Morgunblaðið - 03.09.1999, Page 4

4 FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Prófessor í ferðamálafræðum vonar að Islendingar berjist
fyrir náttúruna eins og þeir börðust fyrir fiskinn
Osnortin náttúra heims-
ins sífellt minnkandi
VALENE Smith, prófessor í mann-
fræði ferðamála við Califomia State
University í Chico í Bandaríkjun-
um, líkir Eyjabökkum við Yellow-
stone-þjóðgarðinn í Bandaríkjunum
eins og hann var áður en hann fyllt-
ist af ferðamönnum. Hún segir of
snemmt að fara út í framkvæmdir á
svæðinu þar sem upplýsingar um
áhrif hvers konar uppbyggingar á
svæðinu liggi ekki fyrir og hafi ekki
verið metnar.
Valene Smith er stödd hérlendis
um þessar mundir og heldur fyrir-
lestur á málþingi Ferðamálaráðs Is-
lands um skipulag ferðamannastaða
nk. laugardag, auk þess sem hún
kennir tímabundið nemendum í
ferðamálafræði við Háskólann á
Akureyri. Valene hefur undanfama
viku ferðast um landið og skoðaði
hún meðal annars Eyjabakka.
í samtali við Morgunblaðið segist
Smith viija varpa fjölda spurninga
til íslendinga um framtíð svæðisins
eftir að hafa skoðað það. Hún segir
það vera grundvallaratriði að
Islendingar láti framkvæma alls-
herjar umhverfismat á svæðinu.
Ekki eingöngu vegna fyrirhugaðra
virkjunaráforma heldur fyrir alla
uppbyggingu sem hugsanlega muni
eiga sér stað á svæðinu. íslendingar
þurfi að vita með mun
meiri vissu en við ger-
um nú hvað svæðið þol-
ir og hvað ekki.
Eyjabakkar sérstak-
ir meðal norður-
heimskautssvæða
Valene Smith er sér-
fræðingur á sviði
ferðamennsku á heim-
skautasvæðum. Hún
skrifaði jafnframt
grundvallarrit í ferða-
málafræðum, „Hosts
and guests, the ant-
hropology of tourism“,
sem fjallar um áhrif
ferðamennsku á samfé-
lag pg umhverfi.
„Ósnortin náttúra og víðemi fara
hverfandi í heiminum og þau sem
eftir eru verða mikilvægari og mik-
ilvægari. Við verðum að halda ein-
hverjum eftir handa komandi kyn-
slóðum. Tilfinningar mínar í garð
Eyjabakka eru blendnar þessa
stundina. Ég geri mér grein fyrir
þörfum iðnaðarins en samtímis sé
ég nauðsyn þess að vemda náttúr-
una og sérstaklega búsvæði villtra
dýra. Ef við ofnýtum náttúrana
hverfur hún, og þetta er áhyggju-
efni sem ég tel að
margir Islendingar
hafi áhyggjur af. Ég
hef þó trú á íslensku
þjóðinni því þið börð-
ust til þess að vemda
fiskinn og vonandi
berjist þið líka til þess
að vernda náttúrana
ykkar.
Ég get séð fyrir mér
nokkra möguleika til
þess að byggja Eyja-
bakka upp sem ferða-
mannastað ef á annað
borð einhver þróun á
að eiga sér stað þar, en
það er ég ekki viss um.
Ég sé Eyjabakka í
hnattrænu samhengi.
Pað era mjög fá svæði eins og þeir,
jafnvel á norðurheimskautssvæð-
um, en ég hef unnið víða á þeim,
m.a. í Alaska, Kanada og Græn-
landi, svo ég geri mér grein fyrir
hve sjaldgæft og sérstakt svæðið er.
Það segi ég vegna gróðursins sem
þar þrífst í þessari hæð og dýralífs-
ins,“ segir Smith og tekur dæmi frá
sínu heimalandi þar sem gengið var
allt of nærri elgnum og vísundnum
á tímabili, svo þeir vora nærri út-
dauðir þegar gripið var í taumana.
Valene
Smith
Andlát
HAFSTEINN
GUÐMUNDSSON
HAFSTEINN Guð-
mundsson bókaútgef-
andi er látinn, 87 ára
að aldri.
Hafsteinn fæddist í
Vestmannaeyjum árið
1912, sonur Guðrúnar
Kristjánsdóttur hús-
móður og Guðmundar
Helgasonar sjómanns.
Hann tók sveinspróf í
prentun frá Iðnskólan-
um í Reykjavík árið
1930 og próf frá Fag-
skolen for boghánd-
sværk í Kaupmanna-
höfn níu áram síðar.
