Morgunblaðið - 18.11.1999, Qupperneq 10

10 FIMMTUDAGUR 18. NÓVEMBER 1999
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Byggðaþróun raunsætt metin
í skýrslu Landsvirkjunar
Alver hægir á
fólksflótta en
stöðvar ekki
ÁHRIF Fljótsdalsvirkjunar og ál-
vers á Reyðarfirði á búsetuþróun
á Austurlandi eru metin á raun-
sæjan hátt í skýrslu Landsvirkj-
unar um umhverfisáhrif Fljóts-
dalsvirkjunar, að mati Stefáns
Ólafssonar prófessors við félags-
vísindadeild Háskóla íslands sem
stundað hefur rannsóknir á
byggðaþróun í fjölda ára. Hann
bendir þó á að of mikið sé gert úr
atvinnuáhrifum virkjunarinnar
sjálfrar í skýrslunni.
Morgunblaðið leitaði álits Stef-
áns um úttekt Landsvirkjunar á
áhrifum Fljótsdalsvirkjunar á
byggðaþróun í skýrslu um um-
hverfisáhrif Fljótsdalsvirkjunar.
Stefán segir að úttekt skýrslunn-
ar um byggðaþróun sé í takt við
niðurstöður sinna rannsókna um
búsetuþróun.
í skýrslunni segir að reynslan
hér á landi sýni að íbúafjöldi í
dreifbýli og smáum bæjum taki
kipp við stórframkvæmdir en nær
undantekningalaust hafi fólki
haldið áfram að fækka eftir fram-
kæmdirnar.
Styrkir búsetu tvímælalaust
„Bygging virkjunar og álvers á
Austfjörðum myndi tvímælalaust
styrkja búsetu þar vegna þess að
þessar framkvæmdir koma til
móts við tvær af mikilvægum um-
kvörtunum landsbyggðarfólks.
Það snertir ófullnægjandi at-
vinnutækifæri og ófullnægjandi
tekjuöflunarmöguleika. Atvinna
vegna byggingar virkjunarinnar
og reksturs hennar verður að vísu
lítil og mun ekki hafa nein sjálf-
stæð áhrif á búsetu í nágrenninu
svo neinu nemi en bygging álvers-
ins mun tvímælalaust skapa væn-
leg atvinnutækifæri," segir Stef-
Hann bendir á að orkufrekur
iðnaður sé mikilvæg forsenda bú-
setu í mörgum afskekktum
byggðarlögum í Noregi. „Því
verða framkvæmdirnar, ef til
þeirra kemur, lyftistöng fyrir bú-
setu í þessum landshluta, eins og
kemur fram í skýrslunni. En
hvort sú fórn sem þarf að færa á
umhverfissviðinu er þess virði get
ég ekki lagt mat á,“ segir Stefán.
Horfa þarf raunsæjum augum á
fækkun starfa í iðnaði
Hann segist almennt vera sam-
sinntur því sem kemur fram í
skýrslunni um áhrif framkvæmd-
anna á búsetu í fjórðungnum en
sér fínnist of mikið gert úr at-
vinnuáhrifum virkjunarinnar
sjálfrar og rekstri hennar. Hann
segir að til frambúðar muni ekki
nema 15 störf tengjast virkjuninni
og þau muni aldrei skipta miklu
máli. Álverið sjálft sé hins vegar
það stórt að atvinnutækifærin í
kringum það muni vega talsvert
þungt. Hins vegar verði að horfa
á það raunsæjum augum að í iðn-
aði af þessu tagi eigi ör tækniþró-
un sér stað og störfum muni
fækka til lengri tíma litið, þó ekki
dragi úr framleiðslu. Það sé til
dæmis raunin í álverinu í
Straumsvík og á Grundartanga.
„Þó þarna bjóðist í kringum 200
störf í fyrstu eftir að álverið tekur
til starfa þá er það engin trygging
fyrir þeim starfsfjölda til lengri
tíma. En þetta eru tvímælalaust
verðmæt störf svo framarlega
sem þessi fjárfesting er kostuð af
einkaaðilum og ekki af ríkinu. Það
skiptir verulega miklu máli fyrir
skattborgara að sjá að þessi störf
verði þeim ekki kostnaðarsöm,
heldur að einkaaðilar taki áhættu
á fjárfestingunni," segir Stefán.
Fylgi stjórnmálaflokka
í kosningum í maí 1999
og í skoðanakönnun
Spurt í nóvember 1999
Hvað myndi fólk kjósa
í alþingiskosningum nú?
16,6
I
18,9
V
Framsóknar- Sjálfstæðis- Sam-
flokkur
flokkur
4,4
□ 1
Frjálslyndi
9,1
öl
Vinstrihr./
0,8 1,0
Annað
fylkingin flokkurinn - gr framb.
Hvort mundir þú segja
að þú værir stuðnings-
maður ríkisstjórnarinnar
eða andstæðingur?
