Morgunblaðið - 05.05.2000, Page 42

Morgunblaðið - 05.05.2000, Page 42
42 FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2000 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 5. MAÍ 2000 43 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. STOFNFUNDUR SAMFYLKINGAR SAMFYLKINGIN verður gerð að formlegum stjórn- málaflokki, á stofnfundi, sem hefst í dag og lýkur á morgun. Með því verða ákveðin þáttaskil í íslenzkum stjórnmálum, þótt hin sögulegu tímamót hafi orðið, þegar Alþýðuflokkur, Alþýðubandalag, Kvennalisti og Þjóðvaki tóku ákvörðun um að bjóða sameiginlega fram við síðustu alþingiskosningar undir nafni Samfylkingarinnar. Vinstri menn bundu miklar vonir við myndun Samfylk- ingarinnar sem kosningabandalags fyrir síðustu kosning- ar. Þær vonir beindust að því, að þeim mundi takast að skapa stjórnmálaafl, sem gæti komizt nálægt Sjálfstæðis- flokknum að stærð. Þær vonir urðu ekki að veruleika í al- þingiskosningunum á síðasta ári og skoðanakannanir und- anfarna mánuði hafa bent til þess að Samfylkingin eigi mjög í vök að verjast. Strax haustið 1998, þegar fyrstu drög að stefnuskrá Samfylkingarinnar voru kynnt, varð ljóst að hin nýja stjórnmálahreyfing mundi eiga í erfiðleikum með að ná áttum. í kosningabaráttunni klúðraði Samfylkingin þeirri vígstöðu, sem hún þó hafði náð með sameiningunni með afdrifaríkum hætti. Á því ári, sem liðið er frá alþingiskosningunum hefur hallað undan fæti hjá Samfylkingunni. Til þess geta legið margar ástæður. Augljóst er að forystuleysi hefur háð Samfylkingunni mjög en jafnframt hefur talsmönnum hennar ekki tekizt að koma því til skila hver baráttumál hennar eru og verða. Stefna Samfylkingarinnar hefur ver- ið óljós. ímynd stjórnmálahreyfingarinnar þokukennd. Verkefni stofnfundarins, sem hefst í dag, verður fyrst og fremst tvíþætt; að skipa hinum nýja stjórnmálaflokki forystu, sem talað getur í nafni flokksins með fullt umboð að baki sér og leggja grundvöll að stefnu, sem getur skap- að flokknum einhverja sérstöðu í íslenzkum stjórnmálum. Kjósendur þurfa að vita hvað þeir eru að kjósa þegar þeir kjósa Samfylkinguna. Það vita þeir ekki nú og vissu ekki í síðustu kosningum. Flokkar á borð við Samfylkinguna, sem byggja á sósíal- demókratískum og að einhverju leyti á sósíalískum grunni hafa átt í ákveðnum tilvistarvanda eftir hrun sósíalismans oguppgang markaðskerfisins. Áður var tvennt, sem einkenndi þessa flokka og skapaði þeim sérstöðu. Þeir börðust fyrir auknum ríkisafskiptum og þeir börðust fyrir bættum kjörum verkafólks. Trú hins almenna borgara á ríkisafskipti er horfin og krafan er alls staðar sú, að hverfa frá þeim í eins ríkum mæli og hægt er. Hvernig geta þessir flokkar lagað sig að þeim breyttu aðstæðum án þess að verða einhvers konar eftirlíking af hægri flokkunum, sem alltaf hafa barizt gegn ríkisafskiptum? Baráttan fyrir bættum kjörum verkafólks var nánast alla öldina kjarninn í stefnu þessara flokka og tryggði þeim ákveðna virðingu. Nú eru aðstæður á vinnumark- aðnum gjörbreyttar. Mikill hluti launþega býr við viðun- andi kjör og í sumum tilvikum góð kjör. Við þær aðstæður reynist þessum flokkum erfitt að finna sér nýtt hlutverk. Vinstri grænir, sem hafa markað sér bás til vinstri við Samfylkinguna, hafa náð að skapa sér ímynd, sem flokkur róttækra umhverfissinna og þannig náð að endurspegla nýja strauma í samfélaginu. Þetta þýðir, að flokkur á borð við Samfylkinguna lendir á milli flokkanna til hægri og vinstri og á í erfiðleikum með að hasla sér völl. Tony Blair, forsætisráðherra Breta og leiðtogi