Morgunblaðið - 01.06.1999, Side 48

48 ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
Eftirfarandi viðskiptanúmer
voru vinningsaðilar
íTalló nr. 5
4083 4289 4430 4571 4710 4888 5016 5113 5275 5392 5587 5710
4086 4290 4432 4572 4713 4889 5021 5117 5276 5393 5595 5711
4089 4291 4438 4577 4720 4893 5023 5121 5277 5398 5598 5712
4102 4293 4440 4579 4721 4894 5024 5127 5278 5404 5601 5713
4105 4295 4441 4589 4724 4896 5027 5130 5279 5405 5611 5717
4107 4299 4592 4726 4898 5028 5136 5284 5406 5615 5719
4116 4300 4446 4599 4732 4902 5038 5147 5288 5425 5616 5723
4117 4303 4447 4603 4759 4903 5041 5148 5289 5430 5620 5725
4125 4310 4449 4605 4761 4910 5044 5150 5292 5431 5623 5727
4127 4320 4454 4609 4770 4914 5045 5152 5297 5434 5628 5729
4130 4321 4459 4611 4774 4917 5047 5155 5298 5441 5636 5733
4133 4330 4469 4620 4776 4919 5048 5156 5303 5448 5640 5734
4146 4333 4472 4621 4778 4921 5049 5158 5305 5450 5644 5735
4153 4351 4475 4624 4781 4922 5056 5175 5306 5452 5645 5736
4159 4356 4480 4629 4783 4924 5059 5176 5308 5463 5650 5738
4160 4358 4483 4636 4790 4926 5062 5178 5309 5465 5652 5744
4162 4362 4486 4641 4800 4927 5064 5179 5310 5466 5653 5745
4181 4367 4489 4645 4806 4932 5065 5194 5315 5468 5654 5746
4185 4368 4491 4648 4808 4949 5066 5196 5330 5469 5657 5750
4188 4369 4512 4651 4812 4951 5067 5200 5338 5472 5658 5752
4190 4370 4517 4655 4813 4953 5068 5202 5339 5477 5663
4191 4375 4520 4656 4815 4962 5069 5209 5340 5478 5666
4198 4378 4523 4660 4817 4963 5071 5217 5343 5481 5669
4204 4383 4524 4664 4820 4965 5074 5224 5345 5485 5673
4207 4384 4525 4670 4826 4967 5075 5225 5347 5511 5681
4208 4385 4528 4672 4835 4976 5078 5227 5350 5526 5683
4215 4389 4531 4674 4838 4979 5081 5231 5355 5529 5687
4224 4390 4534 4677 4839 4981 5092 5236 5357 5542 5689
4229 4396 4535 4679 4842 4982 5093 5239 5358 5550 5693
4242 4402 4536 4685 4845 4983 5095 5245 5359 5554 5694
4248 4405 4537 4687 4855 4987 5098 5247 5361 5555 5695
4251 4408 4538 4688 4862 4990 5099 5250 5370 5556 5697
4258 4411 4548 4691 4866 5000 5101 5252 5377 5559 5701
4260 4413 4552 4695 4872 5004 5108 5253 5380 5574 5702
4264 4416 4561 4702 4874 5008 5109 5257 5381 5575 5703
4270 4418 4562 4703 4879 5012 5111 5267 5387 5576 5705
4271 4420 4564 4706 4883 5015 5112 5268 5389 5578 5709
Næsti Tallólisti kemur út í júní