Hafsteinn var prentari hjá Isa-
foldarprentsmiðju 1929-1942,
prentsmiðjustjóri hjá Hólaprenti
1942-1965, forstjóri hjá Prenthúsi
Hafsteins 1967-73 og loks forstjóri
og eigandi bókaútgáfunnar Þjóð-
sögu frá 1954. Hafsteinn hlaut
hvatningarverðlaun Vísindasjóðs
yrir útgáfu Þjóðsögu á
verkinu íslensk þjóð-
menning.
Hafsteinn var með-
fram öðram störfum
kennari í fagteikningu í
Iðnskólanum í Reykja-
vík 1940-1960, og
stjómarmaður í Félagi
íslenskra prentsmiðju-
eigenda um tveggja
áratuga skeið.
Hafsteinn var sæmd-
ur riddarakrossi hinnar
íslensku fálkaorðu
1976, var gerður að
heiðursfélaga í Félagi
íslenskra bókaútgefenda 1984 og
varð heiðarsfélagi í Svifflugfélaginu
1971. Arið 1994 var hann gerður að
heiðursdoktor við Háskóla Islands.
Hafsteinn var tvíkvæntur og átti
samtals fjögur böm og eitt stjúp-
bam. Eftirlifandi eiginkona hans er
Helga Hobbs.
HLUTABRÉFASIÓÐUR BÚNAOARBANKANS HF
OKKAR SÉRFRÆÐINGAR
*(1.10. 1996 - 31.07. 1999)
35%
30%
25%
20%
15%
31%
-24% 26%
20%

. 18% f f r r r
Lands- Kaupþlné HlutabréÉa- Fjár- Kaupþing
bréf Noröur- sjóður vangur
Iands Búnaðar-
bankanshf.
27%
Samanburður á ávöxtun
lllutu bréfcisjóös Búnaðarbankans
og annarra 8amb«rilegra
hlutabré/asjóóa.
S/\'
BÚNAMRBANKINN
VERÐBRÉF
Iðnaðar- og við-
skiptaráðherra
Loftefnagjald
á Norsk
Hydro hugs-
anlegt
FINNUR Ingólfsson iðnaðar- og
viðskiptaráðherra segir til greina
koma að fara fram á að Norsk
hydro greiði sérstakt gjald vegna
loftefna sem hleypt kynni að verða
út í andrúmsloftið í tengslum við
viðræður við fyrirtækið um álver á
Austurlandi.
„Við höfum ekki undirritað ennþá
Kyoto-bókunina. A meðan ekki er
ljóst hvernig á okkar málum verður
haldið í því samningaferli eram við í
sjálfu sér ekki skuldbundnir til að
taka tillit til þeirra hluta, þó að við
geram okkur glögga grein fyrir því
að við verðum að leita leiða til að
draga úr losun út í andrúmsloftið,"
segir Finnur.
Útfært nánar síðar
„íslendingar eru ekki komnir
með neinn kvóta í þessum efnum
ennþá, en við getum sjálfsagt skoð-
að það í þessum samningum sem
framundan era að krefja Norðmenn
um greiðslur vegna málsins. Það er
eitt af þeim atriðum sem kemur til
greina að verði í samningaferlinu
við Norsk Hydro, en það er raunar
of snemmt að segja til um nánari út-
færslu á þessari stundu.“
--------------
Fimm sottu
um stöðu þjöð-
leikhússtjóra
FIMM umsóknir bárust mennta-
málaráðuneytinu um stöðu þjóðleik-
hússtjóra. Menntamálaráðherra
skipar í stöðuna til fimm ára að
fenginni umsögn þjóðleikhúsráðs.
Umsækjendur era Arni Blandon
Einarsson, leikari og leikstjóri, Guð-
jón Pedersen leikstjóri, Hafliði Arn-
grímsson leikhúsfræðingur, Stefán
Baldursson þjóðleikhússtjóri og Við-
ar Eggertsson, leikari og leikstjóri.
Um borð í skútunni: Steingrímur Wernersson, Hólmfríður Sveinsdótt-
ir, Aðalheiður Guðmundsdóttir en Bylgja Elín Björnsdóttir snýr baki í
myndavélina.
Um borð í skemmtiferðaskipinu Triton. Frá vinstri Aðalheiður Guð-
mundsdóttir, Guðbjörg Döjgg Snjólfsdóttir, Bylgja Elín Björnsdóttir,
Heba Soffía Björnsdóttir, Olafur Finnbogason, Hólmfríður Sveinsdótt-
ir og Steingrímur Wernersson.
Islendingar í hrakningum á skútu
á gríska Eyjahafinu
Var bjargað um borð
í skemmtiferðaskip
SJÖ manna hópur íslendinga
lenti í talsverðum hrakningum á
skútu á gríska Eyjahafinu síðasta
föstudag. Aðalstýri skútunnar
gaf sig þegar svokallaður stýris-
dempari bilaði og varastýri
sömuleiðis, með þeim afleiðing-
um að skútuna rak stjórnlaust.
Hópurinn sendi út neyðarkall og
var bjargað um borð í gríska
skemmtiferðaskipið Triton eftir
rúmlega fjögurra tíma volk en
skútan sökk þegar verið var að
draga hana í land.
Hópurinn hafði verið á sigl-
ingu um grísku eyjarnar í hálfan
mánuð á leiguskútu frá banda-
rísku fyrirtæki í Grikklandi þeg-
ar óhappið varð á milli eyjanna
Kythnos og Kea í Hringeyjaklas-
anum. Veðrið var sæmilegt þeg-
ar þetta gerðist, um sex vindstig
en talsverður öldugangur, að
sögn Steingríms Wernerssonar,
skipstjóra um borð.
Erfiðir fjórir tímar
Skútan átti eftir um eins og
hálfs tíma siglingu í höfn á eynni
Kea þegar aðalstýrið gaf sig en
hafði þá verið á siglingu í rúmar
fjórar klukkustundir. Steingrím-
ur skipti þá yfir á varastýri.
„Okkur leist þó ekki betur en svo
á að við ákváðum að senda út
neyðarkall. Varastýrið gaf sig
svo eftir um hálftíma og bátinn
rak þar með stjórnlaust," segir
Steingrímur.
Biðin á stjórnlausri skútunni
var heldur nöturleg að sögn Guð-
bjargar Daggar Snjólfsdóttur.
„Við sendum út annað neyðarkall
þegar varastýrið bilaði, enda úti
á miðju hafi og útlitið ekki gott.
Þetta voru erfiðir íjórir tímar og
á meðan á þessu stóð var þetta
óskemmtilegt," segir hún.
í kjölfar þess að hópurinn
óskaði aðstoðar hófust talstöðv-
arsamskipti við menn í landi og
töluðu heimamenn eingöngu sitt
tungumál, þannig að talsvert
skorti upp á skilning milli máls-
aðila lengst af. „Þegar okkur
tókst loks að gera okkur skiljan-
leg var sendur af stað lítill fiski-
bátur með einum manni innan-
borðs til að bjarga okkur. Hann
kom hins vegar svo seint að það
var verið að taka okkur um borð
í skemmtiferðaskipið þegar hann
bar að,“ segir Guðbjörg.
Skipstjóri skemmtiferðaskips-
ins hafði heyrt neyðarkallið og
hugðist skýla skútunni þangað til
aðstoð bærist. Ekki gekk það eft-
ir því að brotna stýrið slóst utan í
bátsskrokkinn og braut á hann
gat, að sögn Guðbjargar. „Við
báðum skipstjórann því að taka
okkur um borð þegar fór að
flæða inn í bátinn.“
Björgunarbáturinn var hins
vegar vélarvana svo hann réð
ekki við að draga skútuna og
sökk hún úti á hafi þegar annar
og stærri bátur, sem kallaður
hafði verið út, var að draga hann
í land.
Aðspurð hvort mikil hætta hafi
verið á ferðum segir Guðbjörg að
illa hefði getað farið ef skemmti-
ferðaskipið hefði ekki verið í ná-
grenninu. „Við vorum í rauninni
aldrei í mikilli hættu þar sem það
kom aðvífandi. Þegar upp var
staðið var þetta því ævintýri sem
setti ekki skugga á ferðina í
heild sinni," segir hún.
Skemmtisigling
í sárabætur
Skipbrotsmennirnir fengu hlýj-
ar móttökur um borð í skemmti-
ferðaskipinu. „Við byijuðum á
því að fara í skoðun til skips-
Iæknisins. Hann mælti með því
að við fengjum samstundis kon-
íak í glas og það gekk eftir,“ seg-
ir Steingrímur og hlær.
Forsvarsmenn skemmtiferða-
skipsins, sem rúmar um eitt þus-
und manns að sögn Guðbjargar
Daggar, ákváðu að bjóða öllum
skipbrotsmönnunum í þriggju
daga siglingu á meðan sjópróf
fóru fram og endaði þetta ævin-
týri betur en á horfðist. Þessa
dagana er verið að ganga frá
tryggingamálum og öðru þvf
sem tengist þessu óhappi og að
sögn Guðbjargar standa vonir
hópsins til að þau mál fari vel.