Morgunblaðið - 24.10.2000, Qupperneq 4

4 ÞRIÐJUDAGUR 24. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Meint snöggleg bráðnun Breiðamerkuijökuls
Frekar um aldir
að ræða en ár
ODDUR Sigurðsson, jarðfræðingur
á vatnamælingasviði Orkustofnunar,
sem til fjölda ára hefur unnið að jök-
larannsóknum fyrir Jöklavatnafé-
lagið, telur það ýkjur að vegna hlýn-
unar muni Breiðamerkurjökull í
A-Skaftafellssýslu brotna í sundur
og renna út í Atlantshafið á næstu
árum. Breskur vísindamaður við há-
skólann í Glasgow í Skotlandi, dr.
David Evans, hélt þessu fram í sam-
tali við blaðið Observer um helgina.
Dr. Evans hélt því fram að Breiða-
merkurjökull hefði hopað alla 20.
öldina og ljóst væri að bráðnunin
væri komin á það stig að stór hluti
jökulsins myndi brotna frá og renna
út í sjó. Þegar það gerðist myndi
Jökulsárlón fyllast af seti og leir sem
þegar væri byrjaður að renna úr
jöklinum.
Oddur hefur í mörg ár haldið til
haga gögnum um hop jökla. Hann
sagði í samtali við Morgunblaðið að
saga Breiðamerkurjökuls væri til á
skrá með skipulögðum rannsóknum
alveg frá árinu 1932. Á þeim tíma
hefði jökullinn hopað um 50 metra á
ári, að jafnaði, eða 3-4 km alls, sem
væri nokkurn veginn stærðin á Jök-
ulsárlóni. Oddur benti einnig á að
rannsóknir Helga Björnssonar og fé-
laga hjá Raunvísindastofnun Há-
skólans sýndu að inn undir jökulinn
væri mikil dæld í landið, sem næði
langt niður undir sjávarmál.
„Ef Breiðamerkurjökull heldur
áfram að hopa með svipuðum hraða,
segjum 15 kílómetra á öld, þá bara
stækkar lónið og lengist. Þannig að
allt tal um að hætta sé á að lónið fyll-
ist og jökullinn fari allur skyndilega í
sjóinn, kemur mér fyrir sjónir sem
ýkjur eða misskilningur. Eg trúi því
ekki upp á David Evans að hann hafi
sagt þetta. Frekar tel ég að blaða-
maðurinn hafi misskilið hann. Ég á
alla vega erfitt með að skilja þessa
frétt Observer," sagði Oddur.
Að hans mati er frekar um aldir að
ræða, en einhver ár, að það taki jök-
ulinn að bráðna og renna út í sjó.
Oddur taldi að næstu 1-2 aldirnar
myndi jökullinn liggja út í lónið. Ef-
laust hopaði jökull áfram en varla
um einhverja kílómetra á ári í stað
um 50 metra til þessa.
Oddur sagði að sér kæmi þess
frétt á óvart m.a. í Ijósi þess að dr.
Evans hefði verið viðriðinn rann-
sóknir á íslenskum jöklum um nokk-
urt skeið, ásamt nokkrum þarlend-
um kollegum, og getið sér gott orð.
Morgunblaðið/Halldór Sveinbjörns
Vængirnir voru teknir af flugvélinni áður en hún var sett um borð í Óðin.
Flugvél flutt með
varðskipi til Isafjarðar
Athugasemdir Ríkisendurskoðunar við forsetaembættið
Gögnum ekki
í tíma vegna
FLUGVÉLIN, sem hlekktist á við
lendingu í fjörunni í Fljótavík á
Hornströndum fyrir tveimur vikum,
kom til ísafjarðar á laugardagskvöld
með varðskipinu Óðni. Vængirnir
höfðu verið teknir af henni til þess að
auðvelda flutninginn og var hún flutt
um borð í skipið með þyrlu Land-
helgisgæslunnar TF-SIF. Vængirn-
ir voru fluttir með bát en vélin vó um
600 kg vængjalaus.
