Morgunblaðið - 20.06.1999, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Sigga á Grund í Listamiðstöðinni í Straumi
Óheft sköp-
un í aðsigi
Tréskurðarmaðurinn Sigríður Jóna Krist-
jánsdóttir er listamaður af guðs náð. Henni
var tjáð í listaskóla í Englandi að hún ætti
ekkert ólært í greininni þrátt fyrir að hún
sé að mestu leyti sjálfmenntuð. Eyrún
Baldursdóttir fór í Listamiðstöðina
Straum, þar sem Sigga á Grund vinnur um
þessar mundir, og ræddi við hana um tré-
skurðarlistina.
Sigga á Grund var að vinna ís-
lenskt hesthöfuð úr valhnotuviði
þegar blaðamann bar að garði í úr-
hellisrigningu. „Eg kann hvergi
betur við mig en í einhverri smíða-
stofu,“ segir Sigga á Grund hlæj-
andi, „ég held það hafí fylgt mér al-
veg frá fæðingu." í sumar vinnur
Sigga að list sinni í einni af fímm
vinnstofum í Listamiðstöðinni
Straumi, sem Hafnarfjarðarbær
úthlutar listamönnum, en hún býr
jafnan á Grund í Villingaholts-
hreppi. „Hér í Straumi er góð að-
staða og næði til að vinna að mín-
um eigin verkum. Það eru svo
margir gripir sem ég hef ætlað að
búa til en látið sitja á hakanum
sökum anna við að sinna pöntun-
um,“ segir Sigga og bendir á hálf-
unna styttu af konu. „Þessa hefur
staðið til að gera í 5 ár og ég er svo
ánægð með að fá loksins næði til
þess vinna að henni og fjölda ann-
arra/‘ segir hún og ljómar.
„Eg hef unnið eftir pöntunum frá
12 ára aldri og ekki var ég eldri en 6
ára þegar ég byrjaði að skera út í
við. Það var heima í Villingaholti,"
segir Sigga, en Kristján faðir henn-
ar og Gestur föðurbróðir hennar
voru listasmiðir. ,Auðvitað höfðu
þeir áhrif á mig, annað getur ekki
verið. Öll þeirra vinna var hámá-
kvæm og það virðist ég hafa bitið í
mig líka. Mér finnst að hlutimir eigi
að vera óaðfinnanlegir,“ segir Sigga
á Gmnd með áherslu.
Verkin endurspegla
raunveruleikann
„Viður hefur alltaf heillað mig
mikið enda hef ég unnið mest úr
timbri. Áður vann ég einnig með
horn og stundum er gaman að
breyta til og vinna í bein eða hval-
tennur en málmur hefur aldrei
höfðað til mín,“ segir Sigga um leið
og hún bendir á mynd í myndalbú-
minu af skeiðum unnum úr horni.
Sigga á ekki marga gripi eftir sig
en hún á myndir af þeim öllum og
kann sögu á bak við hvern þeirra.
„Flest verk mín vinn ég fyrir aðra
og er gjarna beðin um verk í tilefni
af tímamótum hjá fólki eða félaga-
samtökum. Eg læt ekki frá mér
verk öðruvísi en að ég sé sátt við
það og mér þykir vænt um þegar
fólk kemur til mín og segist vita að
það verði vel gert,“ segir listamað-
urinn. „Stundum biður fólk mig
um að útfæra hugmynd sem það
sjálft hefur fengið en hugmyndir
að eigin verkum fæ ég mjög
skyndilega, þær detta einhvern
veginn inn og ég gæti þess vegna
fengið hugmynd um leið og ég tala
við þig.
Eftir að ég fæ hugmynd man ég
hana mjög skýrt en geng í nokkurn
tíma með hana áður en ég hefst
handa. Stundum breyti ég vísvit-
andi út af en oftast útfæri ég hana
alveg eins og hún stóð mér íyrir
hugskotssjónum," segir Sigga
íbyggin á svip.
„Eg er mikil raunsæismanneskja
og það kemur fram í verkum mín-
um. Ég reyni að endurspegla raun-
veruleikann eins og hann er en
hann getur líka stundum verið
skrítinn. Ég held stærðarhlutföll-
um og líkamlegum einkennum,"
segir hún og bendir á mynd af tré-
skurði þar sem hár af ungri stúlku
rennur saman við laufblöð. „Það er
oft mikil merking í verkum mínum,
sem sumir átta sig á en aðrir ekki.
Samt held ég að flestir skilji það
sem ég er að gera,“ segir hún og
bætir við: „Mér finnst ekkert að
HENDURNAR á lampanum
tákna þakkarhug gefenda.
Hann er úr kirsuberjaviði, val-
hnotu og íslensku birki.
VERK sem Sigga á Grund vann
Englandi.
súrrealískum listaverkum svo
fremi sem þau eru vel unnin. Fyrir
mér er handbragðið aðalmálið og
listaverk skortir mikið ef hand-
bragðið er ekki gott.“
Sigga hefur mjög persónulegan
stíl og í Englandi, þar sem hún var í
skóla, var henni bent á að skipta
ekki um stíl. „Ég átti að halda mín-
um sérkennum því þau þóttu svo
sterk. Samt er ég alltaf opin fyrir
nýjum hugmyndum og er fremur
tækifærissinni en íhaldsseggur,“
segir Sigga.
