Morgunblaðið - 19.10.2000, Qupperneq 42

42 FIMMTUDAGUR 19. OKTÓBER 2000
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
r.
Vi
Gj á milli
manna
Takist hins vegar ab lœgja öldurnar
eftir blóðbað undanfarinna vikna og
koma friðarferlinu afstað á ný má fara
að velta fyrir sér hvort þar sé komið að
því verði ekki snúið við.
Þegar tilkynnt var um
samkomulag Ehuds
Baraks, for-
sætisráðherra ísraels,
og Yassers Arafats,
leiðtoga Palestínumanna, á þriðju-
dag um vopnahlé veltu menn því
fyrir sér hvort best væri að mæla
endingu þess í mínútum, klukku-
stundum eða dögum. Sama dag
féllu tveir Palestínumenn og Bar-
ak lét þegar í það skína að tækist
ekki að binda enda á ofbeldið yrði
gripið tiþ hervalds.
Bæði Israelar og Banda-
ríkjamenn þrýstu á Arafat um að
binda enda á róstur á götum úti á
Vesturbakkanum og Gaza eins og
um væri að ræða krana, sem hægt
væri að skrúfa fyrir og frá.
VIÐHORF • SÚ tilh.neig"
vivnunr mgermjog
sterkáVest-
urlöndum að
skella skuld-
Eftir Karl
Biöndal
inni á Arafat og Palestínumenn.
Þannig eru það ávallt Palestínu-
mennimir, sem pru að fremja
hryðjuverk, og ísraelar aðeins að
svara fyrir sig. Gildir þá einu að
ísraelar hafa tekið lögmál Hamm-
úrabís um auga fyrir auga og tönn
fyrir tönn og breytt í augu fyrir
auga og tennur fyrir tönn. Fyrir
hvern Islraela, sem fellur, þurfa
nokkrir Palestínumenn að láta líf-
ið. Palestínumenn eru hins vegar
aldrei að svara fyrir sig heldur
eiga ávallt upptökin. Svo fullir eru
ísraelskir ráðamenn af réttlætis-
kennd að þeir líta ófrávíkjanlega
svo á að með þeirra aðgerð hafi
verið settur punktur í kafla þar
sem þeir eigi skilyrðislaust að eiga
síðasta orðið.
Það er reyndar ekki nýtt að
menn réttlæti gerðir sínar hverj-
ar, sem þær kunni að vera, og geri
því skóna að athafnir and-
stæðinganna séu verk djöfulsins.
Þegar krossfaramir stráfelldu
íbúa Jerúsalems árið 1099 höfðu
þeir hreina samvisku. Þeir voru
aðeins að eyða þjónum antíkrists.
Mannfræðingar hafa haldið því
fram að það sé einfaldlega spum-
ing um hugarástand heildarinnar
hvort ákveðinn hópur manna lítur
svo á að það sé glæpur eða gagn-
legt að drepa mann.
Harðlínumenn í Israel segja að
heimsókn stjómmálamannsins
Ariels Sharons á Musterishæð í
Jerúsalem haíi verið tækifærið,
sem Arafat beið eftir til að hleypa
öllu í bál og brand. Þegar umheim-
urinn fordæmir ísraelska her-
menn fyrir að skjóta palestínsk
börn er svarið að Palestínumenn
noti þau sem skjöld þegar þeir
sæki fram. Eins og palestínskar
mæður og feður sláist um að fórna
afkvæmum sínum og senda þau í
opinn dauðann fyrir Arafat.
Það em áhöld um það hversu
mikla stjóm Arafat hafi á ástand-
inu. Bandaríkjamenn voru um
tíma sannfærðir um að hann gæti
hamið landa sína, ekki síst vegna
þess að yfirmenn öryggismála á
Vesturbakkanum annars vegar og
Gaza hins vegar hafa náð góðu
sambandi við bandarísku leyni-
þjónustuna, CIA, sem hefur verið
milliliður milli Palestínumanna og
ísraela í öryggismálum. Einnig
kann að skipta máli að Banda-
ríkjamenn hafi viljað trúa á vald
Arafats. Af óeirðunum undan-
famar vikur má hins vegar ráða
að svo sé ekki og innan Hamas og
meðal almennings séu öíl og ein-
staklingar, sem séu alls ekki sáttir
við gang mála.
En það má vitaskuld einnig
velta því fyrir sér af hverju aðeins
Arafat er spurður hvers vegna
hann geti ekki hamið sína menn,
en ekki Barak. Þegar drápin hóf-
ust höfðu ísraelskar öryggissveith-
þó sviðið út af fyrir sig. I Nasaret
gekk ísraelskur almenningur ber-
serksgang. Enginn vændi Barak
um að hafa ekki stjórn á sínu fólki.
