Morgunblaðið - 20.06.1999, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1999 27
IjtM' OhrisliaB liinn Vínndi,
»f puð« nnft Damnurkuv k<»iu»igm' VinUn ng
GiuiIö, licrtngi i Sycsvík. Ilnltsplainnili, Stónnæri,
)ijuttnitíf»ki, Ui*nl»nrií ng AÍdinliorg,
nj»V*a.«>»CNS«: r.f'i* >* (uwSff «U
&««* L-.3S* ««4 l*» »♦«!« U» 'f* íi mí* *•«»» 'H?*»
5«'>. UfA fcJfi**!. Wto «*' í lr-«. »**» »-4. i t'p-trfi '**f*
*)>». «o>:j»:« I lni|v »r 1«:: *» !:•♦«» ««>». 1“** * &’» f* ♦**• ** *3**
«><. U«.* «.4«»«V5« .♦» H* *<*«• w *•* »>«»<«t»T* «4tt!í‘ t**»
,;<« i Vc<; t )< !«i. *i >t» f«i <■-«•»* *>»* * »<•« tó. *•> ev*:;««r«t «i l«rí« »• »«-
M«A f»l Tjtt.Uh* ftuvSS Lu«« Sl. ** w»»» ♦ií.Wfei H**’! *«* ►««*
•r !n» tmr. M. V*» V<w ♦i- «ri« >>*»«»■ ifcwiiý.llgi* »•*
ht •* Í«TÖ' «•< P»»«»«*3« 1»« ^ ♦«"• *•& ^**5
líj'í l«>*r ,ifo>j4. muil^ <«4» i'iiil i« tliili >««*v n '<»»* «9«* 0:
Irfluin VtunlM |:t<*>ir:«. «* <♦!• «^ú»íjr!»5»«i!i
íl>>«s»«li»i ♦» »* ♦jCtíMl.hia wiUfni Í«U*í<
L
1. fni.*..
I fta«ra »trf|«*js>, rn «*I»W»»B! Iíj»»» »o W« »*;'.«:<*•>♦*'' «*í9“
!>!*♦ ’• » ii«. ?.>«♦»< 1*11. J. p. «*í* tawl Wir !»**» «*»'•
•f»*:«« «fU* ‘í-J-' l>«*» »?. * }■«»«> W«, »» fc£$*fkrnMf» rf fcji Uw*i *S
• Meuitorju. (tiaArwwftrcritti 4;* k«,<.,x r-p <>«««> »ÍJ4 Vj4 :t»w>x(»
Sktt»l*Krt X fl I *»♦.♦■ Ir^-.u* vtv i>l>o» fcjO'.r * «í«. <VJfc* k*'* 1
ÞKÖ'!*rT»Ú>K. *> jii !♦>«’>. V« «<•>.-l.t kík«W»:k kUW!kí rÁwks. í »wAm !♦> 'l'“’
(.<tv !.:lirw 4 »il>«)***«>. •* ♦ 4>l:k t.«jWk vMÍ*t j^,« b*lét« <Vki Itofcst x »*tí»*.
♦» !>!*♦.! !<jrí> WÍII «S U<m i0*»vkv (»>■* vmc>>».♦.
1 i (fl)riflinn íifit Riciiíit,
ni (jiutiff Waabr ílonflr lii 'Somiifirt, ft Stnbtr? 04
(Sol&cré, í'crliifl iil SlcíBifl, $o!fÍtn. Siítaiarn,
A/itmfiriiru, S?autnborfl sfl Cibtntmifl.
