Morgunblaðið - 24.10.1999, Blaðsíða 20

20 SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1999
'VÍORGUNBUÁDIÐ
Vonar
að Katla
gjósi
hið fyrsta
Belgíski jarðfræðingurinn og blaðamaður-
inn Erik Van de Perre kom hingað til
lands með ferjunni Norrænu í fyrsta skipti
voríð 1993. Hitabylgja geisaði í Evrópu
þegar hann sigldi þaðan en þykkt lag af
-------------------7---------
snjó beið hans á Seyðisfírði. A þeim sex ár-
um sem liðin eru hefur hann skidfað tvær
bækur um landið og ótal greinar í blöð og
tímarít, krækt sér í íslenskt kvonfang í
göngum og ákveðið að setjast að hérlendis.
—7---------------------------
I samtali við Sindra Freysson kemur fram
að þvert á óskir heimamannna bíður hann
þess og vonar að Katla gjósi hið fyrsta.
FYRR á þessu ári gaf þýska
bókaforiagið Bruckmann út ríflega
tvö hundruð blaðsíðna bók um
gönguleiðir á Islandi, ríkulega
myndskreytta með Ijósmyndum
sem höfundur bókarinnar, Belginn
Erik Van de Perre, hefur tekið á
ferðum sínum um landið. Bókin
kemur út í útgáfuröð forlagsins
sem nefnist í lauslegri þýðingu
Ævintýri á gönguferð. Erik Van de
Perre kom fyrst hingað til lands
fyrir sex árum, í maí 1993, í því
skyni að hjóla um Island ásamt
vinkonu sinni.
Vanmat landið
stórlega
„Það var hitabylgja í Evrópu
þegar við fórum, 35 gráðu hiti, en
þegar við sigldum inn Seyðisfjörð
kyngdi niður snjó. Hvað í ósköpun-
um erum við að hætta okkur útí?
rámar mig í að hafa hugsað. Við
fengum inni á farfuglaheimilinu í
bænum og fórum ekki út úr húsi
næstu þrjá daga, enda náði snjór-
inn frá fjallstoppum niður í fjöru,“
segir Erik. Þau héldu af stað þrem-
ur dögum síðar, þegar snjókomu
létti og hjóluðu um landið um
þriggja mánaða skeið, ásamt því að
kanna gönguleiðir sem voru ófærar
reiðhjólum.
„Ég hafði hjólað víða um Evr-
ópu, meðal annars í Olpunum og í
Noregi, þannig að ég var ekki
ókunnugur vondum fjallvegum og
misjöfnum veðrum, en á íslandi
kynntist ég nýjum aðstæðum sem
vöktu forvitni mína. Ég er mennt-
aður jarðfræðingur en í foðurlandi
mínu, Belgíu, er lítið um eldfjöll og
jökla, þannig að það var spennandi
að komast í návígi við þessi nátt-
úrufyrirbæri á Islandi. Vegna fá-
fræði okkar um lándið gætti ákveð-
ins hroka í ferðaáætlunum okkar
fyrirfram; við ætluðum að skoða
Island með svipuðum hætti og önn-
ur Evröpulöndj hjóla lítið eitt og
fara landshorna á milli á skömmum
tíma. Það kom auðvitað í ljós að við
höfðum vanmetið landið stórlega.
Fyrir vikið fórum við miklu hægar
yfír en gert var ráð fyrir, oft var
vindur í fangið, við þurftum að fara
gegnum snjóskafla og vegirnir
voru engu líkir. Til að gera langa
sögu stutta mistókst okkur herfi-
lega að ná þeim markmiðum sem
við höfðum sett okkur fyrir ferðina.
Ég ákvað því að koma aftur og
gerði það tveimur árum síðar.“
Bókaskrif
um Island
I millitíðinni hafði hann gerst
lausapenni hjá ýmsum blöðum og
tímaritum í Þýskalandi, Hollandi
og Belgíu og skrifaði mestmegnis
um ferðalög og skyld viðfangsefni.
