Morgunblaðið - 03.09.1999, Page 1

STOFNAÐ 1913
198. TBL. 87. ARG.
FOSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999
PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSIN S
Nyrup
biður
Thule-búa
afsökunar
Kaupmannahöfn. Morgunblaðið.
POUL Nyrup Rasmussen forsæt-
isráðherra Danmerkur bað íbúa
Thule á Grænlandi í gær afsökunar
á nauðungarflutningunum 1953, er
þeir þurftu með fárra daga fyrir-
vara að yfirgefa heimabyggð sína
og flytja í aðra byggð sökum hern-
aðarframkvæmda Bandaríkja-
manna á Grænlandi.
Nyrup hefur
hingað til ekki
viljað biðjast af-
sökunar, en birti
í gær skriflega
yfirlýsingu eftir
fund sinn með
Jonathan Motz-
feldt, formanni
grænlensku
landstjómarinn-
ar. Er Nyrup
hitti blaðamenn eftir fundinn vildi
hann ekki taka orðið „afsökun" sér
í munn, en vísaði í hina skriflegu
yfirlýsingu, þar sem orðið kæmi
skýrt fram, bæði á dönsku og á
grænlensku.
„I anda ríkjasambandsins og
með virðingu fyrir Grænlandi og
íbúum Thule vill stjómin fyrir
hönd danska ríkisins koma á fram-
færi afsökun til Inughuit, íbúa
Thule, og til allra Grænlendinga
fyrir það hvemig ákvörðunin um
flutning var tekin og síðan fram-
kvæmd,“ sagði í yfirlýsingunni í
gær. Motzfeldt var mjög ánægður
og sagðist vera sammála Nymp
um að þar með væri endi bundinn á
stjórnmáladeilur um Thule-málið.
Thule-búar með áfrýjun
í athugun
Fyrir skömmu féll dómur í máli
Thule-búanna, þar sem því var
slegið föstu að um nauðungarflutn-
inga hefði verið að ræða og þeim
dæmdar bætur fyrir, en mun lægri
en þeir fóru fram á. Stjórnin mun
ekki áfrýja dómnum, en Thule-bú-
ar eru enn að athuga þann mögu-
leika.
Poul Nyrup
Rasmussen
Reuters
Nýr Danaprins
JÓAKIM Danaprins og Alex-
andra prinsessa sýna nýfæddan
son sinn á Ríkissjúkrahúsinu i
Kaupmannahöfn í gær. Prinsinn
fæddist sl. Iaugardag, 28. ágúst,
og hefur enn ekki hlotið nafn.
Hann er þriðji að ríkiserfðum
eftir Friðrik krónprins, eldri
bróður Jóakims, og föður sinn.
Beðið í ofvæni eftir samningi fsraela og Palestínumanna
Stefnt að undirritun
í Egyptalandi í dag
Alcxandríu, Jerúsalem. AP.
SAMNINGAVIÐRÆÐUR Israela
og Palestínumanna um endurnýjað
samkomulag um „land fyrir frið“
voru strandaðar í gær, og varð því
ekkert úr fyrirhugaðri samnings-
undirritun í Alexandríu í Egypta-
landi. Madeleine Albright, utanrík-
isráðherra Bandaríkjanna, brá þá á
það ráð að freista þess að miðla
málum með því að eiga næturfund
með Ehud Barak, forsætisráðherra
Israels, í því skyni að forða því að
upp úr slitnaði í eitt skiptið enn.
Amr Moussa, utanríkisráðherra
Egyptalands, og háttsettur erind-
reki Bandaríkjastjórnar, vöktu
seint í gærkvöld vonir um að af
undirritun samninganna yrði í dag,
fostudag. Líklegt þykir að athöfnin
fari fram í orlofsdvalarstaðnum
Sharm el-Sheik á Rauðahafsströnd
Egyptalands.
Meginásteytingarsteinninn á
lokaspretti samningaviðræðnanna
mun hafa verið hve margir palest-
ínskir fangar skyldu látnir lausir
úr ísraelskum fangelsum. Sumir
þeirra sitja inni fyrir morð á Isra-
elsmönnum.
Afskiptum Albright
vel tekið
Eftir að hafa átt fund í Alex-
andríu með Hosni Mubarak, for-
seta Egjrptalands, átti Albright
tveggja tíma viðræður við Jasser
Arafat Palestínuleiðtoga, en flaug
að því loknu til fundar við Barak í
Jerúsalem. Fram að þessu hafði
Albright haldið sér til hlés og sagt
Reuters
Atökum linnir ekki í kjölfar þjóðaratkvæðagreiðslunnar á Austur-Tímor
Dili. AP, Reuters.
TVEIR innfæddir starfsmenn
Sameinuðu þjóðanna voru drepnir
á Austur-Tímor í gær, er bylgja of-
beldis hélt þar áfram eftir atkvæða-
greiðsluna um framtíð eyjunnar
sem fram fór í byrjun vikunnar.
Gerðist þetta þrátt fyrir ítrekaðar
áskoranir embættismanna SP um
að indónesísk öryggismálayfirvöld
sæju til þess að öryggis fulltrúa SÞ
og almennings á Austur-Tímor yrði
gætt.
