Morgunblaðið - 22.10.2000, Blaðsíða 16

16 SUNNUDAGUR 22. OKTÓBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
fslenskt innlegg í Bologna 2000
Raddir
Islands
á Italíu
Ein af menningarborgum Evrópu 2000 er
ítalska borgin Bologna og þar hefur fjöl-
breyttri dagskrá undið fram allt árið. Hér
segir frá tveimur viðburðum þar sem rödd
Islands var sterk í bókstaflegum skilningi.
SÉRSTAKT andrúmsloft
ríkti í Bologna um miðjan
júní þegar ljóðskáld og
fræðimenn frá Kraká,
Reykjavík, Mílanó og fleiri evrópsk-
um borgum söfnuðust þar saman til
málþings. Ástæðan var að vísu ekki
nærvera skáldanna, heldur fór fram
á sama tíma í miðborginni fundur
Alþjóðaviðskiptaráðsins, við lítinn
fögnuð anarkista og annarra að-
gerðahópa. Andstæðingar heims-
markaðsvæðingar höfðu boðað
fjöldamótmæli vegna fundarins og
af þeim sökum ræstu borgaryfirvöld
út herlögreglulið mikið til þess að
gæta öryggis fundarmanna - minn-
ugir blóðugra fjöldamótmæla í
Seattle nokkrum mánuðum áður.
Var borgin þannig nánast í hers
höndum dagana 13.-16. júní; skjald-
borgir lögreglu á hveiju horni, aðal-
götur lokaðar og brynvarðir bílar í
röðum. Myndaði þetta býsna þver-
sagnarkennda umgjörð um ljóða-
þingið þar sem menn fóru með friði
og fátt að vopni nema orðin.
Ljóðskáld í lögregluríki
íslendingar áttu þrjá fulltrúa á
ljóðaþinginu, sem bar yfirskriftina
Andlit samtímans. Skáldin Sigurður
Pálsson og Sigurbjörg Þrastardóttir
fluttu ljóð og fyrirlestra um stöðu
ljóðs og skálda í samtímanum og
Astráður Eysteinsson, prófessor í
almennri bókmenntafræði við Há-
skóla Islands, gaf gestum líflegt yf-
irlit yfir íslenska samtímaljóðlist.
Skáldin fluttu ljóð sín jafnt á frum-
málinu sem og í ítölskum þýðingum,
enda lögðu skipuleggjendur áherslu
á að hljómur hvers máls fengi að
njóta sín. Þannig las spænska skáld-
ið Arturo Casas á galisísku, Jean-
Pierre Lemaire á frönsku og Bret-
amir Jamie McKendrick, Lativia
Greenlaw og Michael Hofmann á
ensku. Athafnamaðurinn Timo Sinn-
emaa gaf svo finnsk hljóðdæmi, auk
þess sem hann flutti athyglisverðan
fyrirlestur um ljóðlist á Norðurlönd-
um, en hann var eini Norðurlanda-
búinn á þinginu fyrir utan íslend-
ingana. Þá eru ótalin ítölsk skáld og
fræðimenn sem þátt tóku í þinginu,
að ógleymdum pólska fræðimannin-
um Jaroslaw Fazan. Miðað við
höfðatöluna margfrægu þótti mörg-
um hlutur Islands á þinginu mynda-
rlegur, en það var Háskóli íslands
sem skipulagði þátttöku islensku
sendinefndarinnar í samvinnu við
Háskólann í Bologna og Ljóðamið-
stöðina í Bologna.
Af óróa stjórnleysingja er það að
segja að lögregla náði að mestu að
hindra mótmælin vegna fundar Al-
þjóðaviðskiptaráðsins - ekki síst
með kylfum og þyrlueftirliti. Enginn
stóð hins vegar í vegi fyrir friðsam-
legri fjöldagöngu skálda að kvöldi
annars dags Ijóðaþingsins. Þá gengu
skáldin ásamt farandkammersveit
milli nafntogaðra torga í borginni og
lásu ljóð á hveiju torgi við góðar
undirtektir borgarbúa.