Verka- mannaflokksins, leysti þennan sama vanda fyrir Verka- mannaflokkinn með því að skapa sér þá ímynd, að hann væri að móta nýjan Verkamannaflokk, sem ræki nútíma- lega stefnu. En er nokkuð á bak við þá ímynd annað en orðin tóm? Hefur Verkamannaflokkurinn í Bretlandi markað nýja stefnu í einhverjum málaflokkum, sem máli skipta? Hefur Jafnaðarmannaflokki Schröders í Þýzka- landi tekizt að móta nokkra nýja stefnu í þýzkum stjórn- málum? Þess sjást engin merki. Þess vegna þarf kannski engum að koma á óvart, að Samfylkingin standi frammi fyrir þessum sama vanda og að lausnin sé ekki auðfundin. En væntanlega mun stofnfundur hins nýja flokks gefa einhverjar vísbendingar um hvaða svör íslenzkir jafnað- armenn hafa við þessum spurningum og vandamálum, sem skoðanabræður þeirra í nánast öllum nálægum ríkj- um standa frammi fyrir. Samfylkingin bindur miklar vonir við stofnun nýs flokks en búist er við ágreiningi um Evrópumál á stofnfundinum „Það er nú eða aldrei“ Fylgismenn Samfylkingarinnar binda miklar vonir við stofnfund nýs stjórnmálaflokks í dag. I grein Ómars Friðrikssonar kemur fram að búist er við hvössum umræðum um tillögu Félags frjálslyndra jafnaðarmanna um fulla aðild Islands að Evrópusambandinu. Ungir jafnaðarmenn leggja til að flokkurinn fái nafnið Jafnaðarflokkurinn. ETTA verður mikil hátíðar- og gleðisamkoma," segir samfylkingarmaður í samtali við Morgunblaðið um stofnf- und hins nýja stjórnmálaflokks Sam- fylkingarinnar, sem hefst með setn- ingarathöfn í Borgarleikhúsinu kl. 10 í dag. Engum blöðum er um það að fletta að það eru söguleg tíðindi í ís- lenskum stjórnmálum þegar jafnaðar- og vinstrimenn úr Alþýðuflokki og Al- þýðubandalagi, sem eldað hafa grátt silfur í áratugi, ganga til formlegrar stofnunar nýs stjómmálaflokks á grundvelli samkomulags sem A-flokk- arnir og Kvennalistinn hafa náð. Af samtölum við forystu- og fylgis- menn Samfylkingarinnar er þó greini- lega ofarlega í huga Samfylkingar- fólks að reynt verði að nota þetta tækifæri til að ná samtökunum úr þeirri miklu fylgislægð sem þau hafa verið í á undanförnum misserum. Mestu skipti að vakin verði athygli á Samfylkingunni í stjórnmálaumræð- unni og sköpuð trú á að hún sé að rétta úr kútnum. Allt skipulag stofnfundar- ins er raunar hugsað í því skyni. Strax í lok setningarhátíðar fyrir hádegi í dag verða kynnt úrslit í for- mannskosningu á milli þeirra Ossurar Skarphéðinssonar og Tryggva Harð- arsonar. Að öðru leyti er fundurinn að mestu leyti helgaður almennum stjómmálaumræðum. Umræður fara m.a. fram í sjö málstofum um hins ýmsu mál síðdegis í dag og í kvöld og á morgun er reiknað með miklum um- ræðum um stjórnmálaályktun fundar- ins og framtíðarhlutverk og stefnu hins nýja flokks. Getum hætt að tala um umbúðir og farið að tala um innihald „Nú getum við hætt að tala um um- búðir og farið að tala um stjórnmálin, innihaldið sjálft," segir Eiríkur B. Ein- arsson, formaður Félags frjálslyndra jafnaðarmanna. „Það er sáralítil undiralda í gangi fyrir þennan fund,“ sagði annar sam- fylkingarmaður sem hefur langa reynslu af átakasömum landsfundum. „Fundurinn er lagður upp þannig að við sækjum okkur veganesti úr ýms- um áttum til þess að vera undir það búin að verða sá stóri og öflugi flokkur sem að er stefnt," segir Einar Már Sigurðarson, formaður undirbúnings- nefndar fundarins. „Ég tel að þetta sé mikið tækifæri fyrir Samfylkinguna, kannski síðasta tækifærið, að koma fram sem heil- steyptur flokkur með vandaða stefnu og sterka forystu. Það er nú eða aldrei,“ segir Ágúst Einarsson pró- fessor. „Ég hugsa