f*|<«« »iU««tfftl: 0;:nsl íri «*s(»j*r •«!• tma irx’s? trs iCiífSr *.!t4iw
s«i5*j it 0«i»*>«ív» il N UÍMtfi ?;>'«:♦.**♦<«V<tí. ♦•m «>« !♦!?«>! ♦: hV
Máhújf t£i»i«fí '«i'í«feísó li! !♦*»,. (a íc « fet-Jp tlsf SiUíik; UU í st
Uíjfet; *5<::>*i«tbc*íift fUtic^N H:» í «♦ Bj »mö SUlwir »te**i<rtet:y« JUrtU
♦í:ú! Cs<t« <*. «a S« tu»t !;!!« »)*♦!> !í<lr«J ix í«»«!!f;nj*<í ífijxtU* (r. X
w«lí;« Ssiijjtsirr, c»s!f) UiUlrt, it ttt Usit fc»4r f.Jtaji f te!«»»!«si«. U»
,W«*Í KKÍfWtífjj. 8c
5í*l !>i jm lw!*l £1 »«>kU:!?« «:! i*»í«frss>« Ne !»2ií«( lis ®r«
f>r:» r<) I:: íSCiía: ■siUrrtt ?*•»(«*), («« í)i *í«tt<ííi UttrTtl *-H OUvklí*) «í 1«
trr4*íl' SriUlsikiífcffHlU', <} r»!»s!«: «m> í»!» sl t* !>»
í:-« i |*KJTS»:« 3s>t«y»S< )i>í;!<,:<:< 0e>5>ilis4<iS3!t« s: $i*r jifí«*t«
J’cifdœsjt!K> I« 3íl*a>íi fmii?r Atlií*ni»n.
I j.
3 íTf Wijwir. Srt I tx»W> ::! í;t «» JCwH !.rU<*a?»*Htr
« Sii>: ♦< *><» tv«í»ki Jdíí $ J «« frtSji írr , 4>* ís»>« w «?"♦ £*»•
«i Srrt«;h:i*j. !«a:«ul sl tfz U*k«h*!« «»« « N =» >
»«»•:*(, N» xtrHxír «••« (♦( «, Ne IttMll 5J»:Í fs* W*»
ð 5Ui!»i »t >♦♦ >KW írM > S «»HT 3tt«»í !iri»S« Ut »' «
KTojnttHtt f SKjftijrs. itrfeí ; tw'r«tiÍKu;-ua vtí f«??* :3 Siítfl *«•'
«>>5* Sl«í<jj.-*t,r, k-'íort 1« »>.: Hx s«N* €«!« «i UCrr U> latí< »!
Uírtt Kljrt í>jj,»j ía Sijttl i!iw*!<:ijf
UPPHAF stjórnarskrárinnar frá 1874.
dönsku kirkjunnar væri mun verri
eftir trúfrelsislöggjöfína þar í landi
en fyrir. Aðrir prestar voru svip-
aðrar skoðunar.
Trúfrelsi 1874
Kristján konungur IX setti Is-
lendingum nýja stjórnarskrá er
tók gildi 1. ágúst 1874. Var hún
reist á varatillögum síðasta Al-
þingis á undan en þó samþykkti
konungur ekki allar tillögur Is-
lendinga. Kvað stjórnarskráin á
um ýmis mannréttindi, svo sem
friðhelgi heimilisins og eignarrétt-
TUTTUGASTA öldin hefur
haft í för með sér geysilegar
breytingar á íslensku samfé-
lagi og þar með stöðu kirkj-
unnar innan þess. Kirkjusókn er
hverfandi og guðfræði kirkjunnar
stjómar ekki lengur viðhorfum og
hegðun fólks eins og hún gerði áður.
Fólk sem telur sig vera trúað veit
jafnvel ekki í hverju kenning kirkj-
unnar felst og hefur alrangar hug-
myndir þar um. Samt sem áður
voru 89,4% þjóðarinnar skráð í
Þjóðkirkjuna 1. desember sl. en í
evangelísk-lútherskum fríkirkju-
söfnuðum voru 3,6% þjóðarinnar.