Það er ekkert nýtt að gjá mynd-
ist milli ráðamanna og al-
mennings. Vísbendingar um þenn-
an mun eru samskiptin milli
þeirra, sem hafa farið með samn-
inga milli ísraela og Palestínu-
manna. Þegar fundinum, sem
haldinn var fyiir milligöngu Bills
Clintons Bandaríkjaforseta í
Camp David í sumar, lauk féllust
samningamennirnir í faðma og
hörmuðu fulltrúar hvorra tveggju
hið glataða tækifæri. Slíka sam-
kennd er ekki að finna meðal al-
mennings, hvorki í röðum ísraela
né Paiestínumanna, sem um þess-
ar mundir sjást ekki fallast í
faðma á götum úti.
Það var reyndar niðurstaða
þess fundar, sem leiddi til þess að
spjótin fóru að beinast að Arafat.
Barak hafði seilst eins langt og
hann þorði, meðal annars með því
að gefa talsvert eftir í Jerúsalem
en Arafat var ekki ánægður og
fékk ekki þann stuðning sem hann
þurfti. Eftir fundinn gagnrýndi
Clinton Arafat harðlega fyrir að
gefa ekki eftir. Líkt og þegar
óeirðimar hófust eftir heimsókn
Sharons á Musterishæðina beind-
ust spjótin þá að Arafat. Hann
skal ávallt gefa eftir og gildir þá
einu þótt Israelar séu að brjóta
gerða samninga eins og þegar þeir
halda áfram svokölluðu landnámi
á svæðum, sem Óslóarsamkomu-
lagið kveður á um að því skuli
hætt. Hér er ekki ætlunin að bera
blak af Arafat. Stjórn hans er
spdlt og grimm og byggð á klíku-
skap og að hygla vandamönnum.
Það verður hins vegar skiljanlegt
að Palestínumenn sannfærist um
að Bandaríkjamenn og Israelar
standi saman gegn þeim þegar
þeir láta eins og Arafat eigi að
standa og sitja eftir þeirra höfði.
Þetta veikir ekki aðeins Arafat,
heldur grefur undan friðarferlinu.
Niðurstaðan í Camp David varð
reyndar ekki til að hjálpa Barak
heldur. Hann var gagnrýndur
heima fyrir. I síðustu viku talaði
Barak um að mynda þyrfti þjóð-
stjóm og biðlaði til Likud-
bandalagsins, sem er í stjórnar-
andstöðu. Undirtektir vom engar
og sagði einn þingmaður Likud að
það þyrfti að skipta Barak út, ekki
bjarga honum. Ef ekki tækist að
leysa úr málum yrði einfaldlega að
• boða til nýrra kosninga.
Hrökklist Barak frá er víst að
friðarferlið verður lagt á ís líkt og í
valdatíð Benjamins Netanyahus.
Takist hins vegar að lægja öldum-
ar eftir blóðbað undanfarinna
vikna og koma friðarferlinu af
stað á ný má fara að velta fyrir sér
hvort þar sé komið að því verði
ekki snúið við.
Meiri mann-
úð og mildi
Tekjutengingar bóta
hafa verið við lýði ára-
tugum saman. í tíð
þessarar ríkisstjórnar
er verið að minnka þær
tengingar. Við þurfum
hins vegar að gera bet-
ur.
Tvær nefndir vinna
að undirbúningi þess,
nefnd heilbrigðisráð-
herra, með Guðmund
G. Þórarinsson sem
formann, og hin nefnd-
in er skipuð á gmnd-
velli stjórnarsáttmál-
ans og þar er formaður
Ólafur Davíðsson ráð-
uneytisstjóri. í stjórnarsáttmála
ríkisstjórnarinnar segir m.a. svo um
Aldraðir
í hverju þjóðfélagi,
segir Hjálmar Jónsson,
eru alltaf einhverjir
sem ekkert kerfí
getur hjálpað.
markmið ríkisstjórnarinnar á kjör-
tímabilinu:
„Að endurskoða almannatrygg-
ingakerfið svo og samspil þess við
skattkerfið og lífeyrissjóðakerfið
með það að markmiði að umfang og
kostnaður við stjórnsýslu verði sem
minnstur og framkvæmd verði ein-
földuð og samræmd til hagsbóta fyr-
Hjálmar Jónsson
ir bótaþega. Áhersla
verði lögð á að tryggja
sérstaklega hag þeirra
öryrkja, fatlaðra og
aldraðra sem lægstar
tekjur hafa.“
Nefndirnar hafa
safnað upplýsingum og
niðurstaðna og tillagna
er að vænta á næst-
m unni.