að pólitíkin muni fyrst og fremst koma fram í ræðu væntanlegs formanns strax í upphafi stofnfundar og svo í starfi málstofanna eins og þær eru lagðar upp,“ segir hann. „Ég vænti mjög mikils af stofnun formlegs flokks vegna þess að það er erfiðara að vera með lausbeislaða fylk- ingu. Við þurfum öflugt bakland og formleg félög sem taka þátt í mótun pólitískrar stefnu okkar,“ segir Mar- grét Frímannsdóttir sem verið hefur talsmaður Samfylkingarinnar og gef- ur nú kost á sér í varaformanns- embætti hins nýja flokks. Athygli vek- ur að ekki skuli gert ráð fyrir samþykkt ályktana í helstu málaflokk- um á þessum fundi eða skýrri stefnu- mörkun fyrir hinn nýja flokk. Afgreiða á þó stjórnmálaályktun á fundinum á morgun, sem nokkrir þingmenn Sam- fylkingarinnar hafa samið drög að en mikil leynd hvílir yfir. „Við höfum okkar málefnaskrá frá síðustu kosningum og samkomulag milli þeirra flokka sem að Samfylking- unni standa. Þetta er stofnfundur en við verðum með málstofur og saman- tekt úr þeim verður góður grundvöllur fyrir vinnuna sem framundan er,“ seg- ir Margrét Frímannsdóttir. Ágúst Einarsson segir það miður að ekki var farið í málefnavinnu innan Samfylkingarinnar strax í kjölfar kosninganna í fyrra. „En það þýðir ekkert að horfa til baka heldur verður bara að líta fram á við og ég held að svona sé þetta langbest, að það komi bara fram mjög skýr stefnumörkun af hálfu hins nýja formanns, fólk fylki sér að baki hans og taki þennan slag og að Samfylkingin verði alvöruflokkur. 20- 25% lu-eyfing er einskis virði í mínum huga. Þetta verður að vera afl sem verður með a.m.k. 35% fylgi og leiðir næstu ríkisstjórn," segir Ágúst. Ágreiningur um tillögu um aðild að Evrópusambandinu Þótt ekki sé gert ráð fyrir að fund- urinn samþykki stefnu í hinum ýmsu málaflokkum er þegar orðið ljóst að miklar og hvassar umræður munu fara fram á stofnfundinum um Evrópumál eftir að í ljós hefur komið að Félag frjálslyndra jafnaðarmanna hefur ákveðið að leggja ályktun um aðild að Evrópusambandinu fyrir fundinn. Mjög skiptar skoðanir eru um hversu ákveðna stefnu flokkurinn á að marka sér varðandi aðild að ESB á þessu stigi. í stefnuyfirlýsingu Sam- fylkingarinnar fyrir kosningar í iyrra sagði að stöðugt þyrfti að fara fram umræða um stöðu Islands í Evrópu en ekki væri áformað að ísland sækti um aðild að ESB á kjörtímabilinu. Félag frjálslyndra jafnaðarmanna kom saman á dögunum og samþykkti ályktun í Evrópumálum sem lögð verður fram á stofnfundinum, þar sem lagt er til að Samfylkingin taki af skar- ið og samþykki í stjórnmálaályktun fundarins skýra stefnu um að Island gangi í Evrópusambandið. Þessi til- laga hefur þegar valdið töluverðum titringi innan Samfylkingarinnar. Hin nýstofnuðu Samtök ungra jafn- aðarmanna hafa einnig ályktað í sömu veru en þau eru stærsta einstaka að- ildarfélag Samfylkingarinnar, með um 3.500 félagsmenn, skv. upplýsingum Vilhjálms H. Vilhjálmssonar, for- manns samtakanna. Ályktun Félags frjálslyndra jafnað- armanna í Evrópumálum er svohljóð- andi: „ísland er óaðskiljanlegur hluti alþjóðasamfélagsins og á að taka þátt í athöfnum þess á jafnréttisgrundvelli. íslendingar eru Evrópuþjóð og eiga heima í samfélagi lýðræðisþjóða Evrópu. Þannig ber stjómvöldum að sækja um fulla aðild að Evrópusam- bandinu, stærsta og öflugasta lýðræð- isbandalagi heims. Niðurstöður samn- inga verði lagðar fyrir þjóðina í atkvæðagreiðslu." „tít í hött að ætla að þvinga svona tillögu í gegn“ „Við viljum að þessi fundur taki af tvímæli um að jafnaðarmenn séu Evrópusinnar,“ segir Eiríkur B. Ein- arsson. „Ég