>
bremsukertiö
Sími 535 9000
Fax 535 9040
www.bilanaust.is
Bendix
Power Brake.
mmm sBM, • ■—"—■— r—---• -
W BK * •V~'T'í ffpXrJl-M
’ I ^íHmi
|1
SUNNUDAGINN 23.
maí síðastliðinn birtist
í Morgunblaðinu grein
eftir Margréti Þor-
valdsdóttur blaða-
mann, þar sem varpað
er fram ýmsum spum-
ingum um fyrirhugað-
an gagnagrunn á heil-
brigðissviði og það
hvað verði selt úr hon-
um. Höfundur fjallar
um máhð frá sjónar-
hóli neytenda, enda
hefur hún áður skrifað
um þeirra mál í Morg-
unblaðið.
Margrét hefur eink-
um áhyggjur af tveim-
ur atriðum sem snerta gagna-
grunninn. Annað er sá hagur sem
tryggingafélög kynnu að hafa af
honum og hitt er það að gagna-
grunnurinn kynni að verða notaður
í tengslum við lyfjaprófanir. Vil ég
fara fáeinum orðum um þetta
tvennt.
Tryggingafélög munu ekki fá
upplýsingar um einstaklinga
Ótvírætt er að ekki verður hægt
að fá upplýsingar um einstaklinga
úr gagnagrunninum, og því verður
aldrei um það að ræða að trygg-
ingafélög fari að neita að tryggja
einstaka menn vegna þess að þau
hafi einhverjar tilteknar upplýs-
ingar um þá úr gagnagrunninum.
Að vísu geta tryggingafélög, eins
og málum er háttað nú, neitað að
líftryggja einstaka menn, ef lækn-
isrannsókn leiðir í ljós að þeir
ganga með lífshættulegan sjúk-
dóm. En þetta tengist gagna-
grunninum ekki á neinn hátt. Ef
þjóðin vill skylda
tryggingafélög til að
líftryggja menn
hvemig svo sem heilsu
þeirra og lifnaðarhátt-
um er farið, verður að
gera það með setningu
laga. Islensk erfða-
greining er því fylgj-
andi að bannað verði
með lögum að mis-
muna einstaklingum á
grundvelli erfðaupp-
lýsinga um þá.
Margrét hefur
áhyggjur af því að
gagnagrunnurinn auð-
veldi tryggingafélög-
um að setja upp líkön
sem sýni sjúkdómslíkur manna og
geri þannig kleift að mismuna
þeim, jafnvel þótt upplýsingar um
einstaka menn berist ekki úr
gagnagrunninum til félaganna.
Einu heilsufarsupplýsingamar
sem tryggingafélög geta misnotað
era jafnframt upplýsingar sem
nota má til að hlúa að heilsu
manna. Félögin sjá sér væntanlega
hag í því að iðgjöld séu í samræmi
við áhættu. Þannig gildir t.d. að
tryggingafélög hækka iðgjöld af
ábyrgðartryggingu hjá ökumönn-
um sem oft hafa lent í óhappi. Vit-
neskja sú sem liggur til grandvall-
ar tryggingalíkönum er almenn
þekking, og ekki verður með neinu
móti hindrað að hún berist til
tryggingafélaganna. Aftur á móti
getur samfélagið kosið að banna
þeim að hafa mismunandi iðgjalda-
flokka í tryggingum sínum, og þarf
þá lagasetningu til. En heimsku-
legt væri að láta óttann við mis-
notkun tryggingafélaga hindra
eðlilega starfsemi vísindamanna og
koma í veg fyrir myndun þekking-
ar.
Eftirlit með áhrifuin
lyfja mun batna
Hitt atriðið sem greinarhöfund-
ur hefur áhyggjur af tengist próf-
unum á nýjum lyfjum. Eðhlegt má
telja að þeir sem Mtt þekkja til
fyllist ugg þegar rætt er um lyfja-
prófanir, enda halda menn þá
kannski að lyfjafyrirtæki setji ein-
hverja tilviljunarkennda ólyfjan á
markað, að peningagræðgi og
skammsýni ráði þar ferðinni og að
farið sé með menn eins og tilrauna-
mýs. Sannleikurinn er hins vegar
Gagnagrunnur
Ef einhver lyf á ís-
lenskum markaði hafa
hættulegar verkanir af
einhverju tagi, segir
Unnur Jökulsdóttir,
mun miðlægur gagna-
grunnur auðvelda yfir-
völdum að finna þau og
taka þau af markaði.
sá að menn sem ganga með illvíga
sjúkdóma kjósa oft að reyna ný lyf,
jafnvel þótt þau geti ekki tahst full-
prófuð, enda hafa þeir þá stundum
notað margvísleg eldri lyf án ár-
angurs. Það hvaða lyf era sett á
markað er háð leyfi Lyfjaeftirhts
ríkisins, og er það góð ábending
hjá Margréti að sú stofnun þurfi að
vera virk í eftirhtshlutverki sínu.
En hver era þá tengsl lyfjapróf-
ana við hinn fyrirhugaða gagna-
grann á heilbrigðissviði? Mun
gagnagrunnurinn leiða til þess að
hættuleg, óprófuð lyf verði sett á
__________UMRÆÐAN
Gagnagrunnurinn
og neytendur
Unnur
Jökulsdóttir
Þeir sem eiga erfitt með að gera upp við sig hvort útlitið, rýmið,
aksturseiginleikarnir, þægindin, öryggið eða stærðin eigi
að ráða þegar þeir velja sér nýjan bíl ættu að velja ford focus -
og fá þetta allt.
hugsaðulengra...
, _ „ Borgartúni 26 • Skeifunni 2
á 4 StÖOUm Bíldshöfða 14 • Bæjarhrauni 6
Brimborg • Bíldshöföa 6 • Sími 515 7000 • www.brimborg.is
MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 1. JÚNÍ 1999 49 v
UMRÆÐAN
íslenskan markað í tilraunaskyni?
Nei. Ekkert bendir til þess. Ef
menn hafa ástæðu til að ætla að
hættuleg lyf séu sett á markað hér-
lendis ber þeim að gera Lyfjaeftir-
litinu viðvart. Þvert á móti liggur í
augum uppi að ef einhver lyf á ís-
lenskum markaði hafa hættulegar
verkanir af einhveiju tagi, mun
miðlægur gagnagrunnur auðvelda
yfirvöldum að finna þau og úthýsa
þeim. A þann hátt getur gagna-
grannurinn orðið til mikils gagns
fyrir neytendur, og má í því sam-
bandi minna á að heilbrigðisyfir-
völd munu hafa aðgang að honum
sér að kostnaðarlausu.
Að öðra leyti geta menn velt fyr-
ir sér siðferðislegum afleiðingum
af þeirri hugsun að engin lyf skuli
prófa á Islendingum. Við getum
spui-t á hvaða þjóðum og kynstofn-
um eigi þá að gera prófanimar.
Era það kannski íbúar þriðja
heimsins eða fólkið í Harlem, eða
hvar ætti helst að bera niður?
Lyfjaprófanir hafa reyndar verið
gerðar á Islandi um áratuga skeið,
og hefur þar verið gætt öryggis-
sjónarmiða eftir því sem mér er
best kunnugt. Með tilkomu gagna-
grannsins geta slíkar prófanir hins
vegar orðið öraggari en nokkra
sinni fyrr. En þar fyrir utan má
nefna að líkön byggð á gagna-
grunninum munu draga úr þörf
fyrir lyfjaprófanir eins og þær
þekkjast í dag. Þá er rétt að taka
fram að engar lyfjaprófanir hafa
verið gerðar á vegum Islenskrar
erfðagreiningar, en verði þær
gerðar í framtíðinni er Ijóst að það
verður með upplýstu samþykki
sjúklinga, rétt eins og gert var í
rannsókn eiginmanns Margrétar,
dr. Sigmundar Guðbjamasonar,
formanns Mannvemdar, á áhrifum
lúpínuseyðis á krabbameinssjúk-
linga.
Hagsmunamál neytenda
Svarið við spumingunni um hvað
verði selt úr gagnagrunninum er í
skemmstu máh, að ætlunin er að
selja tölfræðilegar upplýsingar um
hópa, meðal annars svo gera megi
spálíkön um þróun sjúkdóma og
áhrif lyfjameðferðar og rannsaka
hagkvæmni í rekstri heilbrigðis-
stofnana.
Með tilkomu gagnagrannsins
mun meðferð persónulegra gagna í
heilbrigðiskerfinu batna til muna
vegna dulkóðunar og fleiri öryggis-
ráðstafana. Ennfremur era sterkar
líkur á að gagnagrannurinn stuðh
að umbótum í rekstri heilbrigðis-
kerfisins og bættri meðferð við
ýmsum sjúkdómum. Frá sjónar-
miði neytenda er mikilvægt að
fjallað er um réttindi sjúklinga í 8.
grein gagnagrannslaganna og 13.,
14., 15., 16. og 17. grein fjalla allar
um refsingar og önnur viðurlög
sem beita má ef gögn eru misnot-
uð; refsingar geta vai-ðað sviptingu
rekstrarleyfís og aht að þriggja ára
fangelsisvist. I heild má því telja
augljóst að gagnagrannurinn er
hagsmunamál neytenda.
Fyrir hönd Islenskrar erfða-
greiningar.
Höfundur er forstöðumaður upplýs-
ingadeildar hjá íslenskri erfða-
greiningu.
Útiskilti
Verksmiðja Flatahrauni 13 - sími 555 6100
bruðargjafa
St. 38-50 - Frábært úrval
verslunarmiðst. Eiðstorgi,
sími 552 3970.

