Morgunblaðið - 22.10.2000, Blaðsíða 29

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 2000 29
Jón Karl Helgason
RANNSOKN SEM MUN
HAFA TÖLUVERÐ ÁHRIF
JÓN Karl Helgason,
bókmenntafræðingur
og doktor í saman-
burðarbókmenntum, var
meðal leiðbeinenda Jóns
Yngva Jóhannssonar við
meistaraprófsverkefni
hans. Hann segir stærsta
kostinn við rannsóknir
Jóns Yngva vera þann að
þar sé dreginn fram í
dagsljósið, betur en gert
Jón Karl
Helgason
íslensk menning nokkuð
sem Danir litu upp til og
tóku mið af í mótun á sinni
eigin þjóðernisvitund og
menningu."
Jón Karl bendir aukin-
heldur á að mjög
skemmtilegt sé að sjá
hvemig danskir gagnrýn-
endur hafi lesið verk ís-
lensku höfundanna. Þeir
virðist hafa verið sann-
hafi verið áður, kafli í íslenskri og
danskri bókmenntasögu sem að
mörgu leyti hafi verið ósýnilegur
til þessa.
„Þarna er um að ræða íslenska
höfunda sem skrifuðu á dönsku.
Viðhorf íslendinga í garð þeirra
virðist hafa verið blendin. Ekki
voru allir jafn hrifnir af því að
tungan og uppruninn væru svik-
inn með þessum hætti. Um leið
eru þetta höfundar sem tilheyra
danskri bókmenntasögu en þar
hafa þeir líka notið takmarkaðrar
athygli vegna íslensks þjóðemis
síns,“ segir hann.
Jón Karl segir að Jón Yngvi
hafi skoðað íslensku höfundana
með skemmtilegum hætti, t.d.
með því að bera stöðu þeirra sam-
an við stöðu rithöfunda frá ný-
lendum evrópsku stórveldanna.
Þar finni hann ýmislegt sem sé
líkt og annað mjög ólíkt.
„Það sem er ólíkt vekur kannski
hvað mesta athygli, enda er stað-
reyndin sú að um leið og ísland
var hluti af dönsku krúnunni var
færðir um að höfundar héðan
væm í náttúrulegu sambandi við
sagnahefðina og menningarlegan
upprana norrænna þjóða.
„Það skipti litlu máii hvað þess-
ir höfundar reyndu að vera nú-
tímalegir og alþjóðlegir; þeir virt-
ust dæmdir til að vera tengdir við
íslensku fornsögumar og óljósar
hugmyndir dönsku gagrýnend-
anna um sögueyjuna í norðri."
Jón Karl telur að rannsóknir
Jóns Yngva séu fyrsta skrefið í
þeirri viðleitni að gera þátt dansk-
íslensku rit höfundahreyfingar-
innar sýniiegri en verið hefur.
„Rannsóknir á borð við þessa
eru til þess fallnar að hafa víðtæk
áhrif. Eg efast til dæmis ekki um
að skrif Jóns Yngva verða höfð til
hliðsjónar þegar íslensk bók-
menntasaga verður skrifuð og
endurskrifuð á næstu áram og
áratugum. Nefna má til saman-
burðar hvernig rannsóknir á ís-
lenskum kvenrithöfundum era að
breyta hinni opinbera bók-
menntasögu smátt og smátt.“
ENSKA ER OKKAR MÁL
Enskuskólinn
Póstfang: enskuskolinn@isholf.is — Heirmasíða: www.enskuskolinn.is
Rob Otorepec
TOEFL/GMAT
(undirbúningsnámskeið)
Einkatímar
námskeið fyrir starfsmenn fyrirtækja
Hringdu og kannaðu málið
símar 588 0303/588 0305
Viðskiptaenska
Viðskiptaenska (talmál)
Símsvörun á ensku
Að geta kynnt fyrirtæki þitt
FYRIRTÆKI: Bjóðum upp á sérhæfð
SÉRNÁMSKEIÐ
INNRITUN STENDUR YFIR
FYRIR FULLORÐNA
Julie Ingham
Fjölbreytt námskeið í boði
Almenn enskunámskeið, áhersla á talmál (8 stig)
Umræðuhópar
Sérnámskeið fyrir byrjendur og eldri borgara
MÁLASKÓLAR í BRETLANDI
Skólar í Colchester og Cambridge
Kennt allan ársins hring, m.a. jólanámskeið (17.
Sandra Eaton NÁMSKEIÐIN
30.
HEFJAST 1. NOVEMBER
segir Jón og heldur áfram: „Annað
sem einnig er allrar athygli vert,
er hversu lífseig þessi orðræða
hefur reynst vera; þessar hug-
myndir um íslendinga sem pínulít-
ið frumstæða en þó upprunalega
þjóð.“
Máli sínu til stuðnings bendir
Jón Yngvi á að á stríðsárunum
seinni hafi aðrir höfundar íslenskir
aftur náð augum danskra lesenda.
Það hafi ekki verið nein tilviljun.
„Undir hersetu Þjóðverja kom-
ust íslenskar átthagabókmenntir
skyndilega í tísku í Danmörku.
Þetta voru rómantískar sveita-
sælusögur, sem stundum hafa ver-
ið kenndar við Knut Hamsun og
þessi meiður verið nefndur Hams-
un-ismi. Fram komu íslenskir höf-
undar sem síðar hafa aftur fallið í
gleymskunnar dá, fólk á borð við
Jón Björnsson, Bjarna Gíslason,
Þorstein Stefánsson og Guðrúnu
Jónsdóttur frá Prestbakka.
Þessir höfundar náðu margir
býsna miklum vinsældum og hlutu
góðar viðtökur gagnrýnenda. Það
var ansi merkilegt í ljósi þess að
verk þeirra voru mjög gamaldags.
Að auki voru sum þeirra hreint og
beint ætluð sem beint andsvar við
verkum Halldórs Laxness sem
lýsti aðstæðum í íslenskum sveit-
um á napran og raunsæjan hátt.
Þannig er Sjálfstæðu fólki Lax-
ness nánast svarað kafla fyrir
kafla í einni bók Jóns Björnssonar
og allt það sem Bjarti í Sumarhús-
um mistekst það tekst söguhetju
Jóns.
Þetta sýnir að mínu viti hversu
þrautseig orðræðan er og ekki síð-
ur hversu miklu slíkur bókmennta-
arfur og hugsunarháttur skipti
fyrir danskt þjóðerni. Hann hélst í
hendur við aukna þjóðernisstefnu
þeirra á stríðsárunum. Danir
héldu fast í uppruna sinn og stilltu
upp sem mótvægi við hugmyndir
Þjóðverja. Þeirra var hið
samgermanska, Norðurlandanna
var skandinavisminn og Danir
voru ekki í vafa um hvorum hópn-
um þeir tilheyi-ðu.“
Heillandi rannsóknarefni
Jón Yngvi segir að sér þyki
þetta heillandi rannsóknarefni.
Hann hefur enda ekki látið sitja
við rannsóknirnar einar; erlendis
hefur hann látið til sín taka og
gert sitt til að fylla upp í þá eyðu í
bókmenntasögunni sem hann
minntist á áður.
Þannig birtist grein um rann-
sóknir hans fyrr á þessu ári í
Nordisk Litteratur 2000 um
dansk-íslensku rithöfundahreyf-
inguna, auk þess sem grein hans
um sama efni var birt í bókinni
Nordisk litteratur og mentalitet,
sem gefin var út í Þórshöfn í Fær-
eyjum á þessu ári.
s
athuga jólagjafir!!!
M M
www.postlistinn.is
Islenski Postlistinn
sími 557 1960
Fréttir á Netinu
v^mbl.is
^ALLTAf= GiTTHVyK£? /VÝTT
„ l. y i iii iwiuunuiaia

„Ég hef alltaf átt þann draum að ferðast til regnskóga Suður-Ameríku.
Nýverið rættist þessi draumur og ég undirbjó mig af kostgæfni. Þegar ég lét bólusetja mig fyrir
ferðina, varð mér Ijóst hve ríkan þátt lyf eiga í að veita manni ferðafrelsi. Ég get ferðast
frjáls án þess að eiga á hættu að sýkjast af hitabeltissjúkdómum.“
Lyf skipta sköpum!
Samtök verslunarinnar, sími: 588 8910
Fræðsluhópur lyfjafyrirtækja
Austurbakki hf. • Delta hf. • Farmasía ehf. • Glaxo Wellcome ehf. • Gróco ehf. • ísfarm ehf • Lyfjaverslun fslands hf.
Medlco ehf. • NM Pharma ehf. • Omega Farma ehf. • Pharmaco hf. • Thorarensen Lyf ehf.
EFLIR / HNOTSKÓGUR LF 309-00