tel það vera grundvallar- mál fyrir Samfylkinguna, að hún fari að átta sig á hvar hún vill vera í ís- lenskum stjórnmálum. Helsti akkiles- arhællinn fram að þessu hefur skiljan- lega verið sá, að menn hafa ekki haft umboð til að tala nægjanlega skýrt, en með þessum fundi lýkur því. Þess vegna hlýtur Samfylkingin að verða mun beittara stjómmálafl fyrir vikið,“ segir Eiríkur. „Mér finnst tillagan vera fljótfærn- isleg. Nú emm við komin með gagn í hendurnar sem er skýrsla utanríkis- ráðhema sem gerir okkur fært að ræða málin miklu raunhæfar en áður og til hlítar. Mér finnst frjálslyndu jafnaðarmennimir falla ofan í þann pytt, sem flestir hafa fallið í, að Evrópuumræðan sé mjög einföld, snúist um fáa hluti og þetta blasi allt saman við. Fyrir mér er þetta alls ekki svona. Evrópuumræðan og staða okk- ar í Evrópusamfélaginu er mjög viða- mikið og flókið mál, sem snertir nánast alla samfélagsgerðina. Það er alveg augljóst að það er engin sátt um þau mál hér á landi. Mér finnst algerlega út í hött að ætla að þvinga svona tillögu í gegn á stofnfundi Samfylkingarinnar vegna þess að við eigum eftir mjög mikla og djúpa umræðu og kynningu á málinu," segir Ari Skúlason, framkvmdastjóri ASÍ. „Mér finnst mjög rangt að taka afstöðu í svona máli að vanhugsuðu máli og málið er enn vanhugsað," bætir hann við. Engar byltingarkenndar breytingar á þessum fundi „Það er löngu tímabært að stjórn- málaflokkar taki þetta mál fyrir með skilmerkilegum hætti. Skýrsla utanríkisráðherra er mjög góður grunnur til að byggja á en ég tel nauðsynlegt fyrir Samfylkinguna, sem og önnur stjórnmálaöfl, að taka þessa skýrslu rækilega fyrir, kafla fyrir kafla, ræða málið innan flokks í sumar og óska svo eftir umræðu aftur í haust,“ segir Margrét Frímannsdótt- MIKIL umræða hefur farið fram á um hin ýmsu málefni fyrir stofnfund Samfylkingarinnar í umræðuhópi á vefsíðu samtakanna Samfylking.is. Hér má sjá sýnishorn af skoðana- skiptunum. Aðild að Evrópusambandinu Svala Jónsdóttir: Það virðast vera margir sanntrúaðir Evrópusinnar innan raða Samfylkingarinnar, en ég er ein af þeim sem efast og svo er enn um veruiegan hluta þjóðarinnar. Ari Skúlason: Þótt ég sé sammála því að fsland eigi að sækja um aðild að ESB verð ég að lýsa undrun minni á tillögu Félags fijálslyndra jafnað- armanna sem mér finnst afleit að mörgu leyti. Hreinn Hreinsson: Ég er satt að segja mjög hissa á afstöðu þinni Ari Skúlason og vænti þess að hér sé um fyrirstofnfundarspennu að ræða en við verðum samt að muna að sameiningarferlinu er að Ijúka og klofningshræðslan með sinni lamandi hönd má ekki taka völdin enn á ný. Eirfkur B. Einarsson: í skýrslu ut- anrfkisráðherra um málið kom ekk- ert nýtt fram, sem ekki var vitað áð- ur. Það er rangt að þjóðin sé ekki tilbúin að sækja um aðild. Morgunblaðið/Kristinn Kjörstjórn Samfylkingarinnar kom saman í gær til að flokka atkvæði í formannskjörinu og aðrir starfsmenn unnu að undirbúningi stofnfundarins í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu. ir. Hún telur ekki tímabært að af- greiða ályktanir í þessu máli nú á stofnfundi flokksins. „Ég á von á að fram komi skýrar yf- irlýsingar um Evrópumál. Það þýðir raunverulega að innan Samfylkingar- innar er sú ákvörðun að mótast að við eigum að sækja um aðild þegar búið er að skilgreina og ná samstöðu um samningsmarkmið,“ segir Ágúst Ein- arsson. „Við eigum að framfylgja þeirri stefnu sem mörkuð var á síðasta ári og fara í almennilega umræðu um stöðu okkar. Nú gefst tækifæri til að hefja þá umræðu, meðal annars með því að fara gaumgæfilega í