3,3% landsmanna voru í 18 trúfélög-
um öðrum, en af þeim var Kaþólska
kirkjan á íslandi stærst með 1,3%
íbúanna í sínum röðum. Utan trúfé-
laga stóðu aðeins 2,1%, Pétur Pét-
ursson doktor í félags- og guðfræði
og prófessor í kennimannlegri guð-
fræði var spurður álits á stöðu
kirkjunnar.
- Hverja telur þú vera ástæðuna
fyrir sterkri stöðu kirkjunnar hvað
varðar félagatal í Ijósi þeirra samfé-
lagshreytinga sem orðið hafa á öld-
inni, og oft er lýst með orðinu „af-
helgun“, og í ljósi lítillar þátttöku
almennings í kirkjustarfí?
„Þegar við tölum um afhelgun í
þessu sambandi, þarf það ekki endi-
lega að þýða að fólk hafi snúist gegn
kirkjunni eða sé með meðvitaða af-
stöðu gegn kenningu kirkjunnar
eða boðskap hennar. Það sem gerst
hefur á 20. öldinni er að samfélagið
hefur breyst svo mikið, það hefur
svo margt annað komið til auk
kirkjunnar sem var mjög miðlæg
menningar- og félagsstofnun hér
áður fyrr, ekld síst í sveitasamfélag-
inu. A 20. öldinni erum við að upp-
lifa þéttbýlismyndun og tilkomu fé-
lagasamtaka og skóla, alls konar
möguleika á afþreyingu, skemmtan-
ir og mannamót á allt öðrum for-
sendum en áður var. þannig að hið
félagslega hlutverk kirkjunnar
minnkaði, en það þýðir ekki ’endi-
lega að fólk taki afstöðu gegn kirkj-
unni.
Hins vegar breytist það sérstak-
lega í sambandi við kirkjusókn, að
hún var nánast skylda áður fyrr í
sveitasamfélaginu. Það var t.d.
skylda að ganga til altaris og ef
menn mættu ekki í kirkju á öldinni
sem leið, sérstaklega á fyrri hluta
arins, atvinnufrelsi, framfærslu-
réttingdi öreiga af almannafé,
prentfrelsi, félagafrelsi o.fl. Hvað
trúna varðaði, þá var ákveðið að
hin evangelíska lútherska kirkja
skyldi vera þjóðkirkja á Islandi.
Þó mættu landsmenn stofna félög
til að þjóna guði með þeim hætti
sem væri í samræmi við sannfær-
ingu hvers og eins, ef ekkert yrði
kennt sem bryti gegn góðu siðferði
og allsherjarreglu. Trúfrelsisá-
kvæði stjórnarskrárinnar var sam-
þykkt án mikilla umræðna; önnur
þjóðernispólitísk mál voru fyrir-
hennar og eitthvað fram eftir öld-
inni, þurftu þeir að gera grein fyrir
því. Eg hygg að þetta hafí verið
hluti af félagslegu taumhaldi; með
þessu var haft eftirlit með því að
vinnufólk væri staðsett á bændabýl-
unum og til taks við vinnu en væri
ekki að slóra og rápa um sveitir,
betla o.s.frv. Kirkjan og prestamir
áttu mikinn þátt í því að hafa eftirlit
með siðgæði og samfélagsskipan-
inni allri sem var meira og minna
tengd kirkjunni í bændasamfélag-
inu. I kjölfar yfirreiðar Ludvigs
Harboe [síðar Sjálandsbiskups] sem
átti að koma skikkan á kirkju- og
skólamál voru gefnar út tilskipanir
á 4. og 5. áratug 18. aldar sem hertu
mjög á eftirlitshlutverki kirkjunnar.
Þetta eftirlitshlutverk leysist síðan
upp á síðasta áratug síðustu aldar
og þá verður það allt annað fyrir-
bæri að fara til kirkju en áður var.
