Morgunblaðið - 20.06.1999, Side 50

50 SUNNUDAGUR 20. JÚNÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
HUGVEKJA
í DAG
T
Frá vöggu
til grafar
Þúsund ára samleið kirkju og þjóðar
hefur byggt upp siðferðilegt og trúar-
legt bakland okkar. Stefán Friðbjarn-
arson segir að kirkjan sé að auki lifandi
og fjölþætt samfélag fólks: vin í erli og
streitu samtímans.
PAÐ ER við hæfi að beina
hugum okkar stundarkorn að ís-
lenzku þjóðkirkjunni. Hvers kon-
ar kirkja er hún? Svar við spum-
ingunni er að fínna í fræðslu-
bæklingi, sem Biskupsstofa og
Skálholtsútgáfan, útgáfufélag
Pjóðkirkjunnar,
gáfu út í fyrra.
Höfundur er nú-
verandi biskup
hennar, herra
Karl Sigur-
björnsson. Þar
segir m.a.:
„Hin evangel-
ísk-lútherska
kirkja nútímans
er sama kirkjan
sem frá öndverðu
hefur verið þjóð-
kirkja á Islandi.
Hvað sem skipu-
lag og starfs-
hætti varðar og
sviptingar sögunnar er hún hin
sama. Hún er grein á meiði einn-
ar heilagrar, almennrar, postul-
legrar kirkju. Enn ber hún böm
að skímarlaug í nafni heilagrar
þrenningar, eins og frá önd-
verðu. Enn sem fyrr iðkar hún
og kennir bænina í Jesú nafni.
Enn brýtur hún brauðið og
blessar bikarinn í nafni hans.
Enn kveður hún látna í lifandi
von um upprisu og eilíft líf.
Helgisiðir þjóðkirkjunnar byggja
á tilbeiðsluhefð kirkju vestur-
landa eins og siðir rómversk-
kaþólsku kirkjunnar. Lútherska
kirkjan telur sig reyndar kaþ-
ólska, en orðið kaþólskur merkir
„almennur" og á við það samfé-
lag kirkjunnar sem umlykur all-
ar þjóðir, allra alda og kynslóða,
lífs og liðna og óboma.“
Síðar í ritinu segir: „Island
hefur þá sérstöðu meðal landa í
Evrópu að hér hafa búið kristnir
menn allt frá upphafi mannvist-
ar. Island er eina landið i Evrópu
þar sem alltaf hafa búið kristnir
menn, frá því að mannsrödd
hljómaði fyrst hér hefur verið
beðið í Jesú nafni.“ Petta er satt
og rétt. Flestir landnámsmanna
vóru að visu ásatrúar. Meðal
þeirra vóra engu að síðu kristnir
menn eins og rakið hefur verið í
þessum pistlum. Hertekið fólk,
sem landnámsmenn höfðu með
sér frá Bretlandseyjum, var og
kristið. Og eins og segir í tilvitn-
uðum bæklingi: „Samkvæmt
elztu heimildum munu norrænir
landnámsmenn hafa hitt hér fyr-
ir kristna einsetumenn, írska,
sem hingað höfðu leitað einvera
til bænagerðar. Ymis örnefni
minna á vera papanna hér á
landi. Um Kirkjubæ á Síðu var
sagt, að þar mættu aldrei heiðnir
menn búa.“
í 62. grein stjómarskrár lýð-
veldisins íslands er kveðið á um
að hin evangelíska lútherska
kirkja skuli vera þjóðkirkja og að
ríkisvaldinu beri að því leyti að
styðja hana og vemda. Bisk-
upinn, herra Karl Sigurbjöms-
son, segir að ákvæði stjómar-
skrárinnar „merki að gengið sé
út frá því að íslenzk þjóð eigi sér
sameiginlegan siðagrandvöll sem
er kristinn trú og siður. Að í því
sjái þjóðin sjálfsmynd sína og
rætur menningar sinnar og að
því skuli hlúð. Þjóðarsátt hefur
ríkt í trúmálum hér á landi.“
Það er gæfa sérhverri þjóð og
sérhverjum einstaklingi, að eiga
traust bakland og að þekkja það;
að eiga djúpar, sögulegar rætur í
menningarleg-
um, siðfræðileg-
um og trúarleg-
um jarðvegi.