gegnum skýrslu utanríkisráðherra. Við lítum svo á að það sé aðeins upphafið að ferli sem getur staðið í einhver misseri,“ segir Þórunn Sveinbjarnardóttir þingmað- ur. Guðmundur Árni Stefánsson segir að ályktun Félags frjálslyndra jafnað- armanna gangi talsvert langt í Evr- ópumálunum. „Ég held að menn muni taka öllu markvissari skref í pólitískri skírskotun en gert var í síðustu kosn- ingabaráttu, en það verða ekki tekin nein risaskref í þeim efnum. Ég held að menn muni frekar hnykkja á sjón- armiðum í Evrópumálum o.fl. en það verða engar byltingarkenndar breyt- ingar gerðar frá því samkomulagi sem flokkarnir urðu ásáttir um í aðdrag- anda síðustu kosninga," segir hann. Vilhjálmur H. Vilhjámsson bendir á að Samtök ungra jafnaðarmanna hafi samþykkt að jgfnaðarflokkurinn eigi að hafa á stefnuskrá sinni að sótt verði um aðild að ESB og niðurstaðan úr að- ildarviðræðum verði svo borin undir þjóðaratkvæði. „Það er enn bjargföst skoðun okkar og við munum leggja það til á þessum fundi,“ segir hann, en telur þó ólíklegt að þessi tillaga verði afgreidd á stofnfundi, heldur verði málinu vísað til áframhaldandi um- ræðna og afstaða tekin í framhaldi af því. „Þriðja leiðin“ eða hefðbundin jafnaðarstefna? Hvar ætlar svo hinn nýi flokkur að staðsetja sig í stjórnmálum? Hvers konar flokk er verið að búa til? Svörin eru á ýmsa lund. Athygli hefur vakið að Össur Skarphéðinsson hefur lýst yfir að flokkurinn eigi að taka mið af franska sósíalistaflokknum og honum hugnist ekki sú endurnýjun sem breski Verkamannaflokkurinn er að ganga í gegnum undir forystu Tonys Blairs. Ljóst er af samtölum við sam- fylkingarfólk að nokkuð mismunandi skoðanir eru á því hvort hin nýju stjórnmálasamtök eigi að ráðast í samskonar endurnýjun og jafnaðar- mannaflokkar í flestum öðrum þing- ræðislöndum eru að ganga í gegnum á seinustu árum. Hvort fara eigi hina svokölluðu „þriðju leið“ breska Verka- mannaflokksins og inn á „hina nýju miðju“ eins og þýskir jafnaðarmenn nefna endurnýjun jafnaðarstefnunnar, eða halda sig á hinn bóginn við hefð- bundna jafnaðarstefnu að skandina- vískri og franskri fyrirmynd. „Samfylkingin er evrópskur jafnað- armannaflokkm’. Þessir flokkar hafa gengið í endurnýjun lífdaganna á und- anförnum árum og ég held að Sam- fylkingin sé engin undantekning frá því. Persónulega lít ég til Bretlands og þess sem Verkamannaflokkurinn þar hefur gert. Hann hefur fært sig yfir í að vera kjósanlegur frá því sem hann var áður; algerlega ókjósanlegur fyrir stóran hluta almennings. Nútímaleg jafnaðarmannastefna í anda Anthonys Giddens er það sem Samylkingin þarf að tileinka sér,“ segir Eiríkur. Innihaldslaust og tómt að finna hliðstæður „Mér finnst innihaldslaust og tómt þegar menn eru að fara í einhverjar smiðjur og finna einhveijar hliðstæð- ur. Þessir jafnaðarmannaflokkar í Evrópu hafa tekið breytingum sjálfir en meginatriðið er að við erum að stofna breiðan jafnaðarmannaflokk sem mun vafalaust spanna breitt litróf í afstöðu til dægurmála. En það er ekki nokkur spuming um það að þetta er flokkur sem er vinstra megin við miðju og ætlar að vera raunverulegt mót- vægi við hægriflokkana í íslenskum stjórnmálum," segir Guðmundur Árni. „í mínum huga á hann [nýi stjórn- málaflokkurinn] að vera jafnaðar- mannaflokkur í evrópskum skilningi, eins og þeir hafa þróast á undanförn- um árum. Þeir hafa haft stærðina fram yfir íslenska systurflokka en þeir hafa líka gengið í gegnum endurnýjun hug- myndafræði og lagað sig að nýjum að- stæðum. í mínum huga á Samfylking- in að tileinka sér þessa strauma," segir