Morgunblaðið - 22.06.1999, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 22. JÚNÍ 1999 43‘
UMRÆÐAN
Þvottavélar fyrir
vélahluti
Um stöðu
hug'mynda-
fræðinnar
Á UNDANFÖRNUM vikum hafa
birst í Morgunblaðinu a.m.k. tvær
greinar í pistlum þeim er nefnast
„Viðhorf*, þar sem
komið er inn á stöðu
hugmyndafræðinnar.
Sú fyrri er eftir Þröst
Helgason og var nokk-
urskonar niðurlag á
kosningum undir yfir-
skriftinni „Um pólitík
og ímyndir“. Þar fjallar
hann um hvernig hug-
myndafræðibaráttan
hafi vikið fyrir ímynda-
baráttu og fullyrðir að
hugmyndafræðin sé
endanlega liðin undir
lok. í hinni seinni er
nefnist „Fræði sem
sigruðu", fjallar Krist-
ján Jónsson m.a. um
„þriðju leið“ vinstri
manna og afhjúpar hana sem klass-
íska hægristefnu, en kemur líka inn
á hugmyndafræðina og endar sína
grein á því að segja að andlát hug-
myndafræðinnar sé áreiðanlega ýkt.
Varðandi grein Kristjáns, þá er lítið
um hana að segja þar sem undirrit-
aður er sammála henni að flestu
leyti. Það er hinsvegar grein Þrast-
ar sem ég finn hjá mér hvöt til þess
að bregðast við.
Bókstafstrú
fjármagnsins
Þröstur segir í sinni grein: „í
raun hlýtur miðjan að vera tóm
vegna þess að pólarnir sem hún hef-
ur miðað sig við eru ekki lengur til
staðar ... enda fara stjórnmál sam-
tímans fram í tómarúmi þar sem
engin viðmið eru fyrir hendi.“ Og
seinna: „Pólitíkusar að leika póli-
tíkusa, að fara með rulluna sína eins
rétt og þeir höfðu hæfileika til, svið-
settir sem þeir sjálfir í leikriti um þá
sjálfa.“ Þröstur er fastur í sínu eigin
leikriti, leikriti sem mætti e.t.v.
nefna „dauði hugmyndafræðinnar“.
í því leikriti er ekki um neinar aðrar
viðmiðanir að ræða en hina horfnu
póla þegar rætt er um hugmynda-
fræði. Leikstjórn er í höndum höf-
unda hinnar lúmsku hugmyndafræði
sem dulbýr sig sem „raunveruleik-
ann sjálfan" og stendur uppi í dag
sem hinn óumdeildi sigurvegari
vegna þess að það hafa langflestir
tekið upp það merki. Þessa hug-
myndafræði mætti e.t.v. kalla bók-
stafstrú fjármagnsins eða „financial
fundamentalism" eins og Jeff Gates,
höfundur bókarinnar: „The Owners-
hip Solution, Shared Capitalism for
the 21st Century" kallar hana. Inn-
tak hennar er ekkert annað en fé-
lagslegur Darwinismi þar sem hver
er sjálfum sér næstur og hinn
sterkasti sigrar, ásamt ofuráherslu
á hlutabréfamarkað og fjármagns-
markað eins og þessi
fyrirbæri séu upp-
spretta einhverrar
verðmætaaukningar í
sjálfu sér.
Endapunktur?
Sú fullyrðing að hug-
myndafræðin sé endan-
lega liðin undir lok fel-
ur í sér aðra fullyrð-
ingu; að við séum kom-
in á einhvern enda-
punkt, það sé ekki
hægt að gera betur.
Það sé komið á samfé-
lag á einhverjum end-
anlegum grunni sem
muni ekki breytast.
Hugmyndastefnur eru
nefnilega ekkert annað en vegvísar
til annarra og þá væntanlega betri
samfélaga. Hugmyndin um endalok
Hugmyndafræði
Rödd okkar húmanista
er e.t.v. ekki hávær á
sviðinu í dag, segir
Kjartan Jónsson, en
það stendur til bóta.
hugmyndafræðinnar er mikil blekk-
ing. Kerfið hér, eins og kerfið annar-
staðar í heiminum, er á ákveðinni
stefnu, það er ekki kyrrstætt. Það er
alveg hægt að sjá merkin ef menn
vilja. Ein afleiðing þeirrar stefnu er
sú að bilið á milli hinna fátæku og
hinna ríku er að aukast, bæði á milli
fátækra og ríkra þjóða og svo innan
ríkjanna. Dæmi um þetta er sú stað-
reynd að meðan verg þjóðarfram-
leiðsla í heiminum jókst að meðaltali
Kjartan
Jónsson