íslenskt lyklaborð uppi á vegg
Þema ítölsku borgarinnar Bol-
ogna sem menningarborgar Evrópu
er „samskipti". Frá upphafi hafa
borgaryfirvöld haft á teikniborðinu
stóra sýningu með sama nafni, og
hefur hún nú verið opnuð í höll Enzo
konungs í hjarta borgarinnar. Sýn-
ingin ber nafnið Communication og
„talar“ fjórtán tungumál. Þar á með-
al íslensku.
Allra handa samskiptatæki eru
Rammíslenskur framburður er meðal þess sem heyra má á tæknisýningunm „Samskipti" sem nu stendur yfir 1
höll Enzo konungs í Bologna. Sýningarsalirnir eru fyrir miðri mynd.
Fulltrúar íslands við upphaf ljóðaþingsins f Bologna: Ástráður Eysteins-
son, Sigurbjörg Þrastardóttir og Sigurður Pálsson ásamt. eiginkonu
sinni, Kristínu Jóhannesdóttur, og syni þeirra, Jóhannesi Páli.
Morgunblaðið/SÞ
Nærvera lögreglu var þrúgandi meöan á Ijóðaþinginu í Bologna stóö.
Ástæðan var þó ekki uppsteyt skálda, heldur höfðu verið boðuð fjölda-
mótmæli í miðborginni vegna fundar Alþjóðaviðskiptaráðsins sem fram
fór á sama tíma.
viðfangsefni sýningarinnar, allt frá
símskeytum til gervihnatta, með
viðkomu í tölvum og tungutækni.
Fyrsti salurinn af þremur er til-
einkaður sögu samskiptatækja á
borð við morstæki, ritvélar, útvarp,
sjónvarp, hljóðritunartæki og síma.
í sýningarkössum gefur m.a. að líta
símskeytabúnað frá 1854, Klingsor-
grammófón frá 1920, breskt síma-
skiptiborð frá 1930, Ramazzotti-út-
varpsviðtæki frá 1926 og fleiri sögu-
lega gripi. Einna mesta athygli
nútímabarna vekur fyrirrennari
GSM-símanna, fyrirferðarmikill
Nokia-farsími frá 1983!
I næsta sal er sérstakt svæði til-
einkað lífshlaupi „föður útvarpsins",
ítalans Guglielmo Marconi, en hann
þróaði aðferð til þráðlausra hljóð-
samskipta árið 1895. Hann er einn af
þekktari sonum Bologna-borgar,
fæddur þar árið 1874 og við hann er
breiðgata í borginni kennd.
Mestur hluti salarins er hins veg-
ar lagður undir litla bása sem hafa
það hlutverk að leiða gesti í sannleik
um eðli tölvusamskipta og uppbygg-
ingu stafrófsins í ólíkum löndum.
Þetta er hinn gagnvirki hluti sýning-
arinnar. Á hverjum bás má prófa,
hreyfa, tala og hlusta og læra á þann
hátt eitthvað nýtt. Fyrst grípur aug-
að tafla með fjórtán stafrófum þar
sem sjá má hvaða stafir eru sameig-
inlegir og hverjir sérstakir fyrir
hverja tungu. Hægt er að velja staf
hvar sem er á töflunni og hlýða á
framburð bókstafsins á því máli sem
við á, þar á meðal skýran framburð
íslendings á þ, æ, ö og öðrum sér-
íslenskum stöfum. Tungumálin
fjórtán eru tékkneska, danska,
þýska, enska, spænska, franska, gal-
isíska, íslenska, ítalska, hollenska,
norska, pólska, finnska og sænska,
en þessi mál eru töluð á málsvæðum
menningarborganna níu.
