Morgunblaðið - 05.05.2000, Qupperneq 12

12 FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Arni Sæberg
Bandaríski sérfræðingurinn Marsden Wagner við lok fundar Ljósmæðrafélagsins ásamt Jóhönnu Hauksdóttur,
Ástþóru Kristinsdóttur og Sigríði Síu Jónsdóttur.
Tæknileg inngrip í fæðingar meiri
á Akureyn en annars staðar á landinu
Aukin áhætta
TÆKNILEG inngrip í barnsfæðing-
ar eru mun algengari á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri en á öðrum
sjúkrahúsum landsins og það þrátt
fyrir að erfið tilfelli séu gjaman send
til fæðingardeildar Landspítalans,
að sögn dr. Marsden Wagner, banda-
rísks sérfræðings í barna- og ný-
buralækningum, sem staddur er hér
á landi í boði Ljósmæðrafélags Is-
lands. Bendir hann á að tæknileg
inngi-ip í fæðingar á borð við keisara-
skurði fylgi ávallt mikil áhætta fyrir
bæði konuna og bamið.
Wagner hefur kynnt sér upplýs-
ingar um bamsfæðingar hér á landi
og segir í samtali við Morgunblaðið
að ein af hverjum þremur konum
sem ali barn sitt á Fjórðungssjúkra-
húsinu á Akureyri lendi í keisara-
skurði eða í því að barnið sé dregið út
með sogklukku eða töngum. A öðram
sjúkrahúsum á landinu, þar sem fæð-
ingardeild er, er þetta hlutfall ein
kona af hverjum fjóram. Þá segir dr.
Wagner að mun algengara sé að fæð-
ingu sé komið af stað á Fjórðungs-
sjúkrahúsinu á Akureyri en á öðram
sjúkrahúsum landsins. Til saman-
burðar nefnir hann m.a. að hlutfallið
hafi verið um 18% af öllum þeim fæð-
ingum sem áttu sér stað á Fjórð-
ungssjúkrahúsinu á Akureyri árið
1998 en á Landspítalanum hafi þetta
hlutfall verið 12,7% árið 1998.
Um skýringuna á því hvers vegna
hlutfallið sé hærra á Akureyri en
annars staðar á landinu segir Wagn-
er, að hana megi finna í því að þar
séu þrír fæðingarlæknar sem stjórni
þeirri þjónustu sem bamshafandi
konur fái á sjúkrahúsinu, bæði við
meðgöngu og fæðingu, en læknar,
segir hann, hafi mun meiri tilhneig-
ingu til þess að grípa til tækninnar
við bamsfæðingar en ljósmæður.
„Læknar era hræddir við fæðingar,"
fullyrðir Wagner og heldur áfram:
„Þeir einblína á þau 20% tilfella þar
sem eitthvað fer úrskeiðis við fæð-
ingar og sjá ekki hin 80 prósentin þar
sem allt gengur eðlilega fyrir sig.
Þeir era því sífellt að leita að vanda-
málum og grípa til tækninnar um leið
og þeir finna eitthvað sem er öðra-
vísi.“
Wagner nefnir sem dæmi að á
Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri
séu uppi reglur um að grípa til keis-
araskurðar sé bamið sitjandi í móð-
urkviði en fullyrðir að sjaldan sé
ástæða til að grípa til slíkra aðgerða
þai' sem reynd ljósmóðir ætti með
auðveldum hætti að geta tekið á móti
barni í sitjandi stöðu.
Mikilvægt að konan nái að
slaka á fyrir fæðinguna
Wagner fullyrðir að engin vísinda-
leg fræði mæli með því að konur fæði
böm sín í sjúkrahúsi. Því fylgi í raun
meiri áhætta, í fyrsta lagi vegna
hræðslu fæðingarlækna við hugsan-
leg vandamál, eins og greint var frá
hér að ofan, en einnig vegna þess að á
sjúkrahúsum séu minni líkur á því að
konur nái að slaka á fyrir fæðinguna.