_ V Lífeyrissjóðakerfið
jr tekur sífellt betur við
af almannatrygginga-
ÆKM kerfinu þótt seint muni
það gera hið síðar-
nefnda með öllu óþarft.
Heildarendurskoðun á
almannatryggingakerfinu er vissu-
lega tímabær.
Fullur vilji er til þess að koma til
móts við þá hópa fólks í þjóðfélaginu
sem eru í raunverulegri þörf fyrir
aukinn stuðning.
í umræðum undanfarið hefur Pét-
ur H. Blöndal nefnt dæmi um fólk
sem telur sig hjálpar þurfi þrátt fyr-
ir háar tekjur. Fólk sem nær ekki
endum saman vegna óráðsíu og of-
neyslu af ýmsu tagi. Hann er til-
búinn með mörg dæmi um þetta.
Gott og vel. Fyrst hann getur hand-
plokkað vandræðamennina út úr er
líka hægt að finna þá sem raunveru-
lega eru vanhaldnir og þurfa aukna
aðstoð, t.d. foreldra, hjón eða ein-
stæða foreldra sem finna sig van-
megna vegna fötlunar eða sjúkdóma
og þjást enn þá meira vegna þess að
börnin þeirra fara á mis við margt
það sem flest börn geta valið. Sú
þjáning brýst eðlilega oft út í reiði
og_það má ekki villa mönnum sýn.
I upplýstu þekkingarþjóðfélagi er
vissulega hægt að ná til þessa hóps.
Þurfi að sérsmíða reglur er það líka
hægt, taka tillit til fjölskyldustærð-
ar o.s.frv.
Sama gildir um þann tiltölulega
litla hóp aldraðra sem lifir á bótun-
um einum saman. Mikill meirihluti
aldraðra býr við allgóðan hag. Þar
má líka taka dæmi af fólki sem hefur
ýmsar aukatekjur sem það telur
ekki upp í viðtölum en koma á dag-
inn þegar betur er að gáð.
Að sjálfsögðu á að fara í öll dæm-
in, ekki afsaka seinlæti og tregðu
með því að einhverjir væru tilbúnir
til að misnota aukinn stuðning. Það
má fyrirbyggja.
Pétur H. Blöndal hefur minnst á
þann bölvald margra heimila sem
áfengið er. Ekkert barn kýs sér það
hlutskipti að alast upp við alkóhól-
isma foreldranna, annars eða
beggja. Drykkjuskapur sem kemur
niður á saklausum börnum er ekki
afsökun fyrir því að halda að sér
höndum heldur hvatning, áskorun
og krafa um að bregðast við með öll-
um tiltækum ráðum og minnka eftir
föngum skaðann sem af óreglunni
hlýst. Það er skref í vitlausa átt að
minnka hömlur í aðgengi að áfengi.
Allir eru ábyrgir. Þegar þú veist af
einhveijum í samfélaginu sem líður
skort eða neyð er það einfaldlega
skylda þín, hver sem þú ert, að
bregðast við. Það er ódýr afsökun,
lausn eða friðþæging að kenna
stjórnvöldum um allt sem miður fer.
Almennar reglur og öryggisnetið,
sem við viljum þétta og styrkja, los-
ar engan mann undan þeirri ábyrgð
að sinna þörfum náunga síns -sé
hann hjálparþurfi. I hverju þjóðfé-
lagi eru alltaf einhverjir sem ekkert
kerfi getur hjálpað. Þess vegna
verður alltaf þörf á náungakærleika,
meðvitund um það hvernig öðrum
líður og vilja til þess að leggja lið.
Höfundur er þmgmuður.
Nýjungar og rann-
sóknir í verkfræði
RANNSÓKNIR og
þróun eru undirstaða
aukinnar velmegunar á
Islandi eins og í öðrum
löndum. Þetta kemur
fram í stefnuskrá allra
stjórnmálaflokka en
misjafnt er hversu vel
yftrlýst stefna hefur
skilað sér í fjárveiting-
um til þessa mála-
flokks. Rannsóknir og
þróun eru einnig hug-
tök sem flestir eiga erf-
itt með að gera sér
grein fyrir hvað þýða í
raun. Vegna mikilvæg-
is þessarar starfsemi
og vegna þess hve lítið er um hana
fjallað á opinberum vettvangi
gengst Vérkfræðingafélag Islands
fyrir ráðstefnu þriðjudaginn 24.
október nk. þar sem kynnt verða
mörg helstu rannsóknar- og þróun-
arverkefni í verkfræði sem unnið er
að í dag. Með kynningunni hyggst
félagið gera þessa starfsemi að-
gengilegri fyrir jafnt leika sem
lærða, auka skilning manna á henni
og sýna hversu umfangsmikil og
fjölbreytt hún er.