Samkv. upplýsingum frá Land-
helgisgæslunni hafði eigandi flugvél-
arinnar nokkru áður beðið Land-
helgisgæsluna um aðstoð við að
flytja flugvélina þar sem önnur úr-
ræði voru ekki fyrir hendi. Um helg-
ina var hentugur tími til þess að inna
björgunina af hendi þar sem varð-
skipið Óðinn var á eftirlitsferð á
þessum slóðum. Þyrlan var auk þess
send á staðinn. Flutningurinn gekk
vel og greiðlega en veður var stillt og
gott.
Að sögn fréttavefjar Bæjarins
besta vissu varðskipsmenn ekki til
þess að venjuleg flugvél hefði áður
verið um borð í íslensku skipi og
mætti Óðinn þvi kallast fyrsta flug-
móðurskip Islendinga.
GERÐ er athugasemd í endurskoð-
un ríkisreiknings 1999 við að for-
setaembættið skilaði ekki gögnum
til greiðslu og bókunar innan eðli-
legra tímamarka og einnig gerði
Ríkisendurskoðun athugasemdir
vegna uppgjörs og frágangs ferðar-
eikninga. Hvað varðar ferðareikn-
inga beinast athugasemdirnar
sömuleiðis að því að gögnum var
ekki skilað innan eðlilegra tíma-
marka og ferðakostnaður fluttur
milli uppgjörstímabila. Fram kem-
ur að rekstrargjöld embættisins að
frádregnum sértekjum fóru 16,6
milljónir umfram fjárheimildir árs-
ins, eða 17,6%.
I umfjöllun Ríkisendurskoðunar
um endurskoðun A-hluta stofnana
og fjárlagaliða segir að í fyrri
skýrslum um endurskoðun ríkis-
reiknings hafi verið athygli vakin á
ýmsu er varðar fjárreiður og bók-
hald stofnana og fjárlagaliði þar
sem Ríkisendurskoðun hefur fund-
ist ástæða til athugasemda. „Þeim
stofnunum hefur fækkað ár frá ári
sem ástæða er talin til að fjalla um
með þessum hætti. í skýrslu um
endurskoðun ríkisreiknings fyrir
árið 1996 voru þannig tilgreindar 42
A-hluta stofnanir og fjárlagaliðir, í
skýrslunni fyrir árið 1997 voru þær
34 talsins og í skýrslunni vegna
1998 samtals 25. í ár eru gerðar
sérstakar athugasemdir vegna að-
eins 9 stofnana af þeim 166 stofnun-
um og fjárlagaliðum sem endur-
skoðaðir voru.“
Miklar annir hjá skrifstofu
forsetaembættisins
Stefán L. Stefánsson forsetaritari
segir að það megi rekja til ástands
sem skapaðist á síðasta ári hjá for-
setaembættinu að gögnum var ekki
skilað til greiðslu og bókunar innan
eðlilegra tímamarka. Hann segir að
miklar annir hafi verið hjá emb-
ættinu sem hafi átt sér ýmsar or-
sakir. Verkefni hafi hlaðist upp á
árinu 1999 sem varð að fresta frá
árinu 1998 vegna veikinda og frá-
falls frú Guðrúnar Katrínar Þor-
bergsdóttur. Stefán bendir jafn-
framt á að einungis þrír starfsmenn
séu á skrifstofu forseta íslands að
frátöldum forsetaritara. Vegna
tímabundinna anna hafi dregist að
ganga frá sumum málum.