Þúsund ára sam-
leið kirkju og
þjóðar hefiir þró-
að þetta bakland,
bætt þennan
jarðveg þjóðar-
vitundar okkar,
þroskað menn-
ingarlegar og
siðfræðilegar
rætur okkar,
sem vonandi
skilar „gróandi
þjóðlífí" til
langrar framtíðar. Kirkjan í dag
er þó ekki einvörðungu burðarás
þessa baklands, heldur lifandi
samfélag fólks á líðandi stundu,
vin í erli og streitu nútíma þjóð-
félags.
Við eigum öll meiri og minni
samskipti við kirkju okkar frá
vöggu til grafar. Við erum ung
borin til kirkju til skímar í Jesú
nafni, en skírnin er annað af
tveimur sakramentum kirkju
okkar, hitt er altarisgangan.
Kaþólska kirkjan hefur sjö
sakramenti: skírn, skriftir, altar-
isgöngu, fermingu, hjónavígslu,
prestsvíglsu og „síðustu smurn-
ingu“, sem veitt er deyjandi
fólki. Við staðfestum skírnarheit
okkar við fermingu. Við göngum
mörg hver í hjónaband í kirkj-
unni okkar. Og þar er hinzta
kveðjustundin, er við ýtum úr
jarðlífsvör. Samneyti okkar við
kirkjuna nær m.ö.o. frá vöggu til
grafar.
Kirkjustarfið í dag er fjölþætt
og viðamikið. Það spannar m.a.
bræðrafélög, systrafélög, æsku-
lýðsfélög, kirkjukóra, bæna-
stundir, kyrrðarstundir, margs
konar fræðslu, félagsþjónustu,
starf með bömum, starf með
öldraðum o.s.frv. Að ógleymdri
Hjálparstofnun kirkjunnar, sem
vinnur mikið og gott starf, hér-
lendis og erlendis.
En meginverkefni kirkna og
þjóðkirkjusafnaða er „helgihald,
fræðsla og kærleiksþjónusta",
segir biskup hennar, og bætir
við: „Þar birtist og byggist upp
samfélag kirkjunnar í Jesú
Kristi. Þar er heilög ritning lesin
og túlkuð, bænin og lotningin og
þakklætið tjáð í orðum og tón-
um.“
í erli og önnum nútíma þjóðfé-
lags, „streituþjóðfélagsins", er
kirkjan vin, sem öllum er hollt að
leita til, biðjandi, bætandi og
uppbyggjandi vin; vörður þeirra
menningarlegu, siðferðilegu og
trúarlegu gilda, sem svo mikil-
vægt er að varðveita, ef við eig-
um að „ganga til góðs götuna
fram eftir veg“. Og sóknarkirkj-
an þín, lesandi góður, er aldrei
langt undan.
Höfundur er fyrrverandi blaða-
maður við Morgunblaðið.
VELVAKANPI
Svarað í síma 569 1100 frá 10-12 og 13-15
frá mánudegi til föstudags
Hver þekkir fóik-
ið á myndinni?
MARILYNN Reykdal,
litla stúlkan á myndinni, er
bandarískur prófessor af
íslenskum ættum. Hún
veit nánast engin deili á
ættingjum sínum íslensk-
um og biður þá sem geta
að bæta í það skarð. Hún
er hér á myndinni ásamt
ömmu sinni, Völu Reykdal
og afa, Óla Reykdal. Þau
bjuggu fyrst í Gimli,
Manitoba en fluttu síðan til
High Prairie, Alberta, lík-
lega um 1930. Vala er lík-
lega öðru nafni Valgerður
dóttir Guðrúnar Jónatans-
dóttur síðar Halldórsson.
Ekki eru nein frekari deili
kunn á Óla Reykdal. Þau
hjón munu hafa farið til
Vesturheims skömmu eftir
aldamótin eða á fyrstu ára-
tugum 20. aldar.
Þeir sem gætu gefið ein-
hverjar upplýsingar eru
beðnir að hafa samband
við Dóru S. Bjarnason, vs.
563e-3828, hs. 551e-5973
eða á netfangið:
dora@khi.is
Hðfundarnafn
undir ljóðin
KONA hafði samband við
Velvakanda og sagði hún
að sér þætti leiðinlegt að
sjá ekki nöfn höfunda und-
ir ljóðum sem birtast í
minningargreinum. Vildi
hún benda fólki á þetta.
Burt með bensín-
flutningabfla af
Reykjanesbraut
EG átti í síðustu viku leið
um Reykjanesbrautina og
mætti þá fjórum fullhlöðn-
um bensínflutningabílum
með tengivagna aftan í sér.
