Morgunblaðið - 21.03.1999, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 21. MARZ 1999 43,
+ Dr. Gústa Ingí-
björg Sigurðar-
dóttir prófessor,
fæddist í Reykjavík
10. janúar 1934.
Hún lést á sjúkra-
húsi í Montpellier
19. febrúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Hall-
fríður Þorkelsdóttir
kennari, f. á Bfldu-
dal 9. nóv. 1908, d.
19. jan. 1993, og
Sigurður Runólfs-
son kennari, f. í
Böðvarsdal í Vopna-
firði 1. ágúst 1908, d. 7. aprfl
1997. Gústa var elst þriggja
systkina en þau eru auk hennar:
1) Þórólfur Sverrir arkitekt, f.
5. febrúar 1939, starfsmaður hjá
menntamáladeild Alþjóðabank-
ans í Washington, maki Veron-
ica Li, liagfræðingur, f. 1951;
fyrri eiginkona Þórólfs var
Monica Maria Hagg, viðskipta-
fræðingur, f. 1940, og eiga þau
tvö börn; 2) Kristján Hrafn, f.
30. ágúst 1945, maki Hulda
Snorradóttir, f. 26. sept. 1944,
og eiga þau ijögur börn.
Gústa tók stúdentspróf frá
Menntaskólanum í Reykjavík
1953 og varð BA í ensku og
frönsku frá Háskóla íslands
1955. Hún varði fyrri doktors-
ritgerð sína í frönskudeild Há-
skólans í Montpellier í júní 1964
og nefndist hún „Umljöllun um
franskt læknamál 1478-1555“.
Seinni doktorsritgerð sína,
„Kristilegur orðaforði í forn-
norrænu máli“, varði hún svo
Mig langar að minnast Gústu,
frænku minnar, sem búið hefur í
Frakklandi á fimmta áratug og
hvílir nú í franskri mold. Utför
hennar fór fram í Montpellier
mánudaginn 22. febrúar.
Gústa var fædd og uppalin í
Reykjavík. Foreldrar hennar voru
hjónin Hallfríður Þorkelsdóttir, f.
9.11.1908, d. 19.1. 1993 og Sigurð-
ur Runólfssson, f. 1.8. 1908, d. 7.4.
1997. Gústa var elst þriggja systk-
ina en bræður hennar eru Þórólf-
ur Sverrir, búsettur í Washington,
og Kristján Hrafn, búsettur í
Reykjavík. Barnsskónum sleit mín
prúða frænka í Tjarnargötunni
innan um sæg drengja því auk
bræðra hennar áttu þar heima
fjórir frændur hennar, allir yngri
en hún. Það var því líf og fjör í því
húsi, en ekkert held ég að hafi
haggað rósemi Gústu. Ég kynntist
henni fyrst er fjölskylda mín flutt-
ist til Reykjavíkur haustið 1947 og
þó ekki náið fyrr en á mennta-
skólaárum okkar 1949-53 en þar
vorum við bekkjarsystur.
Gústa var mikil námsmann-
eskja, samviskusöm og iðin. Engu
tækifæri var sleppt til að innbyrða
hvern þann fróðleik sem í boði
var. Skólann yfirgaf hún heldur
ekki bara með hvítu húfuna og
prófskírteinið, heldur líka fangið
fullt af verðlaunum. Einkar létt
var Gústu að læra tungumál og
síðsumars árið 1955 hélt hún til
framhaldsnáms í Frakklandi. Leið
hennar lá fyrst til Montpellier og
ekki bara fyrst heldur líka síðast
því að þar festi hún rætur sem
entust til æviloka. Hún hóf fram-
haldsnám við L’Université
d’Montpellier og eins og oft vill
verða með afburða nemendur þá
sáu foiráðamenn háskólans fljótt
að þessum nemanda vildu þeir
halda til starfa innan skólans.
Gústa var því brátt ekki aðeins
nemandi heldur einnig kennari
þar. Sína fyrri doktorsritgerð
varði hún árið 1964 og þá síðari
árið 1975. Stöðu prófessors við
skólann fékk hún árið 1977.
Eins og vonlegt var fækkaði
fljótt ferðum hennar hingað heim
og að lokum kom hún vart nema
með margra ára millibili. Sumar-
við germönskudeild
Háskólans í París í
nóvember 1975.
Gústa Ingibjörg
dvaldist í Frakk-
Iandi frá því 1955.
Hún kenndi erlend-
um stúdentum
frönsku við frönsku-
deild fyrir útlend-
inga í Háskólanum í
Montpellier
1960-1973. Hún var
lektor í þýzku við
Háskólann í Mont-
pellier frá 1963, for-
stöðumaður og
skipuleggjandi þýzkudeildar-
innar þar 1971-1985 og aftur
frá 1988 til dauðadags. Hún
hafði yfirumsjón með kennslu
skólann 1978-1983. Gústa var
skipuð prófessor árið 1977 og
var kjörin varaforseti Háskól-
ans skólaárið 1981-1982. Gústa
tók virkan þátt í störfúm fjöl-
margra nefnda á sviði málvís-
inda og háskólafræðslu við Há-
skólann í Montpellier og víðar í
Frakklandi, hélt fyrirlestra
bæði þarlendis og erlendis og
skrifaði greinar í frönsk og er-
lend fræðirit um vísindastörf
sín, þ. á m. um íslenskt lækna-
mál á miðöldum og stöðu
kvenna í germönskum og nor-
rænum bókmenntum á miðöld-
um, svo fátt eitt sé nefnt. Gústa
hlaut frönsku menningarverð-
launin „Midi Libre“ í nóvember
1964.