Meðan á dvölinni stóð 1995 ein-
beitti hann sér að skrifum um land-
ið íyrir áðurnefnda prentmiðla og
ekki aðeins um hjólreiðar eða
gönguferðir, heldur og um náttúru
og íslenskt samfélag. Hann hafði
einnig samið við þýska útgáfufyrir-
tækið Conrad Stein Verlag að
skrifa bók byggða á Islandsferð-
inni og kom hún út ári síðar, en þar
fjallar hann í máli og myndum um
Landmannalaugar og hina vinsælu
gönguleið milli Landmannalauga
og Þórsmerkur sem flestir nefna
Laugaveginn.
Arið 1997 kom hann hingað í
þriðja skipti og með í farteskinu út-
gáfusamning við Bruckmann-bóka-
útgáfuna um áðurnefnda bók um
gönguleiðir hérlendis. Hann hafði
þegar safnað miklu efni um land og
þjóð, en dvaldi fimm mánuði til að
afla sér viðbótargagna og vinna að
ritun bókarinnar.
Hann kortlagði tuttugu mismun-
andi leiðir í því sambandi, fjórtán
fyrir göngugarpa, fimm fyrir hjól-
reiðamenn og eina fyrir ofurhuga
sem kjósa róður á sjó-kajökum til
að komast á milli staða.
„Ég lýsi þessum leiðum af mikilli
nákvæmni og af þeim sökum kost-
aði bókin blóð, svita og tár. Yfir-
leitt geta höfundar ferðabóka feng-
ið hitt og þetta „lánað“ úr öðrum
ferðabókum til að auðvelda sér
starfið, og sú aðferð er alþekkt, en
í þessu tilviki var það ómögulegt
Morgunblaðið/Golli
Erik Van de Perre segir að merkt gönguleið á hálendi Islands sé engin trygging fyrir því að villast ekki eða
deyja úr ofkælingu.
Ljósmynd/Erik Van de Perre
Símon bóndi á Þverá í Svarfaðardal fær sér brjóstbirtu áður en haldið
er áfram að draga í dilka.
Ljósmynd/Erik Van de Perre
Erik kveðst hafa orðið hugsað til indiana að senda reykmerki þegar
hann ljósmyndaði þessar skýjamyndanir yfír Hvítserki í Borgarfirði
eystra í fyrra.
Aukinn áhugi á
íslenskum málefnum
því í flestum tilfellum voni engar
heimildir fyrir hendi. Þau gögn
sem ég gróf upp vora yfirleitt á ís-
lensku, fáeinir bæklingar fundust
en í þeim var höfuðáherslan á lýs-
ingar á fegurð landsins og
stemmningu, í stað þess að gera
grein fyrir tæknilegum atriðum í
tengslum við ferðirnar.
Lesendur mínir þurfa að vita
hvernig á að gera hlutina, hvaða
búnað þeir eigi að taka með sér og
við hvaða erfiðleikum þeir megi bú-
ast á leiðinni. Fólk sem ætlar að
flengjast um fjöll og firnindi þarf
að vera vel búið og einn helsti til-
gangur bókarinnar er einmitt að
gera ferðalöngum grein fyrir hugs-
anlegum hættum. Ég get nefnt
Laugaveginn sem dæmi, fjölfarna
gönguleið sem rómuð er í bækling-
um og sögð vel merkt og flestum
fær. Hvergi er þess hins vegar get-
ið að veðrið geti versnað fyrirvara-
laust, að fólk geti villst í þoku eða
snjóbyl og orðið úti.“
Merking tryggir
ekki öryggi
Hann kveðst muna eftir að hafa
heyrt fregnir árið 1995 af þýskum
ferðalöngum sem lentu í villum á
Fimmvörðuhálsi, með þeim afleið-
ingum að kalla þurfti út fjölmennt
leitar- og björgunarlið til að finna
þá, með tilheyrandi umstangi og
kostnaði.
„Fyrir tilviljun rakst ég á þessa
Þjóðverja örfáum dögum eftir að
þeim var hjálpað til byggða og sá
þá með eigin augum hversu van-
búnir þeir vora. Þeir höfðu hvorki
áttavita né kort meðferðis og vora
með vægast sagt lélegan útbúnað
til útivistar á hálendinu. Þeir vora
raunar stálheppnir að hafa komist
lífs af úr hrakningunum. Þeir höfðu
anað af stað vegna þess að þeir
voru þess fullvissir að Fimmvörðu-
háls væri kyrfilega merktur, en á
Islandi er merkt gönguleið á há-
lendinu engin trygging fyrir því að
villast ekki eða deyja úr ofkælingu.
Fyrir vikið ákvað ég að hafa bókina
kjarnyrta um þessi efni, ég ýki
ekki beinlínis en mála hlutina
stundum í sterkum litum. En það
er betra að fólk fari vel búið í ferð
en upp á von og óvon,“ segir Erik.
Vegna fyrrgreinds skorts á stað-
góðum upplýsingum byggði hann
bók sína mestmegnis á eigin
reynslu og samtölum við leiðsögu-
menn og fólk á landsbyggðinni sem
þekkti til slóðanna sem hann fjallar
um.
„Það var stundum vandkvæð.um
bundið að finna þessai- fróðleiks-
námur, en ég hafði upp á þeim
flestum að lokum. Ég fékk því allar
nauðsynlegar upplýsingar frá sér-
fræðingum, sem veitti mér aukið
sjálfstraust við ritun bókarinnar,"
segir Erik.
Hann hafði aflað sér margvíslegs
fróðleiks um Island og bundist
landinu ákveðnum böndum, en
ERIK Van de Perre hefur aðal-
lega skrifað ferðagreinar til
þessa en hyggst færa sig út í al-
menna umfjöllun um Island og
það sem hæst í þjóðlífinu ber
hverju sinni. Hann segir ljóst að
áhugi manna á meginlandi Evr-
ópu beinist í auknum mæli að ís-
landi. Þar sé efst á baugi þróun
mála á hálendinu.
„Fyrirfram óttaðist ég mjög
að hafa ekki nægilega mörg
verkefni, en í ljós hefur komið
hið gagnstæða, eða mikil eftir-
spurn eftir fréttum héðan, ekki
síst af hálendinu. Mjög margir
meginlandsbúar eru þess með-
vitaðir að á íslandi er að finna
seinustu ósnortnu óbyggðir álf-
unnar og hafa því eðlilega
áhyggjur af áformum um virkj-
anir og byggingu stóriðjuvera,"
segir Erik.
Sálin seld fyrir fé?
„Án þess að ég vilji taka af-
stöðu í jafnviðkvæmu póltisku
máli, verð ég að játa að ég er ögn
hræddur um að einhverjir freist-
ist til að selja skrattanum sál sína
fyrir þann fjárhagslega ávinning
sem er í boði. fslendingar eru afar
opnir og sjálfsöruggir í jákvæð-
asta skilningi þess orð, en þeir
eru um leið ákaflega þungt haldn-
ir af efnis- og neysluhyggju. Þó
margir vilji ekki láta hrófla við
hálendinu, er hættan sú að þeir
velji þann kost frekar en að missa
spón úr aski sínum. Það er því
togstreita í þjóðarsálinni á milli
náttúruverndar og peninga, og ég
get einungis vonað að rétt
ákvörðun verði tekin að lokum,“
segpr hann.
Erik kveðst hafa orðið vitni að
náttúruspjöllum á ferðum súium í
t.d. Noregi og Rússlandi sem hafi
fært honum heim sanninn um
mikilvægi þess að maðurinn reyni
að hafa sem hógværust áhrif á
það landakort sem náttúran
teiknar sjálf. „Það er fátt dapur-
Iegra en ferðast um landsvæði
sem var áður án afskipta manns-
ins, en er nú í skugga risastórra
rafmagnsmastra eða annarra
mannvirkja," segir hann.