Nú verður það ákveðin viljayfirlýs-
ing að ganga til kirkju og altaris, en
áður var jafnvel litið svo á að nóg
væri að einn af hverjum bæ færi;
það var einfaldlega talið sjálfsagt
mál áður fyrr, tilheyrandi sveitalíf-
inu frekar en persónuleg játning.
Þetta skýrir því af hverju kirkju-
sókn var svo mikil áður fyrr. Það er
nánast persónuleg játning að fara í
kirkju á sunnudögum nú orðið.
Það er því ein skýring á því að
fólk er ekki að fara úr kirkjunni, að
þótt félagslegt hlutverk hennar hafi
breyst og minnkað, þýðir það ekki
endilega að fólk taki afstöðu gegn
henni og boðskap hennar.
Önnur skýring er að kirkjan treð-
ur ekki lengur trúarlærdómum sín-
um inn á fólk. Fólki er frjálst að
koma í kirkju, það er ekki yfirheyrt
þegar það leitar eftir þjónustu
kirkjunnar heldur fær að hafa sínar
trúarskoðanir í friði. Auðvitað boðar
kirkjan sínar kenningar í guðsþjón-
ustunni en hún er ekkert að yfir-
heyra fólk um það hverju það trúir.
Þess vegna sjá margir ekki neina
sérstaka ástæðu til að segja sig úr
kirkjunni þar sem þeir fá að hafa
sínar trúarskoðanir nánast í friði, fá
að þroska þær og sinna trú sinni
þegar þeim hentar.
Annað sem hefur áhrif eru ýmsar
athafnir sem snúa beint að fjöl-
skyldunni og einstaklingnum. Þar
hefur ekki orðið mikil breyting; fólk
sækir enn til kirkjunnar skírn,
ferðarmeiri í stjórnmálaumræð-
unni á þeim tíma.
Breyttir tímar
Þó svo að stjómarskráin kvæði
nú á um trúfrelsi var einokunarvald
þjóðkirkjunnar í trúarmálum þjóð-
arinnar ennþá algjört. Valdakerfi
kirkjunnar var pýramídalaga, þar
sem nánast allt valdið safnaðist
saman á toppnum. Þetta mæltist
illa fyrir bæði innan kirkjunnar og
utan.
Undir lok 19. aldarinnar voru
ýmsar þær breytingar að gerast í
menningarlífí Islendinga sem
kveiktu andstöðu manna gegn hinu
staðnaða valdaskipulagi kirkjunn-
ar. Atti gagnrýnin m.a. upptök sín í
trúarlegu frjálslyndi og raunsæis-
stefnu Georg Brandes sem íslensk-
ir menntamenn í Kaupmannahöfn
höfðu komist í kynni við. Almenn
lýðræðisstefna, andstaða við emb-
ættismannakerfið og þjóðemis-
stefna áttu einnig sinn þátt í því að
staða kirkjunnar veiktist óðum.
Yfirstjóm kirkjunnar var enda í
nánum tengslum við dönsku stjórn-
ina og gekk jafnan erinda hennar. I
stjórnarskrármálinu hafði kirkju-
stjómin t.d. haldið málstað stjóm-
valda á lofti á Alþingi.
Fríkirkjuhreyfingin vaknar
Hið trúarlega frjálslyndi fólst
ekki í gagnrýni á guðfræði kirkj-
unnar nema að litlu leyti. Aðallega
kom það fram í gagnrýni á andlegt
og trúarlegt einræði kirkjunnar
fermingu og hjónavígslu. 60-80%
hjónavígslna fara fram í kirkju. Síð-
an em það útfarir; þar leitar fólk til
kirkjunnar nánast á sömu forsend-
um og áður fyrr. Það vill hafa ná-
lægð kirkjunnar á þessum tímamót-
um þar sem það er að glíma við til-
vistarspumingar og persónuleg
áfoll. Þar býður kirkjan fram sál-
gæslu frekar en beina boðun og fólk
er þakklátt fyrir nærvem kirkjunn-
ar, nærveru prestanna. Sálgæslan
gegnir miklu hlutverki í starfi kirkj-
unnar þó hún sé ekki áberandi. Og
þótt ekki sé verið að gera grein fyr-
ir henni í tölum þá held ég að kirkj-
an hafi ótrúlega mikil áhrif í gegn-
um sálgæslu.