Hlutfall þeirra sem svara
>tuðnini
menn
Hi kr— Stuðnings-
Hlutlausir
Andstæðingar
3,1 % neita að svara
Sterk staða Sjálfstæðisflokksins í Reykjavík og Reykjanesi
Nýtur stuðnings
helmings kjósenda
UM helmingur kjósenda styður
Sjálfstæðisflokkinn í Reykjavík og
Reykjanesi ef marka má nýja þjóð-
málakönnun sem Félagsvísinda-
stofnun hefur gert fyrir Morgun-
blaðið.
Framsóknarflokkurinn sækir
hlutfallslega stærstan hluta fylgis
síns út á landsbyggðina en tæp
25,9% fólks þar myndi kjósa flokk-
inn ef kosningar væru haldnar á
morgun. Fylgi flokksins í Reykja-
vík mælist 8,8% og 11,4% á
Reykjanesi. 51,5% Reyknesinga
styður Sjálfstæðisflokkinn og hlut-
fall stuðningsmanna flokksins í
Reykjavik er 49,4%. Fylgi Sjálf-
stæðisflokksins á landsbyggðinni
er 39,1%. Tiltölulega lítill munur er
á fylgi Samfylkingarinnar eftir
landshlutum. Hlutfallslega mest
fylgi hlýtur hún í Reykjavík, eða
17,5%. Vinstri hreyfingin - grænt
framboð hefur aukið íylgi sitt mik-
ið í höfuðborginni frá því í kosning-
unum í vor. Tæp 20,9% Reykvík-
inga kysu flokkinn ef kosningar
færu fram nú. Þá nýtur hann fylgis
18,7% fólks á landsbyggðinni.
Hlutfallslega minnst fylgi hlýtur
Vinstri hreyfingin - grænt framboð
á Reykjanesi, eða rúm 14,9%.
Svipað hlutfall styður ríkis-
Skipulagsstjóri getur
ekki hafnað framkvæmd
eftir umhverfismat
RANGLEGA var greint í Morg-
unblaðinu í gær í umfjöllun um
mun á lögformlegu umhverfis-
mati og afgreiðslu Alþingis í um-
fjöllun um Fljótsdalsvirkjun að
skipulagsstjóri gæti hafnað
framkvæmd. Hið rétta er að
hann getur ekki hafnað fram-
kvæmd en einungis fallist á
framkvæmd með eða án skilyrða
eða óskað frekara mats. Friðrik
Sophusson, forstjóri Landsvirkj-
unar, óskaði einnig eftir að koma
á framfæri athugasemdum
vegna ofangreindrar umfjöllun-
ar.
Friðrik segir að í fyrsta lagi sé
það ekki rétt að aðeins líði 10 vik-
ur frá því að skipulagsstjóri ósk-
ar frekara mats og þar til úr-
skurður hans liggi fyrir. Með
frekara mati sé oftast beðið um
frekari rannsóknir og nýja og
endurbætta skýrslu. Rannsóknir
geti ekki farið fram á Fljótsdals-
virkjun nema að sumri til og því
geti liðið eitt til tvö ár þar til unnt
sé að taka málið fyrir að nýju hjá
skipulagsstjóra þótt sjálft af-
greiðsluferlið sé ekki nema 10
vikur.
í öðru lagi segir Friðrik að
ekki sé bent á það í blaðinu í gær
að almenningi hefði á sínum tíma,
árið 1991, verið gefinn kostur á
að gera athugasemdir við fram-
kvæmdir vegna Fljótsdalsvirkj-
unar. Þá hafi verið gefinn 10
vikna frestur, athugasemdir hafi
komið og farið eftir þeim í lang-
flestum tilvikum.
Hægt að koma að
athugasemdum
Einnig bendir forstjórinn á að
þegar iðnaðarnefnd taki þingsá-
lyktunartillöguna til umfjöllunar
geti einstaklingar, fyrirtæki og
félög komið athugasemdum sín-
um á framfæri við hana; það sé
ekki einungis bundið við þá aðila
sem nefndin leiti eftir umsögnum
hjá. Segir hann það fremur reglu
en undantekningu að ýmsir aðilar
komi athugasemdum á framfæri
við þingnefndir enda sé það öllum
heimilt.
í fjórða lagi segir Friðrik
Sophusson að það sé misskilning-
ur að Landsvirkjun geti aðeins
hafið framkvæmd ef Alþingi sam-
þykki þingsályktunartillöguna.