Var eitt ár í London
„Ég hafði aldrei tækifæri sem
ung manneskja til að fara í skóla
en langaði alltaf til þess. Fyrir
fjórum árum lét ég svo drauminn
rætast og fór einn vetur í City &
Guild sem er virtur listaskóli í
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
SIGGA á Grund tréskurðarmaður við iðju sína í
Listamiðstöðinni Straumi.
London. Það var
meiriháttar upplif-
un og þá sá ég líka
hvernig ég stóð
miðað við aðra. Ég
var látin hafa verk-
efni sem útskriftar-
nemendur fengust
við og allt gekk
þetta afskaplega
vel,“ segir Sigga.
Spurst hefur að
einn kennari henn-
ar í skólanum hafi
sagt henni að
skólavistin væri
tímasóun því hún
kynni þetta allt en
hún hafi hins vegar
verið á öðru máli.
„Þegar ég kom út
til Englands auðg-
aðist sköpunargáfa
mín alveg eins og
í skólanum á
gerist hér að Straumi. Mér fannst á
tímabili sem verkin mín stöðnuðu
en þegar ég kom út lærði ég meiri
tækni og fékk aukið sjálfstraust."
Sigga hefur alla sína tíð búið í
sveit en hvernig skyldi henni hafa
líkað stórborgarlífið. „Það var
öðruvísi að vinna í borginni en
heima, ég fór mikið á söfn og varð
gjörsamlega heilluð. Ég hugsa
stundum um að þetta hafí verið
furðulegt uppátæki en það virðist
sem ég eigi auðvelt með að aðlag-
ast,“ segir Sigga og yppir öxlum.
Sigga á Grund var ekki bara í skóla
þar ytra því einnig vann hún á
verkstæði hjá tréskurðarmeistara í
London.
Lífleg list
„Mér finnst alltaf eins og ég sé
að byrja i listinni því ég á svo
margar hugmyndir
óunnar sem ég ætla
mér að fram-
kvæma. I verkum
mínum endurspegl-
ast gjarna lífið og
til að mynda finnst
mér gaman að
skera út hesta því
það er svo mikið
fjör í þeim. Einu
sinni var svo mikil
ferð á hesti að það
lá við að ég missti
hann út af hval-
tönninni sem ég
skar hann út í. Ég
get stundum alveg
lifað mig inn í vinn-
una,“ segir Sigga
hlæjandi og bendir
á mynd af hesti
sem virðist raun-
verulega ætla að
stökkva af stað.
„Ég sker einnig
mikið út hendur,"
segir hún, „því sá
sem getur skorið út
hendur er góður út-
skurðarmaður og
mér finnst einnig
mjög gaman að fást
við það.
Sigga er innt eft-
ir því hvort hún reyni alltaf að ráð-
ast á garðinn þar sem hann er hæst-
ur og hún segir svo vera. „Ég reyni
oft að finna erfiðustu leiðina til þess
að læra sem mest, ég vil alltaf vera
að bæta mig.“
Sigga kveður peruvið og íslenskt
birki uppáhalds efniviðinn. „Það er
erfiðara að vinna úr svo hörðum
viði en það er fallegra vegna þess
að árhringirnir koma ekki í ljós,“
segir Sigga og bendir á mynd af
verki sem unnið er úr peruviði.
Hún segir að hér á landi sé erfitt
að nálgast góðan efnivið en fólk sé
duglegt að muna eftir sér og hún
fái jafnan óhemjumikið af efni gef-
ins. „Ég fékk nýlega mikinn timb-
urbunka frá manni sem var hættur
að vinna. Það var úrvals útskurðar-
viður og honum var ekki sama hvar
hann lenti. Honum þótti vænt um
spýturnar sínar, sem ég skil ósköp
vel því mér þykir vænt um
spýturanr mínar líka,“ segir Sigga
brosandi.
Sigga ætlar að halda námskeið í
tréskurði 21.-27. júní í Hafnarfirði.
„Ég er einfari og hef því ekki verið
mikið fyrir að halda námskeið af
þessu tagi. Hingað til hefur fólk
komið heim til mín og verið í nokkra
daga ef það hefur viljað læra af
mér,“ segir hún.
Sigga á Grund hefur til þessa
ekki haldið margar sýningar á verk-
um sínum en stefnir að því að halda
veglega sýningu næsta sumar með
nýjum og gömlum gripum. „Ég er
þakklát fyrir að fá tækifæri til að
vinna í nokkurn tíma að mínum eig-
in listaverkum," segir tréskurðar-
maðurinn Sigga á Grund og tekur
til við að móta hestshöfuðið sem lík-
lega mun prýða sýninguna næsta
sumar.