Þetta er að mínum dómi ein skýr-
ingin á því að fólk vill hafa kirkjuna
sína, vill geta leitað til presta og að
kirkjan stendur nokkuð sterk hér á
landi.
Þriðja skýringin held ég sé, að
hér hefur ekki komið upp nein and-
kristin hreyfing. Verkalýðshreyf-
ingin var ekki andkristileg; hún var
kannski stundum andkirkjuleg en
ekki sem slík heldur einstaklingar
sem vom þá að gagnrýna einhverja
fulltrúa kirkjunnar en mjög sjaldan
kirkjuna sem slíka. Það var ekki á
trúverðugan hátt hægt að segja að
kirkjan væri kapítalísk stofnun.
Hún var frekar fátæk og hún var
þjóðleg menningarstofnun sem var
umburðarlynd. Mjög snemma í
biskupstíð Þórhalls Bjamarsonar
[biskups 1908-16] var þetta orðið
einkenni á kirkjunni sem hefur
haldist síðan að mínu mati í stómm
dráttum. Þórhallur Bjamarson var
fremstur í flokki í því að móta Þjóð-
kirkjuskilninginn og að mínu mati
má tala um rOdskirkju á Islandi þar
til eftir að ísland fær heimastjóm,
nánar tiltekið þar til Þórhallur neit-
ar að fara til Danmerkur að láta
Sjálandsbiskup vígja sig.
Samkvæmt þjóðkirkjuskilningn-
um er Þjóðkirkjan kirkja allrar
þjóðarinnar. Hún lítur á það sem
aðstæður til trúboðs og sálusorgun-
ar þegar fólk er í trúarefa en hún
lætur þann sem öllu ræður og allt
veit um að gera það upp endanlega
hver er guðs bam og hver ekki. Það
er ekki hlutverk prestanna að
greina sauðina frá höfranum skv.
kirkjuskilningi Þjóðkirkjunnar."
- Heldur þú að skilgreining
sem og dugleysi hennar sem stofn-
unar. Þó gagnrýndi t.d. Matthías
Jochumsson áhrif dönsku guðfræð-
innar og mælti með því að meiri
áhersla yrði lögð á enska guðfræði í
staðinn.
Einn gagnrýnenda var Jón Ólafs-
son ritstjóri Þjóðólfs, sem komist
hafði í kynni við kirkjulíf í N-Am-
eríku. Krafðist hann þess að kirkj-
an yrði lýðræðislegri og að ríki og
kirkja yrðu aðskilin að fullu. Sér-
staka áherslu lagði hann á að trúar-
leg uppfræðsla væri ekki á könnu
opinbera menntakerfisins.
Jón var einn forvígismanna þess
að stofna fríkirkjusöfnuð á Reyðar-
firði 1881. Fjölmargir safnaðarmeð-
limir Hólasóknar sögðu sig þá úr
þjóðkirkjunni með vísan til stjórn-
arskrárinnar og stofnuðu nýjan
evangelísk-lútherskan söfnuð.
Astæðan fyrir upphlaupinu var
ekki guðfræðileg heldur tengdist
ráðningu prests í Hólasókn eftir lát
sóknarprestsins; sóknarbömin
vildu mörg hver ekki una ákvörðun
kirkjustjómarinnar.
