Morgunblaðið - 22.10.2000, Blaðsíða 2

2 SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 2000
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Landhelgisgæslan leggur út öldudufl norðaustur af Drangsnesi í Húnaflóa.
Öldudufl sem hægt er að hringja í
Hagdeild Samtaka atvinnulífsins
Hagvöxtur frá
1995 á ekki rætur
í meiri menntun
SJÓFARENDUR fá upplýsingar
um ölduhæð og ölduiengd frá níu
ölduduflurn sem eru staðsett víða í
kringum landið. Guðjón Sch.
Tryggvason hjá vitasviði Siglinga-
stofnunar Islands segir sjómenn
notfæra sér upplýsingar frá dufl-
unum í talsverðum mæli. Sérstak-
lega þeir sem gera út á trillur.
Þannig sleppa þeir við að sigla út
og gá til veðurs á miðum en geta í
staðinn hringt í símsvara og feng-
ið upplýsingar um sjólag. Einnig
er hægt að sjá þessar upplýsingar
Eigendur
myndbanda-
sjálfsala
kæra Lands-
símann
EIGENDUR Bíósjálfsala VIDEO-
heima lögðu á fostudag inn kæru tii
Samkeppnisstofnunar á hendur
Landssímanum hf. fyrir brot á 17. og
20. grein samkeppnislaga.
Sex alsjálfvirkir myndbandasjálf-
salar fyrirtækisins voru settir upp
víðs vegar um höfuðborgarsvæðið í
sumar. Tölvumar í sjálfsölunum
senda upplýsingar um viðskipti og
bilanir með rafpósti á netfang fyrir-
tækisins sem svo eru áframsend í
farsíma starfsmanna Bíósjálfsalanna
með SMS-skilaboðum. Skilaboðin
berast allan sólarhringinn og geta
starfsmenn því verið hvar sem er en
samt brugðist skjótt við þegar bilana-
tilkynningar koma upp í símann.
Skilaboðin voru send í tvö farsíma-
númer, annað hjá Símanum - GSM
og hitt hjá Tali. Um þessi fjarskipti
var samið í sumar við Landssímann
og gengu samskiptin til skamms tíma
vel og var rafpósturinn sendur í
gegnum SMTP-gátt GSM-deildar
Landssímans. í októberbyrjun hættu
skilaboð hins vegar að berast í Tal-
símann og hafa ekki borist síðan.
Ardís Þórðardóttir, einn eiganda
Bíósjálfsalans, sagði í samtali við
Morgunblaðið að ýmis óþægindi
hefðu hlotist af þessu þar sem Lands-
síminn hefði með aðgerðum sínum
klippt á öll samskipti annars umsjón-
armanns sjálfsalanna. Árdís sagði
engar haldbærar skýringar hafa bor-
ist frá Landssímanum og starfsmenn
Landssímans sýnt lítinn áhuga á að
taka efnislega á málinu þrátt fyrir ít-
rekaðar óskir Bíósjálfsalans um út-
skýringar.
„Við sjáum fram á það að þetta sé
óviðunandi ástand og óeðlUegt að
fólki sé mismunað svona. Nútíma-
fjarskipti byggjast á talnarunum og
því á ekki að skipta neinu máli hvaða
fyrirtæki er útgefandi á símanúmer-
unum,“ segir Ardís sem hefur eftir
sérfræðingum sínum að þetta sé klár-
legt brot á samkeppnislöggjöfinni.
á heimasíðu Siglingastofnunar,
www.sigling.is.
Ölduduflin hafa um árabil verið
notuð til rannsóknar vegna hafn-
arframkvæmda. Hið fyrsta var við
ósa Hornafjarðar en síðan hafa
öldudufl verið Iögð út á átta öðr-
um stöðum í kringum landið. Frá
1994 hafa sjómenn getað fengið
þessar upplýsingar í gegnum
símsvara. Duflin eru fest við legu-
færi með kaðli. Efst í kaðlinum er
sterk teygja sem tryggir hreyfan-
leika duflsins. Vegna teygjunnar
ORRI Vigfússon, formaður Vernd-
arsjóðs villtra laxastofna, NASF, er
afar ósáttur við staðfestingu um-
hverfisráðherra á ákvörðun Skipu-
lagsstofnunar um að fyrirhugað
þauleldi á laxi í sjókvíum í Mjóafirði
skuli ekki fara í mat á umhverfis-
áhrifum. Telur Orri að þarna megi
greina stefnubreytingu hjá um-
hverfisráðherra varðandi hættu á
mengun sjávar. Hann segir ákvörð-
un umhverfisráðuneytisins vera
óheppileg skilaboð til umhverfis-
yfirvalda landanna við Norður-
Atlantshaf, sérstaklega í Bretlandi
þar sem tekið hafi verið mark á ís-
lendingum og þeir taldir hafa staðið
vel að forvörnum gagnvart mengun
sjávar.