\
Gerum úttekt á þrýstiloftskerfum, fyrirtækjum
að kostnaðarlausu, og gerum tillögur til úrbóta.
Erum sérfræðingar
í þrýstilofti
ÞAÐ LIGGUR í LOFTINU
AVS

Garðsenda 21, 108 Reykjavík.
Sími 568 6925.
um 40% á milli áranna 1970 og 1985
þá jókst hún aðeins um 17% hjá fá-
tækari þjóðum. Árið 1998 var neysla
þeirra 20% sem höfðu mestar tekj-
urnar 86% af heildarneyslunni á
meðan neysla þeirra 20% fátækustu
var aðeins 1,3%. Sú tala hefur lækk-
að frá 2,3% á síðustu 30 árum. Af-
nám á ákvæðum Bretton Woods
samningsins um takmörkun á fjár-
magnsflæði lagði grunninn að gífur-
legri aukningu á fjármagnsbraski,
útþenslu á ekki neinu, nánast ein-
göngu til hagsbóta bröskurum.
Líka á íslandi
Þetta á sér stað líka hér á íslandi.
Það má sjá á launamismun almennt
og svo er frysting á skattleysis-
mörkum eitt dæmi, staðreynd sem
veldur því að nettó innkoma þeirra
sem lægst hafa launin hefur minnk-
að í hlutfall við innkomu þeirra
launahærri. Reiknað hefur út að
með öllum jaðaráhrifum þá hafi ráð-
stöfunartekjur þeirra sem minnst
hafa aukist mjög óverulega vegna
þessa. Fjármagns- og hlutabréfa-
braskið hefur hafið innreið sína hér
á landi ásamt þeirri bamslegu trú að
það verði einhver verðmætasköpun
við braskið, ekki ósvipað trúnni á
keðjubréf, að peningar verði til úr
engu og að það geti allir grætt á
þessu, gullgerðarlist nútímans.
Við húmanistar
Rödd okkar húmanista er e.t.v.
ekki hávær á sviðinu í dag en það
stendur til bóta. Við höfum tillögur
(hugmyndafræði) sem sveigja okkur
af þessari braut, án þess að grípa til
gamalla úrræða ríkismiðstýringar
og forsjárhyggju. Varðandi fjár-
magnsbraskið og misskiptinguna, þá
hafa okkar tillögur um húmaníska
atvinnustefnu, þar sem komið er á
verulegri eignaraðild starfsmanna
og þ.a.l. hafi þeir veruleg rekstrar-
leg áhrif, þær afleiðingar að meiri
tilhneiging verður hjá fyrirtækjum
að efla eigin uppbyggingu í stað
þess að fjármagn sé dregið úr þeim í
arðgreiðslur og fjárfestingar utan
rekstrarins, sem er stór hluti af
braskinu. Það leiðir að öllu jöfnu til
aukinnar áherslu á fjölgun starfa
hjá fyrirtækjunum og hærri launa.
Við höfum tillögur um valddreifingu
og virkari þátttöku almennings í
ákvarðanatöku sem dregur úr póli-
tískri misbeitingu og valdníðslu.
Þetta er hugmyndafræði, við þykj-
umst ekki höndla með raunveruleik-
ann sjálfan. Raunveruleikinn fylgir
á eftir, rétt eins og raunverulegt hús
kemur á eftir húsateikningu arki-
tektsins. Þetta er hugmyndafræði
um talsvert betra og réttlátara sam-
félag.
Höfundur er félagi f
Húmanistaflokknum.
Jákó sf.
sími 564 1819

jr
sundvörur fyrir
3 mánaða - 10 ára börn
fást í:
• Nettó Mjódd
• Nettó Akureyri
• KÁ Selfossi
• Liverpool
• apótekum
• Lyfju
• sundlaugum
• sportvöruverslunum
Hafðu öryggið i fyrirrúmi
23.-26. JÚNÍ
Vertu með í gleðikasti!
Komdu í Kringluna, skoSaSu nýju
sumarvörurnar, gæddu þér á girnilegum
réttum og gerðu gæðakaup á Kringlukasti.
Sérkjörin koma þér á óvart á hverjum degi.
Nokkrar verslanir og þjónustuaðilar veita
dag hvern 15 % viðbótarafslátt af
sérvaldri vöru eða þjónustu
ofan á Kringlukastsafsláttinn.
Komdu f Kringluna
og njóltu þess nýjasta
á sólskinsverði.
KRINGLUKAST HEFST
Á MORGUN.
miðvikudagur
fimmtudagur
föstudagur
laugardagur
NÝJAR VÖRUR
m e ó sérstökum af slætti
20%-50%