Þorsteins-
son, gæti orðið auð-
lindaskattur.
orku sem beisluð er og seld í formi
rafmagns eða hita, allt sjávarfang
og veiðar villtra landdýra, beit bú-
fjár á óræktaðri útjörð, tekjur af
ferðamönnum á stöðum sem draga
að sér fólk vegna sérstæðrar nátt-
úru og síðast en ekki síst tekjum af
einstökum hæfileikum og hugviti,
sem menn græða á í einhverju
formi, listum, uppfinningum eða
sérstöku viðskiptaviti og ýmsu öðru.
Þetta hafa menn hlotið af guðs náð
og hagstæðri aðstöðu í þjóðfélaginu
og mundu með ánægju skila ein-
hverjum hluta af hagnaði sínum til
að styrkja þá sem engar tekjur hafa
nema arð sinn af þessu öllu saman.
Þar sem auðlindaskatturinn nær
ekki til yrði bætt með almennu
skattfé. Sjúkra- og slysatryggingar
yrðu allir að hafa. Nauðsynlegt er
að gefa öllum kost á að vinna sér
inn aukatekjur, en þá yrðu þeir að
greiða af þeim skatt eins og aðrir,
en hefðu skilyrðislaust óskertan
arðinn sinn. Þetta á við bæði unga
og gamla.
Eg bið þá sem eru að bei'jast
fyrir bættum hag aldraðra, öryi'kja
og barna að athuga, hvort þetta
væri ekki rétt markmið að stefna
að. Ljóst er að vegna einhvers
tregðulögmáls tekur nokkui'n tíma
að koma róttækum breytingum í
framkvæmd. En þetta mundi
skapa afar mikla einföldun og upp-
fyllti sjálfsagðar sanngirniskröfur.
Þeir ungu sem stjórna landinu
ættu að muna að þeir verða líka
gamlir og þeirra hag og aðstand-
enda þeirra væri langbest boi'gið
með þessu móti, þegar til lengdar
er litið.
Allir muna, að þeir voru ungir og
hversu mannréttindi þeirra voru þá
brotin. Væri ekki rétt að líta á þann
möguleika, að börnin fengju kosn-
ingarétt um leið og þau veða þegnar
ríkisins. I fyrstu færu foreldi'ar með
xh atkvæði hvoi't fyrir barnið, en
strax og það vill kjósa sjálft, mætti
ekki hindra það.
Ef þessar nýju reglur hefðu í för
með sér auknar bai'neignir fólks,
mætti sannarlega fagna því, ef það
gæti fækkað fóstureyðingum og
dregið úr innflutningi erlends
vinnuafls sem getur orðið hættulegt
þessari fámennu þjóð, eins og dæm-
in sanna víða um heim.
Höfundur er hóndi í Húsafelli.
Kristleifur
Þorsteinsson
Bréf til
séra Sigurðar
Ægissonar
MIG langar til að
þakka þér gi'ein fi'á 6.
febrúar 199 í Lesbók
Morgunblaðsins, nota
tækifærið rétt til gam-
ans og víkja öi'fáum
orðum að klausum í
bók Arnórs Sigurjóns-
sonar, „Frá ái'dögum
íslenzkrar þjóðar,“ út-
gefandi Sögufélagið,
1987, bls. 87 og þeim
næstu á eftir og vísa í
stutt Edduskrif Jónas-
ar skálds Hallgríms-
sonar, þýðingu á „Til-
gátu um hvernig skilja
beii 14. eiindi Völu-
spár, Dvergatal í IV.
bindi útgáfu Svarts á hvítu bls.
261-66 fi’á 1987, skýringar og
skrár.
Þú ert ef til vill, síra Sigui'ður,
rétti maðuiinn til að halda á loft
við hentugt tækifæri ættfæi'slu
Uppsala-Eddu frá dögum Finna-
skattsins á trölldómi og hamremmi
í kynkvíslum Valgarðs gráa, Sæ-
mundar í Odda og Egils á Borg og
Snorri taldi landanum og sjálfum
sér mjög til gildis. Ekki er ólíklegt
að einhverjir í „Trölla- og foiynju-
vinafélagi Islands" og nú er á dög-
um eigi eftir að leita þig uppi á
götu. Margir þeirra þekkjast langt
að á verulega fi'jálslega pólitískri
slagsíðu hart í bak og út úr fasa,
eða upp í kletta.
En í óskalandinu, sem hægt er
að sjá fyrir og skipuleggja með
réttum upplýsingum mun ímynd-
unaraflið loks fá að setjast hnakka-
kert við stjóra. Þó þessir glotti og
glotti við tönn, tönnina spjátrung,
skynsam eða guðsgelding a la post-
modem já þrátt fyrir allt sullumb-
ullið og di'ullumsullið í glerskálum
frjóandans, fá þeir vai*t frýjað sig
grunsemdum um yfirhilming og
lægingu undirliggjandi skynsemis-
glapa og stói'glæpa aldarinnar,
sem vaxandi birta stöðugt nýrrar
dagrenningar, nýxrar aldar og nýs
árþúsunds mun baða í ljósi án
minnstu vægðar til eilífðamóns.