Tilurð hins nýja safnaðar olli
ýmsum lagalegum flækjum. ís-
lenskt stjómkerfi gat ekld á
nokkum hátt tekist á við þá stöðu
að í landinu væri annað trúfélag en
þjóðkirkjan. Þrátt fyrir að stjómar-
skráin kvæði á um trúfrelsi, þá
vom ekki nein lög sem lutu að ýms-
um hagnýtum málum sem upp
hlutu að koma með tilkomu nýrra
trúfélaga. Þannig hafði sóknar-
presturinn í Hólasókn fullan laga-
ÞÓRHALLUR Bjarnarson biskup
íslands 1908-1916 var forvígis-
maður í mótun kirkjunnar sem
þjóðkirkju. I nýársávarpi sínu 15.
janúar 1909 játaði hann það að
„guðsbarnasambandið geti átt
sér stað fyrir utan vébönd kirkj-
unnar“ en setti jafnframt fram
þá von sína að kirkjan, arftaki
„hinnar fornhelgu íslenzku
kristni," yrði áfram „lífæð þjóð-
arinnar".
Þórhallur varð guðfræðingur
frá Kaupmannahafnarháskóla
1883 og gegndi þar eftir bæði
prestsstörfum og kennslu við
Lærða skólann sem og Presta-
skólann. Hann var alþingismaður
Borgfirðinga 1894-1899 og 1902-
1907. Hann var kvæntur Val-
gerði Jónsdóttur og voru börn
þeirra Tryggvi bankastjóri og
Dóra, ktina Asgeirs Ásgeirssonar
forseta Islands.
kirkjunnar sem þjóðkirkju í stjóm-
arskránni 1874 hafi haft áhrif á að
þetta varð einkenni kirkjunnar?
„Já, og ég held að það hafi verið
útfært fyrst af Þórhalli Bjamarsyni
og reyndar tel ég að einskonar
stjómarskrá Þjóðkirkjunnar megi
finna í nýársávarpi hans til presta
sem birtist í tímaritinu Nýtt kirkju-
blað 15. janúar 1909. Hann vildi
hafa kirkjuna frjálslynda og þjóð-
lega. Hann vildi hafa heiðarleg
skoðanaskipti á milli ólíkra stefna.
A þessum tíma vora að koma upp
hörð átök á milli nýguðfræðinnar og
gamla rétttrúnaðarins, en hann vildi
ekki kljúfa kirkjuna heldur halda
báðum fylkingum innan hennar og
það hafa allir biskupar viljað síðan.
En nú eru þessar gömlu skotgrafir
ekki til lengur.“
- Verður ekki að líta á kirkjuna
sem eitthvað meira en bara trúar-
samfélag; verðum við ekki að meta
stöðu kirkjunnar og meðlimafjöida
út frá öðrum forsendum en annarra
trúarsöfnuða í landinu?
legan rétt á að innheimta sóknar-
gjöld hjá fríkirkjumeðlimunum með
lögregluvaldi.
Þessi staða kallaði á nýja löggjöf
og 1886 vom sett lög um starfssemi
sjálfstæðra trúarsafnaða. Eftir
nokkurra ára þrákelkni og and-
stöðu gegn lagasetningu á Aiþingi
samþykkti meirihluti þingheims að
setja lög. Þá var þeim prestum sem
sátu á Alþingi og orðið ljóst að
lengur varð ekki staðið í móti slíkri
lagasetningu og tóku fullan þátt við
lagagerðina til að tryggja að áhrifin
á þjóðkirkjuna yrðu sem jákvæð-
ust.
Lögunum var skipt í þrjá hluta.
Með fyrsta hlutanum var fólki
heimilt að eigast í borgaralegri
hjónavígslu ef bæði eða annað
hjónaefnanna vai- ekki meðlimur
þjóðkirkjunnar. Annar hlutinn kvað
svo á að embættisverk forstöðu-
manna sjálfstæðra safnaða skyldu
hafa sömu opinbera og lagalega
stöðu sem embættisverk þjóð-
kirkjupresta. Þriðji hlutinn kvað á
um að meðlimir safnaða, sem
stjómvöld samþykktu, væm und-
anþegnir greiðslu sumra gjalda til
þjóðkirkjunnar en þó ekki allra.