Því er bensínið ekki flutt
með skipum frá Hafnar-
firði til Helguvíkur þar
sem allt er tilbúið til þess
að taka við því og dæla því
upp á Keflavíkurflugvöll?
Hvað á lengi að leyfa þessa
flutninga eða er kannski
verið að bíða eftir stórslysi
eins og nýlega átti sér stað
erlendis? Burt með bensín-
flutningabfla af Reykja-
nesbraut.
Keflvíkingur.
Hver á „Fljúgandi
diska“?
ER einhver sem getur út-
vegað mér blóm sem kall-
ast „Fljúgandi diskar". Ég
átti svoleiðis blóm en það
fór forgörðum. Upplýsing-
ar í síma 421 2452.
Planet Chicken
- Með þökk fyrir góða
þjónustu.
VIÐ viljum þakka eigend-
um á Planet Chicken fyrir
góða þjónustu, huggulegan
aðbúnað og síðast en ekki
síst fyrir góðan mat.
Matargestir.
Trúlofunarhringur
týndist
TRÚLOFUNARHRING
UR týndist 12. júní annað
hvort í vesturbæjarlaug
eða á fótboltavellinum í
Kópavogi. Inni í hringnum
stendur „Þín Friðrikka“.
Fundarlaun. Skilvís finn-
andi hafi samband í síma
552 7019.
Gleraugu í óskilum
GLERAUGU fundust í
síðustu viku á bílastæðinu
við Bónus í Iðufelli. Gler-
augun eru aflöng í gylltri
umgjörð. Upplýsingar í
síma 567 9443.
Dýrahald
Rauðgulur högni
óskast
DÝRAVINIR. Óska eftir
rauðgulum högna, 2ja mán-
aða og kassavönum. Upp-
lýsingar í síma 557 6206.
Grænn gári týndist
GRÆNN gári týndist frá
Dalseli á 17. júní. Þeir sem
hafa orðið hans varir hafi
samband í síma 567 8184.
Leo enn ófundinn
LEÓ er enn ekki kominn í
leitirnar. Hann týndist á
Geirsnefi, en býr í Borga-
hverfi í Grafarvogi. Hann
er af írsku setter-kyni og
er með hvíta stjörnu á
bringunni. Þeir, sem geta
veitt upplýsingar vinsam-
legast hafi samband við
Óskar í síma 897 2444 eða
Jón í síma 893 4555. Fund-
arlaunum heitið.
SKAK
llmsjón Margcir
Pétursson
STAÐAN kom upp í ný-
stárlegu atskákeinvígi
þeirra Karpovs (2.710),
FIDE - heimsmeistara og
Indverjans Anands (2.780)
sem fram fór í Leon á
Spáni í júní. Anand hafði
svart og átti leik í þessari
stöðu, en Karpov var að
drepa biskup á c4.
44. - Bxf2+! 45. Kg2 - h3+
46. Kfl og Karpov gafst
upp um leið.
Kapparnir fengu að hafa
tölvur sér til aðstoðar í
skákunum til að hjálpa sér
við útreikninga. Anand
nýtti sér þetta betur og
burstaði Karpov með fimm
vinningum gegn einum.
SVARTUR leikur
og vinnur.
Víkverji skrifar...
FÓLK hefur talsvert kvartað und-
an því við Víkverja að það eigi
erfitt rneð að skilja, eða að minnsta
kosti að muna, hvað þrír metrar á
sekúndu séu mikill vindur, eða fimm
metrar eða 20 metrar. Fólk, sérstsk-
lega það sem komið er yfir miðjan
aldur, vill fá sín vindstig, þó þau séu
úrelt að sögn Veðurstofumanna. Vík-
verji var vinsamlega beðinn um að
koma þeirri spurningu á framfæri,
bæði við fjölmiðla og Veðurstofuna
sjálfa, hvort ekki væri hægt - að
minnsta kosti fyrst í stað - að birta
alltaf hvort tveggja; metrafjölda
vinds á sekúndu, sem sagt, og gefa
til kynna um leið hversu mörg vind-
stig það væra skv. gamla úrelta kerf-
inu. Margir telja þetta nauðsynlegt
til að átta sig á því hvað um er að
ræða og til að venjast þessum nýju
upplýsingum.