„Um 80% kvenna geta öragglega
fætt börn í heimahúsum eða á fæð-
ingarheimilum og er ekkert sem
bendir til þess að öraggara sé fyrir
þær að fæða á sjúkrahúsum nema
síður sé,“ segir hann. Wagner bendir
á að við fæðingu sé mikilvægt að hin
verðandi móðir sé róleg og afslöppuð
því við slíkar aðstæður sé nær ör-
uggt að líkami konunnar geti sjálfur
séð um fæðinguna, þ.e. séð um að
þrýsta barninu út án utanaðkomandi
aðstoðar. Þegar kona sem komin er
að því að fæða er hins vegar lögð inn
á sjúkrahús þar sem á móti henni
tekur ókunnugur læknir og jafnvel
ókunnug ljósmóðir og alls kyns fólk
sem gangi inn og út úr fæðingarher-
berginu séu minni líkur á því að móð-
irin nái að slaka á og líkaminn að
framkalla eðlilega fæðingu.
Wagner bendir á í þessu sambandi
að fæðingu sé stjórnað af líkamanum
á sama hátt og kynörvun og fullnæg-
ingu og tekur sem dæmi að jafn ólík-
legt sé að kona fái fullnægingu við
aðstæður sem henni falli ekki í geð
og að kona framkalli eðlilega fæð-
ingu við aðstæður sem henni líka
ekki.
Að lokum nefnir Wagner að hópur
ljósmæðra hér á landi hafi barist fyr-
ir því í nokkur ár að fá aðstoð hins
opinbera við að stofna fæðingar-
heimili og segir að þær hafi alls stað-
ar rekist á veggi. Stofnun slíks fæð-
ingarheimilis hafi ekki hlotið
hljómgrunn meðal íslenskra ráða-
manna. Hann telur að stofnun slíks
heimilis, sem gefi verðandi mæðram
kost á því að fæða á fleiri stöðum en
sjúkrahúsi, einungis vera til góðs og
fyllyrðir jafnvel að slík heimili komi
til með að auka öryggi fæðinga sem
og að spara peninga í heilbrigðiskerf-
inu.
Schuman-fyrirlestur fluttur
í fyrsta sinn hér á landi
Staða minni
ríkja gagnvart
Evrópusam-
bandinu
STAÐA minni ríkja á tímum sam-
rana í Evrópu er umfjöllunarefni
s.k. Schumans-fyrirlesturs sem
fluttur verður í fyrsta sinn hér á
landi nk. þriðjudag, 9. maí. Um
leið verður efnt til ráðstefnu um
stöðu minni ríkja gagnvart
Evrópusambandinu og breyting-
um í öryggis- og varnarmálum.
Samtök um vestræna sam-
vinnu, Varðberg, stjórnmála-
fræðiskor Háskóla Islands og Fé-
lag stjórnmálafræðinga standa að
fyrirlestrinum og ráðstefnunni á
Hótel Sögu í samvinnu við sendi-
ráð framkvæmdastjórnar Evr-
ópusambandsins fyrir ísland og
Noreg.
9. maí er haldinn hátíðlegur
sem Schuman-dagurinn eða
Evrópudagurinn víða í Evrópu og
jafnan haldinn fyrirlestur um
málefni sambandsins í hverju
landi.
Með því móti er minnst franska
stjómmálamannsins Roberts
Schumans. Hann var utanríkis-
ráðherra Frakklands og setti
fram áætlun um stofnun Kola- og
stálbandalags Evrópu 9. maí 1950,
en það var formlega stofnað ári
síðar og batt saman framleiðslu
Hollands, Belgíu, Lúxemborgar,
Frakklands, Þýskalands og Ítalíu.
Sambandið var undanfari
Evrópubandalagsins og Evrópu-
sambandsins sem nú er.
Vonandi árviss viðburður
Sá sem ríður á vaðið og flytur
fyrsta Schuman-fyrirlesturinn
hér á landi er Berter Haarder,
þingmaður á Evrópuþinginu og
áður ráðherra til margra ára í
Danmörku. Á undan erindi
Haarders heldur John Maddison,
sendihen-a Evrópusambandsins á
íslandi og Noregi, erindi um
Evrópudaginn.