Samkvæmt þráhyggju Karls Marx,
Babeufs, Blanquis, Saint Simon og
hvað þeii’ nú hétu þessir kjallara-
meistai'ar, áttu allir, undir fögm
yfirskini, fi-amúrskarandi list-
hneigðir og vísindalega þenkjandi
að ti'óna gefnir fyrir dægradvöl í
skini jafnt og skúram eignalausir
en ákafir unnendur síns stöðugtá-
genga og mikla mannlega ágætis.
Tæki og tól, matvæli, hver land-
spilda, allt skyldi þjóðnýtt. Og hvað
með kratana? Upp með dalina og
niður með fjöllin.
I bítið á moi'gnana rofar í fyrstu
fyi-ir skímu af degi. Skarphéðinn,
sem glotti við tönn þegar illa stóð á
fyrir honum, leiddi ekki sín vand-
í'æði til lykta fyrr en í dauðastríð-
inu. Hann gei'ði fyrir sér kx-oss-
mark og eilífðin bi'osti við honum.
Okkar, sem lifum, er að bi'osa
fram í andlátið, fram á nýtt ái-þús-
und sé því að skipta. Eilífðin mun
víst að lokum eiga nokkuð víst ei’-
indi við okkur, jafnt þó að við bú-
um sífellt fleiri í öx-t stækkandi
boi’gum.
Stjarnvísi, sem eitthvað kveður
að, upphófst í landbúnaðai-geiran-
um eins og svo margt annað, sem
mennii'nir hafa hlúð að og er kyrrt
á sinni rót. Karl Marx veðjaði galið
við olíutýru á spúandi þungavinnu-
tæki og skipaflutninga og ein-
hverja sort af Messíasarhópefli
fólks, sem tjandakoi'nið hefur
aldi'ei litið upp á sólina, en hann
trúði, karlski’öggurinn, að hægt
væri að móta með gjörbreyttum
aðstæðum og réttri
uppfi’æðslu. Hann
gerði vart greinaimun
á bændafólki og
animalistum, sbr. átj-
ánda bramaire. .
Og hvað með blaut-
hyggjustóðið, sem
flykkist í kjörklefana í
vor og þekkir sína
stefnuskrá dögum áð-
ur en hún er samin?
Þó að pólitísk mai'k-
mið séu gleymd bíður
margt fleira, sem ertir
og ærir.
Fátækir verða alltaf
á meðal vor sagði
meistarinn, en ekki til
að viðhalda pólitískum fagui'gala,
sem beinlínis þrífst á blóði hennar
og ti'yggir sumum þingsæti.
Hugleiðing
Þó að pólitísk markmið
séu gleymd, segir Jón
Bergsteinsson, bíður
margt fleira, sem
ertir og ærir.
Ágimd telst dauðasynd. Það er
sælt að vei-a fátækur kvað skáldið.
Fátækt og örbirgð eru ekki sami
hlutux-inn hvað sem vandastjóram
líður.
Væri ekki ráð, prestur minn
góður, áður erindi þrýtur að biðja
fyrir bættum lesskilningi íslenskr-
ar þjóðar? Þrátt fyrir allt verður
að segjast til þess að gera hálf
slapprar tungumálakunnáttu land-
ans, einhverjar upphrópanir sam-
anvið gloppótt snakk, verður mað-
ur þess var daglega í fjölmiðlum að
ensk málkennd er ákaft að í-yðja
sér til rúms í íslenzkunni vegna
kitlandi kunnáttu og virðingarleys-
is blautlegra málsóða, sem vaða
uppi í víðómi eins og fasistabullur.
Og er borð fyrir bára? Eitthvað
hefur undan látið. Ýfir ef til vill
slök málkennd pólitískt fylgi við
margyfii'lýsta bestu vini undirok-
aðra og helst opna ekki munninn
öðravísi en kveðandi vandlæt-
ingatóninn um lýðræði og mann-
réttindi. Samt látast þeir ekki
heyra, þegar hold spi’ingur frá
beini suður í Afríku. Þar hefur
Casti’ó unnið ötult stai'f, útbíað allt
í jarðsprengjum í nafni hugsjóna,
sem miða opinberlega að því fi'ómt
frá sagt að afmá ofbeldi. Vonlaust
þing og líkt og ofbeldisumræðan
hér heima að sínu leytinu yfir-
breiðsla, ei'gjandi vandlætingar og
glópatal. Geta glötuð kjaftshögg
ekki líka vex-ið manm-éttindamál?
Vill þetta fólk m.a. vegna meng-
aðrar pólitískrar innrætingar
fremur teljast til menningarlegrar
lágstéttar með tilheyrandi ókvæð-
issnobbi niði’ávið oní skít og kanel
en lúta í gras. Nú vel er hægt að
falla á eigin bragði, og hi'ína fi-am-
aní sköpunai'vei'kið. Áila daga árs
ei'u lögð út bjóð á bleiðui'nar í von
um kropp. Sakir blindu ráðandi
lífsskoðana, sem hæst bylja um
þessar mundh' og kappi etja fyrir
opnum tjöldum í félagslegu og
menningarlegu lífi landans, er
beygðum og áhi-ifagjöi'num hætt-
ast og helst af öllu meinuð leiðin til
fyllri og sannari gilda. I hverju er
endurlausn fólgin? Fæst hvei'gi al-
mennilegt dóp? Skipið er nýtt en
skei'ið hi’ó, skal því undan láta.
Höfundur er verkamaöur.
Jón
Bergsteinsson