Fróðleikur um hafið
HAFIÐ eftir Unnstein Stefánsson,
fyrrverandi prófessor í haffræði
við Háskóla Islands, var nýlega
endurútgefin. Hún kom fyrst út
1961 og er nýja útgáfan töluvert
breytt frá þeirri fyrri sem Unn-
steinn Stefánsson segir eðlilegt í
ljósi aukinnar þekkingar.
„Það hefur mikið vatn runnið
til sjávar á þessum tíma og vit-
neskja um hafið hefur aukist.
Bæði hvað snertir hafið við Island
og annars staðar vegna aukinna
rannsókna og bættrar tækni. I
dag geta menn notað mikið af
sjálfvirkum tækjum sem var í
mjög litlum mæli hægt fyrir
1960,“ segir Unnsteinn. Hann seg-
ir líka bætta myndatækni auð-
velda ailar útskýringar í nýju
bókinni. „Þegar ég skrifaði gömlu
bókina var til dæmis ákaflega
dýrt að nota !itmyndir.“
Að sögn Unnsteins er Hafið
fyrst og fremst samin með það
fyrir augum að vera aðgengileg-
ur fróðleikur fyrir almenning.
„Hafið skiptir okkur Islendinga
gífurlegu máli og því finnst mér
eiginlega að þessi
fróðleikur eigi erindi
til alls almennings í
landinu," segir Unn-
steinn. „Mér finnst
eiginlega að það sé
eitthvað sem Islend-
ingar eigi að vita svo-
lítið um,“ bætir hann
við.
Unnsteinn segist þó
vona að bókin verði
einnig notuð til
kennslu í framhalds-
kólum. „Sérstaklega
vona ég þó að sjómenn
lesi bókina og ég held
að þeir geri það, þeir
gerðu það með fyrri
bókina,“ segir Unnsteinn og bætir
við að í bókinni sé reynt að veita
yfirgripsmikinn fróðleik um hafið,
án þess að flækja málin með upp-
talningu á formúlum.
Djúpsjórinn mikil-
vægur fyrir lífríki
Atlantshafsins
„í bókinni er fjallað
um heimshöfin og
gerður samanburður á
þeim,“ segir Unn-
steinn, en þar eru m.a.
rakin almenn einkenni
hafsins eins og algeng-
ustu dýptir, lögun
hafsbotnsins og skipt-
ing hans. I Hafinu er
einnig drepið á sögu-
legan fróðleik og má
sem dæmi nefna sög-
una um Atlantis og at-
huganir Aristotelesar á
öldumyndun. Unnsteinn segir
þetta skemmtilega viðbót við þann
fróðleik sem bókin veitir, en menn
hafi ekki farið að afla sér almenns
fróðleiks um höfin fyrr en farið
var að sigla milli landa i auknum
mæli. „Lengi vel vissu menn til
dæmis ákaflega lítið hvað sjórinn
var djúpur,“ segir hann og bætir
við til skýringar að það hafi ekki
verið fyrr en dýptarmælar komu
til sögunnar að þekkingin jókst að
einhverju ráði.
„Það er mjög sláandi að það er
tiltölulega mjög hlýtt vestan meg-
in við Austur-Evrópu en kaldara
vestan megin Atlandshafsins," seg-
ir Unnsteinn og bendir á að reynt
sé að veita yfirgripsmikla þekk-
ingu á ýmsum eiginleikum hafsins,
t.d. eðlisfræði þess.
„Það hagar nú þannig til hjá okk-
ur hérna í Atlantshafinu að uppguf-
unar gætir hér meira en í Kyrra-
hafinu og því er sjórinn í Atlands-
hafinu saltari," segir Unnsteinn og
útskýrir að á veturna þegar kólni
verði sjórinn eðlisþyngri. Yfir-
borðssjórinn í Atlandshafinu berst
norður og á vetuma þegar kólnar,
sekkur hann og berst sem djúpsjór
( suðurátt. Saltið hefur áhrif á eðl-
isþyngd hans og því saltari sem
hann er því þyngri er hann og því
dýpra getur hann sokkið.
„Það er þessi sjór sem myndar
djúpsjóinn hér í Atlantshafinu,"
segir Unnsteinn. „Þegar komið er
niður fyrir yfirborðslagið em eng-
ar plöntur til að eyða næringarefn-
um, þvert á móti em það leifar af
plöntunum sem rotna og sökkva
niður,“ bætir Unnsteinn við og
segir leifar lífveranna berast með
þunga sjónum niður á djúpsjó og
leysast upp og auka þannig styrk
næringarefna niðri í sjónum.
„Ef slík lóðrétt blöndun ætti sér
ekki stað væm fiskveiðar mjög bág-
bomar hér eins og er nú mjög víða
annars staðar í höfunum. Þær em
til dæmis mun lakara víða í Kyrra-
hafínu, en þar vantar lóðrétta
blöndun á efstu sjávarlögunum svo
að plöntumar fái nægileg næring-
arefni," segir Unnsteinn og bætir
við „svo að það skiptir okkur tölu-
verðu máli að fylgjast með þessu.“
UNNSTEINN
Stefánsson.