Morgunblaðið - 03.09.1999, Síða 31

MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
FÖSTUDAGUR 3. SEPTEMBER 1999 31
Ástralskir hjálparstarfsmenn leystir úr haldi í Júgóslavíu
Fimm mánaða
þrautagöngu
loks lokið
AP
Áströlsku hjálparstarfsmennimir Peter Wallace (annar frá vinstri) og
Steve Pratt (lengst til hægri) er þeir millilentu á Schiphol-flugvelli í
Amsterdam á leið sinni til Lundúna í gær.
Belgrad, Sydney. AFP.
TVEIR ástralskir hjálparstarfs-
menn sem hnepptir voru í varðhald
við upphaf loftrárása Atlantshafs-
bandalagsins (NATO) á Júgóslavíu
eftir að þeir höfðu verið vændir um
njósnir, voru á miðvikudag látnir
lausir úr fangelsi. Þeim Steve
Pratt og Peter Wallace var sleppt
úr Sremska Mitrovica-fangelsinu í
norðvesturhluta Serbíu og héldu
stuttu síðar úr landi. Voru þeir við
góða heilsu eftir fimm mánaða
fangelsisvist og héldu í gær áleiðis
til Lundúna þar sem þeir hittu ást-
vini sína. A blaðamannafundi í
Lundúnum í gær sögðust þeir
Pratt og Wallace vera fegnir því að
hafa fengið frelsi á ný eftir þrauta-
göngu undanfarinna mánaða sem
þeir sögðu hafa einkennst af „mis-
skilningi“.
Pratt og Wallace störfuðu fyrir
Ástralíudeild alþjóðlegu mannúð-
arsamtakanna CARE og höfðu ný-
lega hafið störf sem sendifulltrúar í
Júgóslavíu er þeir voru handtekn-
ir, hinn 31. mars sl., og gefið að sök
að hafa komið undan mikilvægum
upplýsingum. Þeir voru fundnir
sekir um njósnir í herrétti Jú-
góslavíu og var áfrýjun þeirra vís-
að frá í júlí sl. Dómurinn var hins
vegar mildaður og fangelsisvistin
stytt.
Ríkissjónvarpsstöð Serbíu
greindi frá því á miðvikudag að
Slobodan Milosevic Júgóslavíufor-
seti hefði fallist á náðunarbeiðni
sem komið hefði frá Aströlum af
júgóslavnesku bergi brotnu og
Malcolm Fraser, framkvæmda-
stjóri Ástralíudeildar CARE og
íyrrverandi forsætisráðherra
Ástralíu, hefði komið á framfæri
við þarlend stjórnvöld.
Ástralska ríkisstjórnin hefur
ætíð neitað að þeir félagar hafi ver-
ið viðriðnir njósnir og beitti mikl-
um þrýstingi í þá veru að fá menn-
ina leysta úr haldi. Fyrir tveimur
vikum þrýsti Dennis McNamara,
sérlegur sendifulltrúi Flótta-
mannastofnunar Sameinuðu þjóð-
anna á Balkanskaga, á júgóslav-
nesk stjórnvöld að leysa mennina
úr haldi. Áður hafði hann varað við
því að málið hamlaði viðlíka mann-
úðarsamtökum að starfa í Jú-
góslavíu, utan Kosovo-héraðs.
Serbneskur starfsbróðir
mannanna enn f haldi
Malcolm Fraser sagði blaða-
mönnum í gær að fangelsisvist
þeirra Pratts og Wallace hefði ver-
ið bæði löng og ströng og að hún
hefði haft áhrif á sálarlíf þeirra.
Serbneskur starfsfélagi þeirra
Pratts og Wallaces, Branko Jelen,
er enn í haldi júgóslavneskra yfir-
valda en honum voru gefnar upp
sömu sakir. Hafa menn áhyggjur
af málum Jelens og lýsti Charles
Tapp, stjómarmaður CARE, því
yfir í gær að samtökin myndu ekki
linna látum fyrr en Jelen fengist
leystur úr haldi.
Utanríkisráðherra Ástralíu,
Alexander Downer, sagðist í gær
hafa rætt við fjölskyldur mann-
anna, þ.á m. eiginkonu Pratts sem
er nú vanfær og komin yfir níu
mánuði á leið. „Hún sagðist bara
alls ekki getað trúað fregnunum,
hún trúði þessu ekki svo ég sagði
henni að hún yrði að trúa þessu og
að hún yrði að bíða með að fæða
barnið uns Steve kæmi til baka,“
sagði Downer.