Fallegir
borðdúkar
gjafakössum
Uppsetningabúðin
llvcrfisgöui 74, sími 552 5270.
AMBASSADEUR 5600AB
Flækjufrítt
kasthjól!
Auðveldari og skemmtilegri veiði
Hugsaðu þér veiði án þess að línan flækist á veiðihjólinu!
ABU-Garcia kynnir nýja Ambassadeur 5600AB, fyrsta
flækjufría kasthjólið í heiminum. í kasti stjórnar stýrikerfi
keflinu og kemur í veg fyrir yfirspólun sem valdið getur
flækjum á línu.
Ambassadeur S600AB er ótrúlega einfalt í meðförum og
gagnast því bæði byrjendum og reyndum veiðimönnum
sem gera kröfur um vönduð tæki. Viljir þú njóta góðra
stunda við ár eða vötn án skaprauna af hvimleiðum
flækjum þá er Ambassadeur 5600AB rétta veiðihjóiið.
Myndbandsspóla með íslenskum
texta fylgir hverju hjóli. Á spólunni
eru sýndir helstu kostir hjólsins.
Ambassadeur 5600AB fæst
í öllum helstu veiðivöru-
verslunum landsins.
«bu
Garcia.
for life..
Veiðimaðurinn

Upplýsingasimi Veiðimannsins
GRÆN Ll’NA
5566
i
§
I
z

...sjáðu framtíðina í focus
brímborg
<
<
<
♦