Stefán segir að vegna þessa
ástands hafi ýmsir opinberir at-
skilað
anna
burðir, sem áttu að eiga sér stað
1998, færst yfir á árið 1999. Hann
bendir á að 1,6 milljóna kr. afgang-
ur hafi verið á fjárheimildum emb-
ættisins 1998. Fleirí opinberar
heimsóknir hafi orðið á árinu 1999
en áformaðar voru. Stefán segir
mjög erfitt að sjá fyrir með eins árs
fyrirvara hvaða verkefnum forseta-
embættið þarf að sinna á komandi
ári. Liðurinn opinberar heimsóknir
sé í raun óútreiknanlegur. Heim-
sóknir sem voru fyrirséðar geta
orðið lengri og umfangsmeiri og
nefnir Stefán í því sambandi heim-
sókn forseta íslands til Norður-
Dakóta í fyrra. Akveðið var að for-
setinn heimsækti einnig Islendinga-
slóðir í Kanada. Einnig var ákveðið
að forsetinn yrði í Berlín í fyrra við
opnun norrænu sendiráðanna
ásamt þjóðhöfðingjum Norður-
landa. Þetta hafði ekki verið ákveð-
ið með árs fyrirvara. Heimsóknir
forseta Eistlands og Lettlands urðu
báðar umfangsmeiri en gert hafði
verið ráð fyrir í upphaflegum áætl-
unum að ósk gestanna. Þetta auki
bæði kostnað embættisins og um-
fang og álag á skrifstofu forsetaem-
bættisins.
Þjónusta númer eitt!
Til sölu Qalloper dloaol,
6 dyra, slélfsklptur, nýskráður,
86,00,1988, eklnn 08,000 km,
Ásett verð kr, 2.070,000,33
tommu breyttur. Ath. sklptl á
ödýrari,
Nánarl upplýsinaar hjá
Bílaþinal Heklu.elml 000 8000.
Opnunartlmar: Mánud. -föstud. kl. 9-18
laugardagar kl. 10-14
Nifiyie-r »iH í bílvtvil
Laugavegi 174,105 Reykjavík. slmi 569-5500
BÍLAÞINGÍEKLU
wm fiilötfiiMy (s vyww hilattilinj •- wyyvy,bilathiiiy .ig
Öryrkjar segja kaupmátt sinn lakari en fyrir 10 árum
Hvatt til hækkunar bóta
o g minni t ekj utengingar
hefur lítil sem engin áhrif á kjör ánn-
arra,“ segir í ályktun aðalfundar Ör-
yrkjabandalagsins.
í ályktuninni er hvatt til þess að
skattleysismörk verði hækkuð og
horfið verði að fullu frá skattlagn-
ingu húsaleigubóta. Sömuleiðis segh'
að brýnt sé að öryrkjum verði skilað
að fullu niðurgreiðslum sem þeir áð-
ur nutu til lyfjakaupa, símanotkunar
og bifreiðakaupa, en þetta séu nauð-
synjar sem varða öryrkja meira en
flesta aðra og vega hlutfallslega mun
þyngra í heildarútgjöldum þeirra.
Þá er í ályktuninni hvatt til þess að
aflað verði ítarlegra upplýsinga um
þann sparnað sem hlytist af eflingu
almannatrygginga.
AÐALFUNDUR Öryrkjabanda-
lagsins hefur samþykkt ályktun þar
sem segir að brýnt sé að hækka
verulega tryggingabætur til sam-
ræmis við bætur þjóða sem hafa
sambærilegar þjóðartekjur og Is-
lendingar. Jafnframt er hvatt til þess
að dregið verði úr tekjutengingu
sem öryrkjar búa við og horfið verði
algerlega frá tengingu við tekjur
maka.
„Alkunna er að almannatrygging-
ar eru hér umtalsvert lakari en víð-
ast hvar í Vestur-Evrópu. Með
margvíslegum aðgerðum og aðgerð-
arleysi hafa íslensk stjómvöld orðið
þess valdandi að kaupmáttur ör-
yrkja er almennt lakari nú en hann
var fyrir rúmum áratug og hefur í
mörgum tilvikum minnkað á síðustu
fimm árum - mestu uppgangsárum
einnar tekjuhæstu þjóðar veraldar.
Húsaleigubætur
verði skattfrjálsar
Sú einangrun sem öryrkjum er
gert að búa við ber ekki aðeins vott
um alvarlegan siðferðisbrest heldur
einnig efnahagslega skammsýni.
Vilji ráðamenn rétta hlut öryrkja má
þeim fullljóst vera hvernig því verð-
ur best við komið. Kerfi bóta-
greiðslna að viðbættum áhrifum
skattkerfis tryggir að hækkun
helstu bótaflokka gagnast þeim fyrst
og fremst sem verst eru settir, en