Útför Gústu Ingibjargar fór
fram í Montpellier hinn 22. febr-
úar.
leyfin fóru í að halda fyrirlestra
hér og hvar og afla meiri fróðleiks
að miðla til annarra. Kennsla og
fræðistörf hvers konar urðu henni
eitt og allt. Þeim vettvangi helgaði
hún alla sína krafta. Ekki gegndi
hún bara stöðu prófessors við Paul
Valery-háskólann heldur var hún
fyrsta konan sem skipuð var í
stöðu varaforseta við franskan há-
skóla, en þeirri stöðu gegndi hún
1981-1982. Hlutverk eiginkonu og
móður var hvergi skráð í hennar
lífsbók en hún eignaðist brátt
trausta og góða vini þarna suður-
frá, „sem voru hennar fjölskylda",
eins og hún orðaði það. Traustir
vinir reyndust þau líka til hinstu
stundar.
Samskipti okkar frænkna urðu
ærið slitrótt eftir að hún hóf nám
sitt í Montpellier, en haustið 1997
varð ég þeirrar ánægju aðnjótandi
að dvelja á heimili hennar um
stund ásamt yngri bróður hennar,
mágkonu og dóttur. Aufúsugestir
vorum við öll svo ekki varð um
villst og vikurnar tvær fljótar að
líða við ástúð og umhyggju. Nú sit
ég hér og skoða myndir frá þess-
um sólskinsdögum. Húsið hennar í
litla, vinalega þorpinu St. Clément
la Riviere, skammt utan við Mont-
pellier, vínekrurnar þar sem
verkafólkið var að klippa síðustu
bláu klasana af vínviðnum, bleika
pelikana við sjóinn á leið okkar til
strandar, heitan, sólbakaðan sand-
inn og ylvolgt Miðjarðarhafið. Allt
bar í sér sól og yl svo engin furða
getur talist þótt frænka mín sett-
ist að á þessum slóðum. Sjálf bar
hún engu síður í sér sól og yl.
Dökkhærð og brúneyg virtist hún
líka falla einkar vel inn í þetta um-
hverfi. Ugglaust aldrei virkað
framandi.
Þótt mér væri vel kunnugt um
að heilsa Gústu væri ekki sem
best þá hvarflaði ekki að mér að
þarna væri um okkar síðustu sam-
verustundir að ræða er við sátum
saman og dustuðum rykið af
gömlum minningum. En enginn
má sköpum renna. Gústa var flutt
alvarlega veik í sjúkrahús 24. jan-
úar. Um tíma virtist hún ætla að
komast yfir þau veikindi en svo
hrakaði henni aftur og þá ljóst að
hverju dró. Bræður hennar og
mágkonur héldu þá eins fljótt og
þau gátu til Montpellier. Að
kvöldi föstudagsins 19. febrúar
hringdi Kristján til mín að láta
mig vita að systir sín hefði fengið
hvíldina þá um morguninn. Aldrei
verðum við sem eftir lifum full-
komlega sátt við það er vinir okk-
ar og ættingjar eru burt kvaddir.
Mér fannst Gústa mín eiga að
geta notið þess að grúska í sínum
fræðum laus við amstur og eril
kennslu og annarra skólastarfa nú
þegar hún var loks komin á eftir-
laun, en slíkt var henni víst ekki
ætlað.
Blessuð sé minning hennar.
Bræðrum hennar og fjölskyldum
þeirra svo og öðrum ættingjum og
vinum sendi ég mínar dýpstu sam-
úðarkveðjur.
Kristbjörg.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASClI-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 569 1115, eða á
netfang þess (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki sem
viðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
GUSTA INGIBJORG
SIGURÐARDÓTTIR
HANNES J.
MAGNZJSSON
+ Við þessi alda-
skil eru vænting-
ar margar um glæsta
framtíð æskunnar
fremur bundnar
lyklaborðum tölv-
unnar en störfum
stritandi handa. Það
leiðir stundum hug-
ann til þeirra sem
með elju og festu
lögðu sitt af mörkum
til að kenna og leiða
það unga samferða-
fólk, sem þeim var
trúað fyrir og eru í
dag eldri hluti þjóð-
arinnar. Þessir brautryðjendur
aukinnar menntunar og skóla-
göngu voru ekki svo forvitrir að
þeh- sæju framundan komandi
tölvuöld, en þeir áttu þekkingar-
þorstann og metnaðinn fyiir hönd
æskunnar og studdu hana með
ráð og dáð til aukinnar fræðslu og
víðsýni.
Einn þessara manna var Hann-
es J. Magnússon f.v. skólastjóri
og rithöfundur á Akureyri, f. 22.
mars 1899, d. 18. febrúar 1972.