Verkfræðirannsóknir
lítt sýnilegar
í daglegri umfjöllun er verkfræð-
in ekki ýkja sýnileg. Gott dæmi um
það er nýja brúin yfir Fnjóská sem
opnuð var í seinustu viku. I fréttum
var greint frá þessari miklu sam-
göngubót og sýnt þegar klippt var á
borða en hvergi var getið um það
verkfræðilega afrek að hanna þessa
brú sem þó er lengsta bogabrú
landsins. Þarna hefði mátt draga
fram verkfræðiþáttinn sem er undir-
staðan fyrir þetta einstæða mann-
virki. Þannig má nefna ótal dæmi
um nýjungar sem hafa mikil áhrif á
daglegt líf og byggjast alfarið á
rannsóknum og verk-
fræði þar sem verk-
fræðiþátturinn gleym-
ist þegar nýjungin er
komin á markað. Þess
vegna m.a. er þörf á
kynningu sem hér um
ræðir.
Hverjir stunda
verkfræðirann-
sóknir?
Rannsóknir eru
einkum stundaðar hjá
þremur aðilum: Verk-
fræðistofnun H.I.,
rannsóknastofnunum
atvinnuveganna og
stærri fyrirtækjum. Rannsókna-
frelsi og rannsóknaskylda einkennir
þetta starf innan háskóla. Fjár-
mögnun rannsóknaverkefna er þó sá
drifkraftur sem nauðsynlegur er til
þess að árangur náist og er leiðir til
náinnar samvinnu Háskóla og fyrir-
tækja/stofnana. Rannsóknastofnan-
ir verða einnig að fjármagna rann-
sóknir sínar að mestu með fjármagni
frá fyrirtækjum sem hyggjast nýta
sér væntanlegar niðurstöður svo og
rannsóknasjóðum innlendum og er-
lendum. Þannig er yfir 70% af veltu
Rb og ITI sjálfsaflafé. Fyrirtækin
fjárfesta að sjálfsögðu í rannsóknum
sem styrkja framleiðslu þeirra og
rekstur.
Hvað verður kynnt
á ráðstefnunni?
Kynning rannsóknaverkefna fer
fram samhliða í þremur sölum. í ein-
um salnum verða kynnt verkefni á
sviði umhverfis- og byggingaverk-
fræði, í öðrum á sviði rafmagns- og
tölvuverkfræði og í þeim þriðja á
sviði véla- og rafmagnsverkfræði.
Kynnt verða 32 verkefni og verður
hvert þeirra kynnt með 15-20 mín-
útna erindi. Fjölbreytni verkefn-
Verkfræði
s
I daglegri umfjöllun,
segir Hákon Olafsson,
er verkfræðin ekki
ýkja sýnileg.
anna er mikil og verður áreiðanlega
auðvelt fyrir menn að velja verkefni
sem vekja áhuga þeirra. Eftirfar-
andi upptalning sýnir fjölbreytni er-
indanna: Umhverfis- og byggingar-
annsóknir: Áhrif Suðurlandsskjálfta
2000, sjálfútleggjandi steinsteypa,
vegakerfið og ferðamálin. Á sviði
véla- og iðnaðarverkfræði má nefna:
Hönnun og greining á toghlerum,
minnismálma og notkun þeirra til
raforkuframleiðslu, hönnunarhita-
stig fyrir hitaveitur og bestun sjáv-
arútvegsfyrirtækja. A sviði raf-
magns- og tölvunarverkfræði má
nefna: Hermi fyrir jámblendiofna,
M3000 íslenska tölvu fyrir matvæla-
iðnað og aukna hagkvæmni í þriðju
kynslóð margmiðlunarkerfa.
Lokaorð
Þótt verkefnin séu mörg er að
sjálfsögðu langt frá því að um tæm-
andi kynningu verði að ræða. Ef vel
tekst til nú gæti kynning af þessu
tagi orðið árlegur viðburður. ÖIl eru
verkefnin afar áhugaverð og mikil-
vægt er að þau fái almenna kynn-
ingu sem aukið getur notagildið og
orðið hvati til nýrra rannsóknaverk-
efna.
Dagskráin verður kynnt ítarlega í
auglýsingu nk. sunnudag en að-
gangseyrir verður 1.500 kr. Skrán-
ing fer fram á skrifstofu VFI í síma
568-8511, netfang vfi@vfi.is.
Höfundur er formaður VFÍ.
Hákon Ólafsson