XXX
JÓLAHÚSIÐ, sem ung þjón í
Eyjafjarðarsveit komu á fót fyrir
nokkrum áram, er skemmtilegur
staður. Víkverji kom þar við fyrr í
sumar og komst satt að segja strax í
jólaskap. Það var ekki síst ilmandi
hangikjötslyktin í húsinu, sem fyllti
vit Víkverja þegar inn kom, sem varð
þess valdandi. I húsinu hékk nefni-
lega hangikjöt, sem Benedikt hús-
ráðandi kallaði tvíreykt, og lyktin og
bragðið því sterkari en venjulega.
Benedikt segist hvetja fólk til að
kaupa slíkt hangikjöt og láta það
hanga heima í eldhúsi í desember til
að skapa jólastemmningu. Gott sé að
narta í það í jólamánuðinum. Bene-
dikt sagði Víkverja að hann hefði
selt tíu slík læri fyrir fyrstu jólin,
sem hann bauð þau til sölu, fyrir
þremur áram, en fyrir síðustu jól
hefði hann selt 300 læri.
XXX
ÆTTIR Jóns Orms Halldórs-
sonar, Samtal á sunnudegi, sem
eru á dagskrá Rásar 1, era afar
skemmtilegir að mati Víkverja. Þar
ræðir Jón Ormur við fólk um bæk-
urnar í lífi þess; bækur sem hafa haft
mikil áhrif á fólkið, og umræðurnar
era gjarnan um allt milli himins og
jarðar. Notalegur þáttur.
XXX
VÍKVERJA barst nýlega í hend-
ur dagskrá Jasshátíðarinnar á
Egilsstöðum, sem fram fer um
næstu helgi. Hætt er við að þar verði
gaman sem endranær, ekki síst á
laugardagskvöldinu en þá verður
danski djassfiðluleikarinn Finn
Ziegler í sviðsljósinu. Víkverji hefur
hlustað mikið á Ziegler, og treystir
sér til að mæla með Dananum. Og í
fyrsta skipti á íslandi verður djassað
um borð í fljótabát þetta kvöld; tón-
leikamir fara nefnilega fram í Lag-
arfljótsorminum, hinum nýja fljóta-
bát þeirra Héraðsbúa.
xxx
SJALDAN eða aldrei hafa jafn-
mörg óvænt úrslit orðið svo
snemma í bikarkeppninni í knatt-
spyrnu og nú. Þegar komið er í 16
liða úrslit keppninnar era þrjú úr-
valsdeildarlið þegar dottin úr leik;
Grindvíkingar töpuðu fyrir ung-
mennaliði Fram, Víðismenn í Garði
lögðu Framara að velli og Sindra-
menn á Homafirði gerðu sér lítið
fyrir og slógu Leiftursmenn frá
Ólafsfirði út. Öll era þessi úrslit í
raun með ólíkindum, en sýna svo
ekki verður um villst að allt er mögu-
legt í knattspyrnu. Kannski frábær
árangur landsliðs Islands sé farinn
að hafa áhrif á „litlu“ liðin á íslandi;
að sú hugarfarsbreyting sem þar
hefur átt sér stað hafi smitað út frá
sér og leikmenn þeima liða hérlendis
sem hingað til hafa verið talin lítil
séu famir að hugsa eins og landsliðs-
mennimir, þegar þeir glíma við sína
Golíata; að þeir séu farnir að hafa
miklu meiri trú á sér en áður þegar
barist er við lið sem era mun betri á
pappímum.
XXX
VÍKVERJI nefndi Munin, blað
skólafélags Menntaskólans á
Akureyri, fyrir viku og langar að
vitna ofurlítið til viðbótar í blaðið.
Þar er meðal annars að finna samtal
við Sigurð Ólafsson, sem kennir sögu
og heimspeki við MA. Hann varð
stúdent frá skólanum 1971 og eftir
heimspekinám fór hann til Dan-
merkur þar sem hann lærði hug-
myndasögu og heimspeki. Sigurður
er svo spurður hvað tekið hafi við að
námi loknu, og svarar: „Ég fór að
vinna sem verkamaður í stað þess að
vera atvinnulaus eins og margir fé-
lagar mínir. Það var mikið atvinnu-
leysi á þessum árum, bæði meðal
menntamanna og annarra. Danskir
menntamenn vilja frekar vera á at-
vinnuleysisbótum en að moka skít.
Við Islendingar brettum hins vegar
bara upp ermamar og ég vann fyrst
við malbikun og síðan á lyftara í
fimm ár.“ Athyglisverð ummæli.