Morgunblaðið - 24.10.1999, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 24. OKTÓBER 1999 23
rekja til sprengjunnar svo það þarf ekki mik-
ið til.“ Þegar hún er búin að jafna sig svolítið
hefur hún söguna.
„Eg var 15 ára gömul árið 1945, í þriðja
bekk í gagnfræðaskóla. Alveg frá því
snemma á þessari öld var Hiroshima mikil-
væg borg hernaðarlega og meðan á stríðinu
stóð var stór herafli staðsettur hér. Það var
því í raun eðlilegt að búast við því að Hiros-
hima yrði fyrir árásum, en fólk var ekki á
verði þar sem sýslurnar í kring höfðu orðið
fyrir árásum en Hiroshima hafði alltaf slopp-
ið. Sprengjuflugvélar flugu yfir Hiroshima
svo til daglega, en við vorum hætt að óttast
þær mikið. Þó fóru allir niður í loftvarnar-
byrgin þegar aðvaranir bárust.“
„Faðir minn dó þegar ég var þriggja ára og
ég bjó ein með móður minni. Við bjuggum um
1,3 km austur af þeim stað þar sem sprengj-
an sprakk svo. Ég man að árið 1944, þegar ég
var í öðrum bekk í gagnfræðaskóla, var lítinn
mat að hafa, enginn matur var boðinn í skól-
anum lengur, það var lítið um námsefni og við
neyddumst til að æfa skrift á dagblöð. Allir
sem vettlingi gátu valdið voru látnir yinna í
þágu stríðsins, þar á meðal skólabörn. Ég var
ein af þeim nemendum sem voru látnir vinna
fyrir stríðsátakið. Fólk trúði blint á málstað-
inn. Það trúðu því allir að Japan myndi vinna.
Við vorum rekin áfram af áróðri frá yfirvöld-
um og okkur almenningi var ekki sagt frá
þeim ósigrum sem japanski herinn beið. Fólk
var tilbúið að leggja allt í sölurnar fyrir land
sitt. Börn í fyrsta og öðrum bekk gagnfræða-
skóla unnu við að brjóta niður hús þar sem
byggð var mjög þétt til þess að koma í veg
fyrir að eldur bærist á milli þeirra ef Hii-os-
hima yrði fyrir árás. Ef gömul hús voru brot-
in niður og byggð grisjuð var talið að auð-
veldara yrði að stöðva eldinn. Þriðja árs nem-
ar unnu mikið í verksmiðjum við að sauma
herfatnað og fallhlífar, en margir drengir á
þessum aldri hjálpuðu til í verksmiðjum við
að smíða flugvélar."
„Ég vann sjálf á símstöð sem nú er Lands-
síminn ásamt fjölda skólabarna. Við vorum
öll látin vera með band med japanska fánan-
um um höfuðið og okkur sagt að við ættum að
vera tilbúin að deyja fyrir land okkar. Á þess-
um tíma voru stelpur alltaf klæddar í kimono
en í vinnunni vorum við látnar vera í víðum
buxum yfir til að við gætum hreyft okkur
meira og unnið hraðar. Okkur var sagt að
japanski herinn væri enn að vinna sigra og að
„Gembaku Domu“. Þessi bygging, sem áður var iðnaðarsýningarhöll, var ein af fáum sem
stóðu eftir í nokkuð heilu Iagi eftir sprenginguna og er nú einn best þekkti minnisvarðinn
um hana. Hún stendur 160 m frá þeim stað sem var beint undir sprengjumiðjunni.
Japan myndi vinna stríðið ef við legðum nógu
hart að okkur. En ástandið var orðið mjög
erfitt árið 1945. Við gátum ekkert lært lengur
í skólanum, það var ekkert námsefni til leng-
ur og það var enginn matur heldur. Hrís-
grjón höfðu alltaf verið uppistaðan í matnum
hjá okkur en þau voru nú ófáanleg og aðeins
gefin hermönnum. Matur var skammtaður.
Fyrst voru hrísgrjónaskammtar en síðan var
farið að drýgja þá með sojabaunum. Fólk var
líka duglegt við að finna sér villijurtir til að
drýgja matarskammtinn og við borðuðum
mikið af korni sem í dag er aðeins talið gott í
fuglafóður. Ég segi frá þessu nú því ég vil að
fólk skilji hvað stríð kostar almenning. Það
var almenningur sem þjáðist en við kvörtuð-
um ekki og héldum enn í vonina um að Japan
myndi vinna stríðið."
Þetta var fallegur
og heiðskír morgun
„Þótt fólk héldi að Hiroshima væri nokkuð
örugg kom öðru hvoru upp ótti við sprengju-
árás og sumarið 1945 var fjöldi grunnskóla-
barna tímabundið íluttur út í sveitirnar í
kringum borgina. Fimm frændsystkini mín
höfðu þannig verið flutt út í sveit en 5. ágúst
komu þau aftur þar sem fólk taldi mestu
hættuna yfirstaðna. Þau gistu heima hjá okk-
ur og þetta kvöld borðuðum við kvöldmat
saman til að halda upp á heimsókn þeirra. Ég
man við borðuðum hrísgrjónaskammtinn frá
því vikuna á undan. Hvert okkar fékk eina
skál af hrísgrjónum og gleði okkar var mikil.
Um nóttina flugu margar flugvélar yfir borg-
ina og fjórum sinnum komu aðvaranir um að
við þyrftum að fara í neðanjarðarskýlin. Það
varð því ekki mikið um svefn þessa nótt en
fólk var hálfhissa á þessum flugferðum því
ekkert var sprengt. Síðasta aðvörunin kom
svo klukkan 7.30 um morguninn en henni
lauk tíu mínútur í átta og fólk fékk að fara út.
Fimm mínútur yfir átta lagði ég af stað í
vinnuna á símstöðina með nestið sem mamma
hafði útbúið handa mér.“
„Þetta var fallegur og heiðskír morgunn,
man ég. Þegar ég var um það bil hálfnuð í
vinnuna heyrði ég í flugvél og leit upp. Ég
bar hægri höndina upp að augum mér til að
sjá betur. Þá sá ég skært ljós yfir höfði mér
og skæra bláa og gula liti og ég man ég hugs-
aði: „En fallegir litir.“ Um leið fannst mér
eins og andlitið á mér væri að-blása upp en sá
ekki að sprengja hefði fallið neins staðar ►
Þegar vísindi og ástríða fara saman
BMW 3-línan
Þu hofurhortt droymandi á Þorman bil áður. Pcrsónuteiki hans er ómótstæðitegur,
svo fullkominn, svo ólíkur ölíum öðrum sem þú hefur kyrmst. Árangur þrotlausrar
vinnu vlslndamanna og færustu hönnuða sem hafa náð að tvinna saman visindi
og ástríðu á einstakan hátt
BMW 316 kostar frá 2.450.000 kr.
wiMbUft