Fred Eekhard, talsmaður SÞ í
höfuðstöðvum samtakanna í New
York, greindi frá því að starfs-
mennirnir sem drepnir voru hefðu
verið felldir í bænum Maliana, um
140 km vestur af höfuðstaðnum
Dili, en þar hafa róttækii- fylgis-
menn áframhaldandi indónesískra
yfirráða á Austur-Tímor haft sig
hvað mest í frammi með ofbeldis-
verkum síðustu daga.
Fleiri starfs-
menn SÞ vegnir
í fyrradag lágu að minnsta kosti
þrír í valnum eftir harkaleg átök
fylgismanna sjálfstæðis eyjunnar
og andstæðinga þess nærri skrif-
stofu SÞ í Dili. Nú hafa fjórir
starfsmenn SÞ verið vegnir frá því
atkvæðagreiðslan fór fram á mánu-
dag. Búizt er við að spennu linni
ekki næstu daga, á meðan talning
atkvæða stendur yfir, en líklegast
þykir að meirihluti hafi greitt fullu
sjálfstæði atkvæði sitt.
Indónesíustjórn skýrði frá því í
gær, að sér þætti til greina koma að
friðargæzlulið á vegum Sameinuðu
þjóðanna kæmi til Austur-Tímor,
en fram að þessu hafði stjórnin ít-
rekað lýst því yfir að hún ein myndi
sjá um öryggisgæzlu á eyjunni, sem
áður var portúgölsk nýlenda en var
hemumin af Indónesíuher árið
1.976.
Öryggisráð SÞ yrði að veita sam-
þykki sitt fyrir friðargæzluliði á
Austur-Tímor, og að sögn vest-
rænna stjórnarerindreka mun að
svo stöddu ekki vera einróma
stuðningur innan ráðsins við slíka
að það væri alfarið í höndum samn-
ingamannanna að „taka erfiðu
ákvarðanirnar". En þegar í það
stefndi að ekkert yrði úr undirrit-
un tók hún til sinna ráða. „Það er
eðlilegt að ég reyni að gera það
sem ég get fyrst ég er hérna,“
sagði hún. Egyptalandsstjórn
fagnaði afskiptum bandaríska ut-
anríkisráðherrans. „Við teljum að
áframhaldandi nálægð Bandarikj-
anna í friðarumleitununum sé mjög
mikilvæg," sagði utanríkisráðherr-
ann Moussa.
Moussa hafði áður lýst stöðunni í
samningaviðræðunum þannig, að
einungis minniháttar ágreinings-
efni væru enn óleyst milli Israela
og Palestínumanna, og „fangamál-
ið“ væri „því sem næst leyst“.
Dennis aft-
ur á land
PALLBÍLL liggur á hvolfí, graf-
inn í sand, við veginn norður af
bænum Buxton í Norður-Kar-
ólínuríki í Bandaríkjunum í gær,
eftir að hitabeltislægðin Dennis
hélt aftur inn á land með
steypiregni og miklum vind-
hraða. Stormurinn, sem áður
var fellibylur að styrkleika,
hafði lónað úti fyrir ströndinni
og safnað í sig vatni í fimm
daga.
tillögu. Að sögn heimildamanna AP
í höfuðstöðvum SÞ álíta sumir með-
limir öryggisráðsins það mikilvægt
að indónesísk yfirvöld fái tækifæri
til að sanna að þau geti staðið við
fyrirheit sitt frá því í maímánuði sl.
um að tryggja öryggi á Austur-
Tímor.
Eðlilegt að SÞ taki síðar við
öryggishlutverki
Phil Reeker, talsmaður banda-
ríska utanríkisráðuneytisins, sagði
það eðlilegt að Sameinuðu þjóðirn-
ar tækju við öryggishlutverki á A-
Tímor ef niðurstaðan verður sú að
eyjan hljóti sjálfstæði frá
Indónesíu, en krafan væri sem
stendur enn sú, að Indónesíustjórn
stæði við fyrirheit um að tryggja
friðinn og binda enda á ofbeldis-
verk öfgafullra stuðningsmanna
indónesískra yfirráða.
Heims-
höfín sögð
sjúk
London. The Daily Telegraph.
HÖF heimsins eru sjúk og
eiga við nýtilkomna sjúkdóma
að etja, sem valda lífinu í sjón-
um stórfelldum skaða. Þetta
fullyrðir hópur vísindamanna í
grein sem birtist í dag í vís-
indatímaritinu Science.
Spá greinarhöfundar því, að
sýkingar eigi eftir að fara vax-
andi, að hluta vegna loftslags-
breytinga og að hluta að til-
stuðlan mannsins.
Hækkandi hitastig í loft-
hjúpi jarðar og mengun valda
því að gamalkunnir sjúkdómai-
finna nýja hýsla, til dæmis
hafa selir smitazt af hundafári
úr sleðahundum og sardínur
sýkzt af herpesveiru úr eldis-
fiski.
„Samanlögð áhrif hækkandi
hitastigs, mannlegra athafna
og mengunar eru að skapa
hættulega blöndu sem ógna
hitabeltiskóröllum sem og
sjávarlífí í kaldari sjó,“ segir
einn aðalhöfundur greinarinn-
ar, Drew Harvell við Cornell-
háskóla í Bandaríkjunum.