Ágúst Einarsson. „Ég hef lengi verið þeirrar skoðun- ar að allt tal um vinstri og hægri sé löngu úrelt. Sem femínisti hef ég aldrei staðsett mig sérstaklega til vinstri eða hægri í pólitík. Ég tel að að- alverkefni Samfylkingarinnar sé að vera stjórnmálahreyfing, sem gengur í takt við tímann. Ég held að vandi ís- lenskra stjórnmála og lýðræðislegrar umræðu í landinu sé sá að það er óra- langt á milli þess sem er að gerast í samfélaginu og gamalla og gamaldags Mikil skoðana- skipti á Húlmfriður Sveinsdúttir: Þjúðin er vissulega ekki tilbúin til að S AM- ÞYKKJA aðild að svo stöddu máli en ég er sannfærð um að við (þjúðin) er- um komin á þann tímapunkt (kannski fyrir löngu) að stjúrnvöld eigi að leggja inn umsúkn um aðildarvið- ræður. Vilmar Pétursson: Ef við færum inn gætum við e.t.v. sett fram kröfur um að tekið væri tillit til okkar sér- stöðu og þá ekki endilega að auka styrki til Iandbúnaðar. Magnús Ámi Magnússon: Það skyldi þú aldrei vera að íslendingur- inn myndi sækja sér meira lýðræði ef ísland gengi í Evrúpusambandið? Nýtt nafn á flokkinn? Magnús M. Norðdahl: Samfylking hefur enga skfrskotun, hvorki til nú- tfðar eða framtfðar og hvorki til inn- + N etinu lendra eða erlendra strauma í púlitfk. Þetta er úttalegur bastarður, eins gott að losa sig við það sem fyrst áður en það geimeglir sig á flokkinn. Júhann Geirdal: Eruð þið ekki búin að fá nóg af því að vera stöðugt að skipta um heiti, þetta minnir mig helst á framkvæmdamann sem skipti alltaf um kennitölu á fyrirtækinu srnu þegar viðskiptavildin var orðin léleg. Hrafnkell Tjörvi Stefánsson: Úr því að menn eru farnir að grafa upp gömul framboð jafnaðarmanna (sbr. Sameiningarflokkur alþýðu) legg ég til nafnið Bandalag jafnaðarmanna, enda er ég einlægur aðdáandi Vil- mundar heitins Gyifasonar. Sigurður Haukur Gfslason: Jafnað- arflokkur finnst mér vera misheppn- uð afbökun á orðinu Jafnaðarmanna- flokkur. Þá getum við alveg eins kallað flokkinn Verkaflokkurinn. Kolbeinn Stefánsson: Það er hjá- kátleg hugmynd að ætla að nefna flokkinn Verkamannaflokk. Ekki er það þjálla en Jafnaðarmannaflokkur. Annað sem ég skil ekki er þessi and- úð kvennalistans á þessu „manna“ viðskeyti. Eirfkur Bergmann Einarsson: Sú þýðing sem notuð hefur verið uppá ís- lensku um orðið „Social Democrat" er jafnaðarmennska. Þannig tölum við um flokka sósfaldemókrata f Evrúpu sem jafnaðarmannaflokka. Við ætlum nú að stofna einn slfkan flokk á íslandi, en hingað til hafa ís- lenskir jafnaðarmenn starfað í ýms- um smáflokkum. Hið náttúrulega heiti flokksins hlýtur því að vera JAFNAÐARMANNAFLOKKURINN. Finnur Birgisson: Hvernig væri að leysa málið með þvf að taka okkur nafnið Samfylkingjafnaðarmanna? -Er það ekki einmitt það sem við er- um? Guðmundur Rúnar Árnason: ...legg ég til að ákvörðun um nafn á flokkinn verði frestað um úákveðinn tfma. Málinu verði haldið opnu og f úvissu. Þar með tryggjum við „mál- efnalega" umræðu og lifandi um úkomna tíð og þurfum ekki að vesen- ast f erfiðari málum. stjórnmálaflokka, sem höndla ekki nýja tíma. Ef Samfylkingunni tekst að höndla nýja tíma og ganga fram sem málsvari almannahagsmuna, réttlætis og lýðræðis þá tekst okkur það sem við ætlum okkur að gera. Það er ekkert aðalatriði í mínum huga hvort ein- hverjum öðrum tekst að flokka okkur meira til hægri eða vinstri. Aðalatriðið er að við ráðum við þessi flóknu við- fangsefni og fáum stuðning til þess,“ segir Þórunn Sveinbjamardóttir. „Það er verið að stofna flokk félags- hyggju, jafnaðar og kvenfrelsis. Flokk sem tvímælalaust er vinstra megin við miðjuna," segir