„Mér líst auðvitað ekkert á þetta.
Urskuðurinn er skýr skilaboð ráðu-
neytisins um það að íslendingar
telji nú sjálfsagt að taka verulega
áhættu gagnvart sjávarmengun án
undangenginna óháðra rannsókna
sem teljast mega sjálfsagðar varúð-
arráðstafanir.“
Vísindamenn vara við
áhrifum laxeldis á lífríkið
Að sögn Orra er gert ráð fyrir að
úrgangur frá fiskeldisstöðinni í
Mjóafirði verði álíka mikill og frá
22.000 manna byggðarlagi og að Is-
lendingar eigi eftir að vinna alla
grunnvinnu til að geta mótað
starfsreglur, umhverfissjónarmið
og eftirlitsmál þegar laxeldi eigi í
hlut.
„Nú er ætlunin að geysast fram,
upp á von og óvon, og sjá svo til
hvernig náttúran bregst við. Þetta
teljum við stórlega ámælisvert.
Ákvörðun umhverfisráðuneytisins
stríðir einnig mjög gegn margvís-
fer duflið heldur aldrei á kaf. í
duflunum er rafeindabúnaður sem
sendir frá sér upplýsingar um
ölduhæð og öldulengd á klukku-
stundar fresti. Sendingar berast
til móttökubúnaðar í landi sem
sendir boðin áfram til Siglinga-
stofnunar.
Hvert dufl kostar á aðra milljón
króna. Guðjón segir talsvert um
að dufl slitni upp og týnist. Hann
beinir þeim tilmælum til sjómanna
að þeir dragi ekki veiðarfæri ná-
lægt duflunum.
legum alþjóðlegum skuldbindingum
sem Island hefur tekist á hendur."
Orri segir að ein höfuðorsökin
fyrir því að laxeldi hafi lagst af við
Austfirði á sínum tíma hafi verið sú
að þörungablómi tók til sín megnið
af súrefninu í laxakvíunum.
Hann segir jafnframt að engar
rannsóknir hafi verið gerðar á tíðni
þörungablóma í fjörðum austan-
lands og að vísindamenn hafi varað
við áhrifum laxeldis á lífríkið í nýút-
TVÖHUNDRUÐ og tveir kandídatar
voru í gær, fyrsta vetrardag, braut-
skráðir frá Háskóla Islands við hátíð-
lega athöfn í Háskólabíói. Auk þeirra
luku sautján starfsréttindanámi frá
félagsvísindadeild.
Hefðbundin dagskrá hófst með ein-
leik Víkings Heiðars Ólafssonar á
píanó. Þá voru prófskírteini afhent og
Páll Skúlason háskólarektor ávarpaði
kandídata.
I ræðu sinni velti rektor upp spurn-
ingum um sýnd og reynd mannsins í
síbreytilegri veröld þar sem sýndar-
veröldin tekst á við raunheiminn.
Rektor sagði kynni fólks af sýndar-
heiminum geta „auðgað og víkkað
reynslu okkar og veitt okkur marg-
víslegan fróðleik um raunveruleik-
ann. En raunheimur okkar er engu að
MENNTUNARSTIG vinnandi fólks
á íslandi hefur lækkað frá árinu
1995. Þetta kemur fram í athugun
sem gerð var á vegum hagdeildar
Samtaka atvinnulífsins. Er skýring-
in talin sú að í þenslunni að undan-
förnu hafi vinna þeirra aukist mest
sem eingöngu hafa lokið grunnnámi.
Fram kemur í athugun hagdeildar
SA að árið 1991 voru háskólamenn
11% starfandi fólks hér á landi en
hlutfallið hækkaði jafnt og þétt í 15%
árið 1999. Eftir 1995 hefur þeim hins
vegar fækkað sem sótt hafa sér- eða
framhaldsskóla og hlutur fólks sem
aðeins hefur lokið grunnmenntun
eða stuttu starfsnámi eykst að sama
skapi.
,A-ukin menntun leggur 1% til
landsframleiðslu frá 1991 til 1995 en
síðan dregur lækkandi menntunar-
stig starfandi fólks hana aftur niður
um tæpt prósent. í ljós kemur að
„menntunarstig" starfandi manna
hækkar um nálægt 2% frá 1991-
1995, en minnkar svo aftur um IWPo
eftir það. Þetta má skýra með því að
á þensluskeiðum eykst vinna mest
hjá þeim sem aðeins hafa lokið
grunnnámi. Þar er af mestu að taka
því að færri eru á vinnumarkaði í
þessum hópi en meðal þeirra sem
hafa lengra nám að baki, fleiri eru at-
vinnulausir og þeir sem eru í starfi
komnu hefti breska tímaritsins
Nature. Einnig segir Orri að hætta
sé talin á því að laxeldi hafi skaðað
skelfiskiðnaðinn í Skotlandi og ekki
hafi farið fram greining á lífríki
humarsins við Suðausturland og því
hvort humarstofninn geti beðið
skaða af nábýli við laxinn. Þá segir
hann að ótalin sé hætta af laxalús,
veirusmiti og öðrum sjúkdómum
sem borist geti í íslenska laxfiska
frá laxeldisstöðvum.
síður sá sami og reynslan af þessum
sýndarheimi kemur aldrei í stað
reynslu okkar af tilteknum raunveru-
legum aðstæðum heldur byggist á
henni.“ Nútímamaðurinn einblínir
um of, að sögn rektors, á nútímann og
ofmetur nútíðina sem hefur „sam-
kvæmt þessum hugsunarmáta yfir-
stigið fortíðina, hirt frá henni allt nýti-
legt og látið hana falla að öðru leyti í
gleymskunnar dá. Þá hefur nútíðin
náð tökum á framtíðinni og þegar
gert sér Ijósa grein fyrir öllum þeim
möguleikum sem hún hefur að bjóða.“
Rektor sagði þennan hugsunarhátt
skapa hættu á að við týnum sjálfum
okkur, forfeðrum, börnum og jafnvel
framtíðinni sjálfri. Hann hvatti því
kandídata að reyna að afstýra þessari
geigvænlegu þróun og leggja ríka
vinna skemur en aðrir,“ segir í at-
hugun hagdeildar SA.
Hagvöxtur borinn uppi af
fjárfestingum og mikilli vinnu
í þessari athugun SA er einnig
komist að þeirri niðurstöðu að mikill
hagvöxtur undanfarin ár hér á landi
hafi verið borinn uppi af miklum
fjárfestingum og mikilli vinnu.
Nokkur hagræðing hafi náðst upp úr
miðjum tíunda áratugnum á meðan
verið var að fullnýta fjármagn og
vinnuafl en eftir að sá slaki hvarf hafi
framleiðni minnkað.
----------------
Sumarbú-
staður brann
eftir gas-
sprengingu
KARLMAÐUR slasaðist talsvert
eftir gassprengingu og eldsvoða í
sumarbústað við Meðalfellsnes í Kjós
snemma í gærmorgun. Hann var
fluttur á Landspítala - háskóla-
sjúkrahús við Hringbraut. Tvennt
var í bústaðnum og að sögn lögreglu
varð kona, sem var eigandi bústaðar-
ins, fyrir miklu andlegu áfalh við
sprenginguna og branann. Þau vora
bæði komin í annan bústað þegar lög-
regla og slökkvilið kom á staðinn.
Slökkvilið Reykjavíkur var kallað
út rúmlega hálfsex og vora þrír dælu-
bílar sendir á staðinn, meðal annars
frá varaliðinu á Kjalamesi. Þegar
komið var á staðinn var bústaðurinn
alelda og fór svo, að bústaðurinn
brann að mestu til kaldra kola.
---------------------
Ed Bradley
á Islandi
BANDARÍSKI fréttamaðurinn Ed
Bradley, sem vinnur við þáttinn 60
Minutes á sjónvarpsstöðinni CBS, er
staddur á íslandi um þessar mundir.
Samkvæmt áreiðanlegum heimild-
um Morgunblaðsins er Bradley
hingað kominn til að vinna frétta-
skýringu um erfðarannsóknir á Is-
landi og erfðamengi Islendinga. Mun
hann meðal annars fjalla um Is-
lenska erfðagreiningu.
rækt við forfeðuma en einbeita sér
um fram allt að sinna bömum vel og
styðja við þá sem annast böm, því fátt
sé vænlegra til að efla veraleikaskyn-
ið en samband við bam sem er „að
uppgötva heiminn og hefur ekki enn
lært að sýnast.“ Lokaorð rektors vora
svo áminning til almennings jafnt sem
stjómvalda: „Störf uppalenda og
kennara era óendanlega mildlvæg
fyrir unga íslendinga og komandi
kynsióðir en þau hafa því miður verið
vanmetin á síðustu áratugum. Hér er
því mikið verk óunnið í íslensku þjóð-
félagi sem miklu skiptir fyrir framtíð
þjóðarinnar. Eitt stærsta verkefni ís-
lenskrar menningar á komandi áram
er endurreisn virðingar og viður-
kenningar fyrir starfi kennarans frá
leikskóla til háskóla."
Formaður NASF um úrskurð umhverfísráðherra um
að laxeldi í Mjóafírði fari ekki í umhverfísmat
Ákvörðunin stór-
leg-a ámælisverð
Páll Skúlason við brautskráningu frá Háskóla Islands
Endurreisa þarf virðingu
fyrir starfí kennarans