Hann var ættaður frá Torfmýri í
Skagafirði, en fór tvítugur í nám
að Eiðum. Síðan lá leiðin í kenn-
ai-anám og þaðan til Askov og
Gautaborgai'. Framhaldsnám
kennara var á þeim árum fátítt,
en Hannes átti þá hugsjón að
eignast færni til að geta alið upp
betra fólk til bættra lífskjara.
Leiðir okkar Hannesar lágu sam-
an haustið 1956 þegar ég hóf störf
við Barnaskóla Akureyrar. Hann
hafði þá verið þar skólastjóri frá
1947. I skólanum voru að jafnaði
milli sjö og átta hundrað nemend-
ur og í mörg horn að líta. Sum
þeirra fann Hannes á leið sinni
um gangana og ótalin vora þau
tár sem hann þurrkaði og þeh'
kollar, sem hann klappaði á, með
hvatningar- og sættai'orðum.
Flestar frímínútur birtist hann á
kennarastofunni sem gleðigjafi
með léttar sögur og frásagnir.
Það var kærkomin hvatning og
hvíldi hugann í dagsins önn. Þeg-
ar hringt var inn og börnin flykkt-
ust í raðir, stóð hann á tröppum
skólans alvarlegur, ábúðarfullur
og leit yfir hópinn án orða. Hann
var það bakland, sem nemendur
höfðu til ögunar og vissu af
reynslu að hjá honum var ekki
síður að finna góðvild, gleði og
huggunarorð þegar þess var þörf.
Þó minnist ég Hannesar best
sem óbilandi hugsjónamanns fyi-
ir bindindi og traustu uppeldi.
Þáttur í því var að semja baraa-
sögur og leikrit þar sem rauði
þráðurinn var hið góða, sem býr í
eðlisþáttum hvers og
eins. Margar styttri
sögumar og leikritin
birtust í bamablað-
inu Vorinu, sem hann
stofnaði 1932. Einnig
skrifaði hann og
þýddi fjölmargar
bamabækur. Mörg
þessara ritverka era
enn í fullu gildi því að
þau byggja á eðli og
tilfinningum einstak-
lingsins sem ekki
breytist í tímanna
rás þó svo að ytri
umgjörð og áreiti sé
annað.
Arið 1942 stofnaði Hannes upp-
eldisritið Heimili og skóli og var
ritstjóri þess í áratugi. Það er enn
í dag tengiliður skóla og heimila.
Þetta er þó óveralegt brot af rit-
verkunum. Nánast alla daga,
sumar sem vetur, ef frístund
gafst, sat hann við ritvélina ýmist
að semja erindi um uppeldismál
eða þýða. Mörg erindanna flutti
hann í útvarpinu. Það leiðir að lík-
um, að sá sem skrifar svo mikið
fer hugsanlega að endumta sjálf-
an sig. Þessi hætta var Hannesi
ljós. Eitt sinn heyrði ég hann
segja: „Stundum, þegar ég sit við
vélina og finn að ekkert nýtt kem-
ur í hugann, hætti ég skriftunum
og fæ mér góða bók með nýju efni
og nýjum stíl. Þar er uppsprettan
að nýrri hugsun.“
I staifinu þurfti hann af og til
að ræða við fólk sem ekki var í til-
finningalegu jafnvægi, en hann
kunni vel þá stjómunarlist að
lækka röddina meir og meir eftir
því sem viðmælandinn varð há-
værari og breytti þannig viðræð-
unum í venjulegt samtalsform.
Kona hans, Sólveig Einarsdótt-
ir, var honum einstaklega traust-
m- félagi og gaf honum gott svig-
rúm til skriftanna með því að taka
að stóram hluta á sínar herðar
umönnun fjögurra bama þeirra,
sem upp komust.
Við aldamót horfum við hvert
og eitt fram á veginn og væntum
mikils af æskunni, sem brátt
verður að burðarbitum samfé-
lagsins, en ættum við ekki af og
til að víkja huganum til baka svo
að ekki falli alveg í gleymsku af-
rek ýmissa mætra manna og
kvenna, sem lögðu svo mikið af
mörkum til þess að fræða og
þroska samferðafólkið. Af rótum
fortíðar vex laufið og Hannes J.
Magnússon var einn þeirra sem í
áratugi reyndu að hafa áhrif til
mannbóta sem allra víðast og
hans er vert að minnast.
Indriði Úlfsson.
S-
EIÖNAMIÐL0MN#
Sími 5«» 9090 • l'a\ 588 9095 • Síðumiila 21
Borgartún 30
skrifstofurými til leigu
( þessari nýju glæsilegu skrifstofubyggingu eru til leigu tvö rými:
2. hæð um ..............60 fm
3. hæð um ..............340 fm
Þessi rými verða leigð frá 1. mars nk. og afhendast tiibúin undir tréverk
svo leigjendur geta innréttað eftir eigin þörfum.
í húsinu eru tvær lyftur og bílastæði eru fjölmörg.
Allar nánari upplýsingar veita Óskar, Stefán Hrafn og Sverrir. 1