Margrét Frímanns- dóttir. , Auðvitað hljótum við að taka mið af þeim flokkum sem við störfum með í löndunum í kringum okkur,“ segir hún. „Störf og stefna stjórnmálaflokks hljóta þó alltaf að taka fyrst og fremst mið af því umhverfi sem við búum við,“ bætir hún við. „ Jafnaðarmenn hafa fyrir löngu fall- ist á að hér eigi að vera ríkjandi mark- aðshagkerfi, þótt við viljum ekki endi- lega játast undir markaðssamfélag. Við teljum að einstaklingarnir eigi að keppa sín á milli og þar eigi menn að vera frjálsir til orða og athafna. Við eigum að láta ríkisvaldið hafa eftirlit með þessari samkeppni með mjög virkum samkeppnisreglum en síðan eru ýmis önnur svið á borð við mennt- un og heilbrigði það mikilvæg að gæð- um þess verður ekki útdeilt þar með þessum hætti. Við eigum að skilgreina vel þau verkefni sem ríkið á að hafa með höndum. Ríkið á ekki að standa í samkeppnisrekstri heldur láta ein- staklingana sjá um það en einbeita sér að því að tryggja öllum mönnum jafn- an aðgang að menntun og heilbrigði. Það mun þessi flokkur standa fyrir,“ segir Vilhjálmur H. Vilhjálmsson. Aðspurður segist Vilhjálmur vera afskaplega hrifinn af þeim leiðum sem breski Verkamannaflokkurinn hefur fylgt og af þeirri „þriðju leið“, sem kynnt hefur verið til sögunnar þar. „Ég held að það sé einmitt slíkur flokkur sem við þurfum á að halda hér á íslandi," segir Vilhjálmur. Ólík sjónarmið um tengslin við verkalýðshreyfínguna „Ég vona að menn séu að stofna jafnaðarmannaflokk eins og við þekkj- um þá að norrænni fyrirmynd," segir Ari Skúlason. „Þar eru góð tengsl á milli verkalýðshreyfingar og jafnaðar- mannaflokkanna. Þau eru reyndar mjög formleg og föst alls staðar á Norðurlöndunum," segir hann. Aðspurður hvort ágreiningur væri um grundvallarsýn á stefnu Samfylk- ingarinnar sagði Ari Skúlason að áherslumunur væri þar á. „Það eru þarna hópar sem hugsa sem svo að nú- tíma jafnaðarmannaflokkur hafi ekk- ert með verkalýðshreyfingu að gera og eigi ekki að tengjast henni frekar en einhverjum öðrum hreyfingum. Þau sjónarmið heyrast og það verður ef- laust tekist á um þau og það er ekkert athugavert við það,“ segir Ari. Tekist á við kosningar Þótt ekki sé reiknað með að hörð átök verði í kringum kosningar í helstu forystustöður flokksins á fundinum er þó búist við að að margir muni sækja stíft að komast í ellefu manna fram- kvæmdastjórn og að tekist verði á þegar kosnir verða sex fulltrúar í framkvæmdastjórn hins nýja flokks á laugardag. Einnig má reikna með tölu- verðri spennu í kringum kosningar til þrjátíu manna flokksstjórnar sem mun fara með æðsta vald á milli landsfunda. Enn sem komið er hafa engir lýst yfir framboði til formennsku í framkvæmdastjórn en mörg nöfn verið nefnd í samtölum. Meðal þeirra sem nefndir hafa verið í starf ritara eru Steinunn Óskarsdótt- ir borgarfulltrúi, Örlygur Hnefill Jónsson lögfræðingur og ungir jafnað- armenn munu tefla fram Katrínu Júl- íusdóttur, varaformanni samtaka þeirra, í embætti ritara. Ekki búist við mótframboði gegn Margréti Frímannsdóttur Fæstir eiga von á mótframboði gegn Margréti Frímannsdóttur, sem hefur gefið kost á sér í embætti varafor- manns. „Það er nokkurs konar þegj- andi samkomulag um að bjóða ekki fram gegn henni,“ sagði einn heimild- armanna. Flestir virðast einnig ganga út frá því vísu að Össur Skarphéðins- son verði kjörinn formaður hins nýja flokks þótt ljóst sé að ekki er einhugur um formennsku hans innan Samfylk^ ingarinnar. „Það er þó engin spenna í þessu og hefur aldrei verið,“ segir einn viðmælenda innan Samfylkingarinnar. „Ég sé ekki