Baldur Þórhallsson, lektor í
stjómmálafræði við Háskóla Is-
lands, segir að í nokkur ár hafi
verið rætt um að gera Schuman-
fyrirlestur að árlegum viðburði
hér á landi. Ekki hafi hins vegar
orðið af honum fyrr en nú og von-
andi verði hann árviss viðburður
héðan í frá.
„Það varð úr að sameina fyrir-
lesturinn ráðstefnu um stöðu
minni ríkja í Evrópusamstarfinu,
en innan Háskólans hafði lengi
verið rætt um nauðsyn þess að
halda slíka ráðstefnu. Staða Is-
lands verður ekki, sem slík, rædd
sérstaklega á ráðstefnunni, held-
ur staða smærri ríkja almennt,"
segir Baldur.
Hann segir að framsöguerindin
á ráðstefnunni ættu að geta orðið
mjög spennandi, ekki síst þau sem
fjalli um stöðu Sviss og Noregs.
Þau ríki standi að mörgu leyti í
sömu sporam og Island gagnvart
Evrópusambandinu og því ætti að
verða fróðlegt að heyra greiningu
fræðimanna á stöðu þeirra.
Tvískipt ráðstefna
Ráðstefnan skiptist í tvo hluta.
Fyrri hlutinn fjallar um stöðu
Noregs og Sviss og möguleika
smærri ríkja til áhrifa innan
Evrópusambandsins, en hinn
seinni um öryggis- og varnarmál.
Gerð verður grein fyrir breyting-
um í þeim málaflokki í Evrópu og
áhrifum þeirra á smærri ríki álf-
unnar.
Halldór Ásgrímsson, utanríkis-
ráðherra, mun setja ráðstefnuna,
en meðal framsögumanna á henni
era Clive Archer, prófessor við
háskólann í Kent, Baldur Þór-
hallsson, lektor við HI, Christoph-
er N. Donnelly, sérfræðingur
framkvæmdastjórnar ESB í
málefnum Rússlands og ríkja
Mið- og Austur-Evrópu, Emil
Kirchner, prófessor við háskólann
í Essex og Antti Turunen, sér-
fræðingur í öryggis- og varnar-
málum á skrifstofu ráðherraráðs
ESB í Brussel.
Norrænir fyrirlesarar hrdsa ástandi í atvinnumálum á íslandi á fundi um velferðarmál á Norðurlöndum
Telja að Island hljóti
að vera gósenland
Á RÁÐSTEFNU, sem haldin var í
gær á Grand Hóteli um norræn
velferðarmál, kom fram að annars
staðar á Norðurlöndunum horfa
margir öfundaraugum til ástands-
ins á vinnumarkaði á íslandi - lítils
atvinnuleysis og langrar starfsævi
- á meðan hérlendis telja margir
að norrænir grannar okkar séu öf-
undsverðir. Sagði Ari Skúlason,
framkvæmdastjóri Alþýðusam-
bands íslands, að erlendu fyrirles-
ararnir á ráðstefnunni hefðu litið
svo á að ísland hlyti að vera gós-
enland og Norðurlönd þyrftu að-
eins að tileinka sér íslenska hætti
til að kippa ástandinu í sínum at-
vinnumálum í lag.
Á ráðstefnunni fluttu erindi Ole
Stavad, skattamálaráðherra Dan-
merkur og varaformaður danska
jafnaðarmannaflokksins, sem talaði
um norræn velferðarmál, og Johan
Peanberg, framkvæmdastjóri nor-
rænna starfsmanna sveitarfélaga,
sem fjallaði um velferðarmál í sam-
hengi við sveitarstjórnarstigið.
Ari Skúlason var meðal fulltrúa
á ráðstefnunni og sagði hann að
mikið hefði verið íjallað um það
starf, sem unnið hefði verið á veg-
um SAMAK, samstarfsvettvangs
norrænu alþýðusambandanna og
jafnaðarmannaflokkanna. Alþýðu-
sambandið öðlaðist nýlega form-
lega aðild að SAMAK.