Má segja að með þessum lögum
hafi einokunarkröfu kirkjunnar í
guðfræðilegum og siðferðilegum
málum verið hafnað, ekki aðeins
að lögum heldur einnig í raun, þó
svo að þjóðkirkjan héldi áfram að
vera sú trúarstofnun sem flestir
Islendingar heyrðu til og gera enn
ídag.
„Jú, ég held við verðum að gera
það út frá sögulegum forsendum.
Það er einmitt eitt af einkennum
þjóðkirkjunnar að hún stendur
vörð um hefðina, um þjóðina, hún
talar til þjóðarinnar á hátíðar- og
sorgarstundum. Þá kemur þjóð-
kirkjan fram og talar til þjóðarinn-
ar. Eg hef oft á tilfinningunni að
aðrir söfnuðir líti oft á Þjóðkirkj-
una sem einskonar tryggingu fyrir
því að í íslensku samfélagi séu
ákveðin kristin grundvallargildi
ríkjandi, en það vanti ýmislegt á
sem þessir söfnuðir bjóða síðan
upp á og leggja mikla áherslu á í
sinni boðun og prédikun og greinir
þá frá. En þeir hafa ekki verið
fjandsamlegir í garð Þjóðkirkjunn-
ar eins og í Svíþjóð og Noregi. Þeir
hafa t.d. ekki verið þeir hörðustu í
að berjast fyrir aðskilnaði ríkis og
kirkju.“
- í umræðunni um tengsl ríkis
og kirkju er einmitt oft talað um
Þjóðkirkjuna sem ríkiskirkju. Hvað
segir þú um það?
„Ríkiskirkja er ekki sjálfstæð
heldur er henni stýrt frá ráðuneyti.
Hún hefur ekki sérstakt kirkjuþing
eða kirkjuráð heldur er það ríkis-
valdið sem fer með yfirstjórn kirkj-
unnar. Þjóðkirkjan er ekki ríkis-
stofnun þótt ríkið styrki hana og
vemdi samkvæmt stjómarskránni;
hún er þjóðkirkja á þessum evang-
elísk-lútherska grunni sem er þjóð-
legur vegna sögulegra forsendna og
ákvæðið í stjómarskránni er í raun
viljayfirlýsing um að íslenskt samfé-
lag byggi á kristnum gildum. Kirkj-
an vill ná til allrar þjóðarinnar,
þjóna henni, boða henni, fylgja
henni í gegnum allt lífið. Hún er
mótuð af þjóðinni og mótar þjóðina
líka. Þjóðkirkjan boðar Orðið sam-
kvæmt sínum játningagmndvelli og
samkvæmt samvisku þeirra sem
vígjast sem þjónar hennar og því
getur hún gagnrýnt stofnanir ríkis-
ins og ríkisvaldið; kannski gerir hún
of lítið af þvi.
En það er ennþá ráðherra sem
veitir endanlega prestsembættin og
því gæti einhver sagt að það sé ein-
kenni á ríkiskirkju, en það er meira
formlegs eðlis. Það að prestamir
era launaðir úr ríkissjóði gæti verið
túlkað sem einkenni á ríkiskirkju,
en á bak við það eru jarðeignir
kirkjunnar og samningar um þær á
milli ríkis og kirkju. Ég held að það
sé greinilegt að þó við höfum að
sumu leyti óbreytt ástand eftir ný
lög um stjórn, stöðu og starfshætti
kirkjunnar, þá hafi hún orðið meiri
þjóðkirkja, sé óháðari ríkinu en áð-
ur. Kirkjuþing setur nú lög um
innra starf kirkjunnar en Aiþingi
gerði það áður. Þetta gerir það að
verkum að kirkjan sjálf er miklu
sjálfstæðari."
Þjóðkirkiaa - kirkja
allrar þjáðarimrar