annað en það verði sjálf- kjörið í flest embætti á fundinum, nema í framkvæmdastjórnina," sagði annar. Setja þarf hinum nýja flokki lög og hefur mikil vinna farið í undirbúning að skipulagi flokksins að undanförnu. Að sögn Ingvars Sverrissonar, fram- kvæmdastjóra Samfylkingarinnar, verða afgreidd lög á stofnfundinum en þau síðan send til laganefndar til frek- ari skoðunar fram að fyrsta landsfundi flokksins. Drög að lögum Samfylking- arinnar verða lögð fyrir fundinn en þau eru unnin og samþykkt af við- ræðunefnd A-flokkanna og Kvenna- lista til kynningar og afgreiðslu. Til að forðast það að fundartíminn fari allur í þras um lög og skipulag er aðeins gert ráð fyrir hálftíma í kynningu og um- ræðu um lög flokksins á dagskrá fund- arins. Ólíkar hugmyndir um breytingu á nafni Samfylkingarinnar Samtök ungra jafnaðarmanna ætla að leggja fram tillögu á fundinum um að nafni Samfylkingarinnar verði breytt í Jafnaðarflokkurinn. Miklar umræður hafa farið fram að undan- förnu um hvort ástæða sé til að breyta nafni Samfylkingarinnar, hvort það sé tímabært og þá hvaða nafn verði fyrir valinu. Hafa komið fram hugmyndir um ýmis nöfn s.s. Jafnaðarmanna- flokkurinn, Jafnaðarflokkurinn, Sam- fylking jafnaðarmanna, Verkamanna- flokkurinn o.s.frv. Hér er um viðkvæmt mál að ræða vegna sögu- legra tengsla við gömlu stjórnmála- hreyfingarnar sem standa að Samfylk- ingunni. „Persónulega finnst mér eðlilegast að flokkurinn heiti Jafnaðarmanna'- flokkurinn en ég get vel skilið að ein- hverjum finnist það full gildishlaðið. Ég held að nafnið skipti ekki höfuð- máli og mun sætta mig við hvaðeina sem út úr þessu kemur,“ segir Eirikur B. Einarsson. „Samfylkingin var aldrei neitt óska- nafn eins eða neins,“ segir Guðmundur Árni. „Ég held að það sé spurning um tíma hvenær jafnaðarmannaheitið verður komið á Samfylkinguna, hvort sem það verður á þessum stofnfundi eða síðar,“ segir hann. Ari Skúlason er alfarið á móti því að Samfylkingunni verði gefið nýtt nafn á stofnfundinum, þótt hann segist telja rétt að gera það síðar. „Mér finnst al- veg fáránlegt að eyða tíma á stofnþingi í að ræða um umbúðir, sem nafn er auðvitað. Ef skipt verður um nafn á Samfylkingunnni núna verður það fullkomlega vanhugsað og við sitjum svo uppi með það,“ segir Ari. „Ég hef ekki tekið neina afgerandi afstöðu í nafnamálinu og finnst nafn á stjórnmálaflokki ekki vera það sem skiptir höfuðmáli. Ég tel best að það verði skoðað fram að fyrsta landsfundi en ekki verði rasað um ráð fram,“ seg- ir Margrét Frímannsdóttir. Engar ákvarðanir verið teknar um að leggja A-flokkana niður Engar ákvarðanir hafa verið teknar um að leggja Alþýðuflokkinn eða Al- þýðubandalagið niður að sinni a.m.k., þrátt fyrir stofnun hins nýja stjórn- málaflokks. „Gömlu flokkarnir munu hver um sig afgreiða sín mál áður en til þess kemur og það tekur einhvern tíma,“ sagði einn heimildarmanna blaðsins. „Flokkarnir hafa tekið þá ákvörðun að taka þátt í stofnun Samfylkingai’- innar. Við höfum gengið frá öllum lausum endum hvað tæknileg atriði, fjármál og fleira varðar. Hins vegar eru þessir flokkar til og verða sjálfsagt til í einhvern tíma,“ segir Margrét Frí- mannsdóttir. Alþýðubandalagið sam- þykkti á síðasta landsfundi að taka þátt í stofnun Samfylkingarinnar en alþýðuflokksmenn boðuðu til flokks- þings í gærkvöldi þar sem samþykkja átti formlega heimild til handa forystu flokksins að standa að storfnun hins nýja stjómmálaflokks. „Hinn nýi flokkur byrjar með hreint borð,“ segir Einar Már Sigurð- arson.

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.