Ari sagði að töluverð umræða
hefði verið um það með hvaða
hætti ísland skæri sig úr miðað við
hin Norðurlöndin.
„Til dæmis er vinnutími lengri
hér, starfsævin er lengri og fleiri
taka þátt á vinnumarkaði," sagði
hann. „Einnig var mikið rætt um
lífeyriskerfið hér og hvernig þau
mál er frábrugðin því, sem gerist á
Norðurlöndunum."
Hér hljóti allt að vera gott
Ari sagði að fyrirlesararnir, sem
hefðu einfaldlega séð stöðuna á ís-
lenskum vinnumarkaði í samnor-
rænni tölfræði, brygðust við með
því að líta svo á að hér hlyti allt að
vera mjög gott.
„Þeir miða við sig,“ sagði hann.
„Hjá þeim hefur vinnutími styst
mjög mikið, þátttaka á vinnumark-
aði mætti vera meiri og starfsævin
hefur styst veralega í efri endan-
um. Þeir segja sem svo að ísland
hljóti að vera gósenland, ef þeir
gerðu hlutina eins og íslendingar
hyrfu öll vandamál."
Ari sagði að hér á íslandi væru
þessi mál hins vegar litin öðrum
augum: „Okkur finnst við kannski
vinna einum of mikið, sem þýðir
slit, streitu og fjarveru frá börn-
um.“
Hann sagði að reyndar skýrði
mismunur á vinnutímamælingu og
ýmislegt annað hluta af þessu, en
ekki allt.
„En allir vita að við byggjum
lífsgæði okkar svolítið mikið á
puði,“ sagði hann. „Við vinnum
mikið, erum mörg að því og lengi.
Mynstrið er svolítið ólíkt.“
Hann sagði að segja mætti að
sumu leyti að staðan væri sú að á
hinum Norðurlöndunum væri horft
til ástandsins á íslenskum vinnu-
markaði með nokkurri öfund á
meðan á íslandi þætti grasið
grænna hinum megin girðingarinn-
ar.
Flutningur velferðarþjónustu
firrir ríkið ekki ábyrgð
Að sögn Ara var einnig mikið
rætt um ílutning á velferðarþjón-
ustu frá ríki til sveitarfélaga, enda
væri sá málaflokkur í deiglunni á
íslandi nú.
„Það var rætt um reynslu hinna
Norðurlandanna af slíkum yfir-
flutningi," sagði hann og bætti við
að í þeim efnum mætti horfa til
hinna Norðurlandanna. „Það kem-
ur náttúrulega í ljós að þar horfa
menn svolítið í það að þótt einhver
þjónusta sé flutt yfir til sveitarfé-
laganna til að framkvæma hana
hverfur ekki ábyrgðin. Þetta sagði
danski skattamálaráðherrann og
vísaði til ábyrgðar danska þjóð-
þingsins. Þetta er annar tónn en
maður hefur heyrt hér, til dæmis í
sambandi við flutninginn á grunn-
skólanum þar sem heyi-a má á máli
menntamálaráðherra að ríkið beri
enga ábyrgð og þetta sé málefni
sveitarfélaganna. Það er greinilegt
að á Norðurlöndunum er hugað
miklu meira að því að ábyrgðin á
því að mennta þegnana fer ekkert
við þetta, stjórnvaldið ber ábyrgð-
ina þótt það feli sveitarfélögunum
að sjá um framkvæmd á mála-
flokknum."
Ari sagði að þessar umræður
hefðu verið mjög gagnlegar. Það
gæfi augaleið að velferðarmálum
væri öðruvísi háttað á íslandi en
annars staðar á Norðurlöndunum,
þar sem jafnaðarmannaflokkarnir
hefðu byggt upp velferðarkerfið. Á
vegum SAMAK gæfist því tæki-
færi til að ræða við fólk, sem þekkti
vel söguna og vissi hvar vandamál-
in væru.