Menningarlegur skyldleiki mál-
svæðanna er leiddur í ljós með sam-
anburði á nokkrum máltækjum sem
öll eru til í svipuðum útgáfum í lönd-
unum níu. Til dæmis er íslenska
máltækið „Heima er best“ þýtt á öll
hin tungumálin og að sama skapi er
birt bein íslensk þýðing á máltækj-
um úr hinum málunum sem hafa
sams konar merkingu. Þá hanga í
glerkassa á vegg tölvulyklaborð
sniðin að ólíkum tungumálum, og
þannig mætti áfram telja.
Tölvutæk samskipti eru viðfangs-
efni annarra bása. Éin tölvan býður
gestum að skrá nafn sitt á skjá og
breytir bókstöfunum jafnóðum í 8-
bita tvítölu samkvæmt merkjakerf-
inu ASCll-8. Þá breytist t.d. nafnið
Björg í talnarununa 01100010-
01101010-11110110-01110010-
01100111.
Utilista-
verkið
Dansleikur
afhjúpað við
Perluna
ÚTILISTAVERKIÐ Dansleikur eft-
ir Þorbjörgu Pálsdóttur sem hún
gaf Reykjavíkurborg árið 1995 var
afhjúpað við inngang Perlunnar á
föstudag. Verkið var gert árið 1970
cn hefur nú verið bronshjúpað að
ósk listakonunnar.
í bók sem gefin var út um Þor-
björgu og verk hennar árið 1983
segir Emir Snorrason rithöfundur
m.a.: „Verk Þorbjargar Pálsdóttur
eru, að mínu viti, einhver frumleg-
asti skúlptúr, sem íslendingur hef-
ur skapað. Myndlistamenn fara
flestir í smiðju þekktra starfs-
bræðra og eru í einhverjum skiln-
ingi nánari útfærsla af stefnum og
fyrri verkum. Þorbjörg hefur enga
slíka fyrirmynd. Með orðfæri
Nietzsches mætti segja að hún væri
upprunalegur (na'if) listamaöur."
Þorbjörg er fædd árið 1919 og
nam m.a. við Handíða- og mynd-
listaskólann í Reykjavík og högg-
Morgunblaðið/Ami Sæberg
Frá afhjúpun verksins síðastliðinn föstudag.
myndadeild Myndlistaskólans i Jóhanns Eyfells í Bandaríkjunum.
Reykjavík undir handleiðslu Ás- Hún hefur haldið einkasýningar
mundar Sveinssonar. Þá nam hún í hérlendis og erlendis og tekið þátt í
Stokkhólmi og undir handleiðslu samsýningum.
Onnur tölva sýnir hvernig band-
vídd hefur áhrif á myndgæði, þar er
kvikmynd af gestinum sjálfum varp-
að á tölvuskjá, allt frá óskýrri mynd
(14,4 kb/s) að hætti bestu tækni árs-
ins 1991 til mun skýrari myndar
(4000 kb/s árið 2000) sem þróunin
síðasta áratuginn hefur fært okkur.
Enn önnur tölva raddar texta sem
gestir slá inn, með frönskum, tékk-
neskum eða íslenskum framburði
eftir vali hvers og eins.
Þá eru á öðrum básum skýrðir út
leyndardómar dulkóðunar,
skyggnst inn í svera og granna
tölvukapla og endurvarp hljóða út-
skýrt með dæmum. Á einum bás má
svo sannreyna hvernig unnt er að
borga í stöðumæli með GSM-síma -
þar er á ferð kynning á greiðslumáta
framtíðarinnar í boði fínnska far-
símafyrirtækisins Nokia, en það eru
einmitt Finnar sem unnið hafa með
Itölum að uppsetningu þessa sýn-
ingarhluta.
I þriðja sal sýningarinnar er fjall-
að um margmiðlun og viðamikil
rannsóknarnet, tölvutækni í verslun
og þjónustu og áhrif tækni á daglegt
líf framtíðarinnar. Eins og lög gera
ráð fyrir er gestum svo boðinn frjáls
aðgangur að nettengdum tölvum svo
þeir geti sannreynt töfra Internets
og tölvupóstsamskipta og kannað
sjálfir nýjustu leiðir til mannlegra
samskipta.