Tillagan breyti engu um rétt
Landsvirkjunar til að hefja fram-
kvæmdir, hún breyti ekki lögum
og eigi að taka virkjunarleyfið af
fyrirtækinu verði það ekki gert
nema með lagabreytingu. „Þá má
spyrja af hverju sé verið að flytja
þingsályktunartillögu," segir
Friðrik, „og hefur ríkisstjórnin
rökstutt það með því að benda á
að þannig megi fá að nýju stað-
festingu fyrir því að meirihluti sé
á Alþingi fyrir virkjanaleyfinu
sem þingið lét í té á sínum tíma
þar sem talsverður tími sé liðinn
og nýjar upplýsingar hafi komið
fram og að eðlilegt sé að nýtt Al-
þingi geti fjallað um málið og tek-
ið afstöðu til þess.“
stjórnina nú og í mars 1999, eða
47,4% nú á móti 47,3% í mars. Um
86% stuðningsmanna Sjálfstæðis-
flokksins styður ríkisstjórnina og
um 79% stuðningsmanna Fram-
sóknarflokksins. Þá styður ríkis-
stjómina 40% þeirra sem neita að
gefa upp hvaða flokk þeir styðja í
alþingiskosningum eða segjast
ekki vissir í sinni sök. Helstu and-
stæðingar ríkisstjómarinnar era
stuðningsmenn Samíylkingarinnai-
en tæp 69% þeirra eru á móti ríkis-
stjórninni og næst á eftir þeim
koma stuðningsmenn Vinstri
hreyfingarinnar - græns framboðs
en af þeim eru um 64% á móti rík-
isstjórninni.
Athugasemd
við leiðara
MORGUNBLAÐINU hefur borist
athugasemd frá Ragnari Ingimars-
syni, forstjóra Happdrættis Há-
skóla Islands, við leiðara sem birtist
í Morgunblaðinu 14. nóvember sl.
og bar yfirskriftina „Spilakassar og
tekjuöflun“.
„í leiðaranum era einkum tvö orð
sem hér með er óskað eftir að gera
athugasemdir við.
„En það er í raun og veru merki-
legt og töluvert íhugunarefni, hvort
forráðamenn stofnana á borð við
Háskóla Islands og Rauða krossins
hafi ekki í upphafi íhugað siðferði-
lega stöðu þeirra í þessu sam-
hengi.“
Mikið var um þetta mál fjallað í
fjölmiðlum á þeim tíma þegai' til
stóð að hefja rekstur happdrættis-
vélakerfis Happdrættis Háskóla Is-
lands, Gullnámunnar. Stjóm Happ-
drættis Háskóla Islands taldi
ástæðu til þess að fá siðferðilega út-
tekt á málinu. Hún leitaði til Sið-
fræðistofnunar Háskóla íslands.
Siðfræðistofnun taldi rétt að fá ut-
anaðkomandi aðila til að fjalla um
málið og fékk til þess dr. Kristján
Kristjánsson, heimspeking við Há-
skólann á Akureyi'i. Niðurstöður
hans hafa verið birtar opinberlega
en þær vora á þá leið að ekki þótti
ástæða til stefnubreytingar. Of
langt mál er að birta alla umfjöllun
hans, en hana má m.a. lesa í bók
hans „Af tvennu illu, ritgerðir um
heimspeki", er út kom 1997, bls.
95-118.
„Og gildir þá einu þótt þessir
sömu aðilar leggi fé af mörkuin á
hverju ári til þess að hjálpa þeim,
sem hafa orðið spilafíkn að bráð.“
Ekki er alveg ljóst hvað liggur að
baki þessari niðurstöðu ritstjóra
Morgunblaðsins. Umræddur stuðn-
ingur er veittur SÁÁ, sem sérhæft
hefur sig í meðferð vanabindandi
vandamála, þar eð samtökin hafa
leitað efth' honum. Vart vill ritstjór-
inn að þessum stuðningi við það
ógæfusama fólk sem hefur ánetjast
spilafíkn verði hætt? Fyrir liggur að
þessi hjálp er veitt fleiri spilafíklum
en þeim sem spila í Gullnámunni
eða spilakössum Islenskra söfnun-
arkassa. Margir þeirra er steypt
hafa sér í alvarlegar spilaskuldh'
hafa ánetjast fíkninni eftir öðrum
leiðurn."
Leikskólaráð breytir fyrri samþykkt
Fallið frá fyrir-
varalausri uppsögn
LEIKSKÓLARÁÐ Reykjavíkur-
borgar hefur samþykkt að breyta
orðalagi í dvalarsamningi við for-
eldra og falla frá fyrirvaralausri
uppsögn samningsins. Þess í stað
segir að heimilt sé að skerða dval-
artíma barns að undangenginni
kynningu til foreldra þegar ekki er
hægt að uppfylla skilyrði laga um
fjölda starfsmanna.
Að sögn Bergs Felixsonar, fram-
kvæmdastjóra Dagvistar barna,
átti dvalarsamningurinn ekki að
vera ógnun við foreldra heldur til
að bæta samskiptin. „Þeir voru
mjög til bóta þegar þeir voru tekn-
ir upp,“ sagði hann. „Á fundi sem
við áttum með foreldrum fundum
við að þeim mislfkaði að í samn-
ingnum stóð að leikskólum í
Reykjavík væri heimilt að segja
upp samningnum fyrirvaralaust
og/eða skerða dvalartíma. Við sam-
þykktum að fallið yrði frá þessari
fyrirvaralausu uppsögn samninga
og auðvitað var óþarfi að hafa
þessa setningu. Við ætluðum okkur
aldrei að notfæra okkur það í raun
og veru. Þú segir ekki fólki sem
kemur að morgni með bam í leik-
skóla að það sé búið að missa pláss-
ið.“