Talsmenn samtaka júgóslav-
neskra innflytjenda búsettra í
Ástralíu, sögðu í gær að samtökin
hefðu haft milligöngu um lausn
mannanna og tók Fraser undir þau
orð. Ilija Desic, sem er af
serbnesku bergi brotinn og var
oddviti áströlsku sendinefndarinn-
ar sem hélt til Belgrad á miðviku-
dag, sagði í gær að tekist hefði að
leysa mennina úr fangelsi eftir
þrotlausar tilraunir undangeng-
inna fimm mánaða. Sagði hann að
samfélag Serba í Ástralíu hefði ein-
sett sér að nýta tengslin við föður-
landið og fyrirætlanir þein-a hefðu
tekist.
Hald l&gt á
áður óþekkt
gögn um
Waco-árásina
Washington. AP.
BANDARÍSKIR alríkislögreglu-
menn hafa lagt hald á áður óþekkt
gögn varðandi íkveikju- og táragas-
sprengjuárás alríkislögreglunnar
(FBI) á búgarð Davids Koresh og
fylgjenda hans skammt frá Waco í
Texas 1993, og hafnar eru viðræður
við þá sem koma til greina sem yfir-
menn óháðrar rannsóknar á árásinni,
sem verður sífellt umdeildari.
Lögreglan lagði hald á myndband
sem tekið var að morgni 19. apríl
1993 þegar fulitrúar FBI vörpuðu
íkveikju- og táragassprengjum að
steinsteyptu byrgi við búgarðinn, að
því er AP hefur eftir heimildamanni
innan FBI, er ekki vill láta nafns síns
getið. Nokkrum klukkustundum síðar
varð búgarðurinn alelda og safnaðar-
leiðtoginn Koresh og um 80 fylgjend-
ur hans iétust, sumir af völdum
byssuskota, aðrir af völdum eldsins.
Bæði FBI og dómsmálaráðherra
Bandaríkjanna, Janet Reno, hafa
verið gagm-ýnd harðlega vegna
harmleiksins við Waco, en hafa jafn-
an fullyrt að engar sannanir væru
fyrir því að gasbrúsarnir hefðu vald-
ið þvi að eldurinn kom upp.
Beðið um leyfí til árásar
Að sögn embættismanna i FBI og
dómsmálaráðuneytinu gaf ráðuneyt-
ið lögreglumönnum fyrirmæli um að
leggja hald á umrædd gögn á mið-
vikudag eftir að hafa fengið upplýs-
ingar frá FBI um að nýjar upplýs-
ingar hefðu fundist í skjölum sér-
sveita FBI.
Bandarísk blöð höfðu í gær eftir
embættismönnum að á myndbandinu
mætti heyra rödd FBI-fulltrúa sem
bæði um og fengi leyfi yfirmanns til
að skjóta íkveikju- og táragas-
sprengju að byrginu. Hefur Reno
ákveðið að fram fari óháð rannsókn á
málinu, eins og forsetaembættið, yf-
irmaður FBI og nokkrir þingmenn
hafa mælt með, fremur en að ráðu-
neytið sjái sjálft um slíka rannsókn.
Rússneska fjármálahneykslið
Óþekkt öfl sögð stuðla
að ófrægingarherferð
Moskvu, Ziirich. Reuters.
RÚSSNESKIR embættismenn sem
að undanförnu hafa þurft að þola
ásakanir fjölmiðla um víðfeðma
spOlingu og peningaþvætti á millj-
örðum Bandaríkjadala, lýstu í gær
sjálfum sér sem fórnarlömbum póli-
tískrar ófrægingarherferðai-.
Háttsettir embættismenn og ráð-
herrar virðast hafa, eftir margra
daga óvissu um viðbrögð, komið sér
saman um sameiginlega skýringu á
ásökununum sem birst hafa og er
hún sú að óþekkt öfl reyni að rægja
Rússland vegna einhvers sem á
ekkert skylt við baráttu gegn glæp-
um. Forsetar beggja deilda rúss-
neska þingsins og innanríkisráð-
herra Rússlands gáfu í gær út svip-
aðar yfirlýsingar um peningaþvætt-
ismálið sem vakið hefur upp spurn-
ingar um framtíð vestrænnar efna-
hagsaðstoðar í landinu, þ.á m. lána-
fyrirgreiðslu Alþjóðagjaldeyris-
sjóðsins. „Hver gaf út skipunina um
hneykslið í New York banka?“
spurði dagblaðið Kommersant, út-
breiddasta viðskiptablað Rúss-
lands.
Kosningabaráttunni
kennt um
Bandarísk og evrópsk yfirvöld
hafa nú hafið rannsókn á ásökunum
þess efnis að rússneska mafían, við-
skiptajöfrai- og embættismenn hafi
hvítþvegið milljarða dala í hinni
virtu peningastofnun Bank of New
York. Hafa líkur einnig verið leidd-
ar að því að fjármagn sem Alþjóða-
gjaldeyrissjóðurinn hafi lánað Rúss-
um væri hluti af braskinu. Viktor
Khristenkó, fyrsti aðstoðarforsætis-
ráðherra Rússlands, sagði í gær að
það væri alrangt að Kremlverjar
hefðu misnotað lán gjaldeyrissjóðs-
ins.
Þá sagði Pavel Borodin, sem er
yfirmaður byggingamefndar
stjórnvalda í Kreml, það vera alger-
lega tOhæfulaust að hann sjálfur,
Borís Jeltsín Rússlandsforseti eða
fjölskyldumeðlimir forsetans værU
viðriðnir undanskot á fé sem nota
átti tO að endurbæta byggingar i
Kreml. Sagði hann málið vera upp-
spuna og runnið undan rifjum afla
er leituðu leiða tO að sigra í kosn-
ingunum í Rússlandi sem eru á
næsta leiti.
Yfirmaður svissneska byggingar-
fyrirtækisins Mabetex, sem sá um
endurbætur á byggingum í Kreml,
lýsti því yfir í gær að fyrirtækið
hefði höfðað mál á hendur manni
sem hann telur að hafi lekið upplýs-
ingum í ítalska dagblaðið Corriere
della Sera sem fyrst sagði frá við-
skiptum Mabetex og rússneskra
embættismanna.
Konur
mótmæla
karlrembu
KONUR úr Kongressflokknum
á Indlandi brenndu í gær brúð-
ur í líki pólitískra andstæðinga
Sonju Gandih, formanns
flokksins. Voru þær að mót-
mæla uinmælum varnarmála-
ráðherra Indlands, Georges
Fernandes, og flokksfélaga
hans í garð Sonju, en þeir
höfðu haft um hana niðrandi
orð á grundvelli kynferðis
hennar.
Víetnamar
náða
fanga
YFIRVÖLD í Víetnam hafa
gefið 1.712 föngum upp sakir
og stytt fangelsisdóma yfir
öðrum 4.000 í tilefni af þjóð-
hátíðardegi landsins, sem var
í gær. Meðal þeirra, sem nutu
þessa, eru fangar, sem voru
að afplána lífstíðardóm í end-
urhæfingarbúðum. Ekki er
vitað tO, að neinir andófs-
menn hafi verið í þessum hópi
en stjómvöld neita því, að
nokkrir samviskufangar séu í
haldi. Bandaríkjastjórn er
þar á öðru máli og segir, að
150 manns að minnsta kosti
séu í fangelsi fyrir skoðanir
sínar á stjórn- og trúmálum.
Pólskum ráð-
herra vikið
GENGI pólska gjaldmiðilsins
lækkaði nokkuð í gær þegar
fréttist, að Jerzy Buzek, for-
sætisráðherra Póllands, hefði
vikið öðrum aðstoðarforsætis-
ráðherranna, Janusz Toma-
szewski, en hann var einnig
innanríkisráðherra. Fjölmiðl-
ar hafa skýrt frá því, að sér-
stakur dómstóU hafi verið að
kanna hvort Tomaszewski
hafi verið samstarfsmaður
kommúnista í valdatíð þeirra
en henni lauk með valdatöku
hinna frjálsu verkalýðsfélaga,
Samstöðu, 1989. Buzek og
Tomaszewski eru báðir í
Kosningabandalagi Samstöðu
og raunar er Tomaszewski
þakkað það, að flokkarnir,
sem spruttu upp úr hinni
gömlu Samstöðu, skyldu ná
saman og bera sigur úr být-
um í kosningunum 1997.
Hann var ötull liðsmaður
Samstöðu á síðasta áratug en
nú er um það spurt hvort
hann hafi í raun leikið tveim-
ur skjöldum.
Kynna sér
ástand í Irak
NOKKRIR starfsmenn
bandarískra þingmanna eru
nú staddir í Basra, annam
stærstu borg í írak, til að
kynna sér hvaða áhrif refsiað-
gerðir Sameinuðu þjóðanna
hafa haft á lífið þar og annars
staðar í landinu. Voru það
samtök í Chicago, sem skipu-
lögðu ferðina, en þau hafa
sent mikið af lyfjum til íraks í
trássi við bann bandarískra
stjórnvalda. Líklegt þykir, að
starfsmennirnir muni ekki
skýra sjálfir frá ferðinni,
heldur gefa um hana skýrslu
til viðkomandi þingmanna.
Kúrdar hætta
hernaði
HÁTTSETTUR maður í
Kúrdíska verkamannaflokkn-
um, Osman Öcalan, bróðir
Abdullahs Öcalans, sem
Tyrkir hafa dæmt tO dauða,
segir, að hreyfingin muni ekki
taka aftur upp vopn gegn
tyrkneska ríkinu. Héðan í frá
ætli hún að hasla sér völl sem
stjórnmálaflokkur. Hann var-
aði þó Tyrki við og sagði, að
tækju þeir bróður sinn af lífi,
myndu örugglega einhverjir
skerast úr